Agosto

Sventa jtabetik sbalil ti ay chamuk li Jesuse, skʼan xkamigointik. Li Jesuse laj yal ti «chakʼ xkuxlejal ta stojolal li yamigotake» (Juan 15:13). Li yajtuneltak Dios ti jaʼo kuxiik kʼalal muʼyuk toʼox talem ta balumil li Jesuse skʼan xojtikinik xchiʼuk ti skʼanike. Ta xchaʼkuxiik tal, pe ¿kʼusi skʼan spasik mi tskʼan chkuxiik-o sbatel osile? Skʼan xamigoinik li Jesuse (Juan 17:3; Ech. 24:15; Ebr. 11:8-12, 24-26, 31). Jtaojtik mukʼta matanal ti jmoj chij-abtej xchiʼuk Jesus ta xcholel mantal xchiʼuk ta xchanubtasel li krixchanoetike. La xchanubtas krixchanoetik kʼalal ay ta balumil li Jesuse. Kʼalal sut batel ta vinajele, kʼot ta Jolil ta tsobobbail, vaʼun te lik sbeiltas tal li cholmantal ta jpastike xchiʼuk li chanubtasel chkakʼtike. Li Jesuse oy sbalil chil ti chkakʼtik persa ta skoltael yantik yoʼ x-ojtikinate xchiʼuk ti xojtikinik li Stote. ¿Mi spas van kuʼuntik ta kipal jtuktik? Muʼyuk, yuʼun skʼan skoltautik li Jeova xchiʼuk Jesuse (Juan 15:4). w20.04 22 par. 7, 8

Ta voʼnee, jaʼ toʼox skʼoplal ajvalil ta norte xchiʼuk ajvalil ta sur li ajvaliletik ti te toʼox chventainvanik li ta snorteal xchiʼuk sural Israele (Dan. 10:14). Li vaʼ orae, jaʼ toʼox steklumal Dios li Israele. Pe jel li ta Pentekostes ta sjabilal 33, yuʼun li Jeovae laj yakʼ ta ilel ti jaʼ xa chkʼot ta steklumal li yajchankʼoptak Kristo ti tukʼ yakʼoj sbaike. Jaʼ yuʼun, li albil kʼop ta Daniel kapitulo 11 jaʼ mas chalbe skʼoplal li yajtsʼaklomtak Kristoe, maʼuk li j-israeletike (Ech. 2:1-4; Rom. 9:6-8; Gal. 6:15, 16). Jech xtok, ti kʼu xa sjalil echʼem tale, jelajtik buchʼutik kʼotemik ta ajvalil ta norte xchiʼuk ajvalil ta sur. Pe oy oxtos kʼusi xkoʼolajik-o li ajvaliletik taje. Baʼyel, oy kʼusitik spasojbeik li steklumal Diose. Xchibal, li kʼusitik spasojbeik li steklumal Diose jaʼ te yakʼojik ta ilel ti spʼajojik li Jeovae. Yoxibal, stsakoj sba ta kʼop stukik li chaʼvoʼ ajvalile. w20.05 2, 3 par. 3, 4

Li Jeovae oy kʼusitik xuʼ spas o tspas sba sventa xkʼot ta pasel yuʼun li kʼusi tskʼan yoʼontone. Jech xtok, li Jeovae xuʼ stunes yajtuneltak sventa xkʼot ta pasel li kʼusi tskʼan yoʼontone xchiʼuk ti xtunik ta stojolale (Is. 64:8). Jaʼ jech tspas li kʼusi oy ta yoʼontone xchiʼuk muʼyuk buchʼu xuʼ xmakat ta be (Is. 46:10, 11). ¿Kʼusi tskoltautik sventa masuk to xkichʼtik ta kʼux li Jtotik ta vinajele? Jaʼ ti jnopbetik skʼoplal li kʼusitik spasoje xchiʼuk li kʼusitik yakʼoj jpastike. Jech kʼuchaʼal liʼe, kʼalal ta jnopbetik skʼoplal li kʼusitik spasoj Jeovae, labal to sba chkiltik (Sal. 8:3, 4). Jech xtok, kʼalal ta jnopbetik skʼoplal kʼu yelan skoltaojutik yoʼ spas kuʼuntik li kʼusi tskʼane, mas to me chlik kichʼtik ta mukʼ. Ta melel, toj labal sba li sbi Jeovae, yuʼun chal kaʼitik ti kʼu yelan stalelale, li kʼusitik spasoje xchiʼuk li kʼusitik ta to spase (Sal. 89:7, 8). w20.06 9, 10 par. 6, 7

Li ikʼ chkichʼtike jaʼ sventa xijkuxi-o xchiʼuk jaʼ sventa xkuxiik ek li chonbolometike. Ta jun jabile, ilbil ti ta smiyonal no’ox tonelada chichʼik ikʼ li kʼusitik kuxajtike. Kʼalal chichʼik ikʼe, dióxido de carbono xa tslokʼesik ti muʼyuk xa chtun yuʼunike. Akʼo mi jech, oy-o li ikʼ chichʼike xchiʼuk muʼyuk tsok li xpix balumil ta skoj li dioxido de carbonoe. ¿Kʼu yuʼun? Yuʼun li Jeovae spasoj ep ta chop teʼetik ti jaʼ tstokʼ li dioxido de carbonoe, vaʼun jaʼ chakʼbutik yan velta li ikʼ chkichʼtik jech kʼuchaʼal chal li teksto avie. Sventa xkichʼtik ta kʼux li jbalumiltik xchiʼuk li kʼusitik x-ayane, skʼan jnopbetik skʼoplal li spasbentak Jeovae (Sal. 115:16). Taje jaʼ tstij koʼontontik sventa jtojbetik ta vokol jujun kʼakʼal li kʼusitik lekik yakʼojbutike. Kʼalal xchʼubet noʼox ti bu nakalutike, jaʼ jech chkakʼbetik yil Jeova ti ta jtojbetik ta vokole. w20.05 22 par. 5, 7

Akʼo mi yichʼoj chopol kʼoptabel sbi yuʼun Satanas, li Jeovae yakʼoj ta ilel spʼijil, smalael yuʼun xchiʼuk ti tukʼ li kʼusi tspase. Maʼuk noʼox, yuʼun ep ta tos kʼuxi yakʼoj ta ilel ti muʼyuk spajeb li sjuʼele. Jech xtok, kʼalal oy kʼusi tspase, jamal xvinaj ti skʼanojutike (1 Juan 4:8). Li Jeovae mu jecheʼuk noʼox te chotol, yuʼun ep kʼusitik spasoj sventa xchʼultajes li sbie. Li Satanase jech-o yakal chchopol kʼopta li sbi Jeovae. Chakʼbe xchʼun krixchanoetik ti muʼyuk sjuʼele, ti muʼyuk tukʼ kʼusi tspase, ti muʼyuk spʼijile xchiʼuk ti mu snaʼ xkʼanvane. Jech kʼuchaʼal liʼe, chakʼbe snop krixchanoetik ti muʼyuk Diose. Pe mi oy buchʼu la xchʼune, chakʼbe snop ti muʼyuk lek li smantaltake xchiʼuk ti toj tsotsike. Chal xtok ti muʼyuk xkʼuxul yoʼonton li Diose, yuʼun chal ti chakʼbe stoj smul ta kʼatinbak li krixchanoetike. Li buchʼutik chchʼunik li kʼusi jecheʼ chal Satanase xuʼ van mas anil tsnopik ti muʼyuk lek ch-ajvalilaj li Jeovae. Li Satanase jech-o chakʼ persa tsnamajesutik ta stojolal, jaʼ to chikta sba mi laj yichʼ lajesele. ¿Mi tspas onoʼox yuʼun li kʼusi tskʼane? w20.06 5 par. 13-15

Oy ep ermanoetik ti tskʼan chchanik yan kʼope. Xuʼ van vokol to chaʼiik yalel ta jkʼoptik li kʼusi tsnopike. Pe mi maʼuk noʼox ta jkʼeltik ti mu lekuk xlokʼ yuʼunike, chkakʼtik venta ti skʼanojik Jeova xchiʼuk ti oy tajek ta yoʼontonik chtunik ta stojolale. Mi jech la jpastike, chkichʼtik ta mukʼ xchiʼuk ep sbalil chkiltik li vaʼ ermanoetike. Mu xiuk ta jnoptik ta skoj ti mu snaʼ lek jkʼoptike: «Mu kʼu xatun-o kuʼun» (1 Kor. 12:21). Ta jtojbetik tajek ta vokol Jeova ti oy jbalil chilutik ta jujuntal li ta tsobobbaile. Li Jeova xchiʼuk ermanoetike oy jbalil chilutik jkotoltik, mu ventauk mi vinikutik o antsutik, mi nupunemutik o mi muʼyuk, mi kerem tsebutik o mi ep xa jabilaltik, mi jnaʼtik lek junuk kʼop o mi muʼyuk (Rom. 12:4, 5; Kol. 3:10). Kakʼtik ta ilel ti oy jbalil chkaʼi jbatik li ta tsobobbaile xchiʼuk jechuk xkiltik ek li yan ermanoetike. w20.08 31 par. 20-22

Li jnaklejetik ta Atenase chichʼik ta mukʼ jecheʼ diosetik, chmulivajik xchiʼuk xchʼunojik jecheʼ chanubtaseletik. Li jtakbol Pablo eke jaʼ toʼox jun jchopolkʼoptavanej, jkontrainvanej xchiʼuk muʼyuk toʼox kʼexlal chaʼi. Jaʼ yuʼun, muʼyuk la snop ti muʼyuk xa tsjel stalelal li vaʼ krixchanoetike mi jaʼuk chibaj-o ta skoj ti chchopol kʼoptavanike (1 Tim. 1:13). Li Jesuse laj yakʼ venta ti xuʼ xkʼot ta yajchankʼop li Pabloe, li jtakbol eke jaʼ jech la snop ta stojolal li jnaklejetik ta Atenase. ¡Toj lek ti jech la snope! (Ech. 9:13-15). Ep buchʼutik kʼotik ta yajchankʼop Kristo li ta baʼyel sigloe. Kʼalal la stsʼibabe batel karta ermanoetik ta Korinto li Pabloe, laj yal ti chopol toʼox tajek stalelal junantike xchiʼuk ti chmulivajike. Pe xi to laj yale: «Sakubtasbiloxuk xa» (1 Kor. 6:9-11). Xuʼ van vokol ta chʼunel chkaʼitik ti sjel xkuxlejalik li vaʼ krixchanoetike xchiʼuk ti xkʼotik ta yajchankʼop Kristoe. w20.04 12 par. 15, 16

Li moletike skʼan mu chopoluk kʼusi snopik ta anil ta stojolal junuk ermano mi chlik yal ti muʼyuk sbalil ti chijtun ta stojolal Jeovae. Li kʼusi skʼan spasike jaʼ ti skʼan xaʼibeik smelolal kʼu yuʼun jech chal xchiʼuk ti kʼu yuʼun jech chaʼi sbae. Vaʼun, xuʼ stunesik Vivlia sventa spatbeik yoʼonton. Li j-alkʼop Eliase jatav ta stojolal li meʼ ajvalil Jesabele (1 Rey. 19:1-3). La snop ti muʼyuk sbalil li kʼusitik yakal tspase, vaʼun «la skʼan ti akʼo chamuke» (1 Rey. 19:10). Li Jeovae muʼyuk chopol laj yil li Eliase. Jamal laj yalbe ti mu stukuk oye, ti ch-akʼbat yipale xchiʼuk ti ep to kʼusitik skʼan spase. Ta slekil yoʼonton la xchikintabe Elias kʼalal laj yal li kʼusi tsvul-o yoʼontone xchiʼuk oy to kʼusitik yan laj yakʼbe sbain (1 Rey. 19:11-16, 18). ¿Kʼusi chakʼ jchantik? Jkotoltik skʼan xkakʼ ta ilel slekil koʼontontik ta stojolal li xchijtak Jeovae, mas to skʼan jech spasik li moletike. Mi oy buchʼu tsotsik xa chkʼopoj o mi tsnop ti muʼyuk akʼbil-o ta perton yuʼun li Jeovae, li moletike skʼan me xchikintaik kʼalal chkʼopoje. Vaʼun, tsvulesbeik ta sjol ti kʼanbil tajek yuʼun li Jeovae. w20.06 21, 22 par. 13, 14

Li Jeovae tskʼan ti jkʼupintik xchiʼinel li kamigotaktik xchiʼuk kutsʼ kalaltike (Sal. 133:1). Oy yamigotak echʼ li Jesus eke (Juan 15:15). Jech xtok, li Vivliae chal ti oy sbalil kʼalal oy kamigotaktik ta melele (Prov. 18:24). Chal xtok ti mu lekuk kʼalal ta jchʼak jbatik ta stojolal yantike (Prov. 18:1). Ep buchʼutik chalik ti xuʼ jta ep kamigotaktik xchiʼuk mu jtukuk chkaʼi jbatik mi ta jtunestik li redes socialese. Pe skʼan me xkichʼ jpʼijiltik. Li buchʼutik jaʼ chbat ta yoʼontonik skʼelel li fotoetik xchiʼuk li kʼusitik tsmuyes yantik li ta redes socialese ilbil ti chlik yat-o yoʼontonik xchiʼuk ti stuk chaʼi sbaike. ¿Kʼu yuʼun? Jaʼ van ta skoj ti jutuk mu skotoluk li krixchanoetike jaʼ tsmuyesik ta redes sociales li kʼusitik tsots skʼoplal tspasike: sfoto stukik, sfoto yamigotakik o ti butik ayemik ta paxyale. Li buchʼutik tskʼelik taje xuʼ van tsnopik ti mas abol sbaike xchiʼuk ti mu epuk kʼusi tskʼupin ta xkuxlejalike. w20.07 5, 6 par. 12, 13

Li revista La Atalaya ta 1 yuʼun oktuvre ta 1988 xi laj yale: «Li moletike skʼan teuk ta sjolik liʼe: li Jesuse xuʼ stunes chʼul espiritu sventa xakʼbe ta sjol buchʼuuk molal junuk beiltasel ta Vivlia ti xuʼ xkoltaatik kʼalal oy kʼusi tskʼan tspasike (Ech. 15:7-15). Yuʼun li chʼul espiritue mu tʼujbiluk noʼox buchʼu tskolta». Mi yichʼoj ta mukʼ xchiʼiltak li jun mole, maʼuk ti baʼyel xa chkʼopoj kʼalal tstsob sbaik jujukoje. Muʼyuk tsnop ti skʼan tsakel ta venta skotol li kʼusi chale mi jaʼuk ti xvulvun-o skotol orae. Moʼoj, yuʼun bikʼit chakʼ sba kʼalal chakʼ sloʼile xchiʼuk snaʼoj ti mu spas yuʼun skotole. Chchikinta lek kʼalal chakʼ sloʼil li yantike. Pe li kʼusi mas tsots skʼoplale jaʼ ti tstsak ta venta li kʼusi chal Vivlia xchiʼuk «li tukʼil xchiʼuk pʼijil [mosoile]» (Mat. 24:45-47). Kʼalal chichʼ sbaik ta mukʼ xchiʼuk skʼanoj sbaik li moletike, ch-abtej ta stojolalik li chʼul espiritue. Vaʼun, lek kʼusi chkʼot ta nopel yuʼunik (Sant. 3:17, 18). w20.08 27 par. 5, 6

Jpʼel tajek xalik li yajkontratak jtakbol Pabloe. Ep ta velta la smajik xchiʼuk la stikʼik ta chukel. Jech xtok, chopol kʼusi pasbat yuʼun li yamigotak ta alele. Kontrainat xtok yuʼun jlom ermanoetik (2 Kor. 12:11; Filip. 3:18). Pe muʼyuk lubtsaj-o. Muʼyuk laj yikta sba ta cholmantal akʼo mi laj yichʼ kontrainel. Tukʼ-o laj yakʼ sba ta stojolal li yermanotake akʼo mi muʼyuk lek kʼusi pasbat. Li kʼusi mas tsots skʼoplale jaʼ ti tukʼ-o laj yakʼ sba ta stojolal li Diose (2 Tim. 4:8). Ta skoj ti la spat yoʼonton ta stojolal Jeovae, kuch yuʼun skotol li kʼusi la snuptane. ¿Mi oy kichʼojtik labanel o kontrainel? Kʼalal chkichʼtik kontrainele, ta jtunestik Skʼop Dios sventa xkʼot ta yoʼonton mantal li krixchanoetike. ¿Kʼuxi xuʼ spas kuʼuntik? Jaʼ mi ta jtunestik Vivlia kʼalal oy kʼusi chkichʼtik jakʼbele, kʼalal oy slekil koʼontontik xchiʼuk chkichʼtik ta mukʼ li buchʼutik chopol kʼusi tspasbutike. Jech xtok, mu tʼujbiluk noʼox buchʼu ta jkʼuxubintik akʼo mi jaʼ li buchʼu tskontrainutike (Mat. 5:44; 1 Ped. 3:15-17). w20.07 17, 18 par. 14, 15

¿Mi ta melel bikʼit yakʼoj sba li Jeovae? Jech, jaʼ jech jchʼunojtik kʼuchaʼal laj yal li David eke (Sal. 18:35). Ti jech laj yal li Davide, jaʼ van vul ta sjol kʼalal kʼot ta snaik li j-alkʼop Samuel sventa xtʼujat ta ajvalil ta Israele. Akʼo mi jaʼ xkʼoxil li Davide, tʼujat yuʼun Jeova sventa x-och ta xkʼexol li ajvalil Saule (1 Sam. 16:1, 10-13). Li Davide jech van tsnop kʼuchaʼal li jtsʼibajom yuʼun Salmo 113 ti xi laj yalbe skʼoplal li Jeovae: «Tsnijan sba yalel sventa tskʼel li vinajel xchiʼuk balumile, tstoy likel ta pukuktik li buchʼu bikʼit yakʼoj sbae, tstoy likel [...] li buchʼu abol sba sventa te xchotan xchiʼuk li bankilaletike» (Sal. 113:6-8). ¿Kʼuxi chvinaj ti bikʼit yakʼoj sba li Jeovae? Jtose jaʼ ti kʼu yelan chilutike. Yuʼun maʼuk noʼox tstsak ta venta ti chkichʼtik ta mukʼe, yamigoutik chilutik xtok akʼo mi maʼuk tukʼil krixchanoutik (Sal. 25:14). Pe oy kʼusi la spas sventa jechuk xilutike: la stak talel Xnichʼon sventa stoj li jmultike. ¡Kʼuxutik tajek ta yoʼonton li Jdiostike! w20.08 8 par. 1-3

Li Jeovae yakʼojbe xa lek «skʼakʼalil xchiʼuk yorail» sventa slajes li sbalumil Satanase (Mat. 24:36). Oy xa tajek ta yoʼonton tstij likel li buchʼutik chamemike, pe tsmala to (Job 14:14, 15). Jaʼ to jech tspas mi kʼot lek yoraile (Juan 5:28). Ta jtojbetik ta vokol Jeova ti oy smalael yuʼune. ¿Kʼu yuʼun? Yuʼun yakʼoj to yorail sventa jsutes koʼontontik xchiʼuk ti jechuk spasik li yantik eke. Li Jeovae oy ta yoʼonton ti xkuxiik sbatel osil epal krixchanoetike. ¿Kʼuxi xuʼ jtojtik ta vokol ti oy smalael yuʼune? Kakʼ ta koʼontontik saʼel «li buchʼutik oy lek ta yoʼontonik stael li kuxlejal sbatel osile», jkoltatik sventa skʼanik li Jeovae xchiʼuk ti xtunik ta stojolale (Ech. 13:48). Vaʼun, jaʼ jech xuʼ stabeik sbalil ti oy smalael yuʼun li Jeovae. w20.08 18 par. 17

Skʼan ti mu jaʼuk noʼox xkom ta sjol kaj-estudiotik li kʼusi ta jchantik jujukoje, yuʼun skʼan xkʼot ta yoʼonton xtok. ¿Kʼu yuʼun? Yuʼun li koʼontontike, ti te smakoj li kʼusi ta jkʼantik xchiʼuk ti kʼu yelan chkaʼi jbatike, jaʼ chakʼ ti oyuk kʼusi jpastike. Toj lek snaʼ xchanubtasvan li Jesuse, jaʼ yuʼun tskʼan xa chchikintaik li krixchanoetike. Pe maʼuk noʼox, yuʼun tstsʼakliik ta skoj ti chkʼot ta yoʼontonik li kʼusi chale (Luk. 24:15, 27, 32). Li buchʼu chichʼ chanubtasele skʼan ti kuxuluk xil li Jeovae xchiʼuk ti jechuk xil kʼuchaʼal Stot, Sdios xchiʼuk Yamigo (Sal. 25:5). Kʼalal chkakʼbetik estudioe, kalbetik skʼoplal li stalelaltak Jeova ti toj kʼupilik sbae (Eks. 34:5, 6; 1 Ped. 5:6, 7). Mu ventauk kʼusi ta jchantik jujukoj, kakʼbetik yil kʼu yelan stalelal li Jeovae. Jkoltatik yoʼ epuk sbalil xil ti toj lek snaʼ xkʼanvan li Jeovae, ti toj lek yoʼontone xchiʼuk ti snaʼ xkʼuxubinvane. Xi laj yal li Jesuse: «Skʼan xakʼan ta sjunul avoʼonton li Jeova Dios avuʼune», yuʼun «jaʼ li baʼyel mantale xchiʼuk ti mas tsots skʼoplale» (Mat. 22:37, 38). Kakʼtik persa sventa skʼan ta sjunul yoʼonton Jeova li kaj-estudiotike. w20.10 10 par. 12

Li Jesuse la stsakanan ta venta li antsetike (Juan 4:27). Pe mas to la stsakanan ta venta li antsetik ti la spasbeik yabtel Stote. Kʼalal la sta ta alel li buchʼutik yutsʼ yalal laj yile, laj yalbe skʼoplal viniketik xchiʼuk antsetik (Mat. 12:50). Li antsetike jaʼ jun lekil amigoil laj yilik li Jesuse. Jnopbetik skʼoplal kʼu yelan laj yaʼi sbaik Maria xchiʼuk Marta ti laj yamigoinik li Jesuse, yaʼeluke tojol tseb xchaʼvoʼalik (Luk. 10:38-42). Ta skoj li kʼusitik laj yal xchiʼuk li kʼusitik la spas Jesuse, jun yoʼonton laj yaʼi sbaik. Li Mariae ta sjunul yoʼonton choti ta stsʼel yok Jesus sventa chaʼi li kʼusi chakʼ ta chanele. Li Marta eke muʼyuk la smuk ti chopol chaʼi ti muʼyuk chkoltaat yuʼun li Mariae. Kʼalal jech kʼot ta pasele, oy kʼusi tsots skʼoplal laj yakʼanbe xchan. Jech xtok, laj yakʼ ta ilel ti oy ta yoʼonton li antsetik taje xchiʼuk li smukik ti Lasaro sbie, yuʼun kʼotilan ta vulaʼal te (Juan 12:1-3). Jech oxal, kʼalal tsots ipaj li Lasaroe, li Maria xchiʼuk Martae ta sjunul yoʼonton la skʼanbeik koltael li Jesuse (Juan 11:3). w20.09 20 par. 3; 21 par. 6

Li yajchankʼoptak Jesuse «tsnopik ti chvinaj tal ta anil li Ajvalilal yuʼun Diose» xchiʼuk ti jaʼ chkoltaatik lokʼel ta skʼob li jromaetike. Li voʼotik eke oy ta koʼontontik ti slajesbe xa skʼoplal choplejal li Ajvalilal yuʼun Diose xchiʼuk ti xakʼ talel tukʼilal ta balumile (2 Ped. 3:13). Pe skʼan ta sjunul koʼontontik jmalatik ti kʼusi ora yaloj tspas li Jeovae. Laj yakʼbe lek yorail sventa stsutses arka li Noee xchiʼuk ti «xcholbe skʼoplal li tukʼilale» (2 Ped. 2:5; 1 Ped. 3:20). Jech xtok, la xchikinta kʼusi oy ta yoʼonton Abraan kʼalal ep ta velta pajesvan sventa mu xichʼ lajesel li jnaklejetik ta Sodoma xchiʼuk Gomorrae (Jen. 18:20-33). Jal tajek la stsʼikbe xchopol talelal li j-israeletike (Neem. 9:30, 31). Li avi xtoke, yakal-o chakʼ ta ilel smalael yuʼun li Jeovae, yuʼun smalaoj tsutes yoʼonton li buchʼutik chikʼ talel ta steklumal sventa xkʼot ta yamigotake (Juan 6:44; 1 Tim. 2:3, 4; 2 Ped. 3:9). Li stalelal Jeovae tstij koʼontontik sventa oyuk smalael kuʼuntik ek kʼalal ta jcholtik mantal xchiʼuk ta jchanubtastik yantike. w20.09 10 par. 8, 9

Li Jeovae muʼyuk chchʼaybe ta sjol li kʼusitik echʼem ta xkuxlejal li buchʼutik chchaʼkuxese xchiʼuk muʼyuk tsjelbe stalelalik. ¿Kʼuxi jnaʼojtik ti spas yuʼune? Yuʼun li Jeovae yiloj li kʼusi ta jnoptike, ti kʼu yelan chkaʼi jbatike, li kʼusi chkaltike xchiʼuk li kʼusi ta jpastik ta skoj ti skʼanojutik tajeke. Jaʼ yuʼun, mi la xchaʼkuxesutike, mu vokoluk chaʼi sventa jechuk onoʼox jtalelaltik xakʼbutik xchiʼuk ti xvuluk ta joltik li kʼusitik echʼem ta jkuxlejaltike. Li ajvalil Davide snaʼoj ti xojtikinutik lek ta jujuntal li Jeovae (Sal. 139:1-4). ¿Kʼu yelan chkaʼi jbatik ti te sat ta jtojolaltik li Jeovae? Skʼan mu chopoluk xkaʼitik, yuʼun maʼuk tskʼel li jpaltailtike. ¿Kʼuxi jnaʼojtik ti jeche? Yuʼun skʼanojutik tajek xchiʼuk ep jbalil chilutik ta jujuntal. Jech xtok, yakʼoj venta kʼu yelan jtalelaltik ta skoj li kʼusi echʼem ta jkuxlejaltike. Tspat tajek koʼontontik taje. Mu jnoptik ti jtuk oyutike, yuʼun skotol ora te xchiʼukutik Jeova xchiʼuk tskʼel kʼuxi tskoltautik (2 Kron. 16:9). w20.08 17 par. 13, 14

Solel lek tajek chaʼi chchanubtas steklumal li Jeovae. Xi chalbutik xkaltike: «Laʼ, kuni kʼox, ta jkʼan ti xavojtikinune, ti xakʼanune xchiʼuk ti xakuxi sbatel osile». Sventa spas kuʼuntike, skʼan jchʼamtik li chanubtasel chakʼbutike (Juan 17:3). Li ta baʼyel sigloe, la stunes stsobobbail yajtsʼaklomtak Kristo sventa xchanubtas li steklumale (Kol. 1:9, 10). La stunes xchʼul espiritu xtok ti jaʼ li «jkoltavanej» laj yal Jesuse (Juan 14:16). Jaʼ koltaatik-o yajtsʼaklomtak Kristo yoʼ xaʼibeik smelolal li Skʼop Diose xchiʼuk jaʼ vulesbat ta sjolik li kʼusi laj yal xchiʼuk la spas Jesuse. Taje te tsakal kom li ta Evanjelioetike. Mas to tsatsub li xchʼunel yoʼontonike, mas to la skʼanik li Diose, li Xnichʼone xchiʼuk li yermanotakike. Li Jeovae yaloj xa onoʼox ti «ta slajebaltik kʼakʼale» ep buchʼutik chmuyik batel li ta vits yuʼun sventa teuk xchanubtasane (Is. 2:2, 3). Taje jech xa chkʼot ta pasel. w20.10 24 par. 14, 15

¿Kʼu yuʼun oy buchʼutik mu skʼan ti xtojobtasatik yuʼun li yamigotakike? Jaʼ ta skoj ti tstoy sbaike. Li buchʼutik tstoy sbaike jaʼ noʼox chchikintaik «li kʼusi lek chaʼi stukike. Jech xtok, chchʼak sbaik lokʼel ta xchikintael li kʼusi melele» (2 Tim. 4:3, 4). Mu stsakbeik ta mukʼ yaʼyej li yantike, yuʼun tsnopik ti mas xtojobike xchiʼuk ti mas tsots skʼoplalike. Pe xi laj yal li jtakbol Pabloe: «Mi oy buchʼu tsnop ti tsots skʼoplal chaʼi sba akʼo mi muʼyuk bu tsots skʼoplale, yakal tsloʼla sba stuk» (Gal. 6:3). Xi laj yal ek li ajvalil Salomone: «Mas lek li jun olol ti pʼij akʼo mi povree, jaʼ mu sta li jun mol ajvalil mi bole, ti muʼyuk xa spʼijil sventa xchʼun li pʼijubtasele» (Ekl. 4:13). Toj lek laj yakʼ ta ilel stalelal jtakbol Pedro kʼalal tukʼibtasat yuʼun jtakbol Pablo ta yeloval li yantike (Gal. 2:11-14). Xuʼ van kap sjol jechuk ta stojolal Pablo ta skoj ti kʼu yelan tojobtasate xchiʼuk ti te yiloj li yantike. Pe ta skoj ti pʼij li Pedroe, la xchʼam li tojobtasele xchiʼuk muʼyuk la snakʼ skʼakʼal yoʼonton ta stojolal li Pabloe. Xi laj yalbe skʼoplal ta tsʼakale: «Li kermanotik Pablo ti jkʼanojtike» (2 Ped. 3:15). w20.11 21 par. 9, 11, 12

Sventa xchʼi ta mantal li kaj-estudiotike, toj tsots skʼoplal ti xbatilan li ta tsobajeletike. Ep kʼusitik chaʼibe smelolal te, tstsatsub xchʼunel yoʼonton xchiʼuk mas to chlik skʼan li Diose (Ech. 15:30-32). Jech xtok, li jun jcholmantale xuʼ xalbe li yaj-estudio ti jaʼ koltaat sventa xchʼun kʼusi chal Vivlia ti skʼanoj li Jeovae (2 Kor. 7:1; Filip. 4:13). Li kaj-estudiotike xuʼ xakʼ venta kʼusi skʼan xal ti jkʼanojtik Dios xchiʼuk jchiʼiltaktik kʼalal chojtikin jayvoʼuk ermanoetik ti tukʼ yakʼoj sbaike (Juan 13:35; 1 Tim. 4:12). Li kaj-estudiotike xuʼ xkoltaat li kʼusi tspas yan ermanoetik ti koʼol kʼusi yakal tsnuptanike. Vaʼun, chakʼ venta ti xuʼ xjel xkuxlejal yoʼ xkʼot ta yajchankʼop Kristoe (Deut. 30:11). Jamal xvinaj ti jkotoltik xuʼ xijkoltavan yoʼ xchʼiik ta mantal li buchʼutik chichʼik estudioe (Mat. 5:16). w20.11 5 par. 10-12

Li jtakbol Pabloe yikʼaluk van jaʼ laj yalbe skʼoplal ti la stsak sbaik xchiʼuk chonbolometik li ta sirko ta Efesoe (2 Kor. 1:8; 4:10; 11:23). O jaʼ van laj yalbe skʼoplal li judaetik ti chkontrainvanike xchiʼuk yan yajkontratak ti xkoʼolajik kʼuchaʼal «jtiʼvanej chonbolometike» (Ech. 19:26-34; 1 Kor. 16:9). Akʼo mi ep kʼusitik la snuptan li Pabloe, snaʼoj ti oy kʼusitik lek chtal ta jelavele (1 Kor. 15:30, 31; 2 Kor. 4:16-18). Xibal sba tajek li jkuxlejaltik avi eke. Oy junantik kermanotaktike yiloj svokolik ta skoj ti oy tajek choplejale. Jlome oy paskʼop ti bu nakalike xchiʼuk muʼyuk jun yoʼontonik. Ta junantik lum xtoke, mu lek xakʼik jcholtik mantal o spajesojik ta j-echʼel, pe li kermanotaktike jech-o chtunik ta stojolal Jeova akʼo mi xuʼ xtikʼatik ta chukel o xichʼik milel. Akʼo mi jech svokolik li kermanotaktike, chtunik-o ta stojolal Jeova xchiʼuk toj lek ta chanbel stalelalik. Manchuk mi xuʼ xichʼik milel, muʼyuk ch-och xiʼel ta yoʼontonik, yuʼun snaʼojik ti oy kʼusi mas to lek ch-akʼbatik yuʼun li Jeovae. w20.12 9 par. 3, 4

¿Mi jaʼ te jtaojtik xcholel mantal ti bu mu masuk te ta snaik li krixchanoetike o ti mu skʼan xchikintaike? ¿Kʼusi xuʼ jpastik sventa mu xchibajesutik xchiʼuk ti jechuk-o xijmuyubaje? Tsots skʼoplal ti teuk ta joltik ti kʼu yuʼun ta jcholtik mantale. ¿Kʼusi skʼan xal taje? Teuk ta joltik ti jaʼ mas tsots skʼoplal ti jpukbetik li sbi Diose xchiʼuk li Ajvalilal svaʼanoje. Li Jesuse jamal onoʼox laj yal ti juteb noʼox li buchʼutik tstamik batel li sbelel kuxlejale (Mat. 7:13, 14). Jech xtok, kʼalaluk ta jcholtik mantale, jmoj chij-abtej xchiʼuk Jeova, Jesus xchiʼuk li anjeletike (Mat. 28:19, 20; Apok. 14:6, 7). Li Jeovae chikʼ talel ta steklumal li buchʼu oy ta yoʼonton chtun ta stojolale (Juan 6:44). Jaʼ yuʼun, akʼo mi muʼyuk chchʼam mantal ta sba velta li jun krixchanoe, xuʼ xchʼam ta tsʼakal. Xi chal jun ermana ti Deborah sbie: «Li Satanase lek xa tajek chil kʼalal chijchibaj sventa snamajesutik ta stojolal li Diose». Pe li Jeovae muʼyuk vokol chaʼi stsalel li kʼusitik tstunes li Satanase. w20.12 26 par. 18, 19; 27 par. 21

Oy ep ermanoetik ch-abtejik skotol kʼakʼal sventa xakʼbeik kʼusi chtun yuʼun li yutsʼ yalalike. Pe yakʼojik persa sventa skolta sbaik li ta s-organisasion Diose. Jlome chkoltavanik kʼalal oy chil svokolik ermanoetik ta nikel o yan kʼusitike, chkoltavanik ta svaʼanel salonetik xchiʼuk jkotoltik xuʼ xkakʼtik matanal takʼin sventa li abtelal ta spʼejel balumile. Jaʼ jech chakʼik ta ilel ti skʼanojik li Diose xchiʼuk li yantike. Jech xtok, manchuk mi lubemutik bakʼintik, pe skotol xemana chijbat ta tsobajel sventa xkakʼbetik yil ti jkʼanojtik li kermanotaktike xchiʼuk chkakʼ jloʼiltik manchuk mi chijxiʼ xtok. Akʼo mi oy jvokoltik, chkakʼtik persa ta jpatbetik yoʼonton yantik kʼalal skʼan toʼox xlik xchiʼuk kʼalal mi laj xa ox li tsobajele (Ebr. 10:24, 25). Ta jtojtik ta vokol skotol li kʼusi tspasik kermanotaktike. w21.01 10 par. 11

Li jtoybaetike vokol chaʼiik sventa tskʼupil kʼoptaik li yantike, yuʼun jaʼ tskʼanik ti xichʼik kʼupil kʼoptaele. Tskoʼoltas sbaik xchiʼuk yantik xchiʼuk tskʼan tstsalvanik. Mu skʼan xchanubtasik yantik mi jaʼuk ti oyuk kʼusi xakʼbeik sbaine, yuʼun xi tsnopike: «Mas lek ti voʼon jpas skotole, yuʼun naka me sok kabtel». Ep ta velta xtoke, tskʼanik ti masuk tsots skʼoplalike xchiʼuk chitʼixtaik li buchʼu lek kʼusi tspase. Mi laj kakʼtik venta ti jnaʼ jtoy jbatike, jkʼanbetik koltael Jeova sventa sjel li jnopbentike xchiʼuk ti mu sok li jtalelaltike (Rom. 12:2). ¡Toj ep sbalil chkiltik ti bikʼit yakʼoj sba li Jeovae! (Sal. 18:35). Ta skoj ti kʼu yelan chilutike, yakʼoj ta ilel ti jech stalelale xchiʼuk ta jkʼan ti jechuk jpastik eke. Ta jkʼan ta jchanbetik ek li yajtuneltak Dios ta voʼne ti bikʼit laj yakʼ sbaike. Jaʼuk noʼox xkalbetik smukʼulal xchiʼuk xkichʼtik ta mukʼ li Jeovae (Apok. 4:11). w20.08 13 par. 19, 20

Li nupunele jaʼ jun tukʼil matanal yakʼoj Dios. Pe li krixchanoutike jmulavilutik noʼox (1 Juan 1:8). Jaʼ yuʼun, xi chpʼijubtasvan li Skʼop Diose: «Chil tsots svokol stukik li buchʼu chnupunike». Li malaliletike chkʼanbatik yuʼun Jeova ti akʼo xakʼbe yutsʼ yalalik li kʼusitik sventa mantale, li kʼusi chtun yuʼunik jujun kʼakʼale xchiʼuk ti skʼel ti xmuyubajikuk noʼoxe (1 Tim. 5:8). Akʼo mi jech, li ermanaetike skʼan xchʼakbeik yorail sventa xchan Svivliaik, ti snopbeik skʼoplale xchiʼuk ti skʼoponik Jeova ta sjunul yoʼontonik akʼo mi tsinil tajek yabtelik. Vokol van chaʼiik spasel taje. Pe toj tsots skʼoplal ti xchʼakbeik yoraile, ¿kʼu yuʼun? Yuʼun li Jeovae tskʼan ti ta jujuntal xkakʼtik persa sventa lekuk xkil jbatik xchiʼuke (Ech. 17:27). Li jun ajnilale xuʼ van vokol chaʼi ti xichʼ ta mukʼ smalal xchiʼuk ti xchʼunbe smantale ta skoj ti jaʼ jpasmulile. Pe tspas yuʼun mi laj yaʼibe smelolal kʼu yuʼun chal Vivlia ti skʼan xichʼ ta mukʼ li smalale xchiʼuk mi jech oy ta yoʼonton tspase. w21.02 8, 9 par. 3, 6, 7

Kʼalal chkil jvokoltike, mas to tstsatsub li xchʼunel koʼontontike, yuʼun xkoʼolaj kʼuchaʼal jun espada kʼalal chichʼ chikʼel ta kʼokʼe. Mi sikube, mas to tsots chkom li espadae. Jaʼ yuʼun, xi la stsʼiba li Santiagoe: «Mi jech-o chkuch avuʼunike, jaʼ tskoltaoxuk sventa xatsak avipik, jech lek oyoxuk xchiʼuk lek chapaloxuk ta skotol» (Sant. 1:4). Kʼalal chkiltik ti mas tstsatsub-o xchʼunel koʼontontik li prevaetike, xijmuyubaj noʼox me chkuch batel kuʼuntik. Li ta skarta Santiagoe, te chalbe skʼoplal junantik vokoliletik ti jaʼ muʼyuk xa chijmuyubaj-o yuʼune. Pe jaʼ vokol mi mu jnaʼ kʼusi ta jpastike. Kʼalal oy jvokoltike, ta jkʼantik ti lekuk xil Jeova li kʼusi chkʼot ta nopel kuʼuntike, ti tukʼuk xkakʼ jbatik ta stojolale xchiʼuk ti stabeikuk sbalil li ermanoetike (Jer. 10:23). Skʼan jpʼijiltik sventa jnaʼtik kʼusi ta jpastik xchiʼuk ti kʼusi xuʼ jtakʼbetik li buchʼutik tskontrainutike. Kʼalal mu jnaʼ kʼusi ta jpastike, xuʼ xijchibaj-o yuʼun xchiʼuk muʼyuk xa noʼox xijmuyubaj. w21.02 28 par. 7-9

Taje jaʼ jech tspas li Jeovae. Ta skoj ti skʼanojutik tajeke, muʼyuk chiktautik mi tukʼ chkakʼ jbatik ta stojolale (Rom. 8:38, 39). Kʼalal chal «xakʼan abaik tajek» xie, jaʼ skʼan xal ti skʼan xkakʼtik persa yakʼel ta ilel kʼanelale. Taje xuʼ van skʼan jech xkakʼtik ta ilel ta stojolal junantik ermanoetik. Kʼalal oy buchʼu chopol kʼusi tspasbutike, skʼan jechuk jpastik kʼuchaʼal chal li Vivlia liʼe: «Tsʼikbo me abaik ta jujuntal ta skoj ti akʼanoj abaike, junuk me avoʼontonik ta jujuntal, akʼbeik me yipal ta sjunul avoʼontonik sventa jmojuk oyoxuk ta skoj li chʼul espiritue» (Efes. 4:1-3). Skʼan mu jaʼuk xbat ta koʼontontik li kʼusitik chopol tspas li kermanotaktike, moʼoj, yuʼun skʼan jaʼuk jech xkiltik kʼuchaʼal ch-ilatik yuʼun li Jeovae (1 Sam. 16:7; Sal. 130:3). Pe mu kʼunuk chkaʼitik yakʼbel ta ilel xkʼuxul koʼontontik li kermanotaktik mi jaʼ noʼox ta jkʼelbetik li spaltailike. Jaʼ jech chkʼot ta stojolal li Evodia xchiʼuk Sintikee. Jaʼ yuʼun, albatik yuʼun jtakbol Pablo «ti akʼo jmojuk snopbenik ta stojolal li Kajvaltike» (Filip. 4:2, 3). w21.01 22, 23 par. 10, 11

Kerem, ep tajek sbalil chkilkutik ti jmoj chijtun ta stojolal Jeovae (Sof. 3:9). Ximuyubajkutik tajek kʼalal chkilkutik ti ta sjunul avoʼonton chapas li kʼusi cha-akʼbat abain spasele xchiʼuk ti baxbolot tajeke. Jpatoj koʼontonkutik ta atojolal xchiʼuk ep sbalil chkilkutik li kʼusitik chapase. Teuk ta ajol ti skʼanojot tajek li Jeovae xchiʼuk spatoj yoʼonton ta atojolal. Li stuke laj yal ti ta slajebal kʼakʼale oy jtsop keremetik ti chlokʼ ta yoʼontonik spasbel yabtele (Sal. 110:1-3). Snaʼoj ti akʼanoje xchiʼuk ti chatun ta stojolal ti bu kʼalal xuʼ avuʼune. Jaʼ yuʼun, oyuk smalael avuʼun ta stojolal li yantike xchiʼuk ta atojolal atuk. Kʼalal mi oy kʼusi chopol bat ta pasel avuʼune, chʼuno li tojobtaseletik cha-akʼbate xchiʼuk mu chopoluk xavaʼi mi laj avichʼ tukʼibtasele. Teuk ta ajol ti jaʼ Jeova yakal chalbote (Ebr. 12:6). Lekuk xapas li kʼusitik cha-akʼbat abaine. Pe li kʼusi mas tsots skʼoplale jaʼ ti xavakʼ persa sventa xmuyubajuk avuʼun li Atot ta vinajele (Prov. 27:11). w21.03 7 par. 17, 18

Ep ta tos kʼusi xuʼ xijchibaj-o. Te skʼoplal ti maʼuk tukʼil krixchanoutike, ti oy kʼusitik mu spas kuʼuntike, ti iputik noʼoxe, ti muʼyuk bu jtaojtik-o li kʼusi ta jkʼan chkichʼtik akʼbel jbaintik li ta steklumal Jeovae o ti mu skʼan xchikintaik mantal li ta jterritoriotike. Mi jaʼ chbat ta koʼontontik snopel ti maʼuk tukʼil krixchanoutike xchiʼuk ti oy kʼusitik vokol chkaʼitik yiktaele, xuʼ van xi chlik jnoptike: «Li Jeovae muʼyuk chakʼ ti xi-och li ta achʼ balumile». Pe mi jech ta jnoptike, naka noʼox chakʼutik ta vokol. Melel onoʼox ti jkotoltik jpasmulilutike, yuʼun jaʼ noʼox tukʼil krixchano echʼ li Jesukristoe (Rom. 3:23). Li Jeovae snaʼoj ti maʼuk tukʼil krixchanoutike xchiʼuk maʼuk tstsak ta venta li jpaltailtike, yuʼun li stuke jaʼ jun jkʼanvanej Totil ti oy smalael yuʼune. Jech xtok, snaʼoj ti chkakʼtik persa spasel li kʼusi leke xchiʼuk ti ta smelolaluk noʼox xkiltik li kʼusi spas kuʼuntike. Li Jeovae oy ta yoʼonton tskoltautik (Rom. 7:18, 19). w20.12 22 par. 1-3

Jkotoltik li yajtunelutik Jeovae xkoʼolaj ti yakalutik ta xanvile. Ti bu ta jkʼan chijkʼote, jaʼ xkaltik, li kʼusi ta jkʼan ta jtatike, jaʼ ti xijkuxi li ta achʼ balumil ti jaʼ xa chventainvan li Jeovae. Kakʼojtik persa jujun kʼakʼal ti mu xijkʼejpʼuj lokʼel li ta sbelel kuxlejale. Pe ta skoj ti bikʼit li be jech kʼuchaʼal laj yal li Jesuse, vokol chkaʼitik bakʼintik ti teuk xijxanav batele (Mat. 7:13, 14). Ta skoj ti maʼuk tukʼil krixchanoutike, mal xijkʼejpʼuj lokʼel li ta bee (Gal. 6:1). Sventa mu xijkʼejpʼuj lokʼel li ta sbelel kuxlejale, skʼan xkakʼtik persa sjelel li kʼusi ta jnoptike, li kʼusi ta jpastike xchiʼuk li jtalelaltike. Xi laj yal li jtakbol Pabloe: «Jechuk-o me xatukʼibtas abaik». Vokol chkaʼitik sventa jkʼeltik mi lek li kʼusi oy ta jnopbentike xchiʼuk ti kʼu yelan chkaʼi jbatike, yuʼun toj echʼ noʼox xloʼlavan li koʼontontike xchiʼuk kʼusiuk noʼox sujutik spasel (Jer. 17:9). Jecheʼ noʼox me ta jloʼla jbatik mi melel xa kalojtik li kʼusi ta jnoptike (Sant. 1:22). Jaʼ yuʼun, tsots skʼoplal ti jtunestik Vivlia sventa skoltautik skʼelel kʼu kelantik ta melel, «li jnopbentik xchiʼuk li kʼusi oy ta koʼontontike» (Ebr. 4:12, 13). w20.11 18 par. 1-3

Mas me xijmuyubaj mi bikʼit chkakʼ jbatik xchiʼuk mi te ta joltik ti oy noʼox spajeb li kʼusi spas kuʼuntike. ¿Kʼu yuʼun? Yuʼun jnaʼojtik ti ep kʼusi mu spas kuʼuntike, jech oxal ta jtojtik ta vokol kʼalal chkichʼtik koltaele. Kalbetik skʼoplal kʼalal poxtaatik yuʼun Jesus li lajunvoʼ viniketik ti ipik ta leprae. Kʼajomal jun sut tal sventa stojbe ta vokol ti poxtaate. Bikʼit laj yakʼ sba li vinike xchiʼuk snaʼoj ti mu xuʼ xpoxta sba stuke, jaʼ yuʼun la stoj ta vokol xchiʼuk la stoybe skʼoplal li Diose (Luk. 17:11-19). Li buchʼu bikʼit chakʼ sba xchiʼuk snaʼoj ti oy noʼox spajeb li kʼusi spas yuʼune lek noʼox xil sba xchiʼuk yantik xchiʼuk oy lek yamigotak. ¿Kʼu yuʼun? Yuʼun muʼyuk chopol chil kʼalal lek stalelal li yantike xchiʼuk tspat yoʼonton ta stojolalik. Jech xtok, xmuyubaj kʼalal chil ti lek yakal chtunik ta stojolal Jeova li yantike, tskʼupil kʼopta xchiʼuk chichʼ ta mukʼ. w20.08 12, 13 par. 17, 18