Mayo

Skʼanojutik tajek li Jeovae, jaʼ yuʼun laj yakʼ ta tsʼibael ta Skʼop li chanib Evanjelio sventa xkojtikinbetik lek li Xnichʼone. Li Evanjelioetike jaʼ chalbe skʼoplal ti kʼu yelan echʼ xkuxlejal li Jesuse xchiʼuk ti kʼu yelan la xchol mantale. Te chal li kʼusitik laj yale, li kʼusitik la spase xchiʼuk ti kʼu yelan laj yaʼi sbae. Li loʼiletik taje tskoltautik yoʼ xkakʼtik lek venta ti kʼu yelan stalelal li Jesuse o li yav yoke. Mi la jchantik lek li Evanjelioetike, mas to chkojtikintik xchiʼuk ta jtsʼaklibetik lek li yav yoke. Sventa jtabetik lek sbalil li kʼusi chal ta Evanjelioetike, mu baluk noʼox ti xkaptatike, yuʼun skʼan jchʼakbetik yorail sventa jkʼeltik lek xchiʼuk ti jnopbetik skʼoplale (koʼoltaso xchiʼuk Josue 1:8). Teuk xa jkʼelojtik yilel li kʼusi ta jchantik ta Evanjelioetike. Meleluk xa xkiltik li kʼusitik chkʼotanuk ta pasele, ti xkaʼitikuk xa li kʼusitik chbakʼanuke xchiʼuk ti jechuk xkaʼi jbatik kʼuchaʼal li buchʼutik te chalbe skʼoplale. Xuʼ skoltautik sventa xkaʼibetik lek smelolal li vunetik tslokʼes talel li organisasione. w21.04 5 par. 11-13

Kʼalal jal toʼox skʼan xtal ta balumil li Jesuse, li Jeovae laj xa onoʼox yakʼ ta tsʼibael ta Skʼop ti ta xichʼ chonel ta 30 ta sep plata li Mesiase (Sak. 11:12, 13). Yamigo noʼox li buchʼu ta xvalopatinate (Sal. 41:9). Xi la stsʼiba li Sakariase: «Yayijeso li jchabichije, vaʼun tanpuk chbat li chijetike» (Sak. 13:7). Li buchʼutik oy ta yoʼontonik mantal ta melele muʼyuk tspʼajik-o Jesus ta skoj taje, moʼoj, yuʼun mas to tstsatsub-o xchʼunel yoʼontonik kʼalal chilik chkʼot ta pasel ta stojolal li albil kʼopetike. ¿Mi jech van chkʼot ta pasel li avie? Jech. Junantik stestigotak Jeova ti lek ojtikinbilike svalopatinojik komel li mantale xchiʼuk tstijbeik yoʼonton yantik sventa jechuk spasik ek. Tstunesik Internet, periodiko, television xchiʼuk radio sventa oyuk kʼusi chopol xalik ta jtojolaltik, ti mu jamaluk li kʼusi chalike xchiʼuk tsjut jmultik. Pe li buchʼutik oy ta yoʼontonik mantal ta melele muʼyuk chlajik ta loʼlael, moʼoj, yuʼun snaʼojik ti jech onoʼox chal Vivlia ti chkʼot ta pasele (Mat. 24:24; 2 Ped. 2:18-22). w21.05 11 par. 12; 12, 13 par. 18, 19

Li Tsʼibetike jamal chal ti ta kʼunkʼun chaʼibeik smelolal kʼusi melel li steklumal Diose (Kol. 1:9, 10). Li Jeovae ta kʼunkʼun chakʼ batel ta ojtikinel li kʼusi melele. Jaʼ yuʼun, skʼan jmalatik ti sakub batel li kʼusi melel jaʼ to mi lek xa ox sakjamane. Kʼalal chakʼik venta li ermanoetik ti tsbeiltasik li steklumal Jeova ti skʼan xichʼ jelel li kʼusi kaʼiojbetik smelolal o li kʼusi ta jpastike, tsjelik ta anil. Epal relijionetik ti xchʼunojik Kristoe tsjelik li kʼusitik chakʼik ta chanel sventa xmuyubajikuk li buchʼutik te chkʼot yaʼiik mantale o sventa lekuk x-ilatik yuʼun li yan krixchanoetike. Pe kʼalal oy kʼusi ta jeltik li stestigoutik Jeovae, jaʼ sventa xijnopaj mas ta stojolal Dios xchiʼuk ti jaʼuk jech xkichʼtik ta mukʼ jech kʼuchaʼal laj yakʼ ta chanel Jesuse (Sant. 4:4). Kʼalal oy kʼusi ta jeltike, maʼuk ta skoj ti ta jtsʼaklitik li kʼusi tspas yantike, yuʼun jaʼ ta skoj ti chkaʼibetik lek smelolal li kʼusi chal Vivliae. Jkʼanojtik li kʼusi melele (1 Tes. 2:3, 4). w21.10 22 par. 12

¿Kʼusi xuʼ jpastik mi jtuk chkaʼi jbatike? Jnoptik kʼu yelan yakal tskoltautik li Jeovae (Sal. 55:22). Taje jaʼ chakʼ kiltik ti mu jtukuk oyutike. Jnoptik xtok kʼu yelan yakal chkoltaatik yuʼun Jeova li ermanoetik ti stuk chaʼi sbaike (1 Ped. 5:9, 10). Li ermano Hiroshi ti jal stuktuk ta mantale xi chale: «Jkotoltik chkakʼtik persa sventa xijtun ta stojolal Jeova ti bu kʼalal xuʼ kuʼuntike, taje tspat koʼontontik kʼalal muʼyuk oyik ta mantal li kutsʼ kalaltike». Jech xtok, oyuk kʼusi jpastik ta mantal. Toj tsots skʼoplal ti xkalbetik Jeova ti kʼu yelan chkaʼi jbatike. Tsots skʼoplal xtok ti jchantik jujun kʼakʼal li Vivliae xchiʼuk ti jnopbetik skʼoplal li loʼiletik ti bu chakʼ ta ilel ti skʼanojutik li Jeovae. Junantik ermanoetike skomesoj ta sjolik tekstoetik ti chpatbat yoʼontonike, jech kʼuchaʼal Salmo 27:10 xchiʼuk Isaias 41:10. Yantike chchikintaik li gravasionetik kʼalal chchapan sbaik sventa tsobajel o kʼalal chchanik li Vivliae. Taje jaʼ chkoltaatik sventa mu stukuk xaʼi sbaik. w21.06 9, 10 par. 5-8

¿Mi oy buchʼu chamem avuʼun? Mi jeche, chʼakbo yorail sventa xachanbe skʼoplal ta Vivlia li buchʼutik laj yichʼik chaʼkuxesel ta voʼne yoʼ xachʼun lek ti chkʼot ta pasel li chaʼkuxesel ta jelavele. ¿Mi chavat avoʼonton ta skoj ti lokʼem ta tsobobbail junuk avutsʼ avalale? Mi jeche, chanbo skʼoplal ti jaʼ sventa jlekilaltik kʼalal chtojobtasvan li Diose. Mu ventauk li kʼusi yakal chanuptane, akʼo skoltaot sventa stsatsub li xchʼunel avoʼontone. Albo Jeova ti kʼu yelan chavaʼi abae. Mu xachʼak aba ta stojolal li ermanoetike (Prov. 18:1). Oyuk kʼusitik xapas ti xuʼ skoltaot akʼo mi ta okʼel chapas bakʼintik (Sal. 126:5, 6). Mu xavikta aba li ta tsobajeletike, cholo-o mantal xchiʼuk chano-o li Avivliae. Nopbo skʼoplal li bendisionetik chakʼ ta jelavel li Jeovae. Kʼalal chavil kʼu yelan tskoltaot li Jeovae, mas to me tstsatsub li xchʼunel avoʼontone. w21.11 22 par. 11; 24 par. 17

¿Buchʼutik ti tsots skʼoplal ch-ilatik li ta balumile? Jaʼik li jkʼulejetike, li buchʼutik lek ojtikinbilike xchiʼuk li buchʼutik tsots yabtelike. Pe jutuk mu skotoluk li yajchankʼoptak Jesuse mu jechikuk. Jaʼ yuʼun, muʼyuk tsots skʼoplal ch-ilatik yuʼun li krixchanoetike (1 Kor. 1:26-29). Pe mu jechuk ch-ilatik yuʼun li Jeovae. ¿Kʼu yuʼun laj yalbe skʼoplal Jesus li buchʼutik «bikʼit chakʼ sbaike»? Yuʼun xi xa ox jakʼbat yuʼun li yajchankʼoptake: «¿Buchʼu ti mas mukʼ skʼoplal ta melel li ta Ajvalilal ta vinajele?» (Mat. 18:1). Li vaʼ orae, epal judaetike jaʼ oy tajek ta yoʼontonik ti tsotsuk skʼoplal x-ilatike. Xi chal jun vinik ti xchanojbe skʼoplale: «Ti kʼu sjalil kuxulike jaʼ xa xlajik-o ti xichʼikuk ojtikinel leke, ti tsakbilikuk ta ventae xchiʼuk ti tsotsuk skʼoplal x-ilatike». Li Jesuse snaʼoj ti skʼan xakʼik persa li yajchankʼoptak sventa mu tsotsuk skʼoplal xaʼi sbaik jech kʼuchaʼal nopem to’ox xaʼiik li judaetike. w21.06 20 par. 2; 21 par. 6, 8, 9

Li moletik ta tsobobbaile toj lek me kʼusi xuʼ xchanbeik li jtakbol Pabloe. Kʼalal laj yakʼ venta ti oy kʼusi skʼan spasik li ermanoetik ta Tesalonikae, laj yalanbe noʼox ta ora. Pe kʼalal la stsʼibaanbe batel kartae, baʼyel la skʼupil kʼoptaan ta skoj ti lek kʼusitik tspasike, ti jaʼ chtijbat yoʼontonik li kʼanelale xchiʼuk ti ep kʼusitik kuchem talel yuʼunike. La snopbe skʼoplal ti kʼu yelan xkuxlejalike, laj yalanbe ti snaʼoj ti stsʼikoj tal svokolik xchiʼuk li kontrainele (1 Tes. 1:3; 2 Tes. 1:4). Laj yalanbe xtok ti lek ta chanbel stalelalike (1 Tes. 1:8, 9). ¡Xmuyubajik van tajek ti jech laj yichʼik patbel yoʼontonike! Snaʼojik ti kʼanbilik tajek yuʼun li Pabloe, jaʼ yuʼun laj yakʼ ta xkuxlejalik li tojobtaseletik tsʼibabatik batel li ta chaʼlik kartae (1 Tes. 4:1, 3-5, 11; 2 Tes. 3:11, 12). w22.02 15 par. 6  

Li Satanase tstunes li jnitvanejetik ta relijion sventa xakʼbe xchʼun li krixchanoetik ti toj chopol li Jeovae xchiʼuk ti jaʼ chakʼ talel li jvokoltike. Jech xtok, kʼalal chcham jun uni olole, junantike chalik ti laj la yikʼ batel ta vinajel li Diose, yuʼun la chtun yuʼun jun yuni anjel. ¡Toj echʼ xa noʼox chopol li kʼusi chalik ta stojolal Jeovae! Pe li voʼotike jnaʼojtik ti mu meleluke. Jaʼ yuʼun, maʼuk chkakʼbetik smulin Dios kʼalal tsots chij-ipaje o kʼalal oy buchʼu chcham kuʼuntike. Jpatoj koʼontontik ti tslajesbe skʼoplal li jvokoltike. Xuʼ xkalbetik yantik ti jaʼ jun jkʼanvanej Dios li Jeovae. Vaʼun, jaʼ jech tstakʼbe sutel li buchʼu chchopol kʼoptaate (Prov. 27:11). Li Jeovae oy xkʼuxul yoʼonton, jaʼ yuʼun kʼux chaʼi kʼalal chil ti chkichʼtik kontrainele, kʼalal chij-ipajutike o kʼalal chkil jvokoltik ta skoj ti jpasmulilutike (Sal. 22:23, 24). Kʼux chaʼi li jvokoltike, jaʼ yuʼun tslajesbe skʼoplal (koʼoltaso xchiʼuk Eksodo 3:7, 8; Isaias 63:9). w21.07 9, 10 par. 9, 10

Li buchʼutik chchʼunik mantale poʼot xa skʼupinik li matanal ti stuk noʼox jeche: ti tskʼanik li Jeovae xchiʼuk ti chichʼik ta mukʼ sbatel osile. Li Jesuse tslajesbe skʼoplal skotol li vokoliletik la slikesik Adan xchiʼuk Eva ta skoj ti la spʼajik li yutsʼ yalal Diose. Li Jeovae ta xchaʼkuxes ta smiyonal xa noʼox krixchanoetik xchiʼuk oy kʼusi tspas sventa xkuxiik ta sbatel osil li ta Paraiso ti bu muʼyuk xa chamele (Luk. 23:42, 43). Kʼalal tukʼil krixchanoetik xa ox li yutsʼ yalaltak Jeova ta balumile, ta jujuntal chakʼik ta ilel li smukʼulalik xchiʼuk li yutsilalik jech kʼuchaʼal laj yal li Davide. Oy kʼusi alakʼ sba chata mi te kapal akʼoplal li ta epal krixchanoetike (Apok. 7:9). Skʼanojot li Diose xchiʼuk tskʼan ti xakʼot ta yutsʼ yalale. Jaʼ yuʼun, paso ti bu kʼalal xuʼ avuʼun sventa lekuk xilote. Teuk ta ajol jujun kʼakʼal li kʼusitik yaloj tspase. Oyuk sbalil xavil ti xuʼ xavichʼ ta mukʼ li jkʼanvanej Totil kuʼuntik ta sbatel osile. w21.08 7 par. 18, 19

Li j-alkʼop Jeremiase ta epal jabil la xchol mantal akʼo mi laj yichʼ kontrainel o muʼyuk laj yichʼ chikintabel. Chibaj-o tajek ta skoj ti laj yichʼ chopol kʼoptael xchiʼuk labanele, jaʼ yuʼun la snop xa ox chikta li yabtel akʼbile (Jer. 20:8, 9). Pe muʼyuk laj yikta-o sba. ¿Kʼusi koltaat-o sventa mu kʼusi chopol snop xchiʼuk ti skʼupin li cholmantale? Baʼyel, snaʼoj ti jaʼ sventa oy kʼusi lek tstaik ta jelavel xchiʼuk sventa oyuk spatobil yoʼonton krixchanoetik li aʼyej chale (Jer. 29:11). Xchibal, snaʼoj ti jaʼ tʼujat yuʼun Jeova sventa xalbe batel skʼoplal li sbie (Jer. 15:16). Li voʼotik eke chkaltik batel jun aʼyej ti jaʼ tsta-o spatobil yoʼonton li krixchanoetike xchiʼuk chkalbetik batel skʼoplal Jeova ta skoj ti stestigoutike. Kʼalal chkakʼ ta koʼontontik taje, ta jkʼupintik tajek li cholmantale, mu ventauk mi mu xchikinta li krixchanoetike. Jaʼ yuʼun, mu me xijchibaj-o mi kʼun chchʼi batel ta mantal li kaj-estudiotike. Kʼalal ta jpastik ta yajchankʼop Kristo li krixchanoetike, skʼan oyuk smalael kuʼuntik (Sant. 5:7, 8). w21.10 27 par. 12, 13

Mu ventauk ti kʼu xa sjalil yakal chijtun ta stojolal Jeovae, skʼan jechuk-o jtsatsubtas li xchʼunel koʼontontike. ¿Kʼu yuʼun? Yuʼun mi mu jechuk la jpastike, xuʼ me xchʼay kuʼuntik. Teuk ta joltik ti xchʼunel koʼontontike oy lek sprevailtak ti chakʼ ta ilel ti ta melel oy li kʼusitik mu xkiltike. Pe li kʼusitik mu xkiltike ta anil noʼox chchʼay ta joltik. Jaʼ yuʼun, li jtakbol Pabloe laj yal ti kʼalal chʼabal xchʼunel koʼontontike xkoʼolaj kʼuchaʼal «li mulil ti ta anil chchukutike». Vaʼun chaʼa, ¿kʼusi xuʼ jpastik sventa tsotsuk-o li xchʼunel koʼontontike? (2 Tes. 1:3). Baʼyel, jkʼanilanbetik Jeova ti akʼo xakʼbutik li xchʼul espiritue. Yuʼun li chʼul espiritue jaʼ tskoltautik sventa oyuk xchʼunel koʼontontik (Gal. 5:22, 23). Ti muʼyukuk tskoltautik li chʼul espiritue, mu xuʼ jtsatsubtas li xchʼunel koʼontontik ta stojolal li Jpasvaneje (Luk. 11:13). Xuʼ xi xkalbetike: «Akʼbun mas xchʼunel koʼontonkutik» (Luk. 17:5). Xchibal, jchanilantik li Skʼop Diose (Sal. 1:2, 3). w21.08 18, 19 par. 16-18

Toj ep xuʼ xkoltavanik li ermanoetik ti oy xa sjabilalike. Akʼo mi maʼuk xa van jech yipik kʼuchaʼal ta skerem stsebalike, toj ep kʼusitik xchanojik tal. Jeltos kʼu yelan xuʼ xtunesatik-o yuʼun Jeova. Li Vivliae chalbe skʼoplal junantik yajtuneltak Jeova ti tukʼ-o tunik ta stojolal akʼo mi oy xa ox sjabilalik. June jaʼ li Moisese, ti 80 xa ox van sjabilal kʼalal kʼot ta j-alkʼop xchiʼuk ta jnitvanej yuʼun li jteklum Israele. Yan xtoke jaʼ li Daniele, ti tun-o ta yaj-alkʼop Jeova kʼalal mas ox ta 90 sjabilale. Li jtakbol Juan xtoke mas xa ox van ta 90 sjabilal kʼalal la stsʼiba li slivroal Apokalipsise. Li Vivliae mu masuk chalbe skʼoplal li Simeon ti «jaʼ jun tukʼil vinik xchiʼuk yichʼoj ta mukʼ [Diose]», pe x-ojtikinat lek yuʼun li Jeovae. Jaʼ yuʼun, akʼbat yojtikin li Jesus kʼalal neneʼ toʼoxe xchiʼuk ti xal jun albil kʼop ta stojolal Jesus xchiʼuk smeʼe (Luk. 2:22, 25-35). w21.09 3, 4 par. 5-7

Li totil meʼiletike skʼan mu skoʼoltajesik xchiʼuk yantik li yalab xnichʼnabike xchiʼuk skʼan mu kʼusi sujik spasel ti mu spas yuʼunike. Kʼalal jech tspasike, xuʼ me xchibaj-o li yalab xnichʼnabike (Efes. 6:4). Xi chal jun ermana ti Sachiko sbie: «Li jmeʼe tskʼan ti naka 10 jlokʼes li ta eksamene, pe mu onoʼox spas maʼ taje. Akʼo mi oy xa ta sjayibaluk jabil tsutsem li jchanune, bateltike ta jnop ti muʼyuk xmuyubaj kuʼun Jeova ti chitun ta stojolal ti bu kʼalal xuʼ kuʼune». Xi laj yal li ajvalil Davide: «Mi jaʼuk bu oy ta koʼonton saʼel li kʼusitik toj mukʼtike o li kʼusitik mu xa noʼox jtae» (Sal. 131:2). Ta skoj ti bikʼit laj yakʼ sbae, jun noʼox yoʼonton laj yaʼi sba. ¿Kʼusi xuʼ xchanik li totil meʼiletike? Jaʼ ti chakʼik ta ilel ti bikʼit chakʼ sbaik mi muʼyuk tskʼan spasik ta persa li kʼusi mu xuʼ yuʼunik spasele xchiʼuk ti muʼyuk jech tskʼanbeik li yalab xnichʼnabik eke. Kʼalal chalbeik ti oyuk kʼusi spasik li yalab xnichʼnabike, skʼan stsakik ta venta li kʼusi xtojobik spasele xchiʼuk li kʼusi vokol chaʼiike, vaʼun jun yoʼonton chaʼi sbaik. w21.07 21, 22 par. 5, 6

Skʼan teuk ta joltik ti yakʼoj jnop jtuktik Jeova li kʼusi ta jpastike. Jaʼ yuʼun, ta jujuntal ta jnoptik mi ta jchʼunbetik smantal o mi muʼyuk. Junantik kerem tsebetike muʼyuk lek chanubtasatik tal yuʼun li stot smeʼike, pe jaʼ la snop chtunik ta stojolal Jeova xchiʼuk tukʼ yakʼoj sbaik ta stojolal. Yantike lek laj yichʼik chanubtasel tal ta mantal yuʼun li stot smeʼike, pe laj yiktaik Jeova kʼalal chʼiike. Jamal xvinaj ti ta jujuntal skʼan jnoptik mi chijtun ta stojolal Jeova o mi muʼyuk (Jos. 24:15). Jaʼ yuʼun, totil meʼiletik, mu xanopik ti jaʼ ta amulik mi chiktaik Jeova li avalab anichʼnabike. Bateltike, jaʼ chiktaik mantal li totil meʼile xchiʼuk xuʼ van xiktaik komel li yutsʼ yalalik xtoke (Sal. 27:10). Kʼalal jech chkʼot ta pasele, xuʼ van kʼux tajek chaʼiik li alab nichʼnabiletik ti lek toʼox ta chanbel stalelalik chil li stot smeʼike. Kerem tsebetik, kʼux chkaʼikutik ek mi yichʼoj lokʼesel ta tsobobbail li atot o ameʼike. Li Jeovae xaʼibe smelolal ti kʼu yelan chavaʼi abaike, skʼanojoxuk xchiʼuk xmuyubaj ti tukʼ-o avakʼoj abaik ta stojolale. Teuk ta ajolik xtok ti maʼuk ta amulik li kʼusi tsnop tspas li atot ameʼike. w21.09 27 par. 5-7

Li buchʼu chichʼ lokʼesel ta tsobobbaile xkoʼolaj kʼuchaʼal uni chij ti ip ti xuʼ xipajes li yan chijetike (Sant. 5:14). Kʼalal chij-ipaj ta mantale, xkoʼolaj kʼuchaʼal junantik chamel ti xuʼ xkuchinik li yantike. Jaʼ yuʼun, bakʼintike skʼan xichʼ chʼakel lokʼel ta stojolal ermanoetik li jun krixchanoe. Kʼalal jech chichʼ pasele, jaʼ svinajeb ti skʼanoj Jeova li buchʼutik tukʼ yakʼoj sbaike xchiʼuk xuʼ jaʼ te xvul-o xchʼulel li buchʼu spasoj smule. Xuʼ xkʼotilan-o ta tsobajeletik akʼo mi lokʼem ta tsobobbail. Taje jaʼ chkoltaat ta mantal xchiʼuk xuʼ stsatsub-o li xchʼunel yoʼonton yan veltae. Jech xtok, xuʼ skʼan li vunetik sventa xchanunaj xchiʼuk skʼel li JW Broadcasting^®. Kʼalal chilik moletik ti yantik chjel batel stalelale, xuʼ stojobtasik bakʼintik xchiʼuk xakʼbeik beiltasel sventa stsatsub ta mantal xchiʼuk ti xkʼot ta stestigo Jeova yan veltae. w21.10 10 par. 9, 11

Li avie, oy kʼusitik jchanojbetik li stsobobbail yajtsʼaklom Kristo ta baʼyel sigloe. Jech kʼuchaʼal liʼe, ti kʼu yelan chapal li j-organisasiontike jaʼ jech kʼuchaʼal la spasik li jtakboletik ta baʼyel sigloe. Taje te smakojbe skʼoplal li jkʼelvanejetik ta sirkuito, li moletik ta tsobobbail xchiʼuk li siervo ministerialetike (Filip. 1:1; Tito 1:5). Li kʼusi ta jnoptik ta sventa li chiʼinejbail ta vayel, li nupunel, ti chʼul chkiltik li chʼichʼe xchiʼuk ti oy ta koʼontontik xchabiel tsobobbail ta stojolal li buchʼutik tsots tspas smulik xchiʼuk ti mu sutes yoʼontonike jaʼ jech ta jpastik kʼuchaʼal li ermanoetik ta baʼyel sigloe (Ech. 15:28, 29; 1 Kor. 5:11-13; 6:9, 10; Ebr. 13:4). Li Vivliae jamal chal ti «jun noʼox xchʼunel oʼontonal» ti lek chil li Diose (Efes. 4:4-6). Jaʼ jun mukʼta matanal ti liʼ oyutik ta steklumal Dios xchiʼuk ti jnaʼtik li kʼusi melel ta sventa Jeova xchiʼuk li kʼusitik oy ta yoʼonton tspase. Jech oxal, jpʼeluk ta koʼontontik ti jaʼ melel li kʼusi jchʼunojtike. w21.10 22, 23 par. 15-17

Li ajvalil Jeosafat, li yutsʼ yalal xchiʼuk li jteklume laj yichʼik albel ti chtal tsakatikuk ta kʼop yuʼun li soltaroetik ta Amon, Moab xchiʼuk ta Seire (2 Kron. 20:1, 2). ¿Kʼusi la spas li Jeosafate? La skʼanbe koltael li Jeovae. Li orasion la spas ti te ta jtatik li ta 2 Kronikas 20:5 kʼalal ta 12 te chakʼ ta ilel kʼu to yepal spatoj yoʼonton ta stojolal li jkʼanvanej Totil yuʼune. Li Jeovae la stunes jun jlevi vinik ti Jasiel sbi sventa stakʼbe li s-orasion Jeosafate, jech kʼuchaʼal chal li teksto avie. Ta skoj ti spatoj lek yoʼonton ta stojolal li Sdiose, li Jeosafate jaʼ jech la spas. Kʼalal bat stsakik ta kʼop li yajkontraike, maʼuk jaʼ jbabe laj yakʼ li soltaroetik ti xchanojik lek paskʼope, yuʼun jaʼ laj yakʼ ti jbabeuk xbat li viniketik ti muʼyuk yichʼoj batel yabtejebike ti jaʼ noʼox chkʼejinik batele. Tsal onoʼox yuʼunik li yajkontratakik jech kʼuchaʼal albatik yuʼun Jeovae (2 Kron. 20:18-23). w21.11 15, 16 par. 6, 7

Kʼalal chkil jvokoltike, xuʼ jpʼel ta koʼontontik ti tskoltautik Jeova sventa tukʼ xkakʼ jbatik ta stojolal (2 Kor. 4:7-9). Xuʼ jpʼel ta koʼontontik ti jech-o chakʼbutik ta ilel tukʼil kʼanelal li Jeovae, jech kʼuchaʼal laj yal li jtsʼibajom yuʼun salmoe: «Te oy sat Jeova ta stojolal li buchʼu xiʼtaojike, li buchʼu spatoj yoʼontonik li ta tukʼil kʼanelal yuʼune» (Sal. 33:18-22). Li Jeovae skʼanojutik xa onoʼox kʼalal muʼyuk toʼox chijtun ta stojolale. Pe kʼalal lik kichʼtik ta mukʼe, lik yakʼbutik ta ilel tukʼil kʼanelal. Li kʼanelal taje jaʼ chtijbat yoʼonton sventa xchabiutik xchiʼuk ti stoyutik likele. Nopol oy ta jtojolaltik xchiʼuk tspas li kʼusi snopoj ta jtojolaltike. Tskʼan ti lekuk xbat li jkuxlejaltike (Sal. 46:1, 2, 7). Jaʼ yuʼun, mu ventauk li kʼusi xkil-o jvokoltike li Jeovae tskoltautik sventa tukʼ xkakʼ jbatik ta stojolal. w21.11 7 par. 17, 18

Oy van buchʼu xkojtikintik ti snakʼoj skʼakʼal yoʼonton ta stojolal junuk xchiʼil ta abtel, ta chanun o junuk yutsʼ yalal, junantike ta epal jabil jech spasojik. Li Josee chopol tajek kʼusi pasbat yuʼun li lajunvoʼ xchabankiltak ta skoj ti la snakʼ skʼakʼal yoʼontonik ta stojolale (Jen. 37:2-8, 25-28). Kʼalal yichʼoj xa ox tsots yabtel li Josee xchiʼuk ti xuʼ ox spak skʼoplale, mu jechuk la spas. Yuʼun laj yakʼanbe ta ilel xkʼuxul yoʼonton. Muʼyuk la snakʼ skʼakʼal yoʼonton xchiʼuk jaʼ jech la spas li kʼusi chal ta Levitiko 19:18 (Jen. 50:19-21). Li buchʼu tskʼan tslekubtasbe yoʼonton Diose skʼan x-akʼvan ta perton jech kʼuchaʼal la spas li Josee xchiʼuk ti mu snakʼ skʼakʼal yoʼonton o ti tspak skʼoplale. Li Jesuse laj yal ti skʼan xkakʼtik ta perton li buchʼutik chopol kʼusi tspasbutike (Mat. 6:9, 12). Jaʼ noʼox jech ek, li jtakbol Pabloe xi laj yalbe batel li ermanoetike: «Voʼoxuk ti jkʼanojoxuke, mu me xapak akʼoplalik» (Rom. 12:19). w21.12 11 par. 13, 14

Li ta yakʼobalil 14 yuʼun nisan ta sjabilal 33, li Jesuse bat ta nichimaltik Jetsemani, vaʼun te laj yalbe Jeova ti kʼu yelan chaʼi sbae (Luk. 22:39-44). Li vaʼ orae, «la skʼan vokol [...], tsots x-avet xchiʼuk la smal yaʼlel sat» (Ebr. 5:7). ¿Kʼusi la skʼan kʼalal jutuk xa ox skʼan xchame? La skʼanbe Jeova ti akʼo x-akʼbat yipal sventa tukʼuk xakʼ sbae xchiʼuk ti spas li kʼusi tskʼan yoʼonton Stote. Li Jeovae laj yaʼi li kʼusi la skʼan Xnichʼone, jaʼ yuʼun la stak talel jun yaj-anjel sventa stsatsubtas. Li Jesuse snaʼoj ti skʼan xchʼultajesbe li sbi Stote. Li Jeovae laj yaʼi kʼalal te xvokolet li Xnichʼone. ¿Kʼu yuʼun? Yuʼun li kʼusi mas tsots skʼoplal laj yaʼi li Jesuse jaʼ ti tukʼuk xakʼ sba ta stojolal li Stote xchiʼuk ti spakbe skʼoplal li sbie. Mi jaʼ jech tsots skʼoplal chkiltik eke, li Jeovae tskoltautik me mi la jkʼanbetik koltaele (Sal. 145:18). w22.01 18 par. 15-17

Epal krixchanoetike chopol chilutik ti muʼyuk ta jtikʼ jbatik ta politikae xchiʼuk tsnopik ti skʼan la jpastik votare. Pe mi jech la jpastike, pʼajbil chaʼi sba li Jeovae (1 Sam. 8:4-7). Xuʼ van tsnopik ti skʼan jvaʼantik eskuelaetik, ospitaletik o yan kʼusitik sventa xijkoltavane. Tsmak yokik ti jaʼ kakʼoj ta koʼontontik li cholmantale, maʼuk ti kʼuxi xuʼ jchapantik li vokoliletike. ¿Kʼusi xuʼ jpastik sventa mu xmak koktike? (Mat. 7:21-23). Teuk me ta ajol ti jaʼ mas tsots skʼoplal li kʼusi laj yakʼ jbaintik spasel li Jesuse. Mu me jaʼuk xavakʼ ti smakot li politika o li xchapanel vokoliletike. Oy onoʼox ta koʼontontik skoltael li krixchanoetike, pe jnaʼojtik ti jaʼ mas tstabeik sbalil mi laj kakʼbetik yojtikinik li Ajvalilal yuʼun Diose xchiʼuk ti lekuk xil sbaik xchiʼuk Jeovae. w21.05 7 par. 19, 20

Akʼo mi oy ajvaliletik ti yalojik ti chtunik ta stojolal Diose, mu skʼan xiktaik komel li yabtelike. Jech kʼuchaʼal kʼot ta pasel ta skʼakʼalil Jesuse, li avie tskontrainik li buchʼu tʼujbil yuʼun Jeovae. Jaʼ yuʼun, chilbajinbeik li tukʼil yajtuneltake (Ech. 4:25-28). ¿Kʼusi spasoj li Jeovae? Xi chal Salmo 2:10 kʼalal ta 12: «Jaʼ yuʼun li avie, ajvaliletik, akʼo ta ilel apʼijilik; jchapanvanejetik ta balumil, chʼamik li tukʼibtasele. Ichʼik lek ta mukʼ Jeova kʼalal chatunik ta stojolale, ta muyubajeluk noʼox me xavichʼik ta mukʼ. Ichʼik ta mukʼ li nichʼonile, mi moʼoje, ch-ilin me li Diose xchiʼuk chalajik ta be, yuʼun anil tajek chlik li skʼakʼal yoʼontone. Xmuyubajik noʼox li buchʼu tsaʼ snakʼobbailik ta stojolale». Li Jeovae toj lek yoʼonton, jaʼ yuʼun yakʼojbe to yorail sventa sjel stalelalik xchiʼuk ti xchʼamik li Ajvalilal yuʼune. Pe jutuk xa skʼan xlaj li kʼusitik oye (Is. 61:2). Skʼan xa noʼox xojtikinik mantal li krixchanoetike xchiʼuk ti xnopajik ta stojolal Jeovae. w21.09 15, 16 par. 8, 9

Li jtakbol Pabloe laj yal ti skʼan junuk noʼox koʼontontik yuʼun li kʼusi oy kuʼuntike (Filip. 4:12). Li kʼusi mas ep sbalil oy kuʼuntike jaʼ ti lek xkil jbatik xchiʼuk Diose, maʼuk li kʼusi x-ayan kuʼuntike (Abak. 3:17, 18). Kʼalal oy xa ox ta 40 jabil ti te nakalik ta takixokol balumil li j-israeletike, xi albatik yuʼun li Moisese: «Yakʼojbot bendision li Jeova Dios avuʼun ta skotol li kʼusi chapase. [...] Te xchiʼinojot li Jeova Dios avuʼun li 40 jabil laxanave, muʼyuk kʼusi la spas palta avuʼun» (Deut. 2:7). Ti vaʼ sjalile, akʼbat slajesik mana yuʼun li Jeovae xchiʼuk muʼyuk xlaj li skʼuʼ spokʼik kʼalal lokʼik ta Ejiptoe (Deut. 8:3, 4). Ta me xmuyubaj Jeova mi jun noʼox koʼontontik yuʼun li kʼusi x-ayan kuʼuntike, jaʼ xkaltik, mi ep sbalil chkiltik li kʼusi jsetʼ juteb chakʼbutike xchiʼuk mi ta jtojbetik ta vokole. w22.01 5 par. 10, 11

Malaliletik, jaʼ oy ta abaik xchabiel li avutsʼ avalalike, jaʼ yuʼun avakʼojik tal persa skoltael xchiʼuk ti lekuk oyike. Kʼalal oy kʼusi chanuptanike, xuʼ van xanopik ti xchapaj avuʼun atukike. Pe jaʼ lek ti xakʼanbeik ta orasion Jeova ti akʼo skoltaoxuke, ti mu xapat avoʼonton ta avipal atukike. Jech xtok, ta sjunuluk avoʼonton xapasik orasion xchiʼuk li avajnilike. Chanik li Vivliae xchiʼuk li vunetik tslokʼes li j-organisasiontik sventa xataik li beiltasel yuʼun Jeovae xchiʼuk akʼo ta akuxlejalik li kʼusi chachanike. Junantike xuʼ van xalik ti muʼyuk lek li kʼusi kʼot ta nopel avuʼunik ti la atsakik ta venta li kʼusi chal Vivliae. Xuʼ van chalboxuk ti mas lek oy avutsʼ avalalik mi oy atakʼinik xchiʼuk li yan kʼusitik x-ayane. Pe vuleso ta ajolik li kʼusi la spas li ajvalil Jeosafate, ti la spat yoʼonton ta stojolal Jeova xchiʼuk ti jaʼ jech laj yakʼ ta ilel ta xkuxlejale (2 Kron. 20:1-30). Li Jeovae muʼyuk laj yikta li Jeosafat ta skoj ti tukʼ laj yakʼ sbae xchiʼuk muʼyuk chiktaoxuk ek (Sal. 37:28; Ebr. 13:5). w21.11 15 par. 6; 16 par. 8

Muʼyuk lek chkiltik li kʼusi muʼyuk tukʼ chichʼ pasel ta skoj ti jaʼutik slokʼol Diose (Jen. 1:26). Pe ta skoj ti jmulavilutike, xuʼ van chopol kʼusi ta jnoptik akʼo mi chkaltik ti jnaʼojtik xa skotol li kʼusi kʼot ta pasele. Teuk ta joltik li kʼusi kʼot ta stojolal Jonase. Kap tajek sjol kʼalal laj yakʼ ta ilel xkʼuxul yoʼonton Jeova ta stojolal li jniniveetike (Jon. 3:10–4:1). Akʼo mi jech, li kʼusi kʼot ta nopel yuʼun Jeovae kolik-o mas ta 120 mil jniniveetik. Te vinaj ti jaʼ muʼyuk lek bat ta nopel yuʼun li Jonase, maʼuk li Jeovae. Li Diose mu persauk xchapbutik smelolal li kʼusitik tspase. Li ta voʼnee, la xchikinta li kʼusi tsnop yajtuneltak ta sventa li kʼusi laj xa ox snop tspase o li kʼusitik jaʼ to tspase (Jen. 18:25; Jon. 4:2, 3). Bakʼintike, la xchapbe smelolal li k’usi kʼot ta nopel yuʼune xchiʼuk ti kʼu yuʼun jech la spase (Jon. 4:10, 11). Mu persa voʼotik xkalbetik mi lek li kʼusitik tspase o li kʼusitik laj xa spase (Is. 40:13, 14; 55:9). w22.02 3, 4 par. 5, 6

Sventa jechuk jtalelaltik kʼuchaʼal li itsʼinale, skʼan ti masuk tsots skʼoplal xkiltik li yantike (Filip. 2:3). Mi jech jtalelaltike, muʼyuk me ta jmakbetik yok li yantike. Oy onoʼox kʼusitik mas xtojobik spasel li ermanoetik xchiʼuk ermanaetik kʼuchaʼal voʼotike. Anil xvinaj kʼalal jaʼ ta jkʼelbetik li kʼusitik lek tspasike o li slekil talelalike. Skʼan xkakʼ ta koʼontontik li kʼusi laj yalbe batel jkorintoetik li Pabloe: «¿Kʼusi jelelot-o xchiʼuk li yantike? Ta melel, ¿kʼusi oy avuʼun ti muʼyuk bu la-akʼbate? Vaʼun chaʼa, mi la-akʼbate, ¿kʼu yuʼun xatoyet xa chavaʼi aba ti xkoʼolaj kʼuchaʼal muʼyuk buchʼu yakʼojbot yilele?» (1 Kor. 4:7). Jaʼ yuʼun, mu xijtoyetuk mi jaʼuk jkʼantik ti tsotsuk xa jkʼoplaltik chilutik li yantike. Mi toj lek snaʼ xetʼes mantal junuk ermano o mi toj ep yaj-estudiotak jun ermanae, skʼan ti jaʼuk xakʼik ta ichʼel ta mukʼ li Jeovae. w21.06 21, 22 par. 9, 10

Epal ermanoetike vokol chaʼiik ti xchiʼinik ta loʼil ta snaik li krixchanoetike. Junantike te nakalik ta mukʼtikil naetik ti lek chabibile o ti kʼelbil noʼox li buchʼutik xuʼ x-ochike. Xuʼ van oy jun jchabitiʼna ti jaʼ noʼox chakʼ ochuk li buchʼutik takbilik ta ikʼel yuʼun li buchʼu te nakale. Li yan ermanoetike muʼyuk buchʼu mas nakal tstaik o te chcholik mantal ti bu jutuk jnaklejetike. Nom to van bu chbat xcholik mantal, pe muʼyuk buchʼu nakal tstaik kʼalal chkʼotike. Mi oy jech yakal ta jnuptantik taje, skʼan ti mu xijchibaje. Jelbetik yorail. Mas me ep buchʼutik ta jtatik ta chiʼinel ta loʼil mi jaʼo chbat jcholbetik mantal kʼalal te xa ox van oy li ta snaike. Yuʼun skotol krixchano ta onoʼox sut ta snaik. Epal ermanoetike jaʼo chcholik mantal ta mal kʼakʼal o kʼalal ch-och xa akʼobal ta skoj ti jaʼo mas ep buchʼutik te nakalike, ti muʼyuk mas sujomike xchiʼuk ti oy ta yoʼonton chloʼilajike. w21.05 15 par. 5, 7

¿Mi jech van yakal chkʼot ta pasel li avie? Jech. Ep buchʼutik chopol chilik ti muʼyuk ta jpastik li kʼusitik skontrainoj li Vivliae, jech kʼuchaʼal li kumpleanyo xchiʼuk li Svokʼel Ninyoe (Navidad). Yantik xtoke chkap sjolik ta jtojolaltik ti muʼyuk ta jpastik li kʼinetik sventa stoybeik skʼoplal jlumaltike xchiʼuk ti mu jechuk ta jmuk kanimatik kʼuchaʼal nopem xaʼiik ti mu lekuk chil li Diose. Li krixchanoetik taje xuʼ van tsnopik ti lek chil Dios li kʼusi tspasike. Pe mi jaʼ tspasik-o li kʼusi nopem xaʼiik ti jaʼ muʼyuk chchʼunik li kʼusi chal Vivliae, muʼyuk me lek ta x-ilatik yuʼun li Jeovae (Mar. 7:8, 9). ¿Kʼusi xuʼ jpastik sventa mu xmak koktike? Skʼan jkʼantik li smantaltak Diose xchiʼuk li beiltaseletik yuʼune (Sal. 119:97, 113, 163-165). Mi akʼanoj li Jeovae, ta me xapʼaj li kʼusi nopem xaʼi tspasik li krixchanoetike. Jaʼuk mas tsots skʼoplal xavil ti akʼanoj li Jeovae. w21.05 6 par. 15, 16

¿Kʼuxi xuʼ xkakʼ ta jkuxlejaltik li tojobtasel laj yal jtakbol Pabloe? Jchanilan Jvivliatik sventa tsotsuk-o li xchʼunel koʼontontike, jpasilantik orasion xchiʼuk kakʼ ta koʼontontik spasel li abtelal yakʼoj jbaintik Jeovae (2 Tim. 4:4). Mi tsots xchʼunel koʼontontike, muʼyuk me chijxiʼ kʼalal oy kʼusi chopol chkaʼitik ta stojolal li stestigotak Jeovae (Is. 28:16). Mi jkʼanojtik Jeova, li Skʼope xchiʼuk li ermanoetike, jaʼ tskoltautik sventa mu xijlaj ta loʼlael yuʼun li buchʼutik yiktaojik mantale. Li ta voʼnee, ep buchʼutik la smak yokik xchiʼuk la spʼajik li Jesuse. Pe ep buchʼutik la stsʼakliik xtok. Te kapal skʼoplal jun vinik ti te toʼox ch-abtej ta Sanedrine «xchiʼuk ep paleetik kʼotik ta jchʼunolajeletik» (Ech. 6:7; Mat. 27:57-60; Mar. 15:43). Li avi eke, ta smiyonal xa noʼox krixchanoetik stsʼakliojik li Jesuse. ¿Kʼu yuʼun? Jaʼ ta skoj ti ep sbalil chilik li kʼusitik melel xchanojik ta Vivliae. Xi chal li Skʼop Diose: «Jun tajek yoʼontonik li buchʼutik skʼanojik amantale, muʼyuk kʼusi chmakbat yakanik» (Sal. 119:165). w21.05 13 par. 20, 21

Li jtakbol Pabloe snaʼoj ti jaʼ koltaat yuʼun Jeova ti jech-o tun ta stojolale. Akʼbat xchʼul espiritu Jeova sventa spas-o batel li yabtele akʼo mi laj yichʼ kontrainel, laj yichʼ tikʼel ta chukel o yan kʼusitik la snuptan. Li Timoteo eke jaʼ koltaat yuʼun li sjuʼel Dios sventa spas li yabtele. Jech kʼuchaʼal liʼe, la xchiʼin batel Pablo kʼalal nom butik ay xchol mantale. Jech xtok, laj yichʼ takel batel yuʼun Pablo sventa xbat svulaʼan junantik tsobobbailetik xchiʼuk ti spatbe yoʼonton li ermanoetike (1 Kor. 4:17). Mu van sta-o laj yaʼi li kʼusi akʼbat sbaine, jaʼ van yuʼun xi albat yuʼun li Pabloe: «Mu me buchʼu xavakʼ spʼaj jsetʼuk li akeremale» (1 Tim. 4:12). Pe maʼuk noʼox, xkoʼolaj ti oy chʼix ta sbekʼtal laj ya’i li Timoteoe, yuʼun li Vivliae chal ti nopajtik noʼox ch-ipaje (1 Tim. 5:23). Pe li Timoteoe snaʼoj ti jaʼ ch-akʼbat yipal li xchʼul espiritu Jeova sventa xchol-o batel mantal xchiʼuk ti xtun ta stojolal li yermanotake (2 Tim. 1:7). w21.05 21 par. 6, 7

Li beiltasel chal ta Santiago 1:19 chkoltaatik li buchʼu chakʼik tojobtasele. Li Santiagoe xi la stsʼibae: «Skʼan me akotolikuk oyuk ta avoʼontonik xchikintael, nopik me lek kʼalal chakʼopojike, mu me xa-ilinik ta anil». Kʼalal tstojobtas jun ermano li jun mol ta tsobobbaile, skʼan mu snop ti snaʼoj skotol li kʼusi yakal tsnuptane. Li Proverbios 18:13 xi tsvules ta joltike: «Mi oy buchʼu tstakʼ ta anil kʼalal muʼyuk to yabinoj li kʼusi kʼotem ta pasele, jaʼ bol krixchano xchiʼuk chakʼ sba ta kʼexlal». Li kʼusi mas leke jaʼ ti jakʼbetik kʼusi yakal tsnuptan li jun krixchanoe, vaʼun jchikintatik li kʼusi chale. Li mol ta tsobobbaile xuʼ xi sjakʼe: «¿Kʼu avelanil?», «¿mi lek noʼox oyot?», «¿mi oy kʼusi xuʼ jkoltaot-o?». Li moletike xuʼ skoltaik xchiʼuk xuʼ spatbeik yoʼonton li ermanoetik mi snaʼojik li kʼusi yakal tsnuptanike. Sventa lek kʼusi xkʼot ta pasel kʼalal oy buchʼu ta jtojobtastike, mu baluk noʼox ti jkʼelbetik tekstoetik o ti xkalbetik li kʼusi skʼan spase. Li ermanoetike skʼan xilik ti oyik ta koʼontontike, ti xkaʼibetik smelolal kʼu yelan chaʼi sbaike xchiʼuk ti ta jkʼan ta jkoltatike. w22.02 17 par. 14, 15