Avril

Li Jesuse laj yakʼ ta ilel ti skʼanojutik kʼalal laj yakʼ xkuxlejal ta jtojolaltike (Juan 15:13). Mu onoʼox xtoj kuʼuntik li kʼusi spasojik ta jtojolaltik li Jeova xchiʼuk Jesuse, pe ti kʼu yelan jkuxlejaltike jaʼ te chvinaj ti ta jtojtik ta vokole (Kol. 3:15). Li buchʼutik tʼujbil chbatik ta vinajele ep sbalil chilik li pojelale (Mat. 20:28). Tukʼ ch-ilatik yuʼun Jeova xchiʼuk chkʼotik ta xnichʼnabtak mi laj yakʼ xchʼunel yoʼontonik li ta matanal laj yakʼ Jesuse (Rom. 5:1; 8:15-17, 23). Li yan chijetik eke ep sbalil chilik li pojelale, yuʼun xuʼ lek x-ilatik yuʼun Dios, xuʼ xtunik ta stojolal xchiʼuk xuʼ kuxul xkomik «li ta mukʼta tsatsal [vokolil]» mi laj yakʼ xchʼunel yoʼontonik ti cham li Jesuse (Apok. 7:13-15). Kʼalal chbatik jujun jabil ta Konmemorasion li buchʼutik chbatik ta vinajel xchiʼuk li yan chijetike, te chakʼik ta ilel ti tstojik ta vokol li pojelale. w22.01 23 par. 14, 15

Li kʼusi mas chopol chaʼi Jesuse jaʼ ti jutbat smul ti laj la xchopol kʼopta li Diose (Mat. 26:64-66). Li Jesuse chopol tajek laj yaʼi ti jech laj yichʼ jutbel smule. Jaʼ yuʼun, oy ox tajek ta yoʼonton ti xkoltaat yuʼun Stot sventa mu jechuk xichʼ kʼexlaltasele (Mat. 26:38, 39, 42). Li Jesuse skʼan xichʼ jokʼanel ta jtel teʼ sventa spoj lokʼel li judaetik ta skoj ti yichʼojik chopol kʼoptaele (Gal. 3:10). Jaʼo laj yichʼik chopol kʼoptael ta skoj ti laj toʼox yalik ta jamal ti chchʼunbeik li smantal Diose, pe mu jechuk la spasik. Jech xtok, chopol kʼoptabilik xa onoʼox ta skoj ti xkuchojbeik talel smul li Adane (Rom. 5:12). Li Mantal laj yakʼ Diose chal ti chichʼ milel li jun vinik ti la spas smul ti sta-o xchame. Bakʼintike ta xichʼ jokʼanel ta jtel teʼ li animae (Deut. 21:22, 23; 27:26). Jaʼ yuʼun, kʼalal laj yichʼ jokʼanel ta jtel teʼ li Jesuse, jaʼ jech xuʼ stabeik sbalil judaetik ti laj yakʼ xkuxlejale. w21.04 16 par. 5, 6

Jnoptik noʼox li kʼusi la snuptan Jesus kʼalal jun xa ox kʼakʼal kuxul liʼ ta balumile. Majat yuʼun li soltaroetik ta Romae (Mat. 26:52-54; Juan 18:3; 19:1). Tsots tajek la stsitsik ti yayij-o li sbekʼtale. Ta tsʼakale, akʼo mi chlokʼ tajek xchʼichʼel li spate, laj yakʼik ti akʼo xkuch batel jtel teʼ jaʼ to mi kʼot ti bu chichʼ milele. Pe ta anil noʼoxe, li soltaroetike la sujik jun vinik sventa jaʼ xkuch batel li jtel teʼe (Mat. 27:32). Kʼalaluk kʼot ti bu chichʼ milele, laj yichʼ bajbel li yok skʼobe. Kʼalal te xa ox jokʼole, mas to jat li skʼob ti bu bajal ta lauxe. Te x-okʼolet li yamigotak xchiʼuk li smeʼe, pe jaʼuk li jnitvanejetik ta relijione jaʼ noʼox ta slabanik (Luk. 23:32-38; Juan 19:25). Oy jayibuk ora ti te laj yil svokol li Jesuse, jutuk xa tajek ch-abtej li yoʼontone xchiʼuk li spulmontake xchiʼuk vokol xa tajek chichʼ ikʼ. La skʼopon Jeova kʼalal jutuk xa ox skʼan xchame, yuʼun snaʼoj ti tukʼ laj yakʼ sbae. «La snijan sjol, vaʼun cham» (Mar. 15:37; Luk. 23:46; Juan 10:18; 19:30). ¡Toj echʼ noʼox jal laj yil svokol kʼalal chame xchiʼuk laj yichʼ kʼexlaltasel! w21.04 16 par. 4

K’alal te oy xchiʼuk li 11 ta voʼ yajtakboltak li Jesuse, laj yalbe skʼoplal chib trato: li achʼ tratoe xchiʼuk li trato sventa Ajvalilale (Luk. 22:20, 28-30). Li tratoetik taje jaʼ chakʼ ti akʼo xkʼotik ta ajvaliletik xchiʼuk ta paleetik ta vinajel li jtakboletike xchiʼuk junantik yajchankʼoptak Kristo (Apok. 5:10; 14:1). Li buchʼutik tʼujbil chbatik ta vinajel ti liʼ to oyik ta balumile te tsakal skʼoplalik li ta chib trato taje. Jaʼ yuʼun, xuʼ sveʼik li pan xchiʼuk xuʼ xuchʼik li vino ta Konmemorasione. Toj lek kʼusi ch-akʼbatik yuʼun li Jeovae: muʼyuk chchamik, muʼyuk chkʼaʼ li sbekʼtalike, jmoj tskolta sbaik ta abtel xchiʼuk li Jesukristoe xchiʼuk chilik li Jeovae (1 Kor. 15:51-53; 1 Juan 3:2). Li buchʼutik tʼujbil chbatik ta vinajele snaʼojik ti skʼan tukʼ xakʼ sbaik ti kʼu sjalil kuxulike (2 Tim. 4:7, 8). w22.01 20, 21 par. 4, 5

Te ta xokontak Jesuse laj yichʼ jokʼanel ta jtel teʼ chaʼvoʼ j-elekʼetik. Oy jun ti xi laj yalbe li Jesuse: «Naʼun me kʼalal mi la-och li ta Ajvalilal avuʼune» (Luk. 23:42). Li Jesuse snaʼoj ti oy xkʼuxul yoʼonton li Stote, jaʼ yuʼun laj yakʼbe spatobil yoʼonton li j-elekʼ kʼalal jutuk xa ox skʼan xchame (Sal. 103:8; Ebr. 1:3). Li Jeovae chakʼutik ta perton xchiʼuk chkʼuxubinutik mi ta melel ta jsutes koʼontontik ta skoj li kʼusitik chopol la jpastike xchiʼuk mi chkakʼ xchʼunel koʼontontik ti ay yakʼ xkuxlejal ta jtojolaltik li Jesukristoe (1 Juan 1:7). Pe mi mu jchʼuntik ti chakʼutik ta perton ta melel li Jeovae, jnopbetik skʼoplal liʼe: kʼalal poʼot xa ox xcham li Jesuse, laj yakʼbe ta ilel xkʼuxul yoʼonton li j-elekʼ ti jaʼtik toʼox laj yakʼ ta ilel xchʼunel yoʼonton ta stojolale. Jaʼ yuʼun chaʼa, ¡kʼuxi xa noʼox ti muʼyuk chakʼ ta ilel xkʼuxul yoʼonton Jeova ta stojolal li yajtuneltak ti tukʼ yakʼoj sbaike! (Sal. 51:1; 1 Juan 2:1, 2). w21.04 9 par. 5, 6

¿Kʼusi lek kʼot ta pasel koliyal ti tukʼ laj yakʼ sba li Jesuse? Baʼyel, jamal laj yakʼ ta aʼiel ti jaʼ jun jutkʼop li Satanase, yuʼun laj yakʼ ta ilel ti xuʼ tukʼ xakʼ sba li jun tukʼil krixchano akʼo mi ep ch-akʼbat svokol yuʼun li Satanase. Xchibal, laj yakʼ xkuxlejal kʼuchaʼal pojelal. Koliyal ti laj yakʼ xkuxlejale, xuʼ lek xil sbaik xchiʼuk Dios li krixchanoetike xchiʼuk ti xkuxiik ta sbatel osile. Yoxibal, li Jesuse la spakbe skʼoplal li sbi Stote xchiʼuk ti kʼu yelan tspas mantale. Kakʼtik persa ti tukʼuk xkakʼ jbatik li jujun kʼakʼal ch-echʼe. Mi jech la jpastike, xuʼ me xi xkalbetik Jeova akʼo mi xijchamutike: «La jpas ti bu kʼalal xuʼ kuʼun sventa tukʼ xkakʼ jba ta atojolale; laj kakʼ ta ilel ti jaʼ jun jutkʼop li Satanase, la jpakbe skʼoplal li abie xchiʼuk ti kʼu yelan chapas mantale». w21.04 12 par. 13, 14

Kʼalal sjutojbeik xa ox smul Jesus xchiʼuk laj yalik ti ta xichʼ milele, li yajkontratake la snaʼleik, tsots la smajik xchiʼuk la sbajik ta jtel teʼ. Kʼalal te xa ox bajbil li yok skʼobe, kʼux chaʼi kʼalal chichʼ ikʼ o kʼalal chkʼopoje. Pe mu stakʼ ti te noʼox tsʼijil chkome, yuʼun oy kʼusitik tsots skʼoplal ti skʼan xal komele. Tsots skʼoplal kʼusi chakʼ jchantik li kʼusi laj yal Jesus kʼalal jutuk xa ox skʼan xchame. Tsvules ta joltik ti skʼan xkakʼbetik perton li yantike xchiʼuk ti jpat koʼontontik ti jech chakʼutik ta perton li Jeova eke. Oy kutsʼ kalaltik ta mantal ti oy ta yoʼontonik tskoltautike, pe skʼan me jkʼantik koltael kʼalal chtun kuʼuntike. Jnaʼojtik ti tskoltautik Jeova mu ventauk li kʼusi ta jnuptantike. Skʼan xkakʼtik persa ti tukʼuk xkakʼ jbatik li jujun kʼakʼal ch-echʼe xchiʼuk ti jpʼeluk ta koʼontontik ti chchaʼkuxesutik Jeova mi lijchamutike. w21.04 8 par. 1; 13 par. 17

Ta jtatik kuxlejal sbatel osil mi ta jtsʼaklibetik li yav yok Jesuse. Jun veltae, oy jun jkʼulej kerem ti la sjakʼbe Jesus kʼusi skʼan spas sventa sta li kuxlejal sbatel osile. Vaʼun, xi takʼbate: «Laʼ tsʼakliun» (Mat. 19:16-21). Xi albatik yuʼun Jesus junantik judaetik ti mu xchʼunik ti jaʼ li Kristoe: «Li jchijtake [...] tstsʼakliikun. Voʼon chkakʼbeik kuxlejal sbatel osil» (Juan 10:24-29). Chkakʼtik ta ilel ti oy xchʼunel koʼontontik ta stojolal Jesus kʼalal chkakʼ ta jkuxlejaltik li kʼusitik laj yale xchiʼuk kʼalal ta jchanbetik stalelale. Mi jech la jpastike, ta me jta jkuxlejaltik sbatel osil (Mat. 7:14). Sventa jtsʼaklibetik lek li yav yok Jesuse, baʼyel skʼan xkojtikintik. Mu xlaj kojtikintik-o li Jesuse, yuʼun skʼan xkojtikinbetik lek stalelal, ti kʼu yelan tsnope xchiʼuk li smantaltake. Mu ventauk mi jal xa kocheltik ta mantal o jutuk to, jkotoltik skʼan xkakʼtik-o persa sventa xkojtikintik lek li Jeova xchiʼuk Xnichʼone. w21.04 4 par. 9, 10

Li jtakbol Pabloe oy onoʼox bakʼintik ti chopol laj yaʼi sba ta skoj li kʼusitik la spas ta voʼnee. Laj yal ti jaʼ mas jpasmulil ta skotolike (1 Tim. 1:15). ¿Kʼu yuʼun ti jech laj yale? Kʼalal muʼyuk toʼox yojtikinoj li mantale, la skontrain epal ermanoetik ta jeltos lumetik, la stikʼanan ta chukel jlom xchiʼuk lek laj yil ti xichʼuk milel li yantike (Ech. 26:10, 11). Jnoptik noʼox ti laj yakʼ ta milel jun nupultsʼakal li Pabloe, ¿kʼu van yelan chaʼi sba mi laj yojtikinbe yalab xnichʼnab ta tsʼakale? Chopol van chaʼi sba ta skoj li kʼusitik la spase, pe mu xa kʼusi stakʼ spas. Xchʼunoj lek ti cham Kristo ta stojolale xchiʼuk xi laj yale: «Ti kʼusi jtaoje jaʼ koliyal li slekil yutsil yoʼonton Diose» (1 Kor. 15:3, 10). ¿Kʼusi chakʼ jchantik? Jaʼ ti skʼan jpʼeluk ta koʼontontik ti cham ta jtojolaltik ta jujuntal li Kristoe xchiʼuk xuʼ lek xkil jbatik xchiʼuk Jeova ta skoj ti jech la spase (Ech. 3:19). Li kʼusi tstsak ta venta Diose jaʼ li kʼusi ta jpastik avi xchiʼuk li ta mas jelavele, maʼuk li kʼusitik chopol la jpastik ta voʼnee (Is. 1:18). w21.04 23 par. 11

Akʼo mi ep judaetik la snopik ti muʼyuk chichʼ milel li Mesiase, pe xi xa onoʼox albile: «Laj yakʼ xkuxlejal xchiʼuk jpasmulil albat skʼoplal. La xkuchbe batel smul epal krixchanoetik xchiʼuk kʼot ta jkʼopojel ta stojolal li jpasmuliletike» (Is. 53:12). Jaʼ yuʼun, ti kʼu yelan laj yichʼ milel li Jesuse maʼuk srasonal sventa smak-o yokik li judaetike. Muʼyuk me chmak koktik mi ta jsabetik lek skʼoplal li kʼusi chkaʼitike. Kʼalal laj yal li Mantaletik ta Vits li Jesuse, laj yal ti oy buchʼutik «toj chopol kʼusi chalik» ta stojolal li yajchankʼoptake (Mat. 5:11). Taje jaʼ te chlik talel ta stojolal Satanas, yuʼun jaʼ tstijbe yoʼonton li kajkontratik sventa spuk batel jmultike (Apok. 12:9, 10). Mu xachikinta li jutbil kʼopetik taje xchiʼuk mu xavakʼ ti akʼo skʼunibtas li xchʼunel avoʼontone. w21.05 12 par. 14, 16

Jkoltatik li kaj-estudiotik yoʼ spat yoʼonton ta stojolal Jeova. Li Jesuse laj yalbe yajchankʼoptak ti chkoltaatik yuʼun Jeova ta skoj ti kʼanbilike (Mat. 10:19, 20, 29, 30). Kalbetik kaj-estudiotik ti chkoltaat yuʼun li Jeovae. Kʼalal jmoj ta jpastik orasione, kalbetik Jeova li kʼusi oy ta yoʼonton stael li kaj-estudiotike, vaʼun jaʼ jech tspat yoʼonton ta stojolal Jeova. Xi chal Franciszek ti te nakal ta Poloniae: «Li buchʼu laj yakʼbun estudioe ep ta velta laj yalbe Jeova li kʼusi oy ta koʼonton staele. Kʼalal laj kil kʼu yelan takʼbat yuʼun li Jeovae, lik noʼox jpas orasion ek. Laj kakʼ venta kʼu yelan la skoltaun Jeova kʼalal la jkʼan permiso jayibuk kʼakʼal li ta kabtele sventa xibat ta tsobajeletik xchiʼuk li ta asambleaetike». Mi muʼyuk buchʼu chkakʼbetik estudio avie, ¿mi xuʼ van jkoltatik li buchʼutik chichʼik estudio yoʼ xichʼik voʼe? Xuʼ. ¿Kʼuxi xuʼ jpastik? Jaʼ mi ta jchiʼintik yantik ta yakʼel estudioe. Jamal xvinaj ti oy tajek ta yoʼonton Jeova li buchʼutik chichʼik estudioe. Jech xtok, skʼanojutik tajek ta skoj ti ta jkoltatik yoʼ xnopajik ta stojolale (Is. 52:7). w21.06 7 par. 17, 18

Mi ta jchanilantik skotol kʼakʼal li Skʼop Diose, jaʼ jech chkakʼtik ta ilel ti ep sbalil chkiltike. Mu jaʼuk to xijchanunaj jtuktik kʼalal xokolutik chkaʼitike. Mi ta jchʼakbetik yorail sventa xijchanunaje, lek tsots-o li xchʼunel koʼontontike. Tsots xchʼunel koʼontontik ta skoj ti kilojbetik sprevailtak li kʼusi chal ta Skʼop Diose. Mu xijkoʼolaj kʼuchaʼal «li buchʼutik pʼijik xchiʼuk li buchʼutik lek snaʼike» (Mat. 11:25, 26). Ta skoj ti jchanojtik li kʼusi chal Xchʼul Kʼop Diose, jnaʼojtik kʼu yuʼun yantik x-epaj batel li choplejal ta balumile xchiʼuk ti kʼu yelan tslajesbe skʼoplal Jeova li ta mas jelavele. Jaʼ yuʼun, jtsatsubtastik-o li xchʼunel koʼontontike xchiʼuk jkoltatik yantik sventa xchʼunik ek ti oy jun Jpasvaneje (1 Tim. 2:3, 4). Ta sjunuluk koʼontontik jmalatik ti chkʼot yorail ti chichʼik ta mukʼ Jeova skotol li krixchanoetike xchiʼuk ti jechuk xalbeik kʼuchaʼal chal ta Apokalipsis 4:11: «Xata-o albel amukʼulal, [...] Jeova Dios kuʼunkutik, yuʼun voʼot la apas skotol li kʼusitike». w21.08 19 par. 18-20

Li moletik ti jaʼik jchabichijetike jaʼ oy ta sbaik stojobtasel li buchʼu chtun yuʼunike. Skʼan xakʼik persa ti spatuk oʼontonal li tojobtasel chakʼike xchiʼuk ti jtuneluke, yuʼun jaʼ chakʼ muyubajel (Prov. 27:9). Li moletik ta tsobobbaile skʼanoj li yermanotakike. Kʼalal tstojobtasik li buchʼu chkʼejpʼuj xa batele, jaʼ jech chakʼbeik ta ilel ti skʼanojike (Gal. 6:1). Kʼalal skʼan to xtojobtasvan li jun mole, skʼan snopbe skʼoplal li kʼusi laj yal Pablo ta sventa li kʼanelale: «Li kʼanelale xmalaj yuʼun xchiʼuk lek yoʼonton. [...] Stsʼik yuʼun skotol li kʼusitike, xchʼun yuʼun skotol, spatoj yoʼonton ta skotol xchiʼuk xkuch yuʼun skotol» (1 Kor. 13:4, 7). Mi la snopbe skʼoplal taje, jaʼ me chkoltaat sventa xakʼ venta mi jaʼ chtijbat yoʼonton li kʼanelale xchiʼuk ti ta slekiluk yoʼonton spase. Kʼalal kʼanbil chaʼi sba li buchʼu chichʼ tojobtasele, mas van ta anil chchʼam. w22.02 14 par. 3; 15 par. 5

Li Jeovae la spas tukʼil anjeletik xchiʼuk tukʼil krixchanoetik, pe li jun jtoyba anjel ti Satanas sbi ti jaʼ skʼan xal «Jkontrainvaneje» la sloʼla Adan xchiʼuk Eva sventa skontrainik li Jeovae. Pe maʼuk noʼox, yuʼun la stoy sbaik yan anjeletik xchiʼuk yan krixchanoetik xtok (Jud. 6). Jaʼ yuʼun, kontrainbil laj yaʼi sba li Jeovae. Pe kuchem-o yuʼun xchiʼuk jech-o chkuch batel yuʼun jaʼ to mi la slajesbe skʼoplal li jtoybaetike. Mi kʼot ta pasel taje, xmuyubajik li yajtuneltak Jeova ti kuchem tal yuʼunik ek li kʼusitik chopol chkʼot ta pasel li ta balumile. Li Satanase la stikʼbe smul li tukʼil Job xchiʼuk yan yajtuneltak Dios ti jaʼ noʼox la chtunik ta stojolal ta skoj ti oy kʼusi lek ch-akʼbatike (Job 1:8-11; 2:3-5). Li Diabloe jech-o tstikʼ mulil li avie (Apok. 12:10). Pe kʼalal chkuch kuʼuntik li vokoliletik xchiʼuk ti tukʼ chkakʼ jbatik ta stojolal Jeova ta skoj ti jkʼanojtike, jaʼ jech chkakʼtik ta ilel ti jaʼ jun jutkʼop li Satanase. w21.07 9 par. 7, 8

Li jtakbol Pabloe laj yalbe jun skʼelobil ti chakʼ kiltik ti toj tsots skʼoplal ti jel jkuxlejaltike. Laj yal ti skʼan jbajtik ta jtel teʼ li jmol talelaltike (Rom. 6:6). Li Jesuse lokʼ ta yoʼonton ti xichʼ bajel ta jtel teʼ ta skoj ti tskʼan lek ch-ilat yuʼun li Jeovae. Jaʼ noʼox jech ek, mi ta jkʼantik lek chilutik li Diose, skʼan xkiktatik li jchopol talelaltike xchiʼuk li kʼusitik chopol nopem xkaʼitik spasele. Mi jech ta jpastike, lek xa me sak li jol koʼontontike xchiʼuk xuʼ xijkuxi sbatel osil (Juan 17:3; 1 Ped. 3:21). Li Jeovae muʼyuk tsjel smantaltak sventa jun xa koʼontontik, yuʼun voʼotik skʼan jel jtalelaltik xchiʼuk jchʼunbetik li smantaltake (Is. 1:17, 18; 55:9). Akʼo mi avichʼoj xa voʼ, jechuk-o me xavakʼ persa stsalel li kʼusi chopol tskʼan avoʼontone. Kʼanbo koltael Jeova xchiʼuk akʼo aba ta beiltasel yuʼun li xchʼul espiritue, maʼuk ta avipal atuk (Gal. 5:22; Filip. 4:6). Ep kʼusitik skʼan xavakʼ persa spasel sventa xalokʼ li amol talelale xchiʼuk ti mu xachaʼlape. w22.03 6 par. 15-17

Mi jaʼ ta jsaʼtik baʼyel li Ajvalilal yuʼun Diose xchiʼuk mi ta jchʼunbetik li smantaltak Jeovae, yaloj ti chakʼ jveʼeltik, jkʼuʼ jpokʼtik xchiʼuk bu xuʼ xijnakiutik (Mat. 6:33). Jaʼ yuʼun, mu jnoptik ti jaʼ chchabiutik xchiʼuk chakʼ jmuyubajeltik li kʼusitik x-ayan ta balumile, jnaʼojtik ti jaʼ no’ox jun-o koʼontontik ta melel mi ta jpastik li kʼusi tskʼan yoʼonton Jeovae (Filip. 4:6, 7). Akʼo mi oy jtakʼintik sventa ep kʼusitik jmantik, skʼan jnopbetik skʼoplal mi oy yorail kuʼuntik sventa jtunestik, sventa jchabitik o mi tslajes tajek kipaltik. Xiuk jakʼbe jbatike: «¿Mi jaʼ batem tajek ta koʼonton li kʼusitik x-ayan kuʼune?». Jvules ta joltik ti tskʼan Jeovae ti jkolta jbatik ta abtel li ta steklumale, jaʼ yuʼun skʼan mu kʼusi xchʼay-o koʼontontik. Mu jkʼantik ti jechukutik kʼuchaʼal li vinik ti laj yakʼbe ta aʼiel Jesus ti mu skʼan xtun ta stojolal Jeovae xchiʼuk ti mu skʼan xkʼot ta yutsʼ yalal ta skoj ti jaʼ batem ta yoʼonton li kʼusitik x-ayan yuʼune (Mar. 10:17-22). w21.08 6 par. 17

Kʼalal ta jchantik batel li Vivliae, chkakʼtik batel venta li stalelaltak Jeova ti te chvinaj xtok li ta spasbentake. Taje jaʼ tskoltautik yoʼ jpʼeluk ta koʼontontik ti kuxul ta melel li Jeovae (Eks. 34:6, 7; Sal. 145:8, 9). Kʼalal mas chkojtikintik batel li Jeovae, mas chkakʼ xchʼunel koʼontontik ta stojolal, mas to ta jkʼantik xchiʼuk mas to ta xkamigointik. Kalbetik yantik li kʼusi jchʼunojtik ta stojolal Diose. Pe ¿kʼusi xuʼ jpastik mi oy buchʼu la sjakʼbutik mi ta melel oy li Diose? Mi mu jnaʼtik kʼuxi ta jtakʼtike, xuʼ jsabetik skʼoplal li ta vunetik lokʼemik ta Vivliae. Te une, jaʼuk kalbetik li kʼusi la jchantike. Jech xtok, xuʼ jkʼanbetik koltael junuk ermano ti lek xa chaneme. Ta me jtabetik sbalil mi la jsabetik skʼoplale akʼo mi chchʼun o mi muʼyuk kʼusi chal Vivlia li buchʼu la sjakʼbutike, yuʼun ta stsatsub li xchʼunel koʼontontike. w21.08 18 par. 14, 15

Oyuk kʼusitik jel ta jkuxlejaltik sventa xijtun ta stojolal Jeova. Sventa lek xilutik li Jeovae, mu persauk xkiktatik spasel skotol li kʼusitik ta jkʼupintike (Ekl. 5:19, 20). Pe mi muʼyuk mas chijtun ta stojolal Jeova ta skoj ti mu jkʼan xkiktatik spasel li kʼusi lek chkaʼitike, xuʼ me jech xkʼot ta jtojolaltik kʼuchaʼal li jkʼulej vinik laj yalbe skʼoplal Jesus ti chʼay ta sjol li Diose (Luk. 12:16-21). Kʼalal ta jnuptan jvokoltike, ta jkʼopontik Jeova xchiʼuk ta jnoptik lek kʼuxi xuʼ xkuch kuʼuntik (Prov. 3:21). Jeltos kʼu yelan chakʼbutik bendision li Jeovae. Mi chijtun ta stojolal ti bu kʼalal xuʼ kuʼuntike, jaʼ jech chkakʼbetik yil ti ta jtojbetik ta vokole (Ebr. 13:15). Xuʼ jkʼeltik kʼuxi xuʼ xkepajestik li kʼusitik ta jpastik ta mantale. Mi jech la jpastike, mas to chakʼbutik bendision li Jeovae. Jaʼ yuʼun, oyuk kʼusi jpastik skotol kʼakʼal sventa xkiltik ti toj lek yoʼonton li Jeovae (Sal. 34:8). Jaʼ jech ta jchanbetik stalelal Jesus ti xi laj yale: «Jaʼ jveʼel ti ta jpasbe li kʼusi tskʼan yoʼonton li buchʼu la stakun tale xchiʼuk ti ta jtsutsesbe li yabtele» (Juan 4:34). w21.08 30, 31 par. 16-19

Li Satanase tskʼan ti xlik jtoy jbatike. Yuʼun snaʼoj ti mi jech la jpastike chijkoʼolaj kʼuchaʼal li stuke xchiʼuk muʼyuk xa ta jtatik li kuxlejal sbatel osile. Jaʼ yuʼun, li Pabloe xi tspʼijubtas mi oy buchʼu lik stoy sbae: «[Chichʼ] chapanel jech kʼuchaʼal laj yichʼ chapanel li Diabloe» (1 Tim. 3:6, 7). Taje xuʼ jech chkʼot ta jtojolaltik jkotoltik, mu ventauk mi jal xa kocheltik ta mantal o muʼyuk to. Li buchʼu tstoy sbae jaʼ noʼox tspas li kʼusi lek chaʼi stuke. Li Satanase tskʼan ti jaʼuk jpastik li kʼusi lek chkaʼi jtuktike, maʼuk li kʼusi tsnop Jeovae, mas to jech tskʼan ta jnoptik kʼalal oy jvokoltike. Jech kʼuchaʼal liʼe, ¿mi oy buchʼu sjutoj jmultik? ¿Mi oy kʼusi chopol kichʼojtik pasbel? Li Satanase tskʼan ti jaʼuk xkakʼbetik smulin Jeova o li kermanotaktike. Jech xtok, tskʼan tstikʼ ta jnopbentik ti jaʼ noʼox chchapaj-o jvokoltik mi la jpastik li kʼusi lek chkaʼitike, ti maʼuk ta jsaʼtik li beiltaseletik chakʼ Jeova ta Vivliae (Ekl. 7:16, 20). w21.06 15 par. 4, 5

Li Jeovae oy kʼusi tsots skʼoplal laj yakʼbe spas li j-alkʼop Ajeoe. Li ta sjabilal 537 kʼalal muʼyuk toʼox talem Jesuse, oy jayibuk judaetik sutik batel ta Jerusalen ti te toʼox chukbilik batel ta Babiloniae. Taje te van kapal skʼoplal li Ajeo eke. Kʼalal jaʼtik toʼox kʼotike, lik svaʼanbeik li sna Jeovae (Esd. 3:8, 10). Pe ta tsʼakale, chibajik ta skoj ti laj yichʼik kontrainele, vaʼun laj yiktaik komel li abtele (Esd. 4:4; Ajeo 1:1, 2). Jaʼ yuʼun, li ta sjabilal 520, li Jeovae laj yalbe Ajeo ti akʼo spatbe yoʼontonik sventa stsutsesik li temploe (Esd. 6:14, 15). Li kʼusi laj yal Ajeoe jaʼ sventa stsatsub xchʼunel yoʼonton judaetik ta stojolal li Jeovae. Patbat van tajek yoʼontonik kʼalal xi laj yaʼiike: «Li Jeova ti jaʼ bankilal yuʼun soltaroetike». Mi tskʼanik ti lekuk kʼusi xkʼot ta pasel yuʼunike, li judaetike skʼan spat yoʼontonik ta stojolal Jeova ti ta smilal xa noʼox yajsoltarotak oy yuʼun ta vinajel ti jaʼ li anjeletike. w21.09 14, 15 par. 4, 5

Skʼanoj sbaik ta jujuntal li stestigotak Jeovae xchiʼuk jmoj tsobolik xchiʼuk li yermanotakik ta spʼejel balumile. Mu xijkoʼolaj kʼuchaʼal li yan relijionetike, yuʼun jaʼutik jun utsʼ alalil ti jmoj tsobolutik, mu ventauk ti kʼu yelan jkuxlejaltike, jtsʼunbaltike o jlumaltike. Xvinaj ti jaʼ jech jkʼanoj jbatik li ta tsobajeletik xchiʼuk ta asambleaetike. Taje mas ta jchʼuntik-o ti jtuktik noʼox ti jaʼ jech chkichʼtik ta mukʼ Jeova jech kʼuchaʼal tskʼane (Juan 13:34). Li Vivliae chal ti jkʼan jbatik tajek ta jujuntale (1 Ped. 4:8). ¿Kʼuxi chkakʼtik ta ilel? Jtose jaʼ kʼalal chkakʼ jbatik ta perton xchiʼuk ti jtsʼikbe jba jpaltailtake. Jech xtok, chkakʼ ta ilel slekil koʼontontik xchiʼuk lek ta jchʼamtik skotol li ermanoetike. Jaʼ jech ta jpastik xtok ta stojolal li buchʼutik oy van kʼusi chopol spasojbutike (Kol. 3:12-14). Ta melel, ti jech jkʼanoj jbatike jaʼ svinajeb ti jaʼutik melel yajtsʼaklom Kristoe. w21.10 22 par. 13, 14

Li buchʼu mu sutes yoʼonton ta melele, ¿mi ta van xkoltaat sventa sjel stalelal kʼalal chichʼ lokʼesel ta tsobobbaile? Tana. Ep ti buchʼutik tsots toʼox la spas smulike jaʼ koltaatik-o sventa xvul xchʼulelik, sjel stalelalik xchiʼuk ti sutik talel ta stojolal Jeova kʼalal tsots akʼbatik mantal yuʼun li moletike (Ebr. 12:5, 6). Jnopbetik skʼoplal li skoʼoltasobil liʼe. Jun jkʼelchije chakʼ venta ti ip jkot yuni chije. Snaʼoj ti skʼan xchʼak lokʼel ta stojolal li yan chijetik sventa xpoxtae. Li uni chijetike jaʼ lek chaʼiik ti te xchiʼukik li yantike xchiʼuk mu skʼupinik kʼalal chichʼik chʼakel lokʼele. Kʼalal chchʼak lokʼel ta stojolal xchiʼiltak li jkot chij ti ipe, ¿mi jaʼ skʼan xal ti muʼyuk kʼux ta yoʼontone? Moʼoj, yuʼun snaʼoj ti mi la xchʼak lokʼele, jaʼ jech muʼyuk ch-ipajik-o li yan chijetike xchiʼuk jaʼ jech chchabianan-o. w21.10 10 par. 9, 10

Jaʼ jun mukʼta matanal chkaʼitik ti te tsakal jkʼoplaltik li ta yutsʼ yalal Jeova ta spʼejel balumil xchiʼuk ti jkʼanoj jbatik ta jujuntale. Ta jkʼantik ti jechuk xichʼik ta mukʼ Jeova li yan krixchanoetik eke. Jaʼ yuʼun, muʼyuk kʼusi chopol ta jpastik ti xuʼ sokesbe skʼoplal li Jeova o li steklumale. Lek ta jpas jtalelaltik skotol ora sventa xnopajik tal ta stojolal Jeova li krixchanoetike. Bateltike, xuʼ van xkichʼtik pʼajel o kontrainel ta skoj ti ta jchʼunbetik smantal li Jtotik ta vinajele. ¿Kʼusi van xuʼ jpastik mi chijxiʼ ta yalbel yantik li kʼusi jchʼunojtike? Teuk ta joltik ti tskoltautik li Jeova xchiʼuk Jesuse. Li Jesuse laj yalbe yajchankʼoptak ti akʼo mu svul yoʼontonik ta sventa li kʼusi chalike o ti kʼu yelan chalike. Xi laj yalanbee: «Li vaʼ orae, te chavichʼ akʼbel anaʼik li kʼusi chavalike. Yuʼun maʼuk noʼox voʼoxuk chakʼopojik, jaʼ chkʼopoj ta atojolalik li xchʼul espiritu Atotike» (Mat. 10:19, 20). w21.09 24 par. 17, 18

Li Moisese jaʼtik jech laj yalbe skʼoplal li jun nakʼobbail eke (Sal. 90:1, tsʼib ta yok vun). Kʼalal jutuk xa ox skʼan xchame, oy to kʼusi laj yal ti chkʼot tajek ta koʼontontike. Xi la stsʼibae: «Voʼne xa onoʼox ti jaʼ jun nakʼobbail li Diose, li skʼob ti te oy-o sbatel osile ta skoltaot» (Deut. 33:27). ¿Kʼusi chakʼ jchantik ta stojolal Jeova kʼalal «li skʼob ti te oy-o sbatel osile ta skoltaot» xie? Kʼalal ta jsaʼ jnakʼobbailtik ta stojolal Jeovae, jun noʼox koʼontontik. Akʼo mi jech, bakʼintike xuʼ van chkat tajek koʼontontik xchiʼuk chibajemutik tajek. ¿Kʼusi tspas Jeova ta jtojolaltik kʼalal jech chkaʼi jbatike? (Sal. 136:23). Tsnitutik likel xchiʼuk ta slekil yoʼonton tskoltautik (Sal. 28:9; 94:18). Kʼalal jnaʼojtik taje, tskoltautik sventa teuk ta joltik li chaʼtos liʼe: baʼyel, mu ventauk bu nakalutik oy bu xuʼ jta jnakʼobbailtik; xchibal, skʼanojutik tajek li Jtotik ta vinajele. w21.11 6 par. 15, 16   

Li Jesuse snaʼoj ti te chichʼ akʼel ta preva xchʼunel yoʼonton yajchankʼoptak kʼalal oy kʼusi tsnuptanike. Sventa skoltaane, laj yal jun loʼil ti te oy ta Lukase. Laj yalbe skʼoplal jun ants ti chamem smalal ti ta kʼakʼal akʼobal ay skʼanbe koltael jun jchapanvanej ti muʼyuk tukʼ stalelale. Snaʼoj ti ta onoʼox xkoltaat mi te xvokolet-oe. ¿Kʼusi chakʼ jchantik? Li Jeovae tukʼ stalelal. Xi laj yal li Jesuse: «Jaʼ me jech ta melel, ¿mi mu tauk skʼel Dios ti tukʼuk xchapanatik li buchʼutik tʼujbil yuʼun ti ta kʼakʼal akʼobal tskʼanik vokol ta stojolale [...]?» (Luk. 18:1-8). Xi to laj yale: «Kʼalal mi vul li Xnichʼon Krixchanoe, ¿mi oy van ta melel jech xchʼunel oʼontonal tsta li ta balumile?». Kʼalal oy kʼusi chopol chkichʼtik pasbele, chvinaj mi tsots li xchʼunel koʼontontik kʼuchaʼal li ants ti chamem smalal mi chkakʼtik ta ilel smalael kuʼuntik xchiʼuk mi jech-o ta jkʼanbetik koltael li Jeovae. Mi tsots xchʼunel koʼontontike, ta jchʼuntik ti ta onoʼox skoltautik li Jeovae. Jech xtok, skʼan jchʼuntik ti ta onoʼox skoltautik li orasione. w21.11 23 par. 12; 24 par. 14

Kerem tseb, ¿mi vokol chavaʼi bateltik xchʼunbel smantaltak li Jeovae? Taje jaʼ li kʼusi oy ta yoʼonton Satanas ti xanope. Li Satanase tskʼan ti akʼo kʼupiluk sba tajek xavil li kʼusitik tspasik li buchʼutik te chbatik ta mukʼta bee. Tskʼan akʼo xanop ti muʼyuk chakʼupin akuxlejal kʼuchaʼal li achiʼiltak ta chanune xchiʼuk li krixchanoetik te chavil ta Internete. Tskʼan akʼo xanop xtok ti naka noʼox ta xchukot li smantaltak Jeova sventa mu xakʼupin li kʼusi tskʼan avoʼontone. Pe teuk ta ajol ti Satanase muʼyuk ta yoʼonton ti xakʼik venta krixchanoetik ti te tsta svokolik mi jaʼ tstamik echʼel li mukʼta bee (Mat. 7:13, 14). Pe jaʼuk li Jeovae jamal yalojbot kʼusi chata mi muʼyuk lakʼejpʼuj lokʼel li ta sbelel kuxlejale (Sal. 37:29; Is. 35:5, 6; 65:21-23). w21.12 23 par. 6, 7

Jnaʼojtik ti skʼan xkakʼtik pertone, pe xuʼ van vokol chkaʼitik spasel. Jaʼ van jech laj yaʼi sba bakʼintik li jtakbol Pedroe (Mat. 18:21, 22). ¿Kʼusi xuʼ skoltautik mi vokol chkaʼitik yakʼel pertone? Baʼyel, jnopbetik skʼoplal kʼu to yepal yakʼojutik ta perton li Jeovae (Mat. 18:32, 33). Mu jtatik-o ti xakʼutik ta pertone, pe ta slekil yoʼonton tspas (Sal. 103:8-10). Jech xtok, «persa skʼan jkʼan jbatik ta jujuntal». Jaʼ yuʼun chaʼa, skʼan xkakʼtik ta perton li kermanotaktike (1 Juan 4:11). Xchibal, jnopbetik skʼoplal li kʼusi lek chkʼot ta pasel kʼalal chij-akʼvan ta pertone. Ta jkoltatik li buchʼu chopol kʼusi la spasbutike, jmoj noʼox oyutik li ta tsobobbaile, lek-o chkil jbatik xchiʼuk li Jeovae xchiʼuk jun noʼox koʼontontik (2 Kor. 2:7; Kol. 3:14). Yoxibal, jkʼopontik Jeova, yuʼun jaʼ yalojbutik ti skʼan xkakʼtik ta perton li yantike. Mu xkakʼtik ti akʼo xchʼakutik xchiʼuk kermanotaktik li Satanase (Efes. 4:26, 27). Jkʼanbetik koltael Jeova yoʼ mu xijtsʼuj li ta spetsʼ Satanase. w21.06 22 par. 11; 23 par. 14

Li Davide jatav batel, yuʼun tskʼan ox chmilat yuʼun li Saul ti jaʼ ajvalil ta Israele. Kʼalal kʼot li ta jteklum Nobe, la skʼan voʼob pan slajes ta skoj ti chviʼnaje (1 Sam. 21:1, 3). Ta tsʼakale, bat snakʼ sbaik ta chʼen xchiʼuk li sviniktake (1 Sam. 22:1). ¿Kʼu yuʼun ti laj yil svokol li Davide? Toj lek ojtikinbil ta skoj ti spasoj kanal epal paskʼopetike, jaʼ yuʼun li Saule lik itʼixajuk ta stojolal. Li Saule snaʼoj ti muʼyuk xa lek ch-ilat yuʼun Jeova ta skoj ti muʼyuk la xchʼun mantale xchiʼuk snaʼoj xtok ti jaʼ xa tʼujbil David sventa x-och ta ajvalil li ta Israele (1 Sam. 23:16, 17). Pe ta skoj ti tikʼil to ta ajvalil li Saule, oy ep yajsoltarotak xchiʼuk ep buchʼu chkoltaat. Jaʼ yuʼun, li Davide jatav batel sventa mu xichʼ milel. ¿Mi laj van snop Saul ti xmak yuʼun ta be li kʼusi laj yal Jeova ta stojolal li Davide? (Is. 55:11). Li Vivliae muʼyuk chal mi oy jech la snop, pe li kʼusi la spase tsta-o svokol. Yuʼun li buchʼutik tskontrainik Diose muʼyuk onoʼox lek kʼusi chkʼot ta stojolalik. w22.01 2 par. 1, 2

Li Jesuse laj yakʼbe yipal cholmantal. Ta skoj ti skʼanojan li krixchanoetike, ta buyuk noʼox la xcholbe mantal (Luk. 19:47, 48). Jaʼ jech la spas, yuʼun kʼux ta yoʼonton li krixchanoetike. Bakʼintike, oy ep buchʼutik tskʼan chaʼiik li kʼusi chale, jaʼ yuʼun li Jesus xchiʼuk yajchankʼoptake «mi jaʼuk xakʼ yorail xveʼik» (Mar. 3:20). Jech xtok, kʼalal ay kʼelatuk yuʼun jun vinik ta ikʼ osile, li Jesuse ta sjunul yoʼonton la xchiʼin ta loʼil. Jutuk mu skotoluk li buchʼutik la xchikintaik li kʼusi laj yal Jesuse muʼyuk onoʼox xkʼotik ta yajchankʼoptak, pe lek laj yichʼik cholbel mantal. Li avie, ta jkʼantik ti xaʼiik mantal skotol li krixchanoetike (Ech. 10:42). Sventa jechuk spas kuʼuntike, skʼan van jeltik ti kʼu yelan ta jcholtik mantale. Mu jaʼuk-o jcholtik mantal kʼalal xokolutike, jaʼ mas lek jnoptik kʼusi ora xokolik li krixchanoetike. Mi jech la jpastike, xmuyubaj me kuʼuntik li Jeovae. w22.01 17 par. 13, 14

Li avi kʼakʼale, ep buchʼutik vokol chaʼiik ti spat yoʼontonik ta stojolal li buchʼutik yichʼoj yabtelike. ¿Kʼu yuʼun? Yuʼun yakʼojik venta ti jaʼ noʼox sventa skoltaik-o jkʼulejetik xchiʼuk li buchʼutik tsots skʼoplalik li ajvaliletik xchiʼuk li mantaletik chalike, pe jaʼ muʼyuk lek kʼusitik chichʼik pasbel li buchʼutik abol sbaike. Jech xtok, ta skoj ti chopol kʼusitik tspasik junantik jnitvanejetik ta relijione, oy buchʼutik ti mu xa spat yoʼontonik ta stojolal Diose. Jaʼ yuʼun, skʼan jkolta li kaj-estudiotik sventa spat yoʼontonik ta stojolal Dios xchiʼuk ta stojolal li buchʼutik svaʼanoj sventa sbeiltasutike. Maʼuk noʼox kaj-estudiotik ti skʼan spat yoʼontonik ta stojolal Jeova xchiʼuk ta s-organisasione. Akʼo mi jal xa ochemutik ta mantal, skʼan ti jechuk-o jchʼuntik ti lek skotol li kʼusitik tspas Jeovae, yuʼun oy kʼusitik xuʼ xakʼ ta preva li xchʼunel koʼontontike. w22.02 2 par. 1, 2