Julio

Kʼalal oy buchʼu chichʼ lokʼesel ta tsobobbaile, jaʼ jech chvinaj ti kʼanvanem li Jeovae, yuʼun ta jtabetik sbalil jkotoltik xchiʼuk tstabe sbalil ek li buchʼu la spas smule. Junantike xuʼ van xalik ti mu lekuk li kʼusi kʼot ta nopel yuʼunik li moletike. Pe teuk ta joltik ti mu onoʼox jnaʼtik li kʼusi kʼot ta pasel ta melele. Jaʼ yuʼun, jpat koʼontontik ti la stsakik ta venta beiltaseletik ta Vivlia xchiʼuk ti «jaʼ ta sbi Jeova» chapanvanik li moletik ti te skʼoplalik ta komite sventa chapanvaneje (2 Kron. 19:6). Mi muʼyuk chopol chavaʼi kʼalal chkʼot ta nopel yuʼun moletik ti chichʼ lokʼesel ta tsobobbail junuk avutsʼ avalale, xuʼ me xakolta sventa sut talel ta stojolal Jeova. Xi chal Elizabeth: «Toj vokol laj kaʼikutik ti muʼyuk xa la jkʼoponkutik jsetʼuk li jkeremkutik ti staoj xa ox svaʼleje. Pe kʼalal sut talel ta stojolal Jeovae, laj yal ti lek ti laj yichʼ lokʼesele. Ta mas tsʼakale, laj yal ti ep kʼusitik la xchane». w21.09 28, 29 par. 11, 12

Jnopbetik skʼoplal li ants taje. Oy ox van ta yoʼonton ti masuk to ep xakʼbe matanal li Jeovae. Akʼo mi jech, la spas ti bu kʼalal xuʼ yuʼune, yuʼun laj yakʼbe li kʼusi mas lek x-ayan yuʼune. Li Jesuse snaʼoj ti ep sbalil chil Stot li kʼusi laj yakʼe. Taje oy kʼusi tsots skʼoplal chakʼ jchantik: li Jeovae xmuyubaj kʼalal chkakʼbetik li kʼusi mas lek x-ayan kuʼuntike, ti xijtun ta stojolal ta sjunul koʼontontike xchiʼuk ti k’u sjalil kuxulutike (Mat. 22:37; Kol. 3:23). Taje te smakojbe skʼoplal kʼalal ta jchʼakbetik yorail sventa xkichʼtik ta mukʼ xchiʼuk chkakʼ kipaltik spasele, jech kʼuchaʼal kʼalal ta jcholtik mantal xchiʼuk kʼalal chijbat ta tsobajele. ¿Kʼuxi xuʼ xkakʼ ta jkuxlejaltik li kʼusi la jchantike? Jnopbetik skʼoplal junantik ermanoetik ti xuʼ xkoltaatik mi la jvulesbetik ta sjolik ti ep sbalil chil Jeova li kʼusi tspasike. Xuʼ van oy junuk ermana ti oy xa sjabilal ti chopol chaʼi sba ta skoj ti mu xa masuk chchol mantale. w21.04 6, 7 par. 17, 19, 20

Li Jeovae snaʼoj kʼusi ora chakʼbe slajeb li choplejale. Koliyal li smalael yuʼune, li avie ta smiyonal xa noʼox krixchanoetik chijtun ta stojolal xchiʼuk chkichʼtik ta mukʼ. Ta jtojbetik ta vokol Jeova ti kuchem talel yuʼune. Ti manchukuke, muʼyuk lijvokʼ, muʼyuk la jkʼantik xchiʼuk muʼyuk laj kakʼ jkuxlejaltik ta stojolal. Kʼalal ta smiyonal xa noʼox chkuch kuʼuntik kʼalal to ta slajebale, te chvinaj ti toj lek ti jaʼ jech kuch talel yuʼun li Jeovae. Ta skoj ti jaʼ jun Dios ti xmuyubaj noʼox li Jeovae, ta muyubajel kuchem talel yuʼun li vokoliletik yakʼoj talel Satanase (1 Tim. 1:11). Li voʼotik eke xuʼ me ta muyubajel noʼox jmalatik ti chchʼultajes sbi li Jeovae, ti tspakbe skʼoplal li mukʼul pasmantal yuʼune, ti tslajesbe skʼoplal li choplejale xchiʼuk li jvokoltike. Jechuk-o me jpʼel ta koʼontontik xkuch batel kuʼuntik xchiʼuk teuk ta joltik ti yakal chkuch batel yuʼun li Jeova eke. w21.07 13 par. 18, 19

Ep buchʼutik la spʼajik li Jesuse, jaʼ noʼox xnichʼon jun karpintero laj yilik. Maʼuk noʼox, snaʼojik ti te chʼi ta Nasaret ti jaʼ jun jteklum ti muʼyuk mas tsots skʼoplal chilike. Xi toʼox laj yal li Natanael ti kʼot ta yajtsʼaklom Jesus ta tsʼakale: «¿Mi oy van kʼusi xuʼ lek xlik tal li ta Nasarete?». ¿Kʼu yuʼun jech laj yal? Te van ta sjol li jun albil kʼop ta Mikeas 5:2 ti chal ti te chvokʼ ta Belen li Mesiase, maʼuk ta Nasaret. Li j-alkʼop Isaiase laj yal ti muʼyuk tstsakik ta venta yajkontratak Jesus «ti bu likem talel» li Mesiase (Is. 53:8). Ti lajuk sabeik mas smelolale, laj yakʼik venta jechuk ti te vokʼ ta Belen li Jesuse xchiʼuk ti jaʼ snitilulal li ajvalil Davide (Luk. 2:4-7). Jaʼ jech kʼot ta pasel kʼuchaʼal chal li albil kʼop ta Mikeas 5:2. Jaʼ yuʼun chaʼa, ¿kʼu yuʼun ti mak yokike xchiʼuk ti la spʼajik li Jesuse? Jaʼ ta skoj ti muʼyuk la sabeik baʼyuk skʼoplale. w21.05 3 par. 4-6

Li ta Vivliae, te ta jtabetik sloʼilal krixchanoetik ti la xchʼamik tojobtasele, vaʼun akʼbatik bendision yuʼun Dios ti jech la spasike. Jkʼeltik kʼusi la spas li Jobe. Oy ta yoʼonton ti lekuk x-ilat yuʼun li Diose, pe jpasmulil krixchano noʼox. Kʼalal jaʼo tsots kʼusi la snuptane, oy kʼusitik laj yal ti muʼyuk leke. Jaʼ yuʼun, laj yichʼ tojobtasel yuʼun Eliu xchiʼuk Jeova. ¿Kʼu yelan laj yaʼi li Jobe? Xi laj yale: «Muʼyuk smelolal li kʼusi laj kale». Xi to laj yale: «Chopol chkaʼi li kʼusi laj kale, chotolun ta tantik xchiʼuk ta pukuktik sventa chkakʼ ta ilel ti ta jsutes koʼontone» (Job 42:3-6, 12-17). Bikʼit laj yakʼ sba xchiʼuk la xchʼam li tojobtasel akʼbat yuʼun Eliu ti jaʼ yitsʼin toe (Job 32:6, 7). Kʼalal bikʼit chkakʼ jbatik eke, jaʼ tskoltautik sventa jchʼamtik li tojobtasele akʼo mi ta jnoptik ti muʼyuk chtun kuʼuntike o mi mas chex to li buchʼu tstojobtasutike. Jkotoltik skʼan xkakʼtik persa sventa jchʼiestik li talelaletik chakʼ chʼul espiritue xchiʼuk ti xijtojobuk lek ta chanubtasvaneje. w22.02 11 par. 8; 12 par. 12

Jkotoltik skʼan jkolta jbatik sventa oyuk jun oʼontonal li ta tsobobbaile xchiʼuk ti jkʼanojuk jbatik ta jujuntale, vaʼun muʼyuk me buchʼu stuk chaʼi sba. Li kʼusi chkaltik o li kʼusi ta jpastike xuʼ me xpatbat-o yoʼonton li yantike. ¿Kʼusitik xuʼ jpastik sventa kʼanbiluk xaʼi sbaik li buchʼutik stuk oyik ta mantale? Oyuk kʼusitik jpastik sventa xkamigointik. Ta sjunuluk koʼonton lek jchʼamtik ta tsobajeletik li buchʼutik achʼik to ta mantale (Rom. 15:7). Pe mu me baluk noʼox ti xi xkalbetike: «Toj lek ti latale». Yuʼun skʼan oyuk kʼusi jpastik sventa xkʼot ta kamigotik ta mas jelavel. Jaʼ yuʼun, kakʼtik ta ilel slekil koʼontontik xchiʼuk oyuk kʼusi jpastik sventa xilik ti oyik ta koʼontontike. Jchikintabetik li svokolike, pe mu me jtikʼ jbatik tajek li ta xkuxlejalike. Junantike xuʼ van vokol chaʼiik yalel ti kʼu yelan chaʼi sbaike, jaʼ yuʼun mu me kʼusi jotsʼol jakʼbetik. Mas lek ti ta smeloluk noʼox li kʼusi ta jakʼbetike xchiʼuk kaʼitik li kʼusi chalbutike. Jech kʼuchaʼal liʼe, xuʼ van xi jakʼbetike: «¿Kʼuxi avojtikin li Jeovae?». w21.06 11 par. 13, 14

¡Xijmuyubaj tajek ti jmoj chijtun ta stojolal Jeova xchiʼuk ti jun noʼox jchabichij kuʼuntike! Li livro Lek chapalutik ta spasbel yabtel Jeova ta pajina 165 xi chale: «Skʼan xkakʼtik persa sventa jmojuk-o tsobolutik». Xi to chale: «Muʼyuk me chlik jkʼoptik xchiʼuk kermanotaktik mi tsots skʼoplal chkiltik jech kʼuchaʼal ch-ilatik yuʼun [Jeovae]». Li Jeovae jaʼ jech chilutik jkotoltik jech kʼuchaʼal li buchʼutik «bikʼit chakʼ sbaike» xchiʼuk ep jbalil chilutik. Jaʼ jech skʼan xkiltik ek li kermanotaktike. Li Jeovae toj ep sbalil chil kʼalal ta jkoltatik xchiʼuk ta jchabitik li kermanotaktike (Mat. 10:42). Jkʼanojtik li kermanotaktike, jaʼ yuʼun «xiuk xa noʼox kʼotuk ta nopel kuʼuntike: mu me kʼusi xkakʼtik ti xuʼ smak akanile o yan kʼusi ti xuʼ smak-o yakan junuk ermanoe» (Rom. 14:13). Masuk tsots skʼoplal xkiltik li kermanotaktike xchiʼuk ta sjunuluk koʼontontik akʼvankutik ta perton. Mu jmak-o koktik ta skoj li kʼusi tspas yantike. Jaʼ lek «jpastik-o li kʼusi chakʼ jun oʼontonale xchiʼuk li kʼusitik tstsatsubtasvan ta jujuntale» (Rom. 14:19). w21.06 24 par. 16, 17

Mi ta jchantik lek xchiʼuk mi chkakʼ ta jkuxlejaltik li beiltaseletik chal ta Skʼop Dios xchiʼuk ta s-organisasione, ta kʼunkʼun ta jchantik batel ti kʼu yelan stalelal li Kristoe xchiʼuk chkojtikintik mas li Diose. Li Jesuse laj yalbe jun skʼelobil sventa xchapbe smelolal taje. La skoʼoltas kʼuchaʼal jpʼej sbekʼ tsʼunobil li mantal chkaltike, ti ta kʼunkʼun chchʼi batel ta yoʼonton li jun krixchanoe. Xi laj yale: «Chjav xchiʼuk toyol chchʼi li tsʼunobile, pe ti kʼu yelan chkʼot ta pasel ta melele mu snaʼ [li jtsʼunolajele]. Ta kʼunkʼun chchʼi tal li ta balumile: baʼyel chjav tal, te une chvinaj bu ch-ayan li sate, ta slajeb une chnoj ta sat» (Mar. 4:27, 28). Li Jesuse laj yal ti ta kʼunkʼun chchʼi batel ta mantal li buchʼu chchikinta li lekil aʼyej kʼuchaʼal junuk tsʼunobile. Taje jaʼo chkakʼtik venta kʼalal chnopajik ta stojolal Jeova li kaj-estudiotike xchiʼuk ti oy kʼusi tsjel ta xkuxlejalike (Efes. 4:22-24). Pe skʼan teuk ta joltik ti jaʼ chakʼ chʼiuk li Jeovae. w21.08 8, 9 par. 4, 5

Kʼalal oy sbalil chkiltik li kʼusi oy kuʼuntike, jaʼ chakʼ jmuyubajeltik. Li buchʼu tskʼupin li kʼusi chil sate xmuyubaj-o noʼox li kʼusi oy yuʼune, jech kʼuchaʼal ti kʼu yelan xkuxlejal avie. Pe jaʼ mu jechuk chaʼi sba li buchʼu jaʼ noʼox tskʼan li kʼusitik mu stae. ¿Kʼusi chakʼ jchantik taje? Mi ta jkʼan xijmuyubajutike, skʼan jaʼ xkakʼ ta koʼontontik li kʼusitik oy kuʼuntike, maʼuk li kʼusitik muʼyuk kuʼuntike. Stalel onoʼox ti jkotoltik ta jkʼupintik kʼalal oy kʼusi achʼ chlik jpastike. Jaʼ yuʼun chaʼa, ¿mi xuʼ xijmuyubaj-o li kʼusitik oy xa kuʼuntike? Xuʼ. ¿Kʼuxi? Sventa jnaʼtike, jchanbetik skʼoplal li lokʼolkʼop laj yal Jesus ta sventa li talentoetik ti te chal ta Mateo 25:14 kʼalal ta 30 xchiʼuk jkʼeltik kʼuxi xuʼ xijmuyubaj xchiʼuk kʼuxi xuʼ mas xijmuyubaj mu ventauk ti kʼu yelan li jkuxlejaltike. w21.08 21 par. 5, 6

Li Jeovae tsvul yoʼonton ta stojolal «li buchʼutik oy svokolike». Jkotoltik xuʼ jpatbetik yoʼonton li kermanotaktik ti jaʼ jech chaʼi sbaike, maʼuk noʼox xuʼ xkoltavanik li moletik ta tsobobbaile. ¿Kʼuxi xuʼ jpastik? Jtose jaʼ mi chkakʼtik ta ilel ti oyik ta koʼontontik ta melele. Li Jeovae tskʼan ti xkakʼbetik yil yuni chijtak ti kʼanbilik yuʼune (Prov. 19:17). Yan kʼuxi xuʼ jpastike jaʼ mi bikʼit chkakʼ jbatike. Jaʼ yuʼun, li kʼusitik xijtojob spasel xchiʼuk li kʼusi jnaʼtike jaʼ ta jpatbetik-o yoʼonton li yantike, maʼuk sventa tsotsuk xa jkʼoplaltik xkichʼtik ilel. Ti jech ta jpastike jaʼ sventa mu buchʼu x-itʼixaj ta jtojolaltik (1 Ped. 4:10, 11). Ti kʼu yelan laj yil yajchankʼoptak li Jesuse jaʼ chakʼ kiltik kʼu yelan skʼan xkiltik li yantik eke. Akʼo mi tsots skʼoplal echʼ li ta balumile, manxo echʼ xchiʼuk bikʼit laj yakʼ sba (Mat. 11:28-30). Kʼalal chanubtasvane, kʼunik ta aʼiel li kʼusi laj yale xchiʼuk la stunes skʼelobiltak ti kʼot ta yoʼonton li krixchanoetik ti abol noʼox sbaike (Luk. 10:21). w21.07 23 par. 11, 12

Lokʼuk ta koʼontontik xchiʼinel ta loʼil li ermanoetik ti oy xa sjabilalike. Akʼo mi mu xa xilik lek osil, mas xa kʼun chanavik xchiʼuk mas xlamet xa noʼox ti kʼu yelan chkʼopojike, oy-o ta yoʼontonik ti epuk kʼusi spasik ta mantal xchiʼuk ti lekuk skʼoplalik ta stojolal Jeovae (Ekl. 7:1). Teuk ta joltik ti kʼu yuʼun ep tajek sbalil ch-ilatik yuʼun li Jeovae xchiʼuk jechuk-o jtsaktik ta venta. Jechukutik kʼuchaʼal Eliseo ti laj yal ti te chchiʼin-o li Eliase. Oxib velta xi laj yalbee: «Muʼyuk chkiktaot» (2 Rey. 2:2, 4, 6). Sventa xilik ti oyik ta koʼontontik li ermanoetik ti oy xa sjabilalike, oyuk kʼusi jakʼbetik (Prov. 1:5; 20:5). Jech kʼuchaʼal liʼe, xuʼ xi jakʼbetike: «Kʼalal chexot toʼoxe, ¿kʼusi laj yakʼ achʼun ti jaʼ melel relijion liʼe?», «¿Kʼusitik anuptanoj tal ti lanopaj-o ta stojolal Jeovae?», «¿Kʼusi skoltaojot tal yoʼ jechuk-o xamuyubaj chatun ta stojolal Jeovae?» (1 Tim. 6:6-8). Vaʼun, jtsʼet chikintatik li kʼusi chalbutike. w21.09 5 par. 14; 7 par. 15

Kʼalal chkakʼtik persa ta xcholel mantal xchiʼuk ti jpastik ta yajtsʼaklom Kristo li krixchanoetike, chkakʼtik ta ilel ti jkʼanojtik li Diose (1 Juan 5:3). Jnoptik ta sventa liʼe: ta skoj ti jkʼanojtik li Jeovae, jaʼ la stij koʼontontik yoʼ xijlokʼ ta cholmantal. ¿Mi kʼun laj kaʼitik? Xuʼ van muʼyuk. Lijxiʼ van tajek kʼalal lijlokʼ ta cholmantal ta sba veltae, pe jech la jpastik ta skoj ti jnaʼojtik ti jaʼ jech yalojbutik li Jesuse. Mu xa van masuk vokol chkaʼitik xcholel mantal li avie, pe ¿mi yakal xa chkakʼtik estudio? Xuʼ van jaʼ vokol to chkaʼitik. Jkʼanbetik Jeova ti akʼo stsal kuʼuntik li xiʼel sventa oyuk buchʼu jakʼbetik mi tskʼan chichʼ estudio. Vaʼun, xuʼ skoltautik sventa x-ayan ta koʼontontik spasel ta yajchankʼop Kristo li krixchanoetike. w21.07 3 par. 7

Li ta voʼnee, chichʼ toʼox akʼbel smarkail li mosoiletik sventa xvinaj buchʼu jaʼ li yajvale. Li krixchanoetik avi eke chichʼ akʼbel smarkailik xkaltik ta skʼobik o ta stibaik. Jaʼ xkaltik, te chakʼik te ilel ta stalelalik xchiʼuk li kʼusi tsnopik mi jaʼ chakʼ sbaik ta ventainel yuʼun li ajvaliletik liʼ ta balumile. ¿Kʼusi ta jpastik li voʼotike? ¿Mi ta jchʼam li jmarkailtik xchiʼuk mi jaʼ chkakʼ jbatik ta ventainel yuʼun li ajvaliletik avie? Li buchʼutik mu skʼan xichʼ smarkaike ta snuptan tsots svokolik. Xi to chal li ta Apokalipsise: «Mu xuʼ xmanolajik xchiʼuk mu xuʼ xchonolajik mi chʼabal smarkailike» (Apok. 13:17). Pe li yajtuneltak Diose snaʼojik kʼusi chichʼik pasbel li buchʼu chichʼ smarkaike (Apok. 14:9, 10). Jaʼ yuʼun, muʼyuk chichʼ smarkaik, yuʼun xkoʼolaj ti xi tstsʼiba ta skʼobike: «Jaʼ yuʼunun li Jeovae» (Is. 44:5). Li avie, skʼan xa noʼox oyuk kʼusi jpastik sventa tukʼuk xkakʼ jbatik ta stojolal Jeova. Mi jech la jpastike, xmuyubaj noʼox chal ti jaʼ yuʼunutike. w21.09 18 par. 15, 16

Sventa xchol kuʼuntik mantale, chtun kuʼuntik ti skoltautik li yantike. Li Pabloe laj yakʼbe yil Timoteo ti kʼu yelan chchol mantal xchiʼuk chchanubtasvane xchiʼuk la stijbe yoʼonton sventa jechuk xchanubtas li yantike (1 Kor. 4:17). Li voʼotik eke xuʼ ep kʼusi jchantik ta stojolal li ermanoetik ti lek xtojobike. Jech xtok, skʼan jkʼanbetik koltael li Jeovae. Kʼalal chijbat ta cholmantale, kalbetik Jeova ti akʼo skoltautike. Yuʼun mu onoʼox kʼusi spas kuʼuntik mi muʼyuk chakʼbutik tal li xchʼul espiritue (Sal. 127:1; Luk. 11:13). Pe jamaluk xkalbetik li kʼusi ta jkʼantik-o koltaele. Jech kʼuchaʼal liʼe, kalbetik ti akʼo skoltautik stael li buchʼutik oy ta yoʼontonik xchikintael mantale. Skʼan jchʼakbetik yorail xtok sventa xijchanunaj. Xi chal li Vivliae: «[Akʼo] venta atukik li kʼusi leke, li kʼusi chʼambile xchiʼuk li kʼusi tukʼ tskʼan yoʼonton Diose» (Rom. 12:2). Kʼalal jchʼunojtik lek li kʼusi jchanojtik ta stojolal Diose, ta sjunul koʼontontik ta jcholtik mantal. w21.05 18 par. 14-16

Xuʼ van oy buchʼu skʼan xkiktabetik yakʼbel estudio ta skoj ti mu xchʼi ta mantale akʼo mi chkakʼtik tajek persa o ta jpastik orasion. O xuʼ van muʼyuk buchʼu jkoltaojtik-o sventa xichʼ voʼ. ¿Mi skʼan van chopol xkaʼi jbatik xchiʼuk ti ta jnoptik ti muʼyuk yakal chakʼbe bendision Jeova li kabteltike? Jkʼeltik kʼusi tstsak ta venta Jeova sventa xal ti lek li kabteltike. Jaʼ tskʼel ti chkakʼtik persae xchiʼuk ti chkuch kuʼuntike. Li Jeovae lek chil li kabteltik kʼalal ta sjunul koʼontontik ta jpastik ta skoj ti jkʼanojtike, mu ventauk ti kʼu yelan chchʼamik li krixchanoetike. Xi laj yal li Pabloe: «Tukʼ li Diose, jaʼ yuʼun mu xchʼay ta sjol li avabtelike xchiʼuk li kʼanelal laj avakʼik ta ilel ta sventa li sbie xchiʼuk ti chatunik ta stojolal li buchʼutik chʼulike xchiʼuk ti jech-o chatunik batel ta stojolalike» (Ebr. 6:10). Li Jeovae mu xchʼay ta sjol ti chkakʼtik persa spasbel yabtel ta skoj ti jkʼanojtike akʼo mi muʼyuk to kʼusi lek kʼotem ta pasel kuʼuntik. Jech oxal, skʼan teuk ta joltik li kʼusi laj yal jtakbol Pablo ti jaʼ li teksto avie. w21.10 25 par. 4-6

Li Jesuse laj yakʼbe ta ilel slekil yoʼonton li yajchankʼoptake xchiʼuk ti skʼanojane. Snaʼoj ti jelajtik kʼusitik spas yuʼunike xchiʼuk ti kʼu yelan xkuxlejalike, jaʼ yuʼun mu koʼoluk kʼusi xuʼ sbainik spasel o ti kʼu yepal xuʼ xcholik mantale. Pe li Jesuse ep sbalil laj yil li kʼusi laj yakʼik persa spasele. Jaʼ jech vinaj kʼalal laj yalbe skʼoplal li lokʼolkʼop ta sventa li talentoetike. Li ta lokʼolkʼop taje te laj yalbe skʼoplal jun vinik ti laj yakʼbe yabtel smosotak ti kʼu yelan «xtojob ta jujuntal laj yile». Li chaʼvoʼ smosotake lek la spas li yabtelike, pe oy jun ti mas la spas kanale. Akʼo mi jech, li yajval abtele xi la skʼupil kʼopta xchaʼvoʼalike: «¡Lek ti jech la apase, lekil tukʼil mosoil!» (Mat. 25:14-23). Jaʼ jech chakʼbutik ta ilel slekil yoʼonton li Jesuse xchiʼuk ti skʼanojutike. Snaʼoj ti jelajtik li kʼusi xijtojob spasele xchiʼuk ti kʼu yelan jkuxlejaltike. Xmuyubaj kʼalal chil ti chijtun ta stojolal Jeova ti bu kʼalal xuʼ kuʼuntike. w21.07 23 par. 12-14

Li Davide mu skotoluk velta laj yakʼ ta ilel xkʼuxul yoʼonton. Jech kʼuchaʼal liʼe, jun veltae, chopol kʼoptaat yuʼun Nabal ti jaʼ jun simaron vinike xchiʼuk albat ti muʼyuk ch-akʼbat sveʼelik li David xchiʼuk li sviniktake. Kap tajek sjol li Davide xchiʼuk laj yal ti tsmil li Nabal xchiʼuk skotol li buchʼutik te oy ta snae. Koliyal li yajnil Nabal ti Abigail sbi ti ta anil noʼox oy kʼusi la spase, ti oy slekil yoʼonton xchiʼuk smalael yuʼune, li Davide muʼyuk la smal chʼichʼ (1 Sam. 25:9-22, 32-35). Kʼalal muʼyuk la spajes skʼakʼal yoʼonton li Davide, laj yal ti sta-o xichʼ milel li Nabal xchiʼuk li sviniktake. Ta tsʼakal xtoke, ta anil noʼox laj yal ti sta-o xichʼ milel li vinik laj yalbe skʼoplal Natane. Akʼo mi toj lek yoʼonton li Davide, ¿kʼu yuʼun muʼyuk laj yakʼbe ta ilel slekil yoʼonton li vinik laj yalbe skʼoplal Natane? Skʼan jnoptik ti kʼu yelan chaʼi sba li Davide, yuʼun li vaʼ orae, jaʼo oy smul chaʼi sba. Kʼalal muʼyuk xkʼuxul koʼontontik ta stojolal li yantike, jaʼ senyail ti muʼyuk lek oyutik ta mantale. w21.10 12 par. 17, 18; 13 par. 20

Li teksto avie chakʼ kiltik ti xuʼ jchanbetik stalelal li Jeova ti jaʼ noʼox stuk toj chʼule. Skʼan chʼuluk jtalelaltik akʼo mi mu spas kuʼuntik yilel ta skoj ti jmulavilutike. Li jtakbol Pedroe ep kʼusitik muʼyuk lek bat ta pasel yuʼun, pe li kʼusitik la spase chakʼ kiltik ti stakʼ chʼulutik eke. Epal krixchanoetike tsnopik ti jaʼ la chʼul li buchʼu mu snaʼ stseʼine xchiʼuk ti jaʼ jech skʼuʼ kʼuchaʼal li jbabeetik ta relijione. Pe taje mu meleluk, yuʼun li Vivliae chal ti Jeova jaʼ «li Dios ti xmuyubaje» (1 Tim. 1:11). Chal xtok ti xmuyubajik noʼox li buchʼu chtunik ta stojolale (Sal. 144:15). Li Jesuse muʼyuk lek laj yil li buchʼutik slapoj snatil kʼuʼike xchiʼuk ti lek xa tspas sbaik sventa x-ilatik yuʼun li yantike (Mat. 6:1; Mar. 12:38). Li yajtsʼaklomutik Kristoe jnaʼojtik kʼusi skʼan xal ti chʼulutike, yuʼun kilojtik li kʼusi chal Vivliae. Li Jdiostik ti lek yoʼontone muʼyuk tskʼanbutik li kʼusi mu spas kuʼuntike. w21.12 2 par. 1, 3

Ep kʼusitik yakʼojbutik ta slekil yoʼonton li Diose. Jtos ti bu mas ep sbalile jaʼ ti xuʼ xkichʼtik ta mukʼe. Kʼalal ta jchʼunbetik smantaltake, chkakʼbetik yil ti jkʼanojtike (1 Juan 5:3). Jtos smantale jaʼ ti jpastik ta jchankʼop li krixchanoetik xchiʼuk ti xkakʼbetik yichʼ voʼ jech kʼuchaʼal laj yal Jesuse (Mat. 28:19). Jech xtok, laj yal ti skʼan jkʼan jbatik ta jujuntale (Juan 13:35). Li Jeovae jaʼ chakʼ kʼotuk ta yutsʼ yalal li buchʼutik chchʼun mantale (Sal. 15:1, 2). Jkʼantik li yantike. Yuʼun li kʼanelale jaʼ li stalelal Jeova ti mas tsots skʼoplale (1 Juan 4:8). Akʼo mi mu toʼox xkojtikintik, skʼanojutik xa onoʼox li stuke (1 Juan 4:9, 10). Kʼalal jkʼanojtik li yantike, jaʼ jech ta jchanbetik stalelal (Efes. 5:1). Jtos ti kʼu yelan chkakʼtik ta ilel ti jkʼanojtik li yantike jaʼo kʼalal chkakʼbetik yojtikinik Jeova yoʼ to oy yoraile (Mat. 9:36-38). Vaʼun, jaʼ jech xuʼ jkoltatik yoʼ xkʼotik ta yutsʼ yalal Jeova. w21.08 5, 6 par. 13, 14

Ta skoj ti skʼanoj tajek Jeova li Jesuse, lokʼ ta yoʼonton ti oyuk kʼusi spas ta stojolal Jeova xchiʼuk ta jtojolaltik (Juan 14:31). Ti kʼu yelan kuxi ta balumile laj yakʼ ta ilel ti skʼanojutike. Akʼo mi laj yichʼ kontrainel, laj yakʼ ta ilel slekil yoʼonton xchiʼuk xkʼuxul yoʼonton. Te laj yakʼ ta ilel kʼalal laj yalbe krixchanoetik li Ajvalilal yuʼun Diose (Luk. 4:43, 44). Jech xtok, laj yakʼ ta ilel ti skʼanoj tajek Dios xchiʼuk li krixchanoetik kʼalal lokʼ ta yoʼonton laj yil svokol xchiʼuk ti milat yuʼun li jpasmulil krixchanoetike. Vaʼun, xuʼ xijkuxiutik ta sbatel osil. Kʼalal laj kakʼbe jkuxlejaltik li Jeova xchiʼuk laj kichʼtik voʼe, jaʼ ta skoj ti jkʼanojtike. Jaʼ yuʼun, skʼan jkʼantik li krixchanoetik kʼuchaʼal la spas Jesuse. Li jtakbol Juane xi la stsʼibae: «Li buchʼu mu skʼan yermano ti yiloj ta sate mu stakʼ skʼan Dios ti muʼyuk yiloj ta sate» (1 Juan 4:20). w22.03 10 par. 8, 9

Akʼo mi lek chkaʼitik ti ta jchiʼin jbatik ta loʼil xchiʼuk li Jeovae, bakʼintike mu kʼunuk chkaʼitik spasel. Toj ep kʼusitik ta jpastik jujun kʼakʼal ti mu xa van xijxokob spasel li kʼusitik sventa mantale. Ta skoj li kabteltike, li kutsʼ kalaltike xchiʼuk li yan kʼusitik jbainojtike, xuʼ van mu xakʼ yorail chkiltik sventa jpastik orasion, sventa xijchanunaj o sventa jnopbetik skʼoplal li kʼusi ta jchantike. Pe oy kʼusi yan ti skʼan jkʼel-o jbatike. Yuʼun oy kʼusitik xuʼ van xlik jpastik ti maʼuk chopole, pe ti muʼyuk xa van yorail chkom kuʼuntik sventa masuk xijnopaj ta stojolal Jeovae. Jech kʼuchaʼal liʼe, jkotoltik lek chkaʼitik ti jchʼay jutuk koʼontontike. Pe mi mu ta spʼisoluk ta jpastike, xuʼ van muʼyuk xa yorail kuʼuntik sventa jpastik li kʼusi sventa mantale. Skʼan ti mu jaʼuk mas tsots skʼoplal xkiltik ti ta jchʼay koʼontontike (Prov. 25:27; 1 Tim. 4:8). w22.01 26 par. 2, 3

Kʼalal albatik yuʼun Jeova li j-israeletik ti akʼo skʼanik li xchiʼilike, maʼuk noʼox albatik ti akʼo skʼanik li buchʼutik jmoj stsʼunbalik o slumalike, albatik xtok ti akʼo skʼanik li jyanlumetik ti te xchiʼukik ta nakleje. Jaʼ jech jamal chal li ta Levitiko 19:33 xchiʼuk 34. Skʼan me jaʼuk j-israel chilik li jyanlumetike xchiʼuk ti skʼanik jech kʼuchaʼal skʼanoj sba stukike. Jech kʼuchaʼal liʼe, skʼan me jaʼuk xakʼik ti akʼo stsob jyanlumetik xchiʼuk povreetik li skomelal kʼusi tstsʼunike (Lev. 19:9, 10). Li yajtsʼaklomutik Kristo avi eke skʼan me jech jkʼantik li buchʼutik yan-o slumalike (Luk. 10:30-37). ¿Kʼuxi xuʼ jpastik? Li ta spʼejel balumile oy epal jyanlumetik, junantike nopol van xkiltik ta naklej. Toj tsots skʼoplal ti oyuk sbalil xkiltik xchiʼuk xkichʼtik ta mukʼ li viniketik, antsetik xchiʼuk kʼoxetik ti yan-o slumalike. w21.12 12 par. 16

Mi mas ta jkʼanbetik koltael Jeova li avie, mas ta jpat koʼontontik ti ta skoltautik li ta jelavele. Jech kʼuchaʼal liʼe, kʼalal ta jkʼanbetik permiso yajval kabteltik yoʼ xijbat ta junuk asamblea o ti sjelbe yorail kabteltik sventa xijbat ta tsobajeletik xchiʼuk ti masuk jcholtik mantale, skʼan oyuk xchʼunel koʼontontik xchiʼuk ti jpat koʼontontik ta stojolal Jeovae. Pe jnoptik noʼox ti muʼyuk lek chaʼie, vaʼun ti slokʼesutik li ta kabteltike. ¿Mi ta jpat koʼontontik ti muʼyuk chiktautik li Jeovae xchiʼuk ti chakʼbutik li kʼusi chtun kuʼuntike? (Ebr. 13:5). Epal ermanoetik ti chtunik ta tsʼakal orae yilojik kʼu yelan koltaatik yuʼun Jeova kʼalal jaʼo chtun tajek yuʼunike. Tukʼ li Jeovae. Muʼyuk chijxiʼo li kʼusi chtal ta jelavel mi te xchiʼinojutik li Jeovae. Yuʼun muʼyuk onoʼox chiktautik mi jaʼ mas tsots skʼoplal chkil li ta jkuxlejaltike. w22.01 7 par. 16, 17

¿Kʼuxi chvinaj mi jpatoj koʼontontik ta stojolal li moletike? Jnoptik noʼox ti lokʼ ta tsobobbail li buchʼu jkʼanojtik tajeke. Xuʼ van ta jnoptik ti oy kʼusitik muʼyuk la stsakik ta ventae o ti mu jechuk chapanvanik kʼuchaʼal tskʼan Jeovae. ¿Kʼusi tskoltautik sventa mu chopoluk xkiltik li kʼusi kʼot ta nopel yuʼun moletike? Teuk ta joltik ti kʼalal chal Jeova ti oy buchʼu chichʼ lokʼesel ta tsobobbaile, tstabe sbalil li tsobobbail xchiʼuk li buchʼu la saʼ smule. Mi muʼyuk chichʼ lokʼesel li buchʼu mu sutes yoʼontone, xuʼ sokes li tsobobbaile (Gal. 5:9). Jech xtok, xuʼ van mu xakʼ-o venta ti toj chopol li kʼusi la spase, ti skʼan sjel ti kʼu yelan tsnope xchiʼuk ti kʼu yelan stalelal sventa lekuk xil sba yan velta xchiʼuk li Jeovae (Ekl. 8:11). Teuk ta joltik ti tskʼelbeik lek skʼoplal moletik mi skʼan xichʼ lokʼesel ta tsobobbail li buchʼu la spas smule o mi mu persauk. w22.02 5, 6 par. 13, 14

Skʼan oyuk smalael kuʼuntik xchiʼuk slekil koʼontontik kʼalal oy buchʼu tspʼaj li tojobtasel chkakʼbetik ti lokʼem ta Vivliae o ti mu xakʼ ta anil ta xkuxlejale. Skʼan mu chopoluk xaʼi sbaik li moletik mi jaʼ jech kʼot ta pasel taje. Skʼan skʼanbeik Jeova ti akʼo skolta li jun krixchano sventa xakʼ venta ti kʼu yuʼun chtun yuʼun koltael xchiʼuk ti xakʼ ta xkuxlejale. Skʼan van jmalatik jutuk sventa xaʼibe smelolal li kʼusi laj yichʼ albele. Muʼyuk me vokol chaʼi xchʼamel tojobtasel li jun ermano mi oy smalael yuʼun xchiʼuk slekil yoʼonton li jun mol ta tsobobbaile. Pe skʼan onoʼox me ta Vivlia xichʼ lokʼesel li tojobtasel chichʼ alele. Mu me xchʼay ta joltik liʼe: kakʼtik persa ti lekuk kʼusi xkʼot ta pasel kʼalal chijtojobtasvane xchiʼuk ti xakʼuk muyubajele (Prov. 27:9). w22.02 18 par. 17; 19 par. 19

Mi ta jkʼanbetik Jeova ti akʼo skoltautik sventa xkuch kuʼuntik jtosuk vokolile o sventa mu xa jpastik li kʼusi chopol chile, xuʼ van mu stakʼ ta anil chkiltik. ¿Kʼu yuʼun muʼyuk tstakʼ ta anil skotol li j-orasiontike? Jaʼ te chkakʼtik ta ilel ti oy xchʼunel koʼontontike (Ebr. 11:6). Jech xtok, oy ta yoʼonton tskʼel mi ta melel ta jpastik li kʼusi ta jkʼanbetike xchiʼuk ti jpastik li kʼusi tskʼane (1 Juan 3:22). Jaʼ yuʼun, kʼalal ta jkʼanbetik ti akʼo skoltautik sventa mu xa jpastik li kʼusi chopol chile, skʼan van jmalatik xchiʼuk ti jechuk jpastik kʼuchaʼal la jkʼan ta j-orasiontike. Li Jesuse laj yakʼ ta aʼiel ti mu skotoluk velta tstakʼ ta anil j-orasiontik li Dios kʼalal xi laj yale: «Kʼanilanik, vaʼun cha-akʼbatik; saʼilanik, vaʼun chataik; kʼojilanik li tiʼ nae, vaʼun chajambatik. Yuʼun skotol li buchʼu tskʼane ch-akʼbat, skotol li buchʼu tsaʼe tsta xchiʼuk skotol li buchʼu tskʼojilan tiʼ nae chjambat» (Mat. 7:7, 8). w21.08 8 par. 1; 10 par. 9, 10

Sventa stsatsub xchʼunel koʼontontik ta stojolal li Jpasvaneje, skʼan jchanilantik li Skʼop Diose (Jos. 1:8). Jkʼeltik lek li albil kʼopetik chale xchiʼuk ti kʼu yelan tsnit sba sloʼilik li jtsʼibajometike. Mi jech la jpastike, mas to ta jchʼuntik ti toj pʼij li buchʼu la spasutike, ti skʼanojutik tajeke xchiʼuk ti jaʼ laj yakʼ ta naʼel li Vivliae (2 Tim. 3:14; 2 Ped. 1:21). Kʼalal ta jchanbetik skʼoplal li Vivliae, jnoptik kʼusitik sbalil chichʼ tabel li beiltaseletik te chale. Jech kʼuchaʼal liʼe, voʼne xa onoʼox yaloj ti chakʼ jvokoltik mi ta jkʼantik li takʼine (Prov. 28:20; Mat. 6:24; 1 Tim. 6:9, 10). Jamal xvinaj ti melel li kʼusi chal Vivliae. ¿Mi xtal ta joltik yan beiltaseletik ta Vivlia ti skoltaojutike? Mi la jnopbetik skʼoplal ti toj ep sbalil li beiltaseletike, mas to ta jpat koʼontontik ti jaʼ sventa jlekilaltik li kʼusi chalbutik li Jpasvanej kuʼuntik ti skʼanojutik tajeke (Sant. 1:5). Vaʼun, mas me xijmuyubaj (Is. 48:17, 18). w21.08 17, 18 par. 12, 13

Mi oy xa ajabilale, xuʼ me xachʼun ti xvul ta sjol Jeova skotol li kʼusi apasoj ta stojolale. Yuʼun ta sjunul avoʼonton acholoj tal mantal, kuchem talel avuʼun prevaetik akʼo mi tsotsik tajek, apakojbe skʼoplal li kʼusi chal Vivliae, oy kʼusitik toʼox abainoj tal ti tsotsik tajek skʼoplale xchiʼuk oy achanubtasoj yantik. Jech xtok, achʼunoj tal li kʼusitik chjel ta s-organisasion Jeovae. Akoltaoj xchiʼuk apatojbe yoʼonton xtok li buchʼutik chtunik ta tsʼakal orae. Yichʼojot tajek ta kʼux Jeova ta skoj ti tukʼ avakʼoj aba ta stojolale xchiʼuk yaloj ta jamal ti «muʼyuk chikta komel li buchʼutik tukʼ yakʼoj sbaik ta stojolale» (Sal. 37:28). Jech xtok, chalbot ti jech-o tskoltaot akʼo mi sak xa ajole (Is. 46:4). Ta melel, toj ep abalil li ta s-organisasion Jeovae. w21.09 3 par. 4

Toj pʼij li Jeovae. Xi chal li Vivliae: «Li pʼijilal ta toyole [...] lek xkʼuxubinvan xchiʼuk lek chakʼ sat» (Sant. 3:17). Jech kʼuchaʼal jun jkʼanvanej totile, li Jeovae snaʼoj ti tstabe sbalil xnichʼnabtak kʼalal chak’ ta ilel xkʼuxul yoʼontone (Is. 49:15). Taje ch-akʼbat spatobil yoʼontonik li xnichʼnabtake akʼo mi jmulaviletik. Ta skoj ti toj echʼ xa noʼox pʼij li Jeovae, chakʼ ta ilel xkʼuxul yoʼonton kʼalal sta-o chile. Pe ta spʼisol noʼox tspas xtok un, muʼyuk ti te xa noʼox skʼeloj o ti lek xa chil kʼalal oy kʼusi chopol tspasike. Jnoptik noʼox ti oy jun ermano ti yolbaj xa tspas smule, ¿kʼusi van chichʼ pasel kʼalal jech chkʼot ta pasele? Xi akʼbat snaʼ yuʼun Dios li jtakbol Pabloe: «Mu xa me xachiʼinik [...] li buchʼu jech taje» (1 Kor. 5:11). Li jmulaviletik ti mu sutes yoʼontonike chichʼik lokʼesel li ta tsobobbaile. Taje jech chichʼ pasel sventa xichʼik chabiel li ermanoetik ti tukʼ yakʼoj sbaike xchiʼuk sventa xvinaj ti chʼul li Jeovae. w21.10 9, 10 par. 7, 8

Chkichʼtik ta mukʼ Jeova kʼalal chkakʼtik matanal takʼine. Li j-israeletike skʼan mu xokoluk skʼob xbatik li ta yeloval Jeovae (Deut. 16:16). Skʼan xichʼbeik batel smoton ti kʼu yepal x-akʼ yuʼunike. Vaʼun, jaʼ jech chakʼik ta ilel ti tstojbeik ta vokol Jeova skotol li kʼusi ch-akʼbatik ta mantale. ¿Kʼuxi chkakʼtik ta ilel ek ti jkʼanojtik li Jeova xchiʼuk ti ta jtojbetik ta vokol li kʼusitik chakʼbutik ta mantale? Jtos ti kʼu yelan chkakʼtik ta ilele jaʼo kʼalal chkakʼtik matanal takʼin sventa li tsobobbaile xchiʼuk sventa li abtelal ta spʼejel balumil ti bu kʼalal xuʼ kuʼuntike. Li Pabloe xi laj yalbe skʼoplale: «Mi baʼyel oy ta koʼontontik li kʼusi chkakʼtike, lek chʼambil chkʼot li kʼusi oy kuʼuntike, maʼuk li kʼusi muʼyuk kuʼuntike» (2 Kor. 8:4, 12). Li Jeovae ep tajek sbalil chil kʼalal ta sjunul koʼontontik chkakʼtik matanal takʼin akʼo mi juteb noʼox (Mar. 12:42-44). w22.03 24 par. 13

Li moletike mu onoʼox xchʼaybe skʼoplal yuʼunik li jvokoltike, pe li Jeovae tskʼan ti xakʼik persa ti spatbeik yoʼonton xchiʼuk ti xchabibeik li xchijtake. Ta skoj ti toj ep kʼusi sbainojik spasel li moletike, vokol van chaʼiik ti xchʼakbeik yorail sventa skoltaik li ermanoetike. Jechuk jpastik kʼuchaʼal la spas li Pabloe. Skotol ora la skʼel kʼuxi tskʼupil kʼopta li ermanoetike xchiʼuk ti stsatsubtasanbe yoʼontone. Li moletike lek ti skʼanik li ermanoetik jech kʼuchaʼal la spas li Pabloe (1 Tes. 2:7). Li jtakbole laj yalbe yermanotak ti skʼanojane xchiʼuk ti kʼanbilik yuʼun Jeovae (2 Kor. 2:4; Efes. 2:4, 5). Yamigotak laj yilanan xchiʼuk oy kʼusitik jmoj la spas xchiʼuk. Laj yakʼanbe yil ti spatoj yoʼonton ta stojolalike, yuʼun laj yalanbe ta jamal li kʼusi chiʼoe xchiʼuk li kʼusitik vokol chaʼi spasele (2 Kor. 7:5; 1 Tim. 1:15). Akʼo mi jech, jaʼ laj yakʼ ta yoʼonton skoltael li ermanoetike. w22.03 28 par. 9, 10