Kuyowoya Nkani Yakuti Yisambizge Ŵategherezgi Ŵinu

KUTI muyowoye nkani yakuti ŵategherezgi ŵinu ŵatorepo sambiro, ni vinandi ivyo mukwenera kucita kuruska kuyowoya waka nkani yakovwira. Jifumbani kuti: ‘Ncifukwa wuli ŵategherezgi aŵa ŵakwenera kuyipulika nkani iyi? Ncici ico nkhwenera kukayowoya kuti ŵategherezgi ŵakasange candulo na nkani yane?’

Mu sukulu, usange mwapika nkani yakuti murongore ciyerezgero ca umo mungapharazgira kwa yunji, mweneko nyumba winu ŵaŵenge mutegherezgi. Nyengo zinyake, mutepanji muzamuyowoya ku mpingo wose.

Ivyo Ŵategherezgi Ŵinu Ŵakuvimanya. Jifumbani kuti, ‘Ni fundo wuli izo ŵategherezgi ŵakuzimanya kale mu nkani iyi?’ Ici cimovwiraninge umo mungakayowoyera makora nkani yinu. Usange mukuyowoya nkani mu mpingo uwo muli Ŵakristu ŵanandi ŵa cimanyisko cinandi, lekani kuwerezga waka visambizgo vyakwambilira ivyo ŵakuvimanya kale. M’malo mwake, virongosorani makora visambizgo ivi. Mwanadi, usange pali ŵacasono ŵanandi, ghanaghanirani vyakukhumbikwira kuyowoya kuti magulu ghose ghaŵiri ghasange candulo.

Yowoyani nkani yinu pa sipidi yiweme mwakughanaghanira ivyo ŵategherezgi ŵinu ŵakuvimanya kale. Yowoyani mwaluŵiro fundo izo ŵategherezgi ŵinu ŵanandi ŵakuzimanya kale. Kulwande linyake, yowoyani mwapacoko-pacoko fundo izo zingaŵa zipya ku ŵategherezgi kuti ŵazipulikiske makora.

Fundo Zakupereka Sambiro. Kuti nkani yiŵe yakusambizga, cikung’anamura kuti nyengo zose yikwenera kuŵa na fundo zipya pera yayi. Ŵayowoyi ŵa nkani ŵanyake ŵali na luso lwa kurongosora fundo za unenesko izo ŵantu ŵakuzimanya kale mu ntowa yiweme comene, ndipo ici cikupangiska kuti ŵategherezgi ŵanandi kaŵe kakwamba kuzipulika makora fundo zanteura izo.

Mu uteŵeti wa m’munda, ncakukwanira yayi kuyowoya waka nkani izo zayowoyeka mu nyuzi kuti murongore kuti tikukhala nadi mu mazuŵa gha ku umaliro. Gwiriskirani ncito Baibolo kuti murongore ng’anamuro la ivyo vikucitika. Mwanadi, ici ciperekenge sambiro kwa mweneko wa nyumba. Mwakuyana waka, pakuzunura nkongono ya cilengiwa panji vyakumera panjiso vyamoyo vinyake, cilato cinu cileke kuŵa kurongosora waka fundo ya sayansi iyo mweneko wa nyumba wandayipulikepo. M’malo mwake, cilato cinu cikwenera kuŵa ca kurongora kukolerana uko kulipo pakati pa ukaboni wa cilengiwa na ivyo Baibolo likuyowoya kuti kuli Mlengi uyo wakutitemwa. Kayowoyero kanteura aka kangawovwira mweneko wa nyumba kuwona nkani yinu kuŵa yipya.

Kuyowoya nkani iyo ŵategherezgi ŵali kuyipulika kwa nyengo zinandi kungaŵa kwakusuzga. Kweni kuti muŵe musambizgi waluso, mukwenera kusambira umo mungacitira nteura. Ni mwauli umo mungacitira?

Kucita kafukufuku kukovwira. M’malo mwakuyowoya waka fundo izo mukuzimanya, gwiriskirani ncito virwero ivyo vyayowoyeka pa mapeji 33 mupaka 38. Kumbukirani masacizgo agho ghayowoyeka pa mapeji agha gha umo mungafiskira cilato cinu. Pakupanga kafukufuku, mungasanga kuti cakucitika ca mwaka cambura kumanyikwa comene cikukolerana na nkani yinu. Panji mungasanga nkani yasonosono mu nyuzi iyo yikurongosora makora fundo iyo mukukhumba kukarongosora.

Peneapo mukusanda fundo izo, ghanaghaniranipo comene mwakujifumba mafumbo gha nga ni civici? cifukwa wuli? pauli? nku? njani? na mwauli? Mwaciyerezgero: Ncifukwa wuli ici ncaunenesko? Ni mwauli umo ningasimikizgira? Ni vigomezgo wuli vyakuzara ivyo vikutondeska ŵantu ŵanyake kupulikiska unenesko wa Baibolo? Ncifukwa wuli ici ncakuzirwa? Ni mwauli umo ici cikukhwaskira umoyo wa muntu? Nciyerezgero wuli ico cikurongora candulo ca kugwiriskira ncito fundo iyo? Kasi fundo ya mu Baibolo iyi yikuvumbura vici pakuyowoya za wuntu wa Yehova? Mwakuyana na nkani iyo mukuyowoya, mungafumba kuti: Kasi ici cikacitika pauli? Ni mwauli umo tingagwiriskira ncito fundo iyi lero? Mungapangiska nkani yinu kuŵa yakukondweska mwakufumba na kuzgora ghanji mwa mafumbo ghanteura agho pa nyengo iyo mukuyowoya nkani.

Mutepanji nkani yinu yikukhumbikwira kugwiriskira ncito malemba agho ŵategherezgi ŵakughamanya kale. Kasi mungacitaci kuti pakuŵazga malemba ghanteura agho ŵategherezgi ŵinu ŵatorepo sambiro? Mungaŵazganga waka yayi, kweni gharongosorani.

Kudumbiskana lemba lakumanyikwa comene kungaŵa kwa candulo usange mungaligaŵa mu vigaŵa, sankani vigaŵa ivyo vikukolerana na mutu wa nkani yinu, ndipo pamanyuma pake virongosorani. Wonani ntowa zinyake za umo mungarongosolera lemba la Mika 6:8 mu Tumbuka Bible. Kasi “urunji” ncivici? Kasi lemba ili likuyowoya za urunji wa njani? Kasi mungarongosora wuli ng’anamuro la mazgu ghakuti “kucita urunji”? Panji “kutemwa lusungu”? Kasi kujiyuyura ncivici? Kasi ni mwauli umo mungagwiriskira ncito fundo izi kwa muntu murara? Mwanadi, umo mungagwiriskira ncito fundo izi cikuthemba pa mutu wa nkani yinu, cilato cinu, ŵategherezgi ŵinu, ndiposo na nyengo iyo muli nayo.

Kanandi kuyowoya ng’anamuro lipusu la mazgu kukovwira. Ku ŵantu ŵanyake, cikuŵa cintu cakuzizwiska na cakungweruska kumaso kumanya ng’anamuro la “ufumu” uwo wayowoyeka pa Mateyu 6:10. Kukumbuskika ng’anamuro la mazgu agha kungawovwira Mkristu waciyamwaka kumanya makora ivyo lemba likuyowoya. Ciyerezgero ciweme ni para tingaŵazga lemba la 2 Petros 1:5-8 na kurongosora mazgu ghakupambana-pambana agho ghazunurika mu mavesi agha: cipulikano, kazirwiro, vinjeru, kujikora, ucivindwe, kusopa-Ciuta, kutemwa-ŵabali na citemwa. Para mazgu agho ngakuyanako ghali mu lemba limoza, kupereka ng’anamuro la mazgu ghanteura agho kungawovwira ŵanji kuwona mpambano yake. Mazgu ghanteura agho ni vinjeru, cimanyisko, umanyi na mahara, agho ghazunurika pa Zintharika 2:1-6.

Ŵategherezgi ŵinu ŵangaciwona kuŵa ca candulo comene usange mungaŵarongosolera lemba. Ŵantu ŵanandi ŵakuzizwa para ŵamanya kwa nyengo yakwamba kuti caru ico cizamuparanyika ico cazunurika pa 1 Yohane 2:17 ni ŵantu ŵa mikhaliro yiheni, cifukwa caru ceneko cikuŵa na makhumbiro yayi, ndiposo para ŵaŵazga Salmo 104:5, ilo likuyowoya makoraghene nkanira kuti caru cisunkunyikengepo yayi. Pa nyengo yinyake, Yesu wakazukumiska Ŵasaduki mwakuzunura lemba la Exodus 3:6, ilo iwo ŵakaligomezganga, pamanyuma pake wakalirongosora kuti wasimikizgire nadi kuti ciwuka ciliko.—Luka 20:37, 38.

Nyengo zinyake kukovwira kuzunura nkani yakukhwaskana na lemba, vyakucitika ivyo vikaŵapo pa nyengo iyo lemba ilo likalembekanga, ndiposo muyowoyi panji mutegherezgi. Ŵafarisi ŵakalimanyanga makora comene lemba la Salmo 110. Kweni ndipera, Yesu wakaŵarongora fundo yakuzirwa iyo yikusangika mu vesi lakudanga. Iye wakafumba kuti: “Kasi mukuti uli na Kristu? ndi mwana wa njani? Ŵakanena nayo, Wa Davide. Wakanena naŵo, Ipo cifukwa ncici Davide mu mzimu wakumuzunura Fumu, kuti, Fumu yikanena na Fumu yane, Ukhale ku woko lane la maryero, Ndisuke ndiŵike ŵalwani ŵako pasi pa marundi ghako? Nteura usange Davide wakumuzunula Fumu, ndi mwana wake uli?” (Mat. 22:41-45) Para mungakonkoska Malemba nga ni umo Yesu wakacitira, mbwenu movwirenge ŵantu kuŵazga Mazgu gha Ciuta mwakupwererera comene.

Para muyowoyi wazunura nyengo iyo buku la mu Baibolo likalembeka panji nyengo iyo cakucitika cinyake cikacitika, iye wakwenera kurongosoraso umo vintu vikaŵira pa nyengo iyo. Ŵategherezgi ŵangapulikiska makora comene kuzirwa kwa buku panji cakucitika ico.

Kuyerekezga vintu nako kungawovwiraso ŵanyinu kuti ŵasambirepo kantu pa ivyo mukuyowoya. Mungarongora mpambano iyo yilipo pa ivyo ŵantu ŵanandi ŵakugomezga, na ivyo Baibolo likuyowoya pa nkani iyo. Panjiso mungayerekezgera nkani ziŵiri izo ni zakuyana za mu Baibolo. Kasi pali mpambano yiliyose? Cifukwa wuli? Kasi ni sambiro wuli ilo tikutorapo? Para mungacita nteura mungawovwira ŵategherezgi ŵinu kuwona nkani iyo mu ntowa yipya.

Usange nkani njakuti murongosore cigaŵa cinyake ca uteŵeti Wacikristu, kungaŵa kwa candulo kuti muyambe kupereka danka cithuzithuzi ca ivyo mukukhumba kuyowoya. Yowoyani ivyo vikukhumbikwira kucitika, cifukwa cakucitira, ndiposo umo cikukhwaskira vilato vithu nga Mbakaboni ŵa Yehova. Pamanyuma pake rongosorani malo ghakucitirako ncito iyo, nyengo ndiposo umo mungacitira.

Wuli usange nkani yinu yikukhumbikwira kuti mukayowoye vintu vinyake vya ‘ndimba vya Ciuta’? (1 Kor. 2:10) Usange mungamba kuzunura na kurongosora vigaŵa vinyake vikuru vya nkani iyo, mbwenu kungaŵa kupusu comene kuti fundo zinyake zipulikikwe makora. Ndiposo para mungamalizga nkani yinu mwakuyowoya mwakudumura fundo zikuru za nkani iyo, mbwenu ŵategherezgi ŵinu ŵangakhorwa nadi kuti ŵasambirapo kantu pa nkani iyo.

Urongozgi pa Umoyo Wacikristu. Ŵategherezgi ŵinu ŵangasanga candulo comene usange mungaŵawovwira kuwona umo nkani yinu yikukhwaskira umoyo wawo. Peneapo mukuŵazga malemba agho ghali mu nkani iyo, jifumbani kuti, ‘Ncifukwa wuli cimanyisko ici cilikusungika mu Malemba mupaka lero?’ (Rom. 15:4; 1 Kor. 10:11) Ghanaghanirani ukhaliro uwo ŵategherezgi ŵinu ŵakukumana nawo mu umoyo wawo. Perekani urongozgi na vipimo vya kakhaliro kaweme vyakufumira mu Malemba. Pakuyowoya nkani yinu, rongorani umo Malemba ghangawovwilira muntu kuti warondezge ntowa ya mahara pakulimbana na mikhaliro iyo wakukumana nayo. Tceŵani kuyowoya masacizgo ghambura kwenerera. Yowoyani maghanoghano na vintu vyeneco ivyo ŵakwenera kuvimanya.

Nga mpakwambilira, gwiriskirani ncito sacizgo limoza panji ghaŵiri agho gharongosoreka pacanya apa pakunozgekera nkani yinu. Peneapo mukuzgoŵera, gwiriskirani ncito ghanandi mwa igho. Mukuruta kwa nyengo, ŵategherezgi ŵazamunwekanga comene kuti ŵategherezge nkani zinu, ici ncifukwa cakuti ŵakumanya kuti ŵasambirenge kantu kanyake ako ŵasangenge nako candulo.