Septiembre

Oy kʼusi jelel laj yal Pedro kʼalal laj yalbe skʼoplal li albil kʼop ta Joele (Ech. 2:16, 17). Mu xiuk la slikes sloʼil li jtakbole: «Ta tsʼakal une», moʼoj, yuʼun xi akʼbat snaʼ yuʼun li Jeovae: «Li ta slajebal xa kʼakʼale, ta jmal yalel tal jchʼul espiritu ta stojolal skotol krixchanoetik». Taje jaʼo kʼalal jutuk xa ox skʼan xichʼ lajesel Jerusalen ta sjabilal 70. ¿Kʼusi chakʼ kiltik? Jaʼ ti echʼ kʼuuk sjalil sventa xkʼot lek ta pasel li albil kʼop ta Joele. Kʼalal laj xa ox smal talel xchʼul espiritu Jeova ta stojolal li yajtsʼaklomtak Kristo ta baʼyel sigloe, mas to lik xcholik mantal. Li ta sjabilaltik 61 kʼalal la stsʼibabe batel karta ermanoetik ta Kolosas li jtakbol Pabloe, xi laj yale: «Laj xa yichʼ cholbel [mantal] skotol li kʼusitik pasbil ti oy ta yolon vinajele» (Kol. 1:23). ¿Buchʼu skʼoplal kʼalal «skotol li kʼusitik pasbil» xie? Jaʼ skʼoplal skotol li lumetik ti lek ojtikinbile. Li avi eke, buyuk xa noʼox ta jcholtik mantal xchiʼuk kʼotemutik xa «kʼalal to ta spajeb balumil» ta skoj ti tskoltautik li chʼul espiritue (Ech. 13:47). w20.04 6 par. 15, 16

Skʼanojutik tajek ta jujuntal li Jeovae, skʼanoj ek li buchʼutik namajemik ta stojolale (Mat. 18:12-14). Li Jeovae jamal laj yal ti chbat saʼ tal li xchijtak ti chʼayemike xchiʼuk ti tskolta yoʼ lekuk xil sbaik yan veltae. Laj yal xtok kʼusitik tspas, ti jaʼ jech tspas kʼuchaʼal jun jchabichij ta Israel kʼalal chchʼay jkot xchije (Esek. 34:12-16). Li jun jchabichije chbat saʼ tal li xchije akʼo mi jal chichʼ yuʼun xchiʼuk chakʼ yipal. Mi la sta une, chikʼ batel xchiʼuk li yan xchijtake. Jech xtok, mi yayijem la sta li xchije o mi chviʼnaje, ta slekil yoʼonton chakʼbe li kʼusi chtun yuʼune, chpixbe li syayijemale, tspet batel xchiʼuk tsmakʼlin. Li moletike xkoʼolajik «kʼuchaʼal jchabichij» ti chchabibeik li xchijtak Diose, jaʼ yuʼun skʼan jechuk spasik ek kʼalal tskoltaik li buchʼutik yiktaoj sbaik ta mantale (1 Ped. 5:2, 3). Jaʼ chbat saʼvanikuk tal li moletike, tskoltaik yoʼ sutik tal ta tsobobbail xchiʼuk tskoltaik ta mantal yoʼ xilik ti kʼanbilike. w20.06 20 par. 10

Kʼalal laj yal Jesus ti jaʼ xa yorail chichʼ tsobbel sat li kʼusitik tsʼunbile, ¿mi jaʼ la skʼan laj yal ti ep buchʼutik tstsʼakliate? Moʼoj, yuʼun li Vivliae yaloj xa onoʼox ti jutuk buchʼu chakʼ xchʼunel yoʼonton ta stojolale (Juan 12:37, 38). Akʼo mi snaʼoj kʼusi tsnop krixchanoetik li Jesuse, laj onoʼox xcholbe mantal skotol. Pe jaʼ mas laj yakʼ ta yoʼonton li buchʼutik tskʼan tsnaʼik mase (Mat. 9:4). Li voʼotike mu jnaʼtik kʼusi tsnop li krixchanoetike, jaʼ yuʼun mu me jnoptik ti muʼyuk tsjel xkuxlejal li jun krixchanoe o ti muʼyuk chchikintaik mantal ta jun territorioe. Jaʼ lek jnoptik ti xuʼ xkʼotik ta kermanotaktik ta jelavele. Teuk ta joltik li kʼusi laj yalbe yajchankʼoptak li Jesuse: sakubem xa ta takijel li kʼusitik tsʼunbile, jaʼ xkaltik, ti jaʼ xa yorail chichʼ tsobbel sate. Li Jeovae «oy sbalil» chil li krixchanoetike, jaʼ yuʼun xuʼ sjel stalelalik xchiʼuk xuʼ xkʼotik ta yajchankʼop Kristo (Ajeo 2:7). Mi jech ta jnoptik kʼuchaʼal li Jeova xchiʼuk Jesuse, ta jtsaktik ta venta kʼu yelan xkuxlejal li krixchanoetike xchiʼuk li kʼusi lek chaʼiike. Mu me jnoptik ti muʼyuk xa tsjel stalelalike, jaʼ lek teuk ta joltik ti xuʼ xkʼotik ta kermanotaktike. w20.04 13 par. 18, 19

¿Kʼusi skʼan jpastik mi ta jkʼantik ti lek xilutik li Jeovae? Li Vivliae jamal chal ti skʼan jkʼantik li Jesuse. Jtos kʼusi xuʼ jpastik sventa xkamigointik li Jesuse jaʼ ti xkojtikintike. ¿Kʼuxi xuʼ jpastik? Jchantik li slivroal Mateo, Markos, Lukas xchiʼuk Juan. Li loʼiletik taje chalbe skʼoplal li kʼusitik la spas Jesuse. Kʼalal ta jnopbetik skʼoplale, te chkakʼtik venta ti la xkʼuxubin li krixchanoetike, vaʼun chlik jkʼantik xchiʼuk chkichʼtik ta mukʼ. Akʼo mi tsots yabtel li Jesuse, maʼuk smosotak laj yil li yajchankʼoptake. Yuʼun yamigotak laj yil, laj yakʼanbe snaʼik li kʼusi tsnope xchiʼuk ti kʼu yelan chaʼi sbae. Laj yaʼibe li xkʼuxul svokolike xchiʼuk jmoj okʼik (Juan 11:32-36). Li yajkontratake laj yakʼik venta ti jaʼ yamigotak li buchʼutik la xchikintaik mantale (Mat. 11:19). ¿Kʼusi lek chkʼot ta pasel mi jech chkiltik yantik jech kʼuchaʼal laj yil yajchankʼoptak li Jesuse? Mas lek ta jkʼopon jbatik xchiʼukik, mas me xijmuyubaj, mas to ta jkʼantik Kristo xchiʼuk mas to chkichʼtik ta mukʼ. w20.04 22 par. 9, 10

Li ta 1870, li Gran Bretañae stuk noʼox toj ep sventainoj lumetik xchiʼuk jaʼ noʼox mas xuʼ yuʼunik ta spʼejel balumil li yajsoltarotake. Li j-alkʼop Daniele laj yalbe skʼoplal jun bikʼit xulubil ti la stsal oxib xulubile. Li bikʼit xulubile jaʼ skʼoplal li Gran Bretañae, li oxib xulubile jaʼ skʼoplal Francia, España xchiʼuk Países Bajos (Dan. 7:7, 8). Jaʼ toʼox ajvalil ta sur li Gran Bretaña kʼalal to ta sjabilal 1917. Li vaʼ ora xtoke, stuk noʼox toj jkʼulej ta spʼejel balumil li Estados Unidose xchiʼuk spasoj xa ox ta jmoj sjolik xchiʼuk li Gran Bretañae. Kʼalal yakal li Baʼyel Mukʼta Paskʼop ta spʼejel Balumile, li Estados Unidos xchiʼuk Gran Bretañae la skolta sbaik ta paskʼop xchiʼuk la stsak lek yipik. Vaʼun, pasik ta mukʼta tsatsal lum. Xi onoʼox laj yalbe skʼoplal ajvalil ta sur li Daniele: «Tstsob ep yajsoltarotak ti lek xuʼ yuʼunik sventa stsakvanik ta kʼope». Ti kʼu xa sjalil likem talel li slajebal kʼakʼale, jaʼ kʼotem ta ajvalil ta sur li Gran Bretaña xchiʼuk Estados Unidose. w20.05 4 par. 7, 8

Ta skoj ti lek tajek kʼu snamlej oy li kʼakʼal xchiʼuk li jbalumiltike, xuʼ spas ta yelo li voʼe, xuʼ tsʼanal noʼox o xuʼ spas ta job osil. Ti masuk nopol oy li kʼakʼale, ch-ul skotol li voʼe, tʼajemik noʼox li osile xchiʼuk chchikʼvan tajek li jbalumiltike. Pe ti masuk nom jutuke, tstsin sba o chyijub li voʼe xchiʼuk tspas ta yelo spʼejel li balumile. Ta skoj ti lek bu la sbejan jbalumiltik li Jeovae, xyal xmuy noʼox li voʼe xchiʼuk jaʼ kuxulutik-o yuʼun. ¿Kʼu yuʼun ti xyal xmuy noʼox li voʼe? Yuʼun li kʼakʼale chkʼixna li voʼ ta nabetike xchiʼuk li ta sba balumile, vaʼun tspas ta toketik li sjobe. Ta jujun jabile, ta smiyonal noʼox litro voʼ tspas ta job osil ta skoj li xkʼixnal kʼakʼale. Te chkom lajunebuk kʼakʼal ta vinajel li voʼ taje, vaʼun chyal talel yan velta xchiʼuk te chkʼot ta nabetik o ta yan xa bu chkʼot. Jech-o xyal xmuy li voʼe. ¿Kʼu yuʼun jech la spas li Jeovae? Jaʼ sventa oyuk-o voʼ li ta balumile. Taje chakʼ ta ilel ti toj pʼij xchiʼuk ti oy sjuʼele (Job 36:27, 28). w20.05 22 par. 6

Li Jesuse laj yal ti jechuk-o jkʼanilantik li chʼul espiritue (Luk. 11:9, 13). Li Jeovae tstunes xchʼul espiritu yoʼ xakʼbutik «li juʼelal ti mu kʼusi xkoʼolaj-oe» (2 Kor. 4:7). Jech xtok, tskoltautik yoʼ xkuch kuʼuntik kʼusiuk noʼox vokolil ta jnuptantik xchiʼuk xuʼ skoltautik yoʼ masuk xijtojob spasel li kʼusi jchanojtik xae. Kakʼojtik venta ti maʼuk ta kipal jtuktik li kʼusitik lek chbat ta pasel kuʼuntike, yuʼun jaʼ tskoltautik li chʼul espiritue. ¿Kʼuxi yan xuʼ xkakʼtik ta ilel ti ep sbalil chkiltik li chʼul espiritue? Jaʼ ti xkalbetik Jeova ti xchaj ta kʼelel koʼontontik mi oy kʼusi chopol ta jnoptik o ta jkʼan ta jpastike (Sal. 139:23, 24). Vaʼun, xuʼ stunes xchʼul espiritu yoʼ xakʼ kiltik mi oy kʼusi skʼan jel ta jkuxlejaltike. Jkʼanbetik xchʼul espiritu Jeova yoʼ jiptik lokʼel li kʼusi chopole. Kʼalal jech ta jpastike, chkakʼtik ta ilel ti mu jkʼan jmakbetik sbe xchʼul espiritu sventa skoltautike (Efes. 4:30). w20.05 29 par. 10-12

Kʼalal ta jpakbetik skʼoplal li sbi Jeovae, yakal me ta jchanbetik stalelal li Jesuse. ¿Kʼuxi laj yakʼ ta ojtikinel sbi Stot li Jesuse? Maʼuk noʼox laj yalilanbe li sbie, yuʼun la xchanubtas yantik kʼu yelan ta melel li Jeovae. Kalbetik junuk skʼelobil. Li jfariseoetike laj yalik ti toj tsots stalelal li Jeovae, ti toj jpʼel xale xchiʼuk ti muʼyuk xkʼuxul yoʼontone. Pe li Jesuse laj yalbe krixchanoetik ti xaʼibe smelolal kʼu yelan chkaʼi jbatik li Jeovae, ti oy smalael yuʼune, ti snaʼ xkʼanvane xchiʼuk ti oy xkʼuxul yoʼontone. Jech xtok, la xchanbe stalelal Stot, vaʼun jaʼ jech la skolta krixchanoetik sventa xojtikinik li Jeovae (Juan 14:9). Jchanbetik stalelal li Jesuse, kalbetik yantik li kʼusitik jnaʼojtik ta stojolal Jeovae: ti snaʼ xkʼanvane xchiʼuk ti oy xkʼuxul yoʼontone. Vaʼun, ta jpakbetik skʼoplal Jeova ti oy kʼusi jecheʼ albil ta stojolale xchiʼuk ti yichʼoj chopol kʼoptaele. Ta jchʼultajesbetik sbie xchiʼuk ta jkoltatik yantik sventa chʼuluk xilik eke. Li ta jkʼopojeltik xchiʼuk li ta kʼusitik ta jpastike xuʼ xkakʼbetik yil yantik kʼu yelan ta melel li Jeovae. Mi ta jkoltatik yantik sventa sjelik li kʼusi jecheʼ xchʼunojik ta stojolal Diose, yakal me ta jpakbetik skʼoplal li sbi Jeovae. w20.06 6 par. 17, 18

Maʼuk chopol ti ta jtunestik li redes socialese, yuʼun xuʼ jchiʼintik-o ta loʼil kutsʼ kalaltik xchiʼuk kamigotaktik. Pe jutuk mu skotoluk li buchʼutik oy kʼusi tsmuyesik ta redes socialese jaʼ sventa labaluk xa sba xilik li yantike. Xkoʼolaj ti xi chalike: «Kʼelik li kʼusitik ta jpase». Junantik xtoke chalik bol kʼopetik o ibal sba kʼusi chalik ta sventa li sfotoike o li sfoto yantike. Pe skʼan mu jechuk xakʼ ta ilel stalelal li jun yajtsʼaklom Kristoe, yuʼun skʼan bikʼituk xakʼ sba xchiʼuk ti xaʼibe smelolal kʼu yelan chaʼi sba li yantike (1 Ped. 3:8). Xiuk jakʼbe jbatik mi ta jtunestik li redes socialese: «Li kʼusitik ta jmuyes jech kʼuchaʼal fotoetik o videoetike, ¿mi chakʼ ta ilel ti xitoyet chkaʼi jbae? ¿Mi xuʼ van x-itʼixaj-o yoʼonton yantik?». Li voʼotike mu jkʼantik ti xkichʼtik ichʼel ta mukʼe. Yuʼun jaʼ ta jchʼuntik li tojobtasel chal li teksto avi kʼakʼale. Mi bikʼit chkakʼ jbatike, muʼyuk ta jtoy jbatik jech kʼuchaʼal li krixchanoetik avie (1 Juan 2:16). w20.07 6 par. 14, 15

Kʼalal muʼyuk toʼox ochem ta yajtsʼaklom Kristo li jtakbol Pabloe, ojtikinbil toʼox kʼuchaʼal Saulo. Muʼyuk toʼox kʼexlal chaʼi xchiʼuk tskontrain li ermanoetike (Ech. 7:58). Li Jesuse muʼyuk xa laj yakʼ ti skontrainbe li yajtsʼaklomtake, jaʼ yuʼun la skʼopon talel ta vinajel xchiʼuk la smakbe sat. Sventa xjam sat li Pabloe, bikʼit laj yakʼ sba, yuʼun jaʼ la skʼanbe koltael li buchʼutik la skontrain toʼoxe. Vaʼun, jambat sat yuʼun Ananias ti jaʼ jun yajtsʼaklom Kristoe (Ech. 9:3-9, 17, 18). Ta tsʼakale, ep kʼusitik la sbain ta tsobobbail li Pabloe. Pe muʼyuk la xchʼay ta sjol li kʼusi kʼot ta stojolal kʼalal jaʼo chbat ta Damaskoe. Bikʼit-o laj yakʼ sba xchiʼuk muʼyuk la spʼaj kʼalal koltaat yuʼun li ermanoetik xchiʼuk ermanaetike. Xi jamal laj yale: «Jaʼ tspatbeikun tajek koʼonton» (Kol. 4:10, 11). w20.07 18, 19 par. 16, 17

Akʼo mi xuʼ yuʼun skotol li Jeovae, oy kʼusitik chakʼbe sbain li yantike. Jech kʼuchaʼal liʼe, la stʼuj Jesus sventa spas mantal li ta Ajvalilal yuʼune xchiʼuk chakʼbe jutuk kʼusi sbain li 144 mil ti jmoj ch-ajvalilajik xchiʼuk Xnichʼone. Li Jeovae baʼyel xa onoʼox la xchanubtas Jesus sventa xkʼot ta Ajvalil xchiʼuk ta mero Bankilal Pale (Ebr. 5:8, 9). Chchanubtas xtok li buchʼutik jmoj ch-ajvalilajik xchiʼuk Xnichʼone, jaʼ noʼoxe maʼuk ti bikʼitik xa tskʼel ti kʼu yelan tspas yabtelike. Yuʼun spatoj yoʼonton ti tspasik li kʼusi tskʼane (Apok. 5:10). Mu persauk ti oyuk buchʼu xkoltaat li Jtotik ta vinajele, akʼo mi jech, oy kʼusitik chakʼbe sbain li yantike. Li voʼotike, ¡skʼan jech jpastik ek! Mi jolilot ta utsʼ alalil o mi molot ta tsobobbaile, ¿kʼuxi xuʼ xachanbe stalelal li Jeovae? Oyuk kʼusi xavakʼbe sbain li yantike xchiʼuk mu bikʼituk xa xakʼel ti kʼu yelan tspas yabtelike. Mi jech chapase, xkechet noʼox batel li kʼusitik chichʼ pasele, chachanubtas yantik xchiʼuk chakʼik venta ti spas yuʼunik ek li abtelale (Is. 41:10). w20.08 9 par. 5, 6

Li Jeovae ep sbalil chil li xchijtak ti chʼayeme, tskʼan ti jechuk xkiltik eke. Jaʼ jech laj yakʼ ta ilel li Jesuse, yuʼun la skolta «li chʼayemal chijetik ta jteklum [Israel]» sventa sutik tal ta stojolal li Jeovae (Mat. 15:24). Jech xtok, ta skoj ti jaʼ jun lekil jchabichije, laj yakʼ yipal sventa mu xchʼay jkotuk li xchijtak Stote (Juan 6:39). Li jtakbol Pabloe laj yalbe moletik ta tsobobbail ta Efeso ti skʼan xchanbeik stalelal li Jesuse. Xi laj yale: «Kʼalal cha-abtejike, jaʼ jech xuʼ xakoltaik li buchʼutik kʼunike. Jech xtok, skʼan teuk ta ajolik li kʼusi xi laj yal stuk li Kajvaltik Jesuse: ‹Jaʼ mas xmuyubaj li buchʼu chakʼe, jaʼ mu sta li buchʼu chichʼe›» (Ech. 20:17, 35). Jamal xvinaj ti tsots kʼusi sbainojik li moletike. Xi chal jun mol ta tsobobbail ta España ti Salvador sbie: «Kʼalal ta jnopbe skʼoplal kʼu to yepal skʼanoj Jeova li xchijtak ti chʼayemike, jaʼ tstijbun koʼonton sventa jkoltaan. Jnaʼoj ta melel ti oy ta yoʼonton Jeova ti jchabibe li yuni chijtake». w20.06 23 par. 15, 16

Li Jeovae ta sjunul yoʼonton tsmala jmil jabil sventa xijpas ta tukʼil krixchano. Muʼyuk tsjalanbutik perton li vaʼ sjalile. Sventa jchanbetik stalelal li Jeovae, jaʼuk jkʼelbetik li slekil talelal yantike xchiʼuk oyuk smalael kuʼuntik ta stojolalik. Li Jesus xchiʼuk anjeletike xmuyubajik tajek kʼalal laj yichʼ meltsanel li balumile. Jnoptik noʼox kʼu to yelan xmuyubajik kʼalal mi laj yilik ti puro tukʼil krixchanoetik xa ox kuxulik li ta balumile, ti skʼanojik li Jeovae xchiʼuk ti chtunik ta stojolale. Jnoptik xtok kʼu yelan chaʼi sbaik li buchʼutik jmoj ch-ajvalilajik xchiʼuk Kristo kʼalal mi laj yilik ti ep buchʼutik tstabeik sbalil li kʼusi tspasike (Apok. 4:4, 9-11; 5:9, 10). Nopo noʼox kʼu yelan akuxlejal li ta Paraisoe: muʼyuk xa cha-okʼ ta skoj li avokole, muʼyuk xa buchʼu ch-ipaj, chat yoʼonton mi jaʼuk buchʼu chcham. Chlokʼ yaʼlel asat, pe ta muyubajel. Yoʼ to ta jmalatik chkʼot ta pasel taje, kakʼtik persa xchanbel stalelal Jeova ti snaʼ xkʼanvane, ti toj pʼije xchiʼuk ti oy smalael yuʼune. Mi jech la jpastike, jun-o koʼontontik akʼo mi ep kʼusi jnuptantik (Sant. 1:2-4). Ta jtojbetik tajek ta vokol Jeova ti tstij likel li buchʼutik chamemike (Ech. 24:15). w20.08 18, 19 par. 18, 19

Skʼanojutik tajek li Jeovae, yuʼun yakʼojbutik li Skʼope. Li Jtotik ta vinajele la stunes viniketik sventa stsʼibaik li Vivliae, ¿kʼu yuʼun ti jech la spase? Yuʼun kʼux tajek ta yoʼonton li xnichʼnabtak ta balumile. Li ta Skʼope, chchapbutik smelolal li kʼusitik mas tsots skʼoplal ta jkʼan ta jnaʼtike. Jech kʼuchaʼal liʼe: ¿bu lik tal li jkuxlejaltike?, ¿kʼu yuʼun ti kuxulutike? xchiʼuk ¿kʼusi chkʼot ta pasel li ta jelavele? Li Jeovae tskʼan ti xkaʼibetik smelolal li sjakʼobiltak taje, jaʼ yuʼun yakʼoj ti xichʼuk jelubtasel ta yantik kʼop li Vivliae. Stuk noʼox jech ti toj ep buchʼu oy yuʼun li Vivliae xchiʼuk jaʼ li livro ti mas yichʼoj jelubtasele, yuʼun li avie oy xa mas ta oxmil kʼopetik ta sliklej o ta jvokʼ noʼox. ¿Kʼuxi xuʼ jtojtik ta vokol ti oy kuni Vivliatike? Jchantik jujun kʼakʼal, jnopbetik skʼoplal xchiʼuk kakʼtik persa ti xkakʼ ta jkuxlejaltik li kʼusi ta jchantike. Yan ti kʼuxi xuʼ jtojbetik ta vokol Diose jaʼ ti xkakʼ kipaltik ta yalbel yantik li kʼusi chal Vivliae (Sal. 1:1-3; Mat. 28:19, 20). w20.05 24, 25 par. 15, 16

Toj vokol ti bu la xchol mantal li j-alkʼop Jeremiase. Xuʼ ox van laj yikta li kʼusi sbainoje, yuʼun chibaj tajek, pe mu jechuk la spas. ¿Kʼu yuʼun? Li stuke laj yal ti xkoʼolaj kʼuchaʼal kʼokʼ ti xtiltun ta yoʼonton li Skʼop Jeovae xchiʼuk ti persa skʼan xalbe li yantike (Jer. 20:9). Taje xuʼ me jech xkʼot ta jtojolaltik, jaʼ yuʼun skʼan jchantik xchiʼuk jnopbetik skʼoplal skotol kʼakʼal li Skʼop Diose. Mi jech la jpastike, mas me ta jkʼupintik li xcholel mantale xchiʼuk lekik kʼusi chkʼot ta pasel (Jer. 15:16). Jaʼ yuʼun, mi oy lijchibaje, kalbetik Jeova xchiʼuk jkʼanbetik koltael. Li Jeovae xuʼ skoltautik ta stsalel li kʼusitik vokol chkaʼitik ta skoj ti maʼuk tukʼil krixchanoutike, ti oy kʼusi vokol chkaʼitik yiktaele, kʼalal iputik noʼoxe, sventa ta smeloluk noʼox xkiltik li kʼusi jbainojtike xchiʼuk sventa xijmuyubaj noʼox ta xcholel mantal. Ta skoj ti tskoltautike, xuʼ jtsaltik li chibajele. w20.12 27 par. 20, 21

Junantik ermanaetike jaʼo xuʼ xchiʼinik ta loʼil yan ermanoetik li ta tsobajeletike. Jaʼ yuʼun, skʼan lekuk jchʼamtik kʼalal chkʼotik ta tsobajele, jchiʼintik ta loʼil xchiʼuk kakʼbetik yilik ti oyik ta koʼontontike. Jchanbetik stalelal li Jesuse, jchʼak jkʼakʼaltik sventa jmojuk kʼusi jpastik xchiʼuk li ermanaetike (Luk. 10:38-42). Xuʼ van xkikʼ tal ta jnatik sventa oyuk kʼusi jlajestik jsetʼ jutebuk o ti jmojuk jchʼay koʼontontike. Kʼalal jaʼo te oyutike, kakʼtik persa ti spatuk oʼontonal li kʼusi chkaltike (Rom. 1:11, 12). Li moletik ta tsobobbaile skʼan jechuk xakʼ ta ilel stalelalik kʼuchaʼal li Jesuse. Yuʼun li stuke snaʼoj ti oy buchʼutik vokol chaʼiik kʼalal muʼyuk nupunemike. Pe jamal laj yal ti maʼuk noʼox chakʼ jmuyubajeltik kʼalal oy kalab jnichʼnabtik o kʼalal nupunemutike (Luk. 11:27, 28). Laj yal ti jaʼ chakʼ melel muyubajel kʼalal chkakʼ ta koʼontontik spasel li yabtel Diose (Mat. 19:12). Li moletike skʼan jechuk xilik kʼuchaʼal smeʼik, xvixik o yixlelik li ermanaetike xchiʼuk skʼan ep sbalil xilik. w20.09 21, 22 par. 7-9

Li ta Israele, li j-abtel ta osile jaʼo chlik tsʼunolajuk kʼalal chlik yaluk voʼ ta oʼloltik bal oktuvree xchiʼuk jaʼ to tstsobbe sat kʼalal chlaj yorail voʼtik ta oʼloltik bal avrile (Mar. 4:28). Mi oy smalael kuʼuntik jech kʼuchaʼal li j-abtel ta osile, chkakʼtik ta ilel ti pʼijutike. Pe xuʼ van mu kʼunuk chkaʼitik ti jechuk jtalelaltike. Ta skoj ti jpasmulilutike, xuʼ van ta anil noʼox ta jkʼan ta jkʼelbetik sat li yabtel jkʼobtike. Pe li buchʼu oy kʼusi tstsʼune skʼan xabtelan sventa xakʼ sate: tsjokʼbe xchʼenal, tstsʼun, chakʼinta xchiʼuk chakʼbe yaʼlel. Jaʼ jech skʼan jpastik ek kʼalal ta jchanubtastik li yantike. Yuʼun skʼan jchʼakbetik yorail sventa jbulbetik lokʼel ta yoʼontonik ti snaʼ xpʼajvanik o ti muʼyuk xkʼuxul yoʼontonike. Kʼalal oy smalael kuʼuntike, jaʼ tskoltautik sventa mu xijchibaj kʼalal mu skʼanik mantal li krixchanoetike. Pe skʼan oyuk smalael kuʼuntik xtok kʼalal lek chaʼiik mantal li krixchanoetike, yuʼun mu stakʼ jsujtik sventa xchʼiik ta anil ta mantal. Bateltike, li yajchankʼoptak Jesuse mu ta orauk laj yaʼibeik smelolal li kʼusi albatike (Juan 14:9). Teuk ta joltik liʼe: voʼotik ta jtsʼuntik xchiʼuk chkakʼbetik yaʼlel, pe «jaʼ chakʼ chʼiuk li Diose» (1 Kor. 3:6). w20.09 11 par. 10, 11

Oy tajek ta koʼontontik ti xichʼ voʼ li kaj-estudiotike. ¿Kʼuxi xuʼ jkoltatik? Jtose jaʼ ti jtijbetik yoʼonton yoʼ xbat li ta tsobajeletike. Bakʼintike, ta anil noʼox chchʼiik ta mantal li buchʼutik chbatik noʼox ta tsobajeletike. Junantik ermanoetike chalbe yaj-estudioik ti skʼan xbatik ta tsobajel xtok sventa xchanik mase, ti maʼuk noʼox te chchanik skotol kʼalal chichʼ s-estudioike. Jkʼelbetik Ebreos 10:24 xchiʼuk 25 li j-estudiantetike xchiʼuk kakʼbetik yil kʼusitik sbalil tstabe mi lik batuk ta tsobajeletike. Jloʼiltabetik li kʼusi jaʼtik to la jchantik ta junuk tsobajel ti kʼupil sba laj kaʼitike. Taje jaʼ mas chtijbat-o yoʼonton sventa xbat ta tsobajel. Kʼalal mi bat ta sba velta ta tsobajele, te chakʼ venta ti jaʼ mas lek li kʼusi chaʼi xchiʼuk li kʼusi chil tee, ti mu jechuk li kʼusi yiloj ta yan relijione (1 Kor. 14:24, 25). Te chojtikin yan krixchanoetik ti jaʼ chkoltaat yoʼ xichʼ voʼe xchiʼuk ti xuʼ xchanbe stalelalike. w20.10 10, 11 par. 14, 15

¿Kʼusi xuʼ jpastik mi vokol chkaʼitik yakʼel ta jkuxlejaltik li kʼusi ta jchantik ta Skʼop Diose? Jaʼ tskoltautik li chʼul espiritue. Xiuk jkʼanbetik Jeova kʼuchaʼal laj yal li jtsʼibajom yuʼun salmo liʼe: «Kajval Jeova, chanubtasun ta sventa li abee. Jaʼ te ta jtam-o batel sbelel li kʼusi melel avuʼune. Pasbun ta jun koʼonton sventa jxiʼta li abie» (Sal. 86:11). Kakʼtik akʼo xchanubtasutik ta Skʼop xchiʼuk ta s-organisasion li Jeovae. Jechuk-o jmakʼlin jbatik ta mantal. Jtsʼun ta koʼontontik li mantale xchiʼuk kakʼ ta jkuxlejaltik. Jaʼ tskoltautik li chʼul espiritue. Jpatbetik yoʼonton li kermanotaktike, yuʼun jaʼ kutsʼ kalaltik (Ebr. 10:24, 25). Kalbetik Jeova ti xlokʼuk ta koʼontontik yakʼel jkomentariotik ta tsobajele xchiʼuk ti ta sjunuluk koʼonton jelubtastik li jpartetik chij-akʼbate. Jech chkakʼbetik yil Jeova xchiʼuk Jesus ti jkʼanojbetik li xchijtake (Juan 21:15-17). Jchikintabetik lek kʼusi chal li Mukʼul Jchanubtasvanej kuʼuntike. w20.10 24, 25 par. 15-17

¿Kʼusi la spas Jesus kʼalal jaʼo chibajemik li yajtakboltake? Kʼalal jaʼtik to laj yichʼ chaʼkuxesele, la stak batel junantik antsetik yoʼ xbat yalbeik yajtakboltak ti laj xa yichʼ chaʼkuxesele. Xi laj yalanbee: «¡Mu xaxiʼik! Batanik, bat albeik kermanotak» (Mat. 28:10 sbavokʼal). Akʼo mi iktavanik komel li jtakboletike, li Jesuse muʼyuk la spʼajanan, yuʼun «kermanotak» xutanan. Li Jesuse la xchanbe stalelal Jeova, yuʼun laj yakʼ ta ilel xkʼuxul yoʼonton xchiʼuk akʼvan ta perton (2 Rey. 13:23). Li voʼotik eke ta jvul koʼontontik ta stojolal li buchʼutik lubtsajemik ta mantale. Jaʼo kermanotik xchiʼuk jkʼanojantik, te-o ta joltik ti kʼu yelan tunik ta stojolal Jeova ta voʼnee, junantike ta epal jabil jech la spasik (Ebr. 6:10). Ta jkʼan xa ta jkʼelbetik satik (Luk. 15:4-7). Xuʼ jtijbetik yoʼonton li buchʼutik lubtsajemik ta mantal yoʼ xbat xchiʼinutik li ta tsobajeletike. Mi laj kiltik kʼot ta salon junuk ermano ti lubtsajem ta mantale, skʼan lekuk jchʼamtik. w20.11 6 par. 14-17

Jun velta li smeʼ Santiago xchiʼuk Juane xi laj yalbe li Jesuse: «Alo mantal sventa te xchoti jun ta abatsʼikʼob xchiʼuk jun ta atsʼetkʼob ta Ajvalilal avuʼun li chaʼvoʼ jkereme». Pe xi la stakʼ li Jesuse: «Taje jaʼ chal Jtot ti buchʼutik te chchotie» (Mat. 20:20-23). Laj yakʼ ta ilel ti oy noʼox spajeb li yabtel yichʼoje xchiʼuk muʼyuk la spas li kʼusi maʼuk xa sbainoje (Juan 12:49). ¿Kʼuxi xuʼ jchanbetik stalelal? Sventa jchanbetik stalelal li Jesuse, skʼan jtsaktik ta venta kʼusi chal li teksto avi kʼakʼale. Kʼalal oy buchʼu tskʼanbutik koltaele, mu jaʼuk xkalbetik li kʼusi chtal noʼox ta anil ta joltike o ti jsujtik spasel li kʼusi lek chkaʼi jtuktike. Jaʼuk xkakʼbetik yil li kʼusi chal Vivlia xchiʼuk li kʼusi lokʼem ta jvuntike. Vaʼun, chkakʼtik ta ilel ti oy noʼox spajeb li kʼusi spas kuʼuntike, yuʼun jnaʼojtik ti jaʼ mas to lek li stukʼil mantaltak Jeovae (Apok. 15:3, 4). w20.08 11, 12 par. 14, 15

¿Kʼusi van skʼan jtsaktik ta venta mi skʼan tojobtasel chkiltik junuk kamigotike? Xiuk xajakʼbe aba kʼalal skʼan to xachiʼin ta loʼile: «¿Mi tukʼ tajek chkaʼi jba?». Li buchʼu tukʼ tajek chaʼi sbae muʼyuk tstsak ta venta li smantaltak Jeovae, jaʼ noʼox li kʼusi lek chaʼi stuke xchiʼuk muʼyuk xkʼuxul yoʼonton. Mi laj xa ox jnopbetik skʼoplal taje xchiʼuk mi persa to chkiltik ti skʼan jtojobtas li kamigotike, jamaluk xkalbetik li kʼusi chopol tspase xchiʼuk oyuk kʼusitik jakʼbetik yoʼ xakʼ venta ti oy kʼusitik muʼyuk lek tspase. Skʼan jkʼeltik lek ti lokʼemuk ta Vivlia li kʼusi chkaltike xchiʼuk teuk ta joltik ti maʼuk voʼotik chijchapanvane, jaʼ chchapanvan li Jeovae (Rom. 14:10). Jtsaktik ta venta li kʼusi chal Skʼop Diose xchiʼuk oyuk xkʼuxul koʼontontik kʼalal ta jtojobtastik yantik jech kʼuchaʼal la spas li Jesuse (Prov. 3:5; Mat. 12:20). Teuk ta joltik ti jaʼ jech chkʼuxubinutik Jeova mi ta jkʼuxubintik li yantik eke (Sant. 2:13). w20.11 21 par. 13

¿Mi lek van chkaʼitik ti xkichʼtik chopol kʼoptael ta skoj noʼox ti jelel jkoloraltike o ti kʼu yelan xvinaj li jpat jxokontike? Moʼoj. Ta melel, jun tajek koʼonton chkaʼitik ti maʼuk tskʼel jpat jxokontik li Jeovae. Kalbetik jun skʼelobil. Li Samuele albat yuʼun Jeova ti stʼujojbe jun xnichʼon Jese sventa x-och ta ajvalil ta Israele, pe ¿mi jech la snop kʼuchaʼal li Jeovae? Moʼoj, yuʼun xi laj yal kʼalal laj yil Eliab ti jaʼ li sbankilal kerem Jesee: «Ta melel, liʼ vaʼal ta yeloval Jeova li buchʼu tʼujbil yuʼune». Li Eliabe yichʼojbe satilal ajvalil o xkʼot-o ta ajvalil yilel. «Pe li Jeovae xi laj yalbe li Samuele: ‹Maʼuk xakʼelbe li spat xokone, mi jaʼuk li snatile, yuʼun muʼyuk lek chkil›». ¿Kʼusi chakʼ jchantik taje? Xi to laj yal li Jeovae: «Li krixchanoe jaʼ noʼox tskʼel li kʼusi xil ta sate, pe li Jeovae jaʼ tskʼelbe li kʼusi oy ta yoʼontone» (1 Sam. 16:1, 6, 7). Ta jchanbetik stalelal Jeova kʼalaluk lek chkiltik li kermanotaktike. w20.04 14 par. 1; 15 par. 3

Kʼalal jaʼo yakal chbat ta Galilea li Jesuse, te van jelav ta osiltik ti bu naka to chjav tal sevadae (Juan 4:3-6). Ta skoj ti skʼan toʼox van chanib u sventa xichʼ tsobbel sate, labal sba laj yaʼiik jchankʼopetik kʼalal xi albatik yuʼun Jesuse: «Toyo muyel asatik xchiʼuk kʼelavilik li osiltike, yuʼun sakubem xa ta takijel li kʼusitik tsʼunbile, yorail xa chichʼ tsobbel sat» (Juan 4:35, 36). ¿Kʼu yuʼun ti jech laj yale? Li Jesuse jaʼ laj yalbe skʼoplal ti skʼan xa noʼox cholbel mantal li krixchanoetike. Jnopbetik skʼoplal liʼe: li Jesuse jaʼtik to la xchiʼin ta loʼil jun jsamaria ants xchiʼuk lek chikintabat akʼo mi muʼyuk lek chil sbaik li judaetik xchiʼuk jsamariaetike. Li ants taje laj yalbe xchiʼiltak li kʼusi albat yuʼun Jesuse, jaʼ yuʼun nopajik batel ta stojolal kʼalal lik yalbe skʼoplal ti «sakubem xa ta takijel li kʼusitik tsʼunbile» xchiʼuk ti «yorail xa chichʼ tsobbel» sate (Juan 4:9, 39-42). Xi chalbe skʼoplal jlik vune: «Kʼalal tal noʼox skʼelik Jesus li vaʼ krixchanoetik xchiʼuk ti la xchikintaik li kʼusi laj yale, [...] te vinaj ti jaʼ jechik kʼuchaʼal tsʼunobil ti skʼan xa tsobbel sate». w20.04 8 par. 1, 2

Li ta tsobajeletike, te ta jchantik kʼuxi xuʼ masuk to lek jcholtik mantal xchiʼuk xijchanubtasvan. Jech kʼuchaʼal liʼe, te chkichʼtik chanubtasel kʼuxi xuʼ jtunestik lek li vunetik xchiʼuk li videoetik ti te talem li ta abtejebaletik sventa xijchanubtasvane. Jaʼ yuʼun, jchapan jbatik lek li ta tsobajeletike, jtsʼet chikintatik lek li kʼusi chichʼ alele xchiʼuk kakʼ ta jkuxlejaltik. Mi jech la jpastike, lek me chapalutik sventa li paskʼope xchiʼuk chijkʼot ta «jun lekil yajsoltaro Kristo» (2 Tim. 2:3). Ta smiyonal xa noʼox anjeletik ti tsots sjuʼelike tskoltautik xtok. Jnaʼojtik xa li kʼusi spas yuʼun li jun noʼox anjele. Jaʼ yuʼun, ¿mi xnop xa noʼox kuʼuntik kʼusi spas yuʼunik li epal anjeletike? (Is. 37:36). Mi junuk krixchano xchiʼuk mi junuk pukuj xkoʼolaj yip kʼuchaʼal li yaj-anjeltak Jeovae. Mas me xuʼ kuʼuntik mi te xchiʼinojutik Jeovae, mu ventauk kʼu yepal li buchʼutik tskontrainutike (Jues. 6:16). ¡Taje tspat koʼontontik! Jaʼ yuʼun, teuk ta joltik kʼalal muʼyuk xa kipal chkaʼitik ta skoj li kʼusi laj yalbutik o la spasbutik junuk jchiʼiltik ta abtel, ta eskuela o junuk kutsʼ kalaltik ti maʼuk testigoe. Mu jtuktikuk yakal ta jpastik kʼop, jaʼ yakal tsbeiltasutik li Jeovae. w21.03 29 par. 13, 14

Yikʼaluk van jaʼ laj yalbe skʼoplal Isaias 22:13 li jtakbol Pabloe, ti te chal ti jaʼ bat ta yoʼonton kʼusi tskʼan stukik li j-israeletike, maʼuk ti xnopajik ta stojolal Diose. Li j-israeletike jaʼ jech tsnopik kʼuchaʼal li krixchanoetik avi ti xi chalike: «Kʼupino akuxlejal, yuʼun j-echʼelbeutik noʼox». Ta skoj ti jchʼunojtik ti oy chaʼkuxesele, skʼan jkʼeltik lek li buchʼu ta jchiʼintike. Li ermanoetik ta Korintoe muʼyuk la xchiʼinik li buchʼutik mu xchʼunik ti oy chaʼkuxesele. ¿Kʼusi chakʼ kiltik taje? Jaʼ ti chakʼ jvokoltik mi ta jchiʼintik tajek li buchʼutik jaʼ noʼox tspas li kʼusi tskʼan stukike. Jech xtok, xuʼ sokes jlekil talelaltik xchiʼuk ti chlik jpastik li kʼusitik spʼajoj Diose. Jaʼ yuʼun, xi pʼijubtasvan li Pabloe: «Taluk xa achʼulelik sventa xapasik li kʼusi tukʼe xchiʼuk mu xa xapasik li mulile» (1 Kor. 15:33, 34). w20.12 9 par. 3, 5, 6

Li versikulo liʼe jamal chakʼ kiltik ti kʼu yelan lek xchapanoj yutsʼ yalal li Jeova ta vinajel xchiʼuk ta balumile. Oy chaʼtos kʼusi smakojbe skʼoplal li kʼusi xchapanoj Jeovae: bu to kʼalal smakoj li yabtel yichʼoje xchiʼuk ti kʼu yelan skʼan spas li yabtele. Li Jeovae jaʼ jolil ta skotol li xnichʼnabtake, jech kʼuchaʼal li anjeletik ta vinajele xchiʼuk li krixchanoetike. Jaʼ spajebal xa-o tsots yabtel yichʼoj, pe yakʼojbe yabtel yantik xtok, jaʼ noʼoxe tsvaʼan sbaik ta stojolal Dios o ch-ichʼbat yeik yuʼun Dios ti kʼu yelan tspas li yabtelike (Rom. 14:10; Efes. 3:14, 15). Li Jeovae yakʼojbe yabtel Jesus li ta tsobobbaile; pe tsvaʼan sba ta stojolal Jeova ti kʼu yelan tskʼelutike (1 Kor. 15:27). Li Jeova xtoke yakʼojbe yabtel li malalil ta stojolal li yajnil xchiʼuk xnichʼnabe. ¿Kʼuxi xuʼ xkʼot ta jun lekil jolil li jun vinike? Baʼyel, skʼan xaʼibe smelolal li kʼusi chkʼanbat yuʼun Jeovae. Jech xtok, skʼan xaʼibe smelolal kʼu yuʼun la xchapan Jeova ti oy buchʼu yichʼoj yabtele xchiʼuk ti kʼuxi xuʼ xchanbe stalelal li Jeova xchiʼuk Jesuse. ¿Kʼu yuʼun toj tsots skʼoplal ti xaʼibe smelolale? Yuʼun li Jeovae yakʼojbe yabtelik li jujun joliletik ta utsʼ alalile xchiʼuk tskʼan ti xtojobikuk spasele (Luk. 12:48 xchaʼvokʼal). w21.02 2 par. 1-3

Li Jeovae chkom ta sjol skotol li kʼusitik chkʼotanuk ta pasele, akʼo mi jech, chchʼay ta sjol li kʼusitik chopol ta jpastike xchiʼuk chakʼutik ta perton mi la jsutes koʼontontike (Sal. 25:7; 130:3, 4). Li stuke tskʼan ti jechuk jpastik ek kʼalal oy buchʼu chopol kʼusi tspasbutike (Mat. 6:14; Luk. 17:3, 4). ¿Kʼuxi xuʼ jtojtik ta vokol ti toj labal sba kʼu yelan meltsanbil li jchinabtike? Jaʼ ti jtunestik sventa xkichʼtik-o ta mukʼ li buchʼu laj yakʼbutik ti jaʼ li Jeovae. Pe mu jechuk tspasik li junantik krixchanoetike, yuʼun xi chalike: «Muʼyuk buchʼu xuʼ spasun ta mantal». Mu lekuk ti jech tsnopike, yuʼun jaʼ noʼox Jeova xuʼ xakʼbutik lekil mantaletik ta skoj ti jaʼ la spasutike (Rom. 12:1, 2). Jun noʼox me koʼontontik mi ta jchʼunbetik smantale (Is. 48:18). Jech xtok, te chkakʼtik venta kʼusi tskʼan akʼo jpastik li Jpasvanej kuʼuntik xchiʼuk Jtotik ta vinajele: ti xkichʼtik ta mukʼ xchiʼuk ti jmuyubtabetik yoʼontone (Prov. 27:11). w20.05 23, 24 par. 13, 14

¿Kʼusi skʼan jpastik sventa kʼuxuk ta koʼontontik li kermanotaktike? Jaʼ ti xkakʼtik persa xkojtikintike. Vaʼun, mas chkaʼibetik smelolal ti kʼu yelan chaʼi sbaike xchiʼuk mas ta jkʼantik. Skʼan mu jaʼuk smakutik-o ta skoj li sjabilalike o li stalel xkuxlejalike. Jvules ta joltik ti lek laj yamigoin Jonatan li Davide akʼo mi 30 jabil mas bankilal. Mi oy buchʼu ta atsobobbail ti oy xa sjabilale o mas to kerem tseb kʼuchaʼal voʼote, ¿kʼu yuʼun ti mu xavakʼ ta avoʼonton xavamigoine? Mi jech chapase, jaʼ me jech chavakʼ ta ilel ti akʼanoj skotol li avermanotak ta chʼunolajele (1 Ped. 2:17). Pe ¿mi jaʼ xa skʼan xal ti solel jaʼ xa jlekil amigotik skotol li ermanoetik mi kʼux ta koʼontontike? Moʼoj, mu jaʼuk chakʼ ta aʼiel taje. Stalel onoʼox ti mas jun koʼonton chkaʼi jbatik xchiʼuk junantik ermanoetik ta skoj ti oy kʼusi jmoj lek chkaʼitik spasele. Li Jesuse yamigotak laj yil skotol li jtakboletike, pe mas to skʼanoj li Juane (Juan 13:23; 15:15; 20:2). Akʼo mi jech, li Jesuse muʼyuk la stʼuj ti buchʼu chchiʼinane (Mar. 10:35-40). w21.01 23 par. 12, 13

Li jtakbol Pabloe jelajtik kʼu yelan la xcholbe mantal li jyanlumetik ta Atenas xchiʼuk li judaetik ta snail tsobobbaile. La skʼel kʼu yelan xkuxlejal li krixchanoetike xchiʼuk li kʼusi nopem xaʼiik spasel ta srelijionike (Ech. 17:23). Kʼalal la xchol mantale, la stsak ta venta li kʼusi xchʼunojike. Jamal xvinaj ti la sjel ti kʼu yelan chchol mantale. Xi laj yalbe li jnaklejetik ta Atenase: «Jaʼ yakal chkalbe skʼoplal li kʼusi chavichʼik ta mukʼ ti mu xavojtikinike». Akʼo mi mu xojtikinik lek mantal li vaʼ krixchanoetike, li Pabloe muʼyuk la snop ti mu xuʼ xkʼotik ta yajchankʼop Kristoe. Yuʼun laj yil kʼuchaʼal tsʼunobil ti skʼan xa tsobbel sate xchiʼuk la skʼel kʼuxi xuʼ xkʼot ta yoʼontonik li mantale. Teuk noʼox jsatik jech kʼuchaʼal la spas li Pabloe. Jkʼeltik kʼu yelan xkuxlejal li krixchanoetik sventa jnaʼtik li kʼusi xchʼunojike. ¿Mi oy kʼusi sjokʼanoj ta stiʼ snaik o ta skarroik? Kʼalal chalbutik kʼusi sbi li jun krixchanoe, ti chkiltik kʼu yelan tsmeltsan sba o li kʼusi chale, ¿mi xuʼ van xkiltik-o kʼusi srelijion? w20.04 9, 10 par. 7, 8