julio

Li avie, toj «tsots vokolil» xchiʼuk «toj echʼ noʼox xibal sba» li kuxlejale, jaʼ yuʼun yoʼ to ta jmalatik chichʼ talel jun oʼontonal ta balumil li Jeovae, ta to stsatsaj batel li jkuxlejaltike (2 Tim. 3:1). Jaʼ yuʼun, xi skʼan jakʼbe jbatike: «¿Bu kakʼoj batel li jsatike?», jaʼ xkaltik, ¿buchʼu ta jkʼanbetik koltael xchiʼuk beiltasel kʼalal chtun kuʼuntike? Oy xa ta sjayibal sigloe, jun jtsʼibajom yuʼun salmo laj yal ti skʼan kakʼoj batel jsatik ta stojolal Jeova sventa jkʼanbetik koltael kʼalal oy jvokoltike (Sal. 123:1-4). Li jtsʼibajome laj yalbe skʼoplal jun mosoil ti te sat ta stojolal li yajvale, jaʼ xkaltik, ti skʼeloj skotol ora sventa xuʼuk skolta mi oy kʼusi chtun yuʼune, maʼuk noʼox yakal chalbe skʼoplal ti spatoj yoʼonton ti chchabiat xchiʼuk ti chmakʼlinat li jun mosoe. Li voʼotike xijkoʼolaj kʼuchaʼal li jun mosoile, sventa skoltautik li Jeovae, skʼan jchantik skotol kʼakʼal li Skʼope, yuʼun jaʼ noʼox jech xuʼ jnaʼtik kʼusi oy ta yoʼonton xchiʼuk ti jchʼuntik li beiltaseletik yuʼune. w18.07 12 ¶1, 2

Li Jesuse jaʼ laj yalbe skʼoplal ti chkolik lokʼel ta mosoil yuʼun li mulile (Juan 8:34). Yuʼun li mulile jaʼ ch-ikʼvan batel ta spasel li kʼusi chopole xchiʼuk jaʼ tsots tspajesutik ta spasel li kʼusi leke. Chakʼ ep jvokoltik xchiʼuk jaʼ chikʼutik batel li ta lajelale (Rom. 6:23). Jaʼ yuʼun, sventa xuʼ jtatik li melel kolebal jech kʼuchaʼal oy toʼox yuʼunik li Adan xchiʼuk Evae, skʼan xijkolutik lokʼel ta stojolal li mulile. Kʼalal laj yal Jesus ti skʼan teuk-o oyutik ta stojolal li skʼope, jaʼ la skʼan laj yal ti oy kʼusitik tsots skʼoplal skʼan jpastik sventa xuʼ skoltautike (Juan 8:31). Li yajtsʼaklomutik Kristoe ta jten ta koʼonton li jkuxlejaltike xchiʼuk jaʼ ta jchʼuntik li mantaletik yakʼoj Jesuse (Mat. 16:24). Vaʼun, jech kʼuchaʼal laj yal ta jamale, ta me xijkolutik ta melel kʼalal mi la jtabetik lek sbalil li matanal pojelal laj yakʼe. w18.04 7 ¶14-16

Li Jeovae jech-o tstsak ta venta kʼu yelan chaʼi sba li yajtuneltake akʼo mi maʼuk jech li kʼusi tsnopike. Kalbetik skʼoplal li j-alkʼop Jonase. Li Diose la stak batel ta Ninive sventa xalbe jnaklejetik ti chichʼik lajesele. Pe li Jeovae laj yakʼ ta perton li jnaklejetike, yuʼun la sutes yoʼontonik. Ta skoj ti muʼyuk kʼot ta pasel li kʼusi laj yalbe skʼoplal li Jonase, «toj chopol laj yaʼay» xchiʼuk ilin-o. Li Jeovae laj yakʼbe yil yaj-alkʼop ti oy smalael yuʼune xchiʼuk la skolta yoʼ sjel li snopbene (Jon. 3:10–4:11). Ta mas tsʼakale, li Jonase laj yaʼibe smelolal li kʼusi tskʼan Jeova ti akʼo xchane. Jech xtok, albat yuʼun Dios ti akʼo stsʼiba li sloʼil xkuxlejal sventa jtabetik sbalil li voʼotike (Rom. 15:4). Li kʼusitik la spas Jeova ta stojolal li yajtuneltake chakʼ ta ilel ti xaʼi li xkʼuxul jvokoltike. Yiloj lek li kʼusi kʼux chkaʼitike xchiʼuk li vokolil ta jnuptantik ta jujuntale. Xaʼibe smelolal li kʼusi ta jnoptike, ti kʼu yelan chkaʼi jbatik ta yut koʼontontike xchiʼuk yiloj li kʼusi mu spas kuʼuntike. Jaʼ yuʼun, chalbutik ti muʼyuk chakʼ ti akʼo xkichʼtik akʼel ta preva mi mu stsʼik kuʼuntik chile (1 Kor. 10:13). ¡Tspat tajek koʼontontik li kʼusi chale! w19.03 16 ¶6, 7

Li ta Mantaletik akʼbatik j-israeletike, li bankilaletik ti oy yabtelike maʼuk noʼox skʼan xchapanik li kʼusitik ta mantale, chchapanik xtok mi oy chlik skʼopik xchiʼuk mi oy buchʼu milvane. Jkʼeltik junantik skʼelobil. Kʼalal mi milvan junuk j-israele, mu ta aniluk chichʼ milel. Li bankilaletik ta jteklume baʼyel tskʼelik lek li kʼusi kʼot ta pasel sventa xalik mi sta-o ti xichʼ milele (Deut. 19:2-7, 11-13). Oy yan kʼusitik chchapanik xtok; tskʼelik li kʼusitik tsnuptan ta xkuxlejal li j-israeletike, ta sventa li kʼusitik x-ayan yuʼunike xchiʼuk kʼalal oy chlik skʼop ta snupunelike (Éx. 21:35; Deut. 22:13-19). Kʼalal lek tstsakik ta mukʼ mantaletik li bankilaletike xchiʼuk kʼalal chchʼunik mantal li j-israeletike, tstabeik sbalil skotolik xchiʼuk jech chichʼik ta mukʼ Jeova li jteklume (Lev. 20:7, 8; Is. 48:17, 18). Li kʼusi ta jchantike jaʼ ti oy ta yoʼonton Jeova ti kʼu yelan li jkuxlejaltike, ti akʼo jkʼantik li yantike xchiʼuk ti tukʼuk kʼusi jpasbetike. Maʼuk noʼox, chakʼ venta li kʼusi chkaltike xchiʼuk li kʼusi ta jpastike akʼo mi jtuk oyutik li ta jnatike. w19.02 23 ¶16-18

Kʼalal ta jvul koʼontontike, mu xa kʼunuk chkaʼitik ti bikʼit xkakʼ jbatike xchiʼuk xuʼ van xkap joltik ta uni jsetʼ juteb xa noʼox. O xuʼ van oy kʼusitik xkalbetik yantik ti muʼyuk leke o ti muʼyuk xa ta jtsaktik ta ventae. Jech oxal, mi oy kʼusi ta jvul-o koʼontontike, jnoptik kʼusi la spas li Jesuse. Kʼalal jutuk xa ox skʼan xcham li Jesuse, ep tajek kʼusitik la snuptan. Snaʼoj xa onoʼox ti chichʼ milele xchiʼuk ti ep tajek chichʼ ilbajinele (Juan 3:14, 15; Gal. 3:13). Kʼalal junchib xa noʼox u skʼan xlaje, xi laj yale: «Kʼu to yepal chkil-o jvokol» (Luk. 12:50). Xchiʼuk kʼalal junchib xa noʼox kʼakʼal skʼan xlaje, xi toj laj yale: «Mu xa noʼox x-echʼ kuʼun chkaʼi». Laj yalbe Stot ti kʼu yelan chaʼi sbae. Te chkiltik ti bikʼit tajek yakʼoj sbae xchiʼuk ti snaʼ xchʼunbe smantale (Juan 12:27, 28). Kʼalal kʼot skʼakʼalil chichʼ milele, lek tsots yoʼonton laj yakʼ ta ilel, laj yakʼ sba ta skʼobik li yajkontratak Dios ti mu xa noʼox ta smeloluk milvanike. Akʼo mi la svul tajek yoʼonton ta skoj ti ep svokole, laj onoʼox spas li kʼusi oy ta yoʼonton Stote. Ta melel, li Jesuse jaʼ li buchʼu xuʼ lek jchanbetik stalelal sventa bikʼit-o xkakʼ jbatik kʼalal ta jvul tajek koʼontontike (Is. 53:10). w19.02 11 ¶14, 15

Kʼalal oy kʼusitik ta jnuptantike, vokol chkaʼitik sventa xijbat ta tsobajel jujun xemana. Mi jech chavaʼi abae, skʼan oyuk stsatsal avoʼonton. Junantik ermanoetike chil svokolik ta chamel, chat noʼox yoʼontonik xchiʼuk chibajemik ta mantal. Yantik xtoke chil svokolik ta skoj ti chichʼik kontrainel yuʼun li yutsʼ yalalike o ta xichʼik kontrainel yuʼun li ajvalile. Jnoptik ta stojolal li ermanoetik ti tikʼilik ta chukel ta skoj li xchʼunel yoʼontonike. ¿Mi anaʼoj ti tstabeik sbalil ti kʼu yelan tukʼ chavakʼ abae? (Evr. 13:3). Kʼalal chaʼiik ti yakal chijtun-o ta stojolal Jeova akʼo mi oy kʼusitik ta jnuptantike, jaʼ chkoltaatik sventa tsotsuk xchʼunel yoʼontonik, ti oyuk stsatsal yoʼontonike xchiʼuk ti tukʼuk xakʼ sbaike. Kalal jaʼo te tikʼil ta chukel ta Roma li Pabloe, xmuyubaj noʼox, yuʼun chaʼi ti yakal chtunik-o ta stojolal Jeova li yermanotake (Filip. 1:3-5, 12-14). Jaʼ yuʼun, kʼalal jutuk xa ox skʼan xlokʼ ta chukele o kʼalal mu toʼox jaluk slokʼele, la stsʼiba li karta sventa j-ebreoetike, te laj yalbe batel yermanotak ti akʼo mu xikta sbaik ta tsobajele (Evr. 10:25). w19.01 28 ¶9

Li Satanase jaʼ noʼox oy ta yoʼonton spasel li kʼusi tskʼan stuke, jech oxal, muʼyuk chchʼunbe li smantaltak Jeovae xchiʼuk oy ta yoʼonton ti jechuk jpastik eke. Oy ta yoʼonton ti jchiʼinantik li chopol krixchanoetike akʼo mi jnaʼojtik ti «tsokes jlekil talelaltik» xchiʼuk li jnopbentike (1 Kor. 15:33). Yan ti kʼuxi tskʼan tsokes koʼontontik li Satanase jaʼ kʼalal chal ti jpat koʼontontik ta spʼijil li krixchanoetike, ti maʼuk ta stojolal li Diose (Kol. 2:8). Jech oxal tspukbe skʼoplal ti jaʼ la mas lek ti oyuk ep jtakʼintike. ¿Kʼu yuʼun xibal sba mi jech ta jnoptike? Yuʼun akʼo mi mu spasik ta jkʼulej li buchʼutik chchʼunik taje, chakʼ tajek yipalik ta saʼel ti jaʼ xa mu sventaikuk mi xakʼ ta vokol xkuxlejalik, yutsʼ yalalik xchiʼuk ti kʼu yelan xil sbaik xchiʼuk li Diose (1 Tim. 6:10). ¿Mi mu jechuk ti ta jtojtik ta vokol ti tskoltautik li Jtotik Jeova yoʼ oyuk noʼox smelolal xkiltik li saʼel takʼine? (Ecl. 7:12; Luk. 12:15). w19.01 15 ¶6; 17 ¶9

Kʼalal skʼan toʼox xtal ta balumil li Jesuse xchiʼuk ti xakʼ kiltik li stukʼil kʼelobile, li yajtuneltak Dios ta voʼnee xaʼibeik xa onoʼox lek smelolal ti tsots skʼoplal skʼan jtsatsubtasbe jba koʼontontike. Jkʼeltik avil kʼuxi jech la spas li ajvalil Esekiase. Kʼalal jaʼo kontrainatik xchiʼuk tal sibtasatikuk yuʼun j-asiriaetik li jteklum Judae, lik stsob li bankilal soltaroetik yuʼune xchiʼuk skotol li judaetike, jech te lik stsatsubtasbe yoʼontonik (2 Crón. 32:6-8). Jkʼeltik xa avil kʼusi kʼot ta stojolal li Jobe. Kʼalal jaʼo solel abol sba chaʼie, tal patbatuk yoʼonton yuʼun li yamigotak ta alele, pe xi laj yalanbe li Jobe: «Chapatbicun coʼnton avalojic, pero yolbaj noʼox chavacʼbicun jvocol». Akʼo mi muʼyuk xpatbat yoʼonton yuʼun li viniketik taje, laj yalanbe ti tsots skʼoplal skʼan jpatbetik yoʼonton li yantike, xi laj yale: «Pero ti vuʼcune ta lequil cʼop chajcʼopanoxuc; chajmuqʼuibtasboxuc avoʼntonic [...] ti jechuque» (Job 16:1-5). Ta slajeb xa une, li Eliu xchiʼuk Jeovae la spatbeik yoʼonton li Jobe (Job 33:24, 25; 36:1, 11; 42:7, 10). w18.04 16 ¶6; 17 ¶8, 9

Yaloj xa onoʼox Isaias kʼuxi tstsatsubtas steklumal li Jeovae, xi laj yale: «Aʼyo avaʼyic, li Mucʼul Diose ta xtal xchiʼuc svuʼel, ta svuʼel [«skʼob», TNM] chlic sventain scotol» (Is. 40:10). Kʼalal chal Vivlia skʼob xie, jaʼ chakʼ ta aʼiel juʼelal o tsatsalil. Li kʼusi laj yal Isaiase chakʼ ta ilel ti mu tabajuk sjuʼel li Jeova ti jaʼ Ajvalil kuʼuntike. Ta mas voʼnee, li Diose la stunes sjuʼel sventa spoj xchiʼuk skolta li yajtuneltake. Pe taje jech-o tspas avi ta stojolal li buchʼutik tspat yoʼontonik ta stojolale: yuʼun tstsatsubtas xchiʼuk chchabi li steklumale (Deut. 1:30, 31; Is. 43:10). Ta junantik lume, li krixchanoetike yakʼojik tajek persa spajesel li cholmantale o ti mu xakʼik spas yabtel li j-organisasiontike. Akʼo mi jech, li Jeovae spasoj li kʼusi yaloje, yuʼun stsatsubtasoj li yajtuneltake xchiʼuk mas to jech spasoj kʼalal chkichʼtik nutsele. Jaʼ yuʼun, muʼyuk mas ta jvul koʼontontik kʼalal chkichʼtik kontrainele. Jech xtok, xi jamal yalojbutik Jeova sventa tspat koʼontontik xchiʼuk xakʼ kipaltike: «Muʼyuc spasojic jchopuc abtejebal ti xuʼ chayulesot oe» (Is. 54:17). w19.01 5, 6 ¶12, 13

Li voʼotike chtun tajek kuʼuntik li kʼusitik sventa mantale, jaʼuk li chonbolometike muʼyuk, ¿buchʼu noʼox xuʼ xakʼbutik li kʼusitik sventa mantale? Jaʼ noʼox li Jpasvanej kuʼuntike (Mat. 4:4). Mi ta jchikintabetik li kʼusi chalbutike, ta me jta jpʼijiltik, yojtikinobil kuʼuntik xchiʼuk jmuyubajeltik. ¿Kʼuxi chakʼbot Jeova li kʼusi chtun avuʼun ta mantale? Jaʼ tstunes li Skʼope xchiʼuk li jeltos veʼliletik ta mantal ti chakʼ «li tukʼil xchiʼuk pʼijil [mosoile]» (Mat. 24:45; Is. 65:13, 14). Li veʼlil ta mantal ti chakʼbot Jeovae jaʼ me tskoltaot sventa xata apʼijil xchiʼuk yoʼ xatojob ta snopel li kʼusi chapase, li chaʼtos taje ep me kʼu yelan xuʼ xchabiot (Prov. 2:10-14). Jech kʼuchaʼal liʼe, tskoltaot sventa mu xachʼun kʼalal chal yantik ti chʼabal la Diose o ti jaʼ to la chamuyubaj mi pakal lek atakʼin xchiʼuk mi ep kʼusi oy avuʼune. Jaʼ me tskoltaot xtok sventa mu xayal ta mulil xchiʼuk ti mu xmeʼin avuʼun li kʼusi xuʼ sokesote. Jaʼ yuʼun, akʼbo yipal ti bu kʼalal xuʼ avuʼun yoʼ xachanbe spʼijil li Diose xchiʼuk ti xachan snopel leke. w18.12 20 ¶6, 7

Li albil kʼop liʼe chal ti jaʼ jech sjalil chijkuxi jech kʼuchaʼal sjalil kuxul jpets teʼe. Junantik teʼetike ta smilal xa noʼox jabil chkuxiik. Sventa jech sjalil xijkuxi eke, skʼan ti lek tajek li jkuxlejaltike o ti mu xij-ipaje. Jaʼ yuʼun, bateltike, mu chʼunbaj yaʼel ti chkʼot ta pasel li kʼusi laj yal Isaiase. Pe persa chkʼot ta pasel li albil kʼope. Mi ta jnopbetik skʼoplal li albil kʼopetike, chakʼ kiltik ti chtal onoʼox ta melel li Paraisoe xchiʼuk ti chakʼbe sbendision Jeova li krixchanoetike. Jech xtok, muʼyuk xa kʼusi chopol tspasbatik, muʼyuk ta xiʼtaik li chonbolometike, chkol li maʼsatetike, li koxoetike xchiʼuk li pakʼchikinetike. Li krixchanoetike tskʼupinik svaʼanel snaik, yabtelanel yosilik xchiʼuk ti tslobeik sat stsʼunobike. Maʼuk noʼox, yuʼun mas to jal chijkuxi ti jaʼ mu sta li teʼetike. Li ta Vivliae, jamal chakʼ ta ilel ti jaʼ jech chkʼot ta pasel ta melele. Pe oy junantik chalik ti chbat ta mas kuʼuntik snopel li kʼusi chal li albil kʼopetike. ¿Kʼu yuʼun xuʼ jchʼuntik ti chkʼataj ta jun paraiso li balumile? Li Jesuse laj yalbutik lek srasonal yoʼ jchʼuntike (Luk. 23:43). w18.12 5 ¶13-15

Li jnopbentike stakʼ chanubtasel xchiʼuk xuʼ xjel to batel. ¿Kʼuxi ta pasel? Jaʼ mi ta jkʼeltik li kʼusi ta jtikʼ ta jnopbentike. Jech oxal, mi jaʼ ta jnopbetik skʼoplal li kʼusi tskʼan yoʼonton Jeovae, chlik kakʼtik venta ti lek li kʼusi chalbutike. Vaʼun, kʼun xa noʼox chkaʼitik sventa jechuk jnopbentik kʼuchaʼal li Diose. Sventa xkachʼubtastik batel li jnopbentike, skʼan mu xa xkakʼbetik sventain jnopbentik li balumile, jaʼ xkaltik, ti mu xkakʼbetik yavil li kʼusitik chalik xchiʼuk li kʼusi tsnopik yantik ti mu jechuk tsnop li Diose. Taje jaʼ li kʼusi baʼyel skʼan jpastik xchiʼuk ti toj tsots skʼoplale. Kalbetik junuk skoʼoltasobil sventa xkaʼibetik smelolale. Sventa mu xa masuk x-ipaj li jun krixchanoe, skʼan xlik slajes lekil veʼliletik. Pe ¿kʼusi van bal-o mi yokel to tslajes li veʼliletik ti muʼyuk lekike? Jaʼ jech xkoʼolaj li jnopbentik eke, mi chkakʼ kipaltik yoʼ jechuk jnopbentik kʼuchaʼal li Diose, pe mi ta to jkaptik xchiʼuk li snopben balumile, muʼyuk me sbalil. w18.11 21 ¶14, 15

Skʼan jechuk-o xkakʼ ta koʼontontik xkuxlebinel skotol kʼakʼal li kʼusitik melele. Skʼan me lek chukul ta jchʼutik kʼuchaʼal jun chukil li kʼusi melele. Li soltaroetik ta voʼnee lek chukul ta xchʼutik li xchukike, yuʼun jaʼ chchabibat li xchukbenalik yoʼ mu xyayijesbatike. Pe skʼan lek stsinojik, yuʼun mi muʼyuk lek chukule, muʼyuk ta xkoltaatik. Li kʼusi melel ta Vivliae xkoʼolaj ta jun chukil ek. Mi lek chukul kuʼuntike, jaʼ me tskoltautik sventa mu xijlaj ta loʼlael xchiʼuk tskoltautik sventa lek kʼusi xkʼot ta nopel kuʼuntik. Jech xtok, jaʼ tskoltautik kʼalal chkichʼtik akʼel ta prevae xchiʼuk jaʼ tskoltautik ti x-ayan ta koʼontontik spasel li kʼusi tukʼe. Li jun soltaroe persa chichʼ echʼel xchuk kʼalal chbat ta paskʼope. Jaʼ jech li voʼotik eke, skʼan ti mu jyochtik jsetʼuk li chukil ta mantale o ti teuk-o jchukinojtike. w18.11 12 ¶15

Skʼan xkakʼ kipaltik mi ta jkʼan ta jtatik li kʼusi melel ta Vivliae. Jech xtok, skʼan jpʼeluk ta koʼontontik yiktael komel li yan kʼusitik sventa jtatike. Jech kʼuchaʼal laj yal li pʼijil jtsʼibajom yuʼun Proverbiose, mi jtaojtik xa li kʼusi melele, skʼan jkʼeltik lek ti mu jchontike o ti xkiktatik komel ta jech noʼoxe. Kʼalal oy kʼusi chijkʼelanbate, yikʼaluk van oy kʼusi skʼan xkakʼtik o jpastik sventa jtojtik ta vokol. Li jpʼel kʼop ta ebreo ti chvinaj ta Proverbios 23:23 ti «mano» xie xuʼ xichʼ jelubtasel kʼuchaʼal «saʼo» o «tao». Taje jaʼ chakʼ ta aʼiel ti skʼan xkakʼ kipaltik o ti oy kʼusi jeltik-o ti ep sbalile. Kalbetik junuk skʼelobil: jnoptik noʼox ti oy jun letrero ta chʼivit ti xi chale: «Ta jkʼelankutik lobol», pe taje maʼuk skʼan xal ti chanav tal stuk li lobole. Akʼo mi ta moton chakʼik, pe skʼan jchʼak jkʼakʼaltik xchiʼuk kipaltik sventa xijbat li ta chʼivite xchiʼuk ti xkichʼ tal ta jnatike. Jaʼtik jech xkoʼolaj kʼalal ta jmantik li kʼusi melele, yuʼun akʼo mi ta moton chkichʼtik akʼbel, pe oy kʼusi skʼan jpastik sventa jtatike. w18.11 4 ¶4, 5

Li Jesuse laj yalbe Pedro, Santiago xchiʼuk Juan ti akʼo xbat chiʼinatuk ta jun toyol vitse. Oy kʼusi toj labal sba akʼbatik ta ilel yuʼun Dios li ta vits taje. Te laj yilik ti lik xojobajuk sat li Jesuse xchiʼuk ti lik sakubuk li skʼuʼe. Vaʼun, te vinaj tal li Moises xchiʼuk Eliase, lik yalbeik skʼoplal li slajel xchiʼuk xchaʼkuxesel Jesuse (Luk. 9:29-32). Maʼuk noʼox, yuʼun lik stsin sba tal tok ti xjapet xojobale xchiʼuk te kʼopoj tal li Diose. Li kʼusi kʼot ta pasele jaʼ noʼox yuni kʼelobil ti kʼu to stsatsal sjuʼel Jesus kʼalal mi och ta Ajvalil li ta Ajvalilal yuʼun Diose. Li Jesuse snaʼoj xa onoʼox ti tsots chil svokole xchiʼuk ti chopol tajek kʼu yelan chichʼ milele, pe li kʼusi kʼot ta pasele jaʼ patbat-o yoʼonton xchiʼuk tsatsubtasat. Li yajchankʼoptak eke ayan mas xchʼunel yoʼontonik, akʼbat yipalik yoʼ stsal yuʼunik li prevaetik tsnuptanike xchiʼuk ti spas yuʼunik li abtelal ti skʼan toʼox stsutse. Li jtakbol Pedroe te-o ta snopben li kʼusi laj yile yuʼun laj to yalbe skʼoplal kʼalal jutuk xa ox mu 30 jabil ti jech kʼot ta pasele (2 Ped. 1:16-18). w19.03 10 ¶7, 8

¿Kʼusi jelelik-o li yajtsʼaklomtak Kristo xchiʼuk li jecheʼ relijionetike? Jaʼ ti melel snaʼ xkʼopojik li yajtuneltak Diose (Zac. 8:16, 17). Muʼyuk ta jutik kʼop akʼo mi tsots o mi muʼyuk li kʼusitik chkaltike, muʼyuk ta jutbetik kʼop li buchʼutik mu xkojtikintike, li jchiʼiltaktik ta abtele, li kamigotaktike xchiʼuk li kutsʼ kalaltike. Mi kerem tsebote, stalel onoʼox ti chakʼan ti lek xiloxuk li achiʼiltake. Pe mu me kʼusi xapas ta mukul. Yuʼun junantik li ta yutsʼ yalalike xchiʼuk li ta tsobobbaile lek tspas yilel stalelalik kʼuchaʼal jun yajtsʼaklom Kristo, pe kʼalal te xchiʼukik yan kerem tsebetik ti maʼuk yajtuneltak Diose o kʼalal tstunesik li redes sosialese, jelel tajek tspas li stalelalike. Chʼabal stukʼil li xkuxlejalike, yuʼun tsjutbeik kʼop li stot smeʼike, li ermanoetike xchiʼuk li Diose (Sal. 26:4, 5). Akʼo mi jech, li Jeovae yiloj mi jaʼ noʼox chkichʼtik ta mukʼ li ta ketike xchiʼuk yiloj mi nom tajek oy ta stojolal li koʼontontike (Mar. 7:6). Toj lek mi jaʼ jech ta jpastik kʼuchaʼal chal li Proverbios 23:17: «Mu me xatiʼ-oʼnta li jpasmuliletique; jaʼ noʼox xavichʼ ta mucʼ scotol cʼacʼal li Mucʼul Diose». w18.10 9 ¶14, 15

Li yajtunelutik Jeovae jaʼutik jun utsʼ alalil ti lek ojtikinbilutike, yuʼun jnaʼ jkʼanan jbatik (1 Juan 4:21). Li kʼanelal chkakʼtik ta ilele maʼuk noʼox kʼalal oy kʼusi mukʼtik ta jpastike, yuʼun jaʼ te chkakʼtik ta ilel kʼalal lek chijkʼopoje xchiʼuk kʼalal stsʼet noʼox jsatik xvinaje. Jech oxal, kʼalal oy slekil koʼontontik ta stojolal li yantike xchiʼuk ti ta jtsaktik ta mukʼe, jaʼ jech ta jchanbetik li kʼusi tspas Diose, yuʼun jaʼutik xnichʼnabutik (Efes. 5:1). Li Jesuse toj lek la xchanbe stalelal li Stote, yuʼun skotol ora lek yoʼonton ta stojolal li krixchanoetike. Xi laj yalanbee: «Laʼik ta jtojolal akotolik, voʼoxuk ti tsots tajek cha-abtejike xchiʼuk ti ol avikatsike, voʼon ta jsikubtas avoʼontonik». Xi to laj yale: «Yuʼun manxoun xchiʼuk bikʼit kakʼoj jba, vaʼun chata siketel avoʼontonik» (Mat. 11:28, 29). Mi ta jchanbetik stalelal Jesus xchiʼuk mi ta jtsaktik ta mukʼ li «meʼonetique», lek me chilutik li Jtotik ta vinajele xchiʼuk chijmuyubajutik tajek (Sal. 41:1). Jaʼ yuʼun, chkakʼtik ta ilel kʼanelal kʼalal chijtsakvan ta mukʼ li ta kutsʼ kalaltike, li ta tsobobbaile xchiʼuk li ta cholmantale. w18.09 28 ¶1, 2

Ti kʼuxi xuʼ jchiʼintik ta abtel li Jeovae, jaʼo kʼalal ta jkolta kermanotik ta sventa li kʼusi chtun yuʼunik kʼalal ch-echʼ jun tsatsal nikel, nojelal ta voʼ o yan kʼusi chkʼot ta pasele. Jtos li kʼusi xuʼ jpastike jaʼ ti xkakʼtik matanal takʼin ta sventa li buchʼutik jech chil svokolike (Juan 13:34, 35; Ech. 11:27-30). Jech xtok, xuʼ xbat koltavankutik ta xchʼubael xchiʼuk ta xchaʼmeltsanel li kʼusitik lom yuʼunike. Jun ermana ta Polonia ti Gabriela sbie batsʼi laj ta j-echʼel sna ta skoj ti echʼ jun nojelal ta voʼe, pe xkuxet to laj yaʼi kʼalal laj yil ti tal koltaatuk yuʼun ermanoetik ti te noʼox nopol stsobobbailike. Xi chal kaʼitike: «Mu jkʼan xkalbe skʼoplal li kʼusi laj kuʼune, yuʼun jnaʼoj onoʼox ti jlikel te jkʼelojbe sat li kʼusitik oy kuʼune. Jaʼ mas lek chkaʼi ti xkalbe skʼoplal li kʼusi lek kʼot ta pasele, yuʼun jaʼ laj yakʼbun jchʼun ti stuk xa noʼox jech ti te kapal jkʼoplal li ta steklumal Diose xchiʼuk ti xuʼ te jta jmuyubajele». Kʼalal chichʼ koltael li ermanoetik ti bu ch-echʼ jun tsatsal nikel, nojelal ta voʼ o yan kʼusi chkʼot ta pasele, ep buchʼutik chalik ti tstabeik sbalil li kʼusi tspas yantike. Li buchʼutik chkʼot koltavanikuke toj lek chaʼi sbaik ek (Ech. 20:35; 2 Kor. 9:6, 7). w18.08 26 ¶12

Sventa jchabi li koʼontontike, skʼan xijtojob ta skʼelel li kʼusitik xuʼ xakʼutik ta vokol xchiʼuk ti jpʼajtik ta anile. Li kʼusi chal li teksto avie tsvules ta joltik li kʼusi tspas li jchabivanejetik ta skʼakʼalil Salomone. Li stukike te tsvaʼan sbaik ta sba li muroetik sventa tskʼelik mi oy kʼusi xibal sba chnopaj talel. Mi oy kʼusi xibal sba chilike, tsots chalik batel ta anil. Taje chakʼ ta ilel kʼusi skʼan jpastik yoʼ mu sokes jnopbentik li Satanase. Li ta mas voʼnee, jmoj ch-abtejik li jchabivanejetik ti oyik ta sba muroetik xchiʼuk li buchʼutik chchabiik li stiʼ lume (2 Sam. 18:24-26). Jmoj tskolta sbaik sventa xchabiik li stiʼ lum kʼalal mi nopaj talel li yajkontraike (Neh. 7:1-3). Mi lek chanubtasbil ta Vivlia li jol koʼontontike, xuʼ xkoʼolaj ta jun jchabivanej. Yuʼun xuʼ xalbutik mi tskʼan tsokes koʼontontik li Satanase, jaʼ xkaltik, kʼalal tskʼan tsokes li kʼusi oy ta jnopbentike, ti kʼu yelan chkaʼi jbatike, li kʼusitik tstij koʼontontike xchiʼuk li kʼusi ta jkʼan ta jtatike. Jech oxal, mi chalbutik jol koʼontontik ti oy kʼusi maʼuk jech yakal ta jpastike, tsots skʼoplal ti jtsaktik ta ventae. Mi jech ta jpastike, xkoʼolaj ti ta jmakbetik stiʼ koʼontontik li Satanase. w19.01 17 ¶10, 11

Li jun mol ta tsobobbaile mu xuʼ xakʼ mantaletik ta skoj li kʼusi nopem xaʼiik spasel li ta slumale xchiʼuk skʼan mu jaʼuk noʼox stsak ta venta li kʼusi tsnop stuke, yuʼun jaʼ skʼan stsak ta venta li kʼusi chal Vivliae (2 Tim. 3:16, 17). Li moletike xuʼ van mu to xakʼik ti xichʼ biiltasel ta mol o ta siervo ministerial junuk kerem ta skoj ti jaʼ tstsakik ta venta li kʼusi nopem xaʼiik ta slumalike akʼo mi yakal xa tspas li kʼusi chal Vivlia li jun kereme. Ta jun lume, oy jun jtunel ti lek tajek tspas yabtel xchiʼuk ep kʼusitik sbainoj li ta tsobobbaile. Akʼo mi yilojik li moletik ti yakal tspas li kʼusi chichʼ kʼanel ta Vivlia yoʼ xkʼot ta mol ta tsobobbaile, pe muʼyuk to laj yakʼik ti xichʼ biiltasele. Junantik moletik ta tsobobbail ti ep xa sjabilalike laj yalik ti toj kerem to la xvinaje, vaʼun muʼyuk la sbiiltasik ta skoj noʼox ti kʼu yelan xvinaje. Oy yichʼoj aʼiel ti oy moletik ta junantik lumetike jaʼ jech tsnopik ek. Jaʼ yuʼun, toj tsots skʼoplal ti jaʼuk sbeiltasutik li Vivliae maʼuk li kʼusi ta jnoptik ta jujuntale. Vaʼun, jaʼ jech ta jchanbetik stalelal Jesus ti maʼuk ta jtsaktik ta venta li kʼusi chil noʼox jsatike (Juan 7:24). w18.08 12 ¶16, 17

Toj xibal sba kʼalal anil ta jchaʼtaktik batel koreoetik o mensajeetik ti mu jnaʼtik mi melele. Ta junantik lumetike, mu x-akʼbat spas lek yabtelik li stestigotak Jeovae o xuʼ van mu xakʼik ta j-echʼel, jaʼ yuʼun tspukik jecheʼ aʼyejetik sventa stikʼik xiʼel ta koʼontontik o ti mu xa jpat koʼontontik ta jujuntale. Taje jaʼ jech kʼot ta pasel li ta Unión Sovieticae, li polisiaetik ti ta mukul ch-abtejike (ti KGB sbiike) lik yalik ti laj la svalopatinik komel stestigotak Jeova junantik ermanoetik ti lek ojtikinbilike. Ep buchʼu la xchʼun xchiʼuk laj yiktaik li s-organisasion Jeovae. Akʼo mi jech, oy onoʼox buchʼu sutik talel, pe ep tajek ti muʼyuk xa sutik tal ta skoj ti chʼay li xchʼunel yoʼontonike (1 Tim. 1:19). ¿Kʼusi skʼan jpastik yoʼ mu jechuk xkʼot ta jtojolaltike? Skʼan mu jchaʼtaktik li koreoetik o mensajeetik ti mu spat oʼontonal o ti mu jnaʼtik mi jech ta melele. Skʼan mu xkakʼ jbatik ta loʼlael; mu jchʼuntik skotol li kʼusi chkichʼtik albele xchiʼuk jkʼeltik baʼyel mi jech ta melel. w18.08 4 ¶8

Li tsʼibetik ta griego kʼope muʼyuk tstunes puntuasion sventa jnaʼtik bu skʼan xijpaj ta xchanele. Jech oxal, mu jnaʼtik lek kʼusi skʼan laj yal li Jesuse, ¿mi jaʼ van liʼe: «Ta melel chkalbot avaʼi: li avie te chachiʼinun ta Paraiso»? O ¿mi jaʼ liʼe: «Ta melel chkalbot avaʼi li avie: te chachiʼinun ta Paraiso»? Tsots skʼoplal ti jtsaktik ta venta li kʼusi laj yalbe yajchankʼoptak li Jesuse. Xi laj yale: «Oxib kʼakʼal xchiʼuk oxib akʼobal te tikʼil chkom ta yoʼonton balumil li Xnichʼon [krixchanoe]» (Mat. 12:40; 16:21; 17:22, 23; Mar. 10:34; Ech. 10:39, 40). Ta melel, kʼalal cham li Jesus xchiʼuk li jun jpas choplejale, muʼyuk xbatik ta ora ta junuk paraiso. Yuʼun li Jesuse kom jayibuk kʼakʼal «li ta Mukinale», jaʼ to bat ta vinajel kʼalal laj yichʼ chaʼkuxesel yuʼun li Jeovae (Ech. 2:31, 32). ¿Kʼu yuʼun xuʼ xkaltik ti muʼyuk bat ta vinajel li jun jpas choplejale? Yuʼun muʼyuk laj yichʼ tʼujel xchiʼuk mu snaʼ mi la spas jun trato Jesus xchiʼuk li tukʼil yajtakboltak yoʼ koʼol x-ajvalilajik li ta vinajele (Luk. 22:29). Jech xtok, muʼyuk laj yichʼvoʼ (Juan 3:3-6, 12). Jamal xvinaj chaʼa ti jaʼ laj yalbe skʼoplal Jesus li jun paraiso ta balumil ta mas tsʼakale. w18.12 6 ¶17, 18, 20, 21

Li j-israeletike ta anil noʼox lik yichʼik ta mukʼ slokʼol jkot chʼiom tot vakax akʼo mi snaʼojik lek ti muʼyuk xa yakal chchʼunbeik smantal Diose. Jech noʼox la sloʼla sba stukik xchiʼuk la snopik ti jaʼ yakal-o chakʼ sbaik ta stojolal li Jeovae. Li Aaron eke laj yal ti jaʼ «jun qʼuin ta sventa li Mucʼul Diose», pe li Jeovae chopol laj yaʼi sba. Jaʼ yuʼun, xi laj yalbe li Moisese: «Ichʼayic xa ta be. Yuʼun ta ora no’ox la scomtsanic li lequil be ti caloj ja’ tstamic batele». Vaʼun, li Jeovae tsan skʼakʼal yoʼonton ta stojolalik xchiʼuk la snop xtok ti tslajesbe stsʼunbal li jun achʼ jteklume (Éx. 32:5-10). Akʼo mi jech, li Jeovae muʼyuk la xchʼaybe stsʼunbal li j-israeletike (Éx. 32:14). Akʼo mi jaʼ la spas slokʼol chʼiom tot vakax li Aarone, la sutes yoʼonton xchiʼuk jaʼ laj yakʼ sba ta stojolal Jeova jech kʼuchaʼal li yan jlevietik ti laj yalik ti jaʼ chakʼ sbaik ta stojolal li Jeovae. Chamik ta smilal xa noʼox j-israeletik ta skoj ti laj yichʼik ta mukʼ jun jecheʼ diose. Pe li buchʼutik jaʼ laj yakʼ sbaik ta stojolal li Jeovae laj yichʼik albel ti tstaik bendisione (Éx. 32:26-29). w18.07 20 ¶13-16

¿Buchʼu ta jkʼantik ti akʼo xojtikinutik leke? Maʼuk ti xkichʼtik ojtikinel ta sba balumil ta skoj ti ep chijchanunaj batele, junuk abtelal ti tsots skʼoplale o jtosuk tajimol. Yuʼun jaʼ skʼan xkakʼ ta koʼontontik stael li kʼusi laj yal jtakbol Pablo liʼe: «Avi ti laj xa avojtikinik li Diose, o ti mas lek xkaltike, ti ojtikinbiloxuk xa yuʼun li Diose, ¿kʼuxi xa noʼox ti chasutik yan velta ta stojolal li kʼusitik kʼune xchiʼuk ta stojolal li snopben balumil ti toj chopole xchiʼuk ti chakʼan chakʼotik ta smoso yan veltae?» (Gal. 4:9). ¡Jaʼ jun mukʼta matanal ti xuʼ xojtikinutik li Dios ti jaʼ Ajvalil ta sjunul vinajelbalumile!, yuʼun li stuke oy ta yoʼonton ti xijkʼot ta yamigoe. Xi laj yal jun vinik ti chchanbe skʼoplal li Vivliae: «Skotol ora te sat ta jtojolaltik li Diose, yuʼun lek chilutik». Jamal xvinaj ti la spasutik Jeova sventa xuʼuk xijkʼot ta yamigoe (Ecl. 12:13, 14). w18.07 8 ¶3, 4

Mi ta jkʼan ta jtabetik sbalil li smantaltak Jeovae, skʼan jkʼantik xchiʼuk ti jtsaktik ta venta skotol orae (Amós 5:15). Li kʼusi xuʼ skoltautike jaʼ mi la jchantik snopel jech kʼuchaʼal tsnop li Jeovae. Jnoptik noʼox avaʼi ti chabat ta doktor ta skoj ti oy xa sjayibal kʼakʼal ti mu x-och lek avayele. Vaʼun, li doktore chalbot ti oy kʼusitik skʼan xavikta slajesele, ti skʼan xapas ejersisioe xchiʼuk ti oy kʼusitik skʼan xajel li ta akuxlejale. ¿Mi mu jechuk ti chatojbe tajek ta vokol li doktor kʼalal chavakʼ venta ti oy sbalil li kʼusi laj yalbot akʼo xapase? Li Jpasvanej kuʼuntike yakʼojbutik mantaletik yoʼ mu jpastik jtosuk mulil xchiʼuk sventa xlekub li jkuxlejaltike. Jech kʼuchaʼal liʼe, li Vivliae chal ti mu stakʼ jutik kʼope, ti xij-elkʼaje, ti xijmulivaje, ti jsaʼtik kʼope xchiʼuk ti mu jpastik li espiritismoe, ¿mi mu jechuk ti toj ep sbalil mi ta jchʼuntike? (Prov. 6:16-19; Apok. 21:8). Kʼalal chkiltik ti oy sbaliltak mi ta jchʼunbetik li smantaltak Jeovae, ta xchʼi li kʼanelal kuʼuntik ta stojolale xchiʼuk mas ta jkʼuxubinbetik li smantaltake. w18.06 17 ¶5, 6

Ti kʼusi mas tsvul-o yoʼonton Pilato kʼalal jaʼo ochem ta yabtele, jaʼ mi xlik stoy sbaik ta stojolal li jnaklejetike. Jaʼ yuʼun, xuʼ van xiʼem jutuk mi stijbe yoʼonton krixchanoetik li Jesus yoʼ stoy sbaike. Pe xi la stakʼ li Jesuse: «Maʼuk sventa balumil li Ajvalilal kuʼune» (Juan 18:36). Ta skoj ti ta vinajel ch-ajvalilaje, muʼyuk la stikʼ sba ta politika. Jaʼ yuʼun, jamal laj yal ti jaʼ tal yalbe skʼoplal li kʼusi melele (Juan 18:37). Li Jesuse jpʼel ta yoʼonton ti kʼusi mas tsots skʼoplal tskʼan tspase. Li voʼotik eke muʼyuk ta jpas ta jmoj jkʼoptik xchiʼuk li buchʼutik tskʼan chchʼak sbaik ta stojolal junuk ajvalile, mi jaʼuk ta jnopbetik skʼoplal kʼalal jnaʼojtik lek kʼusi jaʼ li kabteltike. Xuʼ van vokol jutuk ta pasel taje. Xi chal jun jkʼelvanej ta sirkuitoe: «Li krixchanoetik ti bu ta jcholkutik mantale yantik xa xjel stalelalik, junantike jaʼ yakʼoj tajek ta yoʼontonik li slumalike xchiʼuk oy junantike tsnopik ti jaʼ la lek chbat xkuxlejalik mi chchʼak sbaik ta stojolal li ajvalile. Akʼo mi jech, li ermanoetike jmoj oyik ta skoj ti yakʼoj ta yoʼontonik xcholel batel li aʼyejetik ta sventa li Ajvalilal yuʼun Diose. Spatoj tajek yoʼontonik ti jaʼ noʼox xuʼ xichʼ talel jun oʼontonal xchiʼuk ti jaʼ tslajes jvokoltik li Ajvalilal yuʼun Diose». w18.06 4, 5 ¶6, 7

Li Tsʼibetik ta Evreo Kʼop ta orijinale kʼajomal noʼox xvinaj ta oxib livroetik li biil Satanase. Jaʼ noʼox ta 1 Crónicas, ta Job xchiʼuk ta Zacarías. Kʼuchaʼal chkiltike, li Jeovae muʼyuk mas laj yalbe skʼoplal Satanas kʼalal skʼan toʼox xtal li Mesiase. ¿Kʼu van yuʼun ti muʼyuk mas laj yalbe skʼoplale? Yileluke, jaʼ ta skoj ti mu skʼan tsotsuk xa skʼoplal xichʼ ilel li Satanase o ti tsots xa skʼoplal xichʼ ilel li kʼusitik tspase. Li srasonal mas tsots skʼoplal ti kʼu yuʼun laj yakʼ ta tsʼibael Jeova li Tsʼibetik ta Evreo Kʼope jaʼ sventa xojtikinik xchiʼuk ti jaʼuk stsʼakliik Mesias li krixchanoetike (Luk. 24:44; Gal. 3:24). Kʼalal vul li Mesias une, laj to yalbe mas skʼoplal li Satanase. Li Jeova xtoke la stunesbe yajtsʼaklomtak Mesias sventa xalbeik skʼoplal li Satanas xchiʼuk li anjeletik la stsʼakliike. Sta-o tajek ti jech la spas li Jeovae, yuʼun li Jesus xchiʼuk li buchʼutik tʼujbil chbatik ta vinajele jaʼ chpechʼik ta tekʼel li Satanas xchiʼuk li sviniktake (Rom. 16:20; Apok. 17:14; 20:10). Teuk ta ajol ti oy noʼox spajeb li sjuʼel Diabloe. Jech xtok, jaʼ tskoltautik li Jeovae, li Jesuse xchiʼuk li tukʼil anjeletike. Jech xuʼ xkuch kuʼuntik skotol li prevaetik chakʼ tal ta jtojolaltike. w18.05 22, 23 ¶2-4

Sventa xuʼ xijkʼot ta yajtunel Jeovae, skʼan xijsatin (Mat. 13:23; 21:43). Li ta lokʼolkʼop ta Juan 15:1 kʼalal ta 5, ¿kʼusi smelolal ti chijsatine? Maʼuk ti ta jpastik ta yajtsʼaklom Kristo li krixchanoetike (Mat. 28:19). ¿Kʼu yuʼun ti jech chkaltike? Jnoptik ta sventa li ermanoetik ti mu spas yuʼunik ta yajtsʼaklom Kristo li krixchanoetik ta skoj ti jaʼ te chcholik mantal ti bu mu skʼanik leke, ¿mi jaʼik van li skʼobkʼobtak tsʼusub ti mu xakʼ sate? Mi jsetʼuk stakʼ jech jnoptik. Yuʼun mu xuʼ jsujtik sventa xchʼamik mantal li krixchanoetike. Jech xtok, ta skoj ti skʼanojutik li Jeovae, muʼyuk onoʼox bu chakʼ ti akʼo jpastik jtosuk abtelal ti mu xuʼ kuʼuntik spasel chile. Yuʼun muʼyuk bu tskʼanbutik li kʼusi mu xuʼ kuʼuntik yakʼbele (Deut. 30:11-14). Vaʼun chaʼa, ¿kʼusi jaʼ li sat kabteltike? Jaʼ li abtelal yakʼoj jpastik li Jeovae: li xcholbel skʼoplal li lekil aʼyej ta sventa li Ajvalilale (Mat. 24:14). w18.05 14 ¶8, 9

Li avie, oy ta jujot li jecheʼ jnitvanejetik ta relijione xchiʼuk sbiiltasoj sbaik ta pastoretik, paleetik, jchanubtasvanejetik xchiʼuk yan biiletik. Pe ti kʼusi une, xkoʼolajik kʼuchaʼal li jfariseoetik ta voʼnee, yuʼun «tsmakik ta be li kʼusi melel» chal Skʼop Diose xchiʼuk tsjelik «ta jutbil kʼop li kʼusi melel ta sventa Diose» (Rom. 1:18, 25). Jech xtok, chchanubtasvanik ti oy la kʼatinbak, ti oy la jchʼuleltik ti mu snaʼ xchame, ti xuʼ la xchaʼvokʼik ta achʼ li krixchanoetike xchiʼuk ti lek noʼox la chil Dios ti lek xil sbaik o ti xikʼ sbaik li buchʼutik xchiʼil noʼox sbaik ta vinikal o ta antsile. Li bankilal politikoetike tsjutik kʼop sventa sloʼlaik li krixchanoetike. Jutuk xa skʼan xalik yan jutbil kʼop ti mas toj chopole, yuʼun xi ta xalike: «Jun koʼontontik xchiʼuk muʼyuk kʼusi chijxiʼo». Pe «jaʼo chtal ta anil ta stojolalik li lajelal ti chʼayal yoʼonton chtaatike». Mu me xijlaj ta loʼlael ti yuʼun yakal xa chlekub batel li balumil jech kʼuchaʼal chalike. Yuʼun jnaʼojtik «lek ti skʼakʼalil Jeovae jech chtal kʼuchaʼal chtal j-elekʼ ta akʼobaltik» (1 Tes. 5:1-4). w18.10 7, 8 ¶6-8

Li Jesukristoe chakʼ stsatsal koʼontontik xchiʼuk tsbeiltasutik. Sventa jech tspase, jaʼ tstunes li «jpasmantaletic» o bankilaletik yuʼune, jaʼ xkaltik, li moletik ta tsobobbail ti xuʼ van tʼujbil chbatik ta vinajele o ti jaʼik li ta yan chijetike. Pe maʼuk skʼan xal ti yuʼun sventainoj xchʼunel koʼontontik li moletike, moʼoj, yuʼun jaʼik jchiʼiltik ta abtel sventa xkuxetuk noʼox koʼontontik. Tskʼan tskoltautik ta melel yoʼ xijmuyubajuk noʼox xchiʼuk ti tukʼuk-o xkakʼ jbatike (Is. 32:1, 2; 2 Kor. 1:24). Kʼalal jaʼo chichʼik tajek kontrainel li yajtsʼaklomtak Kristo ta Tesalonikae, xi tsatsubtasbat yoʼontonik ta jun karta yuʼun li jtakbol Pabloe: «Ta skoj ti kʼuxoxuk ta koʼontonkutike ximuyubajkutik la jcholbotkutik li lekil aʼyejetike, pe maʼuk noʼox taje, yuʼun laj kakʼ jkuxlejalkutik xtok ta skoj ti kʼanbiloxuk kuʼunkutike» (1 Tes. 2:8). Li moletik ta tsobobbaile lek me tajek ti xchanbeik stalelal li Pabloe. Pe ¿mi bal noʼox van ti oy kʼusitik lek xkalbetik yantik sventa stsatsub-o yoʼontonike? Moʼoj. Li Pabloe oy to kʼusi laj yalbe batel li moletik ta Efeso ti skʼan spasik jech kʼuchaʼal chal li teksto avie. w18.04 21, 22 ¶6-8

Sventa jtabetik sbalil li kolebal chakʼe, skʼan xijsut batel ta stojolal. ¿Kʼusi smelolal taje? Jaʼ ti lekuk tajek xkil jbatik xchiʼuk li Jeovae (2 Kor. 3:16). Kʼalal te toʼox oyik ta takixokol balumil li j-israeletike, mu xa jechuk lik snopik jech kʼuchaʼal tsnop li Jeovae. Xkoʼolaj ti pixil li snopbenike xchiʼuk li yoʼontonike. Ta skoj ti kolem chaʼiike, jaʼ xa noʼox lik spasik li kʼusi tskʼan yoʼonton stukike (Evr. 3:8-10). Li kolebal chakʼ li s-espiritu Jeovae mas to tsots skʼoplal, maʼuk noʼox ti tslokʼesutik li ta batsʼi mosoinel yuʼun krixchanoetike. Li kolebal chakʼ li espiritu taje mas to lek jech kʼuchaʼal li kolebal tskʼan tstaik li krixchanoetike, yuʼun jaʼ tskoltautik lokʼel ta yok skʼob li jecheʼ relijione, li ta kostumbreetike, li ta mulile xchiʼuk li ta lajelale (Rom. 6:23; 8:2). ¡Toj echʼ xa noʼox lek!, yuʼun li kolebal taje xuʼ staik ek li buchʼutik mosoinbilik ta melel yuʼun li krixchanoetike o ti tikʼajtik ta chukele (Gén. 39:20-23). w18.04 9 ¶3-5