Avril

Xiuk jnoptike: «¿Kʼu yelan chkaʼi jba kʼalal oy buchʼu tstojobtasune? ¿Mi chkakʼ venta ti oy kʼusi muʼyuk lek la jpase o mi ta jpak jkʼoplal? ¿Mi ta ora noʼox chkakʼbe smulin yantik?». Kʼalal ta jchanbetik xkuxlejalik li tukʼil viniketik xchiʼuk antsetik ti chal ta Vivliae, jnopbetik skʼoplal kʼusi la spasik. Kʼusiuk ti jnuptantike, xi jnoptike: «¿Kʼuxi xuʼ jechuk jtalelal kʼuchaʼal li tukʼil yajtunel Jeova liʼe?». Oy me kʼusi xuʼ jchanbetik xtok li kermanotaktik ti kerem tsebik toe o ti oy xa sjabilalike. Xuʼ van oy junuk ermano ta jtsobobbailtik ti chkuch batel yuʼun li prevaetik tsnuptan jech kʼuchaʼal ti chichʼ sujel yuʼun yan kerem tsebetike, chichʼ kontrainel yuʼun yutsʼ yalal o ti ip noʼox chaʼie. ¿Mi oy jtosuk stalelal ti skʼan jechuk jchʼiestik eke? Mi ta jkʼeltik li kʼusi tspase, oy me kʼusi chakʼ jchantik ti jaʼ tskoltautik eke. ¿Mi mu jechuk ti ep sbalil chkiltik li buchʼutik jech tsots chakʼ ta ilel xchʼunel yoʼontonike? Jaʼ yuʼun, oy srasonal kuʼuntik sventa xijmuyubajutik noʼoxe (Ebr. 13:7). w22.04 13 par. 13, 14

Kʼalal oy kʼusi tsots ta jnuptantike, ta jtojtik tajek ta vokol kʼalal chchʼak skʼakʼal junuk mol ta tsobobbail sventa spat koʼontontik xchiʼuk ti xchikinta ti kʼu yelan chkaʼi jbatike. Kʼalal ta jkʼantik koltael ta yakʼel estudioe, lek chkaʼitik kʼalal chbat xchiʼinutik junuk prekursor ti lek chaneme xchiʼuk ti xalbutik li kʼusi xuʼ jpastik yoʼ xijtojobutik leke. Li ermanoetik taje xmuyubajik kʼalal tskoltautike. Xuʼ me jech xijmuyubaj ek mi chijkoltavane. Mi ta jkʼantik ti jechuk xijtun ta stojolal Jeovae, ¿kʼuxi xuʼ spas kuʼuntik? Jtʼujtik jtosuk li kʼusi ta jkʼan ta jpastike. Mu xiuk noʼox xkaltike: «Ta jkʼan mas chikoltavan li ta tsobobbaile». Yuʼun mi jech laj kaltike, vokol me chkaʼitik snaʼel kʼusi xuʼ xlik jpastik xchiʼuk muʼyuk chkakʼtik venta mi pas xa kuʼuntik o mi muʼyuk. Jaʼ yuʼun, jaʼ mas lek ti jtʼujtik li kʼusi ta jkʼan ta jpastike. Xuʼ jtsʼibatik li kʼusi la jtʼujtike xchiʼuk li kʼusi skʼan jpastik sventa jtatike. w22.04 25 par. 12, 13

Li Jeovae yakal tstsob «epal krixchanoetik» xchiʼuk yakal chchanubtas sventa xventainatik yuʼun li Ajvalilal yuʼun Diose (Apok. 7:​9, 10). Li balumile noj ta pʼajbail xchiʼuk ta saʼkʼop, pe li buchʼutik te kapal skʼoplalik li ta epal krixchanoetike muʼyuk tskap sbaik ta spasel taje. Yakal xa tspasik ta slokobil balumil xkaltik li s-espadaike (Mik. 4:3). Muʼyuk tstikʼ sbaik ta paskʼop, yuʼun tskoltaik krixchanoetik sventa staik «li batsʼi mero kuxlejale» xchiʼuk chchanubtasik ta sventa li kʼusi tskʼan yoʼonton Diose (1 Tim. 6:19). Ta skoj ti jaʼ tspasik li kʼusi tskʼan li Ajvalilal yuʼun Diose, xuʼ van chkontrainatik yuʼun yutsʼ yalalik o xil svokolik ta takʼin, pe jaʼ ch-akʼbatik yuʼun Jeova li kʼusitik chtun yuʼunike (Mat. 6:​25, 30-33; Luk. 18:​29, 30). Taje chakʼ kiltik ti oy ta melel li Ajvalilal yuʼun Diose xchiʼuk ti jech-o chakʼ kʼotuk ta pasel li kʼusi tskʼan yoʼonton Jeovae. w22.12 5 par. 13

Mi tsuts xa ox li Jmil Jabile, tukʼ xa ox skotol li buchʼutik kuxulik ta balumile. Muʼyuk xa buchʼu chil svokol ta skoj li mulil laj yiktabutik Adane, yuʼun chchʼay-o skʼoplal ta j-echʼel (Rom. 5:12). Jaʼ yuʼun, mi tsuts li Jmil Jabile, jaʼ to chkuxiik ta melel xkaltik li buchʼutik kuxulik ta balumile, yuʼun tukʼil krixchanoetik xa ox (Apok. 20:5). Li Jesus ti jaʼ jun tukʼil vinik echʼe tukʼ laj yakʼ-o sba ta stojolal Dios akʼo mi laj yichʼ akʼel ta preva yuʼun li Satanase. ¿Mi jech van tukʼ chakʼ sbaik ek li krixchanoetik mi laj yichʼik akʼel ta preva yuʼun li Satanase? Ta jujuntal skʼan xakʼik ta ilel mi tukʼ chakʼ sbaik ta stojolal Jeova mi tsuts xa ox li Jmil Jabile xchiʼuk mi laj yichʼ xa ox lokʼesel ta xab li Satanase (Apok. 20:7). Li buchʼutik tukʼ chakʼ sbaik ta stojolal Jeova li ta slajeb prevae tstaik kuxlejal sbatel osil xchiʼuk tskʼupinik li melel kolebale (Rom. 8:21). Pe li buchʼutik tskontrainik li Jeovae chlaj-o skʼoplalik (Apok. 20:​8-10). w22.05 19 par. 18, 19

Li albil kʼop taje jaʼo kʼot ta pasel kʼalal la stijbe yoʼonton judaetik xchiʼuk jromaetik li Satanas sventa smilbeik li Xnichʼon Diose (Luk. 23:​13, 20-24). Kʼalal oy buchʼu chyayij xchak yakane, xuʼ van mu xa xanav kʼuk sjaliluk. Jaʼ noʼox jech ek, kʼalal cham li Jesuse, jutuk mu oxibuk kʼakʼal muʼyuk kʼusi la spas kʼalal te tikʼil ta smukinale (Mat. 16:21). Sventa xkʼot ta pasel li kʼusi chal ta Jenesis 3:​15, skʼan ti mu te chamemuk-o xkom li Jesuse, yuʼun li albil kʼope chal ti snitilulal antse chvochʼbe sjol li kiletel chone. Jaʼ yuʼun chaʼa, skʼan xpoxtaj li xchak yakan Jesuse. ¡Jech onoʼox kʼot ta pasel! Yuʼun chaʼkuxi li ta yoxibal kʼakʼal kʼuchaʼal jun espiritu ti mu xa snaʼ xchame. Vaʼun, mi kʼot yorail ti bakʼin yaloj Diose, li Jesuse tslajesbe skʼoplal li Satanase (Ebr. 2:14). Li buchʼutik ch-ajvalilajik xchiʼuk Kristoe chkoltavanik sventa slajesbeik skʼoplal li yajkontratak Diose ti jaʼik li snitilulal kiletel chone (Apok. 17:14; 20:​4, 10). w22.07 16 par. 11, 12

Totil meʼiletik, koltao avalab anichʼnabik sventa stʼuj lek yamigotakik. Li Vivliae jamal chal ti xuʼ sok o xlekub-o yuʼun jtalelaltik li buchʼutik chkamigointike. ¿Mi xanaʼik buchʼutik jaʼ li yamigotak avalab anichʼnabike? ¿Kʼuxi xuʼ xakolta sventa xamigoinik li buchʼu skʼanojik Jeovae? (1 Kor. 15:33). Kʼalal oy kʼusi chapas ta avutsʼ avalalike, takik ta ikʼel li buchʼutik lek xil sba xchiʼuk Jeovae (Sal. 119:63). Xi chal jun totil ti Toni sbie: «Ta epal jabil jech-o jtakojkutik ta ikʼel ermanoetik ti jeltos sjabilalik xchiʼuk stsʼunbalike. Jmoj chiveʼkutik xchiʼuk ta jpaskutik li yichʼel ta mukʼ Dios ta kutsʼ kalalkutike. Kilojkutik ti jaʼ jech xuʼ xkojtikinkutik li buchʼutik skʼanojik Jeova xchiʼuk ti xmuyubaj noʼox chtunik ta stojolale. Ta skoj ti xmuyubajik noʼox li ermanoetik taje, ti chalik li kʼusitik snuptanojike xchiʼuk ti ep kʼusi spasojik talel ta stojolal Jeovae, ep kʼusi xchanoj li kalab jnichʼnabkutike xchiʼuk mas nopol chaʼi sbaik ta stojolal Jeova». w22.05 30 par. 14, 15

Kʼalal tstsob sbaik li moletik ta tsobobbail xchiʼuk li buchʼu spasoj smule, tstsakik ta venta li kʼusi kʼotem xa ta nopel yuʼun Jeova kʼalal oy kʼusi chkʼot ta nopel yuʼunike. ¿Kʼuxi tstabe sbalil li tsobobbaile? Mi mu sutes yoʼonton li buchʼu la spas smule, chichʼ lokʼesel li ta tsobobbaile, vaʼun jaʼ jech chchabi xchijtak li Jeova yoʼ mu xchanbeik li xchopol talelale (1 Kor. 5:​6, 7, 11-13; Tito 3:​10, 11). Jech xtok, chkoltaat sventa sutes yoʼonton xchiʼuk x-akʼat ta perton yuʼun Jeova li jpasmulile (Luk. 5:32). Li moletike tskʼanbeik vokol Jeova ta stojolal li jpasmulil ti sutesoj xa yoʼontone xchiʼuk tskʼanbeik ti skolta yoʼ xlekub ta mantal yan veltae (Sant. 5:15). Mi chakʼ ta ilel ti muʼyuk sutesoj yoʼonton li buchʼu spasoj smul kʼalal tstsob sba xchiʼuk li moletike, chichʼ lokʼesel ta tsobobbail. Pe mi vul xchʼulele, mi la sutes yoʼonton ta melel, mi la sjel li kʼusi tsnop xchiʼuk tspase, ta sjunul yoʼonton ch-akʼat ta perton yuʼun li Jeovae (Luk. 15:​17-24). Ch-akʼat ta perton manchuk mi tsots la spas smul (2 Kron. 33:​9, 12, 13; 1 Tim. 1:15). w22.06 9 par. 5, 6

Oy ermanoetik ta spʼejel balumil ti kuchem talel yuʼun svokolik xchiʼuk ti muʼyuk spasojik li kʼusi tskʼan Satanas ta skoj ti koltaatik yuʼun li Jeovae (1 Ped. 5:9). Xuʼ me spas avuʼun ek. Li Jeovae poʼot xa xalbe Jesus xchiʼuk li buchʼutik chchiʼinan ta ajvalil ti akʼo slilinbeik li yabteltak Diabloe (1 Juan 3:8). Ta tsʼakale, chkiltik kʼu yelan chkʼot ta pasel li kʼusi yaloj Jeova liʼe: «Muʼyuk kʼusi chaxiʼo yuʼun jutebuk xchiʼuk chʼabal kʼusi ti chchʼay-o achʼulel ta xiʼel yuʼune» (Is. 54:14; Mik. 4:4). Yoʼ to mu xkʼot ta pasel taje, kakʼtik-o persa stsalel li kʼusi chijxiʼo avie. Skʼan masuk to jchʼuntik ti skʼanojutik li Jeovae xchiʼuk ti chchabiutike. ¿Kʼusi tskoltautik sventa jpʼeluk-o ta koʼontontik taje? Jaʼ mi la jnopbetik skʼoplal kʼu yelan skoltaoj yajtuneltak li Jeovae xchiʼuk mi laj kalbetik yantik li kʼusi spasoje. Jech xtok, jnopbetik skʼoplal kʼu yelan la skoltautik kʼalal tsots kʼusitik la jnuptantike. Xuʼ me stsal kuʼuntik li kʼusitik chijxiʼo mi la jpat koʼontontik ti tskoltautik li Jeovae (Sal. 34:4). w22.06 19 par. 19, 20

Li mukʼta tsatsal lum ti jaʼ skʼoplal li «snukʼtak yakan lokʼol ti kapal pasbil ta tsatsal takʼin xchiʼuk ta achʼele» jaʼo lik li ta Baʼyel Mukʼta Paskʼop ta spʼejel Balumil kʼalal la smojin sjolik li Reino Unido xchiʼuk Estados Unidose. Li lokʼol laj yil ta xvayich li Nabukodonosore oy chaʼtos kʼusi chakʼ kiltik ta sventa li mukʼta tsatsal lum taje, ti jaʼ mu xkoʼolaj-o kʼuchaʼal li yan ajvaliletik echʼe. Li kʼusi jelelik-o li Reino Unido xchiʼuk Estados Unidose jaʼ ti maʼuk noʼox pasbil-o ta oro, ta plata o ta yan tsatsal takʼin jech kʼuchaʼal li yan mukʼta tsatsal lumetik laj yichʼ ilel ta lokʼole, yuʼun kapal ta tsatsal takʼin xchiʼuk ta achʼel. Li achʼele jaʼ skʼoplal «li snitilulal krixchanoetike», jaʼ xkaltik, buchʼuuk noʼox krixchanoal (Dan. 2:​43, tsʼib ta yok vun). Li mukʼta tsatsal lum taje vokol chaʼi spasel li kʼusi oy ta yoʼonton ta skoj li kʼusitik tspas li krixchanoetik kʼalal tstʼujik li buchʼu ch-och ta ajvalile, kʼalal tspasik kampañaetik o yan kʼusitik sventa spak skʼoplalik o ti xalik li kʼusi muʼyuk lek chaʼiike xchiʼuk kʼalal tstsob sbaik sventa oyuk kʼusi xichʼik akʼbel li ta yabtelike. w22.07 4, 5 par. 9, 10

¿Mi xanaʼet chavichʼ voʼ? Xuʼ tskoltaot mi la nopbe skʼoplal liʼe: «¿Kʼusi tsmakun spasel?» (Ech. 8:36). ¿Kʼu yuʼun laj yal Jesus ti xkoʼolaj ta sveʼel laj yaʼi li spasbel kʼusi tskʼan yoʼonton Stote? Yuʼun li kʼusi ta jlajestike jaʼ chakʼ kipaltik. Li Jesuse snaʼoj ti jaʼ sventa jlekilaltik li kʼusi tskʼanbutik Jeova akʼo jpastike. Muʼyuk tskʼanbutik li kʼusi xuʼ jta-o jvokoltike. Li kʼusi tskʼan yoʼonton Diose jaʼ ti xavichʼ voʼe (Ech. 2:38). Jaʼ me sventa alekilal mi laj avichʼ voʼe. Ti jech oy buchʼu xlechanbot talel li veʼlil ti toj echʼ xa noʼox mue, ¿mi te to xanopnun mi chalajes? Jaʼ jech li ichʼvoʼ eke, mu me teuk xanopnun mi chavichʼ. ¿Kʼusi chmakatik junantik ta sventa li ichʼvoʼe? Jaʼ van ta skoj ti muʼyuk to chapal chaʼi sbaike. Toj tsots onoʼox skʼoplal ti xkakʼ jkuxlejaltik ta stojolal Jeova xchiʼuk ti chkichʼtik voʼe. Jaʼ yuʼun, skʼan xanop lek, xachʼakbe lek skʼakʼalil xchiʼuk xavakʼ avipal sventa xachapan aba li ta ichʼvoʼe. w23.03 7 par. 18-20

K’alal laj yichʼ tʼujel ta chʼul espiritu li Jesuse, jaʼ li buchʼu mas tsots skʼoplal kʼot li ta snitilulal antse. Kʼalal chaʼkuxiem xa ox li Jesuse, akʼbat «skorona [yuʼun Dios] sventa smukʼulal xchiʼuk sventa yichʼel ta mukʼ» xchiʼuk akʼbat sventain «skotol li kʼusitik ta vinajel xchiʼuk ta sba balumile», ti te smakojbe skʼoplal ti «tslilinbe yabteltak [Diabloe]» (Ebr. 2:7; Mat. 28:18; 1 Juan 3:8). Pe mu jaʼuk noʼox te skʼoplal Jesus li ta snitilulal antse. Yuʼun li jtakbol Pabloe xi laj yalbe li ermanoetik ti jaʼ judaetik xchiʼuk jyanlumetik ti tʼujbil chbatik ta vinajele: «Mi jaʼ yuʼunoxuk li Kristoe, jaʼ snitilulaloxuk ta melel li Abraane, chata arextoik ta sventa li kʼusi albil xa onoʼox skʼoplale» (Gal. 3:​28, 29). Kʼalal tstʼuj ta chʼul espiritu junuk yajtsʼaklom Kristo li Jeovae, chkʼot li ta snitilulal ants eke. Jech oxal, li snitilulal antse jaʼ skʼoplalik li Jesukristo xchiʼuk li 144 mil ti jmoj ch-ajvalilajik xchiʼuke (Apok. 14:1). Chakʼik persa skotolik ti jechuk snopik xchiʼuk ti jechuk spas stalelalik kʼuchaʼal li Jeovae. w22.07 16 par. 8, 9

Jnaʼojtik ti ta onoʼox xkil jvokoltik li ta slajebal kʼakʼale (2 Tim. 3:1). Kʼalal jech ta jnuptantike, ta jvul-o koʼontontik xchiʼuk mu xa jnaʼ kʼusi ta jpastik, mas to mi xlik xkaj noʼox li jvokoltike. Pe teuk ta joltik ti te oy sat ta jtojolaltik li Jeovae xchiʼuk tskoltautik sventa xkuch kuʼuntik kʼusiuk noʼox preva jnuptantik. Jkʼeltik kʼusi kʼot ta stojolal li Jobe. Li tukʼil Jobe ep kʼusitik tsots la snuptan. Ta jun noʼox kʼakʼale, laj yaʼi ti cham xchiʼuk chʼay li xchonbolomtake, milbat li yajtuneltake xchiʼuk li kʼusi mas toj kʼuxe jaʼ ti cham li xnichʼnabtak ti skʼanojan tajeke (Job 1:​13-19). Kʼalal mu toʼox jaluk jech la snuptane, oy to kʼusi kʼot ta stojolal, tsake ta jun chamel ti mu xa x-ojtikinat mi jaʼ li Jobe (Job 2:7). Li Jeovae yiloj skotol li kʼusitik la snuptan Jobe. Skʼanoj tajek, jaʼ yuʼun la skolta sventa xkuch yuʼun li prevaetike xchiʼuk ti tukʼuk xakʼ sbae. w22.08 11 par. 8-10

Xuʼ van kʼux tajek chkaʼitik kʼalal chkichʼtik tukʼibtasele. Xuʼ van jnoptik ti muʼyuk lek ti kʼu yelan laj kichʼtik tukʼibtasele, ti mu jtatik-oe xchiʼuk ti toj tsots ti kʼu yelan laj kichʼtik albele. Jech xtok, xuʼ van xchʼay ta joltik ti jaʼ te chakʼbutik ta ilel Jeova ti skʼanojutik kʼalal tstukʼibtasutike (Ebr. 12:​5, 11). Jaʼ yuʼun, chʼamo li tukʼibtasele xchiʼuk jelo li atalelale. Li Jesuse ep ta velta la stukʼibtas Pedro kʼalal jaʼo te xchiʼukik li yan jtakboletike (Mar. 8:33; Luk. 22:​31-34). ¡Kʼexav van tajek li Pedroe! Akʼo mi jech, tukʼ-o laj yakʼ sba ta stojolal li Jesuse, la xchʼam li tukʼibtasele xchiʼuk la sjel li stalelale. Jaʼ yuʼun, akʼbat bendision yuʼun li Jeovae xchiʼuk ep kʼusitik akʼbat sbain li ta tsobobbaile (Juan 21:​15-17; Ech. 10:​24-33; 1 Ped. 1:1). Akʼo mi chakʼ kʼexlal kʼalal chkichʼtik tukʼibtasele, ta me jtabetik sbalil mi la jchʼamtik li tukʼibtasele xchiʼuk mi lajel jtalelaltike. Vaʼun, tstunesot li Jeovae xchiʼuk xuʼ me xakolta li ermanoetike. w22.11 21, 22 par. 6, 7

Li Abraane snaʼoj ti muʼyuk tspas kʼusi muʼyuk tukʼ li Jeovae. Jech kʼuchaʼal laj yal li jtakbol Pabloe, li Abraane kʼot ta nopel yuʼun ti xuʼ xchaʼkuxesbat li skereme (Ebr. 11:​17-19). Ta xkʼot onoʼox ta pasel taje, yuʼun jamal albil yuʼun Jeova ti chkʼot ta jun mukʼta jteklum li snitilulaltak Isaake. Pe li vaʼ orae, muʼyuk toʼox xnichʼnabtak. Li Abraane skʼanoj li Jeovae, jaʼ yuʼun snaʼoj ti tukʼ li kʼusitik tspase. Ta skoj ti oy xchʼunel yoʼontone, la xchʼunbe smantal akʼo mi mu kʼunuk laj yaʼi (Jen. 22:​1-12). ¿Kʼuxi xuʼ jchanbetik stalelal li Abraane? Skʼan masuk to xkojtikintik li Jeovae. Mi jech ta jpastike, chijnopaj ta stojolal xchiʼuk mas to ta jkʼantik (Sal. 73:28). Jech xtok, jech me chlik jnoptik kʼuchaʼal li Diose (Ebr. 5:14). Vaʼun, muʼyuk me chijtsʼuj kʼalal chkichʼtik akʼel ta prevae. Muʼyuk ta jpastik li kʼusi xuʼ chopol chaʼi-o sba kuʼuntik li Diose xchiʼuk ti mu xa lekuk xkil-o jbatik xchiʼuke. w22.08 28, 29 par. 11, 12

Kʼalal sutik batel xchiʼuk Bernabe li ta Listra, Ikonio xchiʼuk Antiokiae, li jtakbol Pablo xchiʼuk Bernabee «la svaʼanik moletik li ta jujun tsobobbaile» (Ech. 14:​21-23). Li moletik ta tsobobbail taje la spatbeik tajek yoʼonton li ermanoetike jech kʼuchaʼal tspasik li moletik ta tsobobbail avie. Li Pabloe la svulesbe ta sjol ermanoetik ti oy epal testigoetik ti kuchem yuʼunik li kʼusitik la snuptanik ta skoj ti laj yichʼik koltael yuʼun li Jeovae (Ebr. 12:1). Snaʼoj ti mi la xchanbeik skʼoplal li yajtuneltak Jeova ta voʼne ti tukʼ laj yakʼ sbaike, jaʼ chkoltaatik-o sventa tsotsuk yoʼontonik xchiʼuk ti jaʼuk xakʼ ta yoʼontonik li kʼusi tstaik ta jelavele (Ebr. 12:22). Xuʼ me skoltautik ek. ¿Mi mu jechuk ti tstsatsubtas koʼontontik kʼalal chkiltik kʼuxi koltaatik yuʼun Jeova li Jedeon, Barak, David, Samuel xchiʼuk yantike? (Ebr. 11:​32-35. w22.08 21, 22 par. 5, 6

Kʼalal chal ti chichʼik chapanel «ti kʼu yelan la spasike», ¿mi jaʼ skʼoplal li kʼusitik la spasik kʼalal skʼan toʼox xchamike? Moʼoj. Jvules ta joltik ti chʼaybat smulik kʼalal chamike. Li kʼusi chichʼ tsakel ta venta kʼalal chichʼik chapanele jaʼ mi chakʼ ta xkuxlejalik li chanubtasel chichʼik li ta achʼ balumile. Akʼo mi tukʼ laj yakʼ sbaik ta stojolal Dios li Noe, Samuel, David xchiʼuk Daniele, skʼan onoʼox xojtikinik li Jesukristoe xchiʼuk ti xakʼ xchʼunel yoʼontonik ti ay chamuk ta jtojolaltike. Mi jech chichʼik kʼanbel li tukʼil viniketik taje, ¡mas to jech skʼan spasik li buchʼutik muʼyuk tukʼ echʼike! ¿Kʼusi chkʼot ta stojolalik li buchʼutik mu skʼan xchʼamik li chanubtasel taje? Xi chal Apokalipsis 20:15: «Li buchʼutik muʼyuk te tsʼibabil skʼoplalik li ta slivroal kuxlejale laj yichʼik jipel ochel ta nab ti oy skʼakʼale». Taje jaʼ skʼan xal ti chichʼik lajesel ta sbatel osile. Jaʼ yuʼun, ¡toj tsots skʼoplal ti jkʼeltik ti teuk-o tsakal jbitik li ta livro sventa kuxlejale! w22.09 18, 19 par. 17-19

Mi jchanubtasojtik lek jol koʼontontike, lek me kʼusi chkʼot ta nopel kuʼuntik ta sventa li jkuxlejaltike (1 Tim. 3:9). Kʼalal oy kʼusi chkʼot ta nopel kuʼuntik xchiʼuk ti ta jloʼiltabetik yantike, teuk ta joltik li kʼusi chal Filipenses 4:5: «Akʼo vinajuk ta stojolal skotol krixchanoetik ti lek xatojobik snopele». Xuʼ xkakʼtik ta ilel ti xijtojob snopel kʼalal maʼuk chbat ta koʼontontik ti kʼu yelan ta jkʼel jkuxlejaltike. Jech-o jkʼanojtik xchiʼuk kichʼojtik ta mukʼ li kermanotaktike akʼo mi mu koʼoluk li kʼusi chkʼot ta nopel kuʼuntike (Rom. 14:​10-12). Li Jeovae jaʼ snioʼal li kuxlejale. Xuʼ xkakʼbetik ta ilel ti ta jtojbetik ta vokol kʼalal ta jchabi li jkuxlejaltike xchiʼuk kʼalal chijtun ta stojolal ti bu kʼalal xuʼ kuʼuntike (Apok. 4:11). Avie, chij-ipajutik xchiʼuk chkil jvokoltik. Pe taje mu jechuk ox tskʼan li Diose. Jaʼ yuʼun, poʼot xa xakʼ jkuxlejaltik ta balumil ti bu muʼyuk xa chkil jvokoltike (Apok. 21:4). Jech oxal, epuk sbalil xkiltik li jkuxlejaltike xchiʼuk jtunestik sventa xijtun ta stojolal li Jeovae. w23.02 25 par. 17, 18

Li Jeovae yakʼoj ta ilel ti mas mukʼ skʼoplal ta stojolal skotol «li buchʼutik oy yabtelik ti mas mukʼ skʼoplalike» (Rom.13:1). Kalbetik skʼoplal oxib skʼelobil. Li faraone la smosoin li steklumal Jeovae. Akʼo mi ep ta velta laj yichʼ albel, muʼyuk la skoltaan lokʼel. Pe li Jeovae la skolta lokʼel li steklumale. Laj yakʼ jikʼavuk ta Tsajal nab li faraone (Eks. 14:​26-28; Sal. 136:15). Li ajvalil Belsasar ta Babiloniae la spas jun kʼin xchiʼuk la stoy sba ta stojolal «li Ajvalil ta vinajele», jaʼ la skʼupil kʼopta «li diosetik pasbil ta plata [xchiʼuk] ta oro», maʼuk li Jeovae (Dan. 5:​22, 23). Li Diose la slokʼes ta yabtel li jtoyba vinik taje. «Li akʼobal taje», li Belsasare laj yichʼ milel xchiʼuk laj yichʼ akʼbel jmediaetik xchiʼuk jpersiaetik li ajvalilal yuʼune (Dan. 5:​30, 31). Li ajvalil Erodes Agripa I ta Palestinae la smil li jtakbol Santiagoe. Ta tsʼakal xtoke, la stikʼ ta chukel li jtakbol Pedroe, yuʼun oy ox ta yoʼonton tsmil ek. Pe makat ta be yuʼun li Diose, «yayijesat yuʼun li yaj-anjel Jeovae», vaʼun cham (Ech. 12:​1-5, 21-23). w22.10 15 par 12

Kʼalal ta jchantik kʼuxi la skolta yajtuneltak ta voʼne li Jeovae, tstsatsub mas li spatobil koʼontontike. Yuʼun skotol li kʼusi chal ta Vivliae «laj yichʼ tsʼibael sventa jchanubtaseltik, sventa oyuk spatobil koʼontontik ta skoj ti chkuch kuʼuntik xchiʼuk ti tspat koʼontontik li Tsʼibetike» (Rom. 15:4). Jnopbetik skʼoplal kʼuxi kʼot ta pasel yuʼun Jeova li kʼusitik yaloje. Kalbetik skʼoplal li kʼusi la spas ta stojolal li Abraan xchiʼuk Sarae. Ta skoj ti oy xa sjabilalike, mu xa xuʼ xil yalab xnichʼnabik. Pe li Diose laj yalbe ti chil jun skeremike (Jen. 18:10). ¿Kʼu yelan laj yaʼi li Abraane? Xi chal li Vivliae: «Laj yakʼ xchʼunel yoʼonton yoʼ chkʼot ta totil yuʼun li epal [lumetike]» (Rom. 4:18). Yileluke, mu xkʼot ta pasel. Pe li Abraane jpʼel ta yoʼonton ti chkʼot ta pasel li kʼusi yaloj Jeovae. Jech onoʼox kʼot ta pasel li kʼusi albate (Rom. 4:​19-21). Li loʼiletik kʼuchaʼal liʼe tskoltautik sventa jchʼuntik ti chkʼot ta pasel li kʼusi chal Jeovae. w22.10 27 par. 13, 14

Taje kʼot ta pasel kʼalal kolik lokʼel ta Babilonia li judaetike. Li Jeovae laj yakʼ ta ilel ti jaʼ Mukʼul Jchanubtasvanej yuʼun judaetik kʼalal la skoltaan sventa jechuk xa xlik ichʼatuk ta mukʼ kʼuchaʼal tskʼane. Li avie, li Jeovae jaʼ Mukʼul Jchanubtasvanej kuʼuntik. ¡Jaʼ jun mukʼta matanal ti chchanubtasutik li Jeovae! Li Isaiase tskoʼoltasutik kʼuchaʼal yajchanuntak Jeova, xi laj yale: «Ta xavil ta asat atuk li Mukʼul Jchanubtasvanej avuʼune». Li ta skoʼoltasobil liʼe li jchanubtasvaneje te vaʼal ta yeloval li yajchanuntake. ¿Kʼuxi chchanubtasutik li Jeovae? Ta s-organisasion. Ta jtojtik ta vokol ti te chkichʼtik chanubtasel li ta tsobajeletike, li ta jvuntike xchiʼuk ta JW Broadcasting^®. Taje tskoltautik sventa xijmuyubaj noʼox xkuch kuʼuntik li kʼusitik ta jnuptantike. w22.11 10 par. 8, 9

Li Jesuse xi laj yale: «Li skʼakʼalil o li yorail taje, muʼyuk buchʼu snaʼ, mi jaʼuk li anjeletik ta vinajele mi jaʼuk li Nichʼonile, jaʼ noʼox snaʼ li Totile». Xi to la stojobtasane: «Vikʼiluk-o me asatik» (Mar. 13:​32-37). Sventa kuxul xkomik li yajtsʼaklomtak Kristo ta baʼyel sigloe, skʼan vikʼiluk-o satik. Li Jesuse xi laj yalbe li yajchankʼoptake: «Kʼalal mi laj avilik ti joybil ta soltaroetik li Jerusalene, naʼik me ti poʼot xa xichʼ lajesele». Mi laj yilik kʼot ta pasel taje, albatik ti skʼan xjatavik batel ta vitstike (Luk. 21:​20, 21). Li buchʼutik la xchʼunik li kʼusi laj yal Jesuse kolik, yuʼun jatavik kʼalal muʼyuk toʼox chichʼ lajesel li Jerusalene. Li voʼotike kuxulutik xa ta slajebal kʼakʼal. Jaʼ yuʼun, skʼan ti oyuk-o me lek jchʼuleltik xchiʼuk ti vikʼiluk me lek jsatik jech kʼuchaʼal li yajchankʼoptak Kristo ta baʼyel sigloe. w23.02 14 par. 1, 2; 16 par. 3

Li Jeovae chchanubtas yajtuneltak ti mu x-elkʼajike, ti mu sjutik kʼope xchiʼuk ti jaʼuk spasik li kʼusi tukʼe. Kʼalal jech tspasike, jaʼ ch-ichʼatik-o ta mukʼ xchiʼuk jun yoʼontonik (Prov. 13:​5, 6). ¿Mi avilojbe sbalil kʼalal jech jtalelaltike? Avakʼoj xa venta ti jaʼ noʼox stuk Jeova xuʼ sbeiltasutike (Sal. 77:13). Jaʼ yuʼun, oy ta avoʼonton chachʼunbe li stukʼil mantaltake (Mat. 6:33). Jech xtok, oy ta avoʼonton chapakbe skʼoplal li kʼusi melele xchiʼuk chavakʼ ta ilel ti jutbil li kʼusi yaloj Satanas ta stojolal li Diose. ¿Kʼusi tskoltaot sventa spas avuʼun taje? Li kʼusi chapas ta akuxlejale te chavakʼ ta ilel ti muʼyuk lek chavil li kʼusitik yaloj Satanas ti mu meleluke, ti chapakbe skʼoplal li kʼusi melele, ti oy ta avoʼonton ti jaʼuk sventainot li Jeovae xchiʼuk ti chakʼan chachʼunbe li stukʼil mantaltake. Sventa xvinaj ta akuxlejale, skʼan xavalbe Jeova ti oy ta avoʼonton chatun ta stojolal ta sbatel osile. Laje chavichʼ voʼ, yuʼun akʼanoj li kʼusi melel xchiʼuk li tukʼilale. w23.03 3 par. 4, 5

Li krixchanoetik avie mu snaʼik kʼusi jaʼ li jun oʼontonal yuʼun Diose ti jaʼ li kʼu yelan chkaʼi jbatik kʼalal lek chkil jbatik xchiʼuk li Jtotik ta vinajele. Yuʼun jun noʼox koʼontontik xchiʼuk muʼyuk kʼusi chijxiʼo (Filip. 4:​6, 7). Ta jkʼupintik yamigoinel li buchʼutik skʼanojik Jeovae xchiʼuk lek xkil jbatik xchiʼuk «li Dios ti chakʼ jun oʼontonale» (1 Tes. 5:23). Kʼalal chkojtikintik Jeova, ta jpat koʼontontik ta stojolal xchiʼuk ta jchʼunbetik smantale, chakʼbutik jun oʼontonal ti jaʼ tskoltautik kʼalal oy kʼusi tsots ta jnuptantike.¿Kʼuxi xuʼ jun koʼontontik kʼalal chtal tsatsal chamel ta spʼejel balumil, kʼalal oy kʼusi ta jnuptantik, kʼalal oy paskʼop o kontrainele? Xuʼ van ta jvul-o koʼontontik taje. Ep ermanoetik jaʼ jech spasojik kʼuchaʼal laj yal Jesus li ta teksto avie. Koliyal Jeova, jun yoʼonton yaʼioj sbaik kʼalal oy kʼusi tsots tsnuptanike. w22.12 16 par. 1, 2   

Xuʼ oy kʼusitik xjel ta jkuxlejaltik akʼo mi mu jkʼantik. Jaʼ yuʼun, skʼan teuk ta joltik ti mu jaʼuk mas tsots-o jkʼoplal chilutik Jeova ta skoj li kʼusi jbainojtike. Muʼyuk me sbalil mi jaʼ ta jkʼeltik li kʼusitik staojik ta mantal li yantike, ti muʼyuk jtaojtik li voʼotike (Gal. 6:4). Jaʼ yuʼun, li kʼusi xuʼ jpastike jaʼ ti jkʼeltik kʼuxi xuʼ mas xijtun ta stojolal Jeova xchiʼuk ti jkoltatik li yantike. Mi lek noʼox sba jkuxlejaltik xchiʼuk mi muʼyuk chij-och ta ilile, xuʼ oy kʼusitik yan xlik jbaintik ta mantal. Oyuk kʼusi xkakʼ ta koʼontontik avi ti jaʼ tskoltautik sventa oyuk kʼusi yan jpastik ta tsʼakale. Mi chakʼan cha-och ta prekursor regulare, ¿mi xuʼ xa onoʼox van xa-och ta prekursor auksiliar kʼuk sjalil? O mi chakʼan cha-och ta siervo ministeriale, ¿mi xuʼ van mas xachol mantal? Skotol li kʼusi chapas avie xuʼ me skoltaot sventa oyuk kʼusi yan xabain li ta jelavele. Akʼo persa ti bu kʼalal xuʼ avuʼun ta spasbel li yabtel Jeovae. w22.04 26, 27 par. 16, 17

Li Jeovae xuʼ skoltautik yoʼ xkuch kuʼuntik li jvokoltike xchiʼuk ti xijmuyubaj-o xijtun ta stojolale. Kʼalal chkalbetik Jeova li kʼusi ta jvul-o koʼontontike, xuʼ xakʼ kipaltik sventa xkuch kuʼuntik. Pe mi muʼyuk xchʼay ta anil li jvokoltike, xuʼ van ep ta velta skʼan jkʼanbetik ti xakʼ kipaltik sventa xkuch kuʼuntike. Taje jaʼ onoʼox li kʼusi tstij koʼontontik ti akʼo jpastike. Jaʼ li kʼusi laj yakʼ ta aʼiel kʼalal xi laj yal Isaiase: «Mu me xavikta abaik ta skʼoponel [li Jeovae]» (Is. 62:7). Jaʼ yuʼun, skʼan ti mu xijlubtsaj ta skʼoponel li Jeovae. Taje tsvules ta joltik li skoʼoltasobiltak laj yal Jesus ta Lukas 11:​8-10 xchiʼuk 13 ta sventa li orasione. La stij koʼontontik sventa jechuk-o jkʼanilanbetik xchʼul espiritu. Jech xtok, xuʼ jkʼanbetik ti skoltautik sventa lekuk kʼusi xkʼot ta nopel kuʼuntike. w22.11 8 par. 1; 9 par. 6, 7

Xuʼ me xlik xa noʼox achapan aba xchiʼuk avutsʼ avalal sventa xkuch avuʼunik li kontrainele. Mu xanopbe skʼoplal li kʼusitik chopol xuʼ xkʼot ta pasele, mas lek kʼelo kʼuxi xuʼ lek xavil aba xchiʼuk Jeova xchiʼuk koltao avalab anichʼnab. Albo Jeova mi chavul avoʼontone (Sal. 62:​7, 8). Albeik skʼoplal ta avutsʼ avalalik ti kʼu yuʼun skʼan jpat koʼontontik ta stojolal Jeovae. Lek ti xachapan li avalab anichʼnab ta sventa li kʼusi xuʼ jnuptantike, pe skʼan xachapan xtok sventa xkuch yuʼunik li kontrainele xchiʼuk ti xachanubtasan ti spat yoʼontonik ta stojolal Jeovae. Vaʼun, lek me tsots yoʼontonik xchiʼuk muʼyuk kʼusi chiʼik-o. Li jun oʼontonal chakʼ Diose jun koʼontontik yuʼun (Filip. 4:​6, 7). Tstunes sventa xkuch kuʼuntik mi tal jtosuk tsatsal chamel, kʼalal oy kʼusi ta jnuptantik ta anile o kʼalal chkichʼtik kontrainele. Tstunes xtok li moletik ta tsobobbail ti ta sjunul yoʼonton chchabiik li ermanoetike xchiʼuk ti xuʼ jkolta jbatik ta jujuntale. Li jun oʼontonal taje chchapanutik sventa xkuch kuʼuntik li kʼusi chtal ta tsʼakale, jech kʼuchaʼal li «mukʼta tsatsal [vokolile]» (Mat. 24:21). w22.12 27 par. 17, 18

Mu chopoluk xkaʼi jbatik ta skoj li kʼusitik chopol jpasojtik ta voʼnee. Pe maʼuk skʼan xal ti «yolbaj xa ta jpas jmultik» ta skoj ti jnaʼojtik ti spojojutik xa li Jeovae (Ebr. 10:​26-31). Mi jsutesoj xa koʼontontik, mi jkʼanojbetik xa koltael Jeova xchiʼuk li moletik ta tsobobbaile xchiʼuk mi jeloj xa jtalelaltike, xuʼ jpʼel ta koʼontontik ti yakʼojutik xa ta pertone (Is. 55:7; Ech. 3:19). Koliyal li pojelale, xuʼ xchʼay jmultik li Jeovae. Muʼyuk chijchʼajub li ta Paraisoe. Yuʼun oy noʼox buchʼutik xuʼ jakʼbetik sloʼilik xchiʼuk ta jkʼupintik li kabteltike. Li kʼusi mas to toj leke jaʼ ti chkojtikintik batel mas li Jeovae xchiʼuk ta jkʼupintik li kʼusitik chakʼbutike. Jujun kʼakʼal oy-o kʼusitik ta jchantik ta stojolal li Jdiostike xchiʼuk li kʼusitik spasojane. w22.12 13 par. 17, 19

«Li antse» mu jaʼuk skʼoplal li Evae. Yuʼun li albil kʼope chal ti snitilulal antse ta xvochʼbe sjol li kiletel chon ti jaʼ skʼoplal li Satanase. Jaʼ yuʼun chaʼa, li snitilulal Eva ti jaʼ jun jmulavil krixchanoe mu xuʼ yuʼun slajesbe skʼoplal li Satanase. ¿Buchʼu xuʼ slajesbe skʼoplal un chaʼa? Li ta Apokalipsis ti jaʼ slajeb livro ta Vivliae chalbutik buchʼu jaʼ skʼoplal li ants ti chal ta Jenesis 3:15 (Apok. 12:​1, 2, 5, 10). Mu jaʼuk skʼoplal jun batsʼi ants, yuʼun «te oy ta yok li lunae, oy jun korona ta sjol ti oy 12 ta pʼej skʼanalile» xchiʼuk vokʼ jun skerem ti jaʼ skʼoplal li Ajvalilal yuʼun Diose. Ta skoj ti ta vinajel oy li Ajvalilal yuʼun Diose, skʼan ti ta vinajeluk oy ek li antse. Jaʼ skʼoplal li jvokʼ s-organisasion Jeova ti te oy ta vinajele, ti te skʼoplalik li anjeletik ti tukʼ yakʼoj sbaike (Gal. 4:26). Li ta Vivliae te chakʼ kiltik buchʼu jaʼ li snitilulal ants ti mas tsots skʼoplale. Jaʼ te chlokʼ talel li ta snitilulal Abraane (Jen. 22:​15-18). w22.07 15, 16 par. 6-8

Li Vivliae jaʼ jmotontik yakʼoj li Jeovae, yuʼun xuʼ xijpʼijub yuʼun. Li tojobtaseletik ta Vivliae skoltaoj li krixchanoetike. Yuʼun li Vivliae xuʼ sjel jkuxlejaltik. Kʼalal la stsʼiba Moises li baʼyel livroetik ta Vivliae, xi laj yalbe li j-israeletike: «Yuʼun maʼuk me ti muʼyuk stu li kʼusi chkale, jaʼ sventa xakuxiik» (Deut. 32:47). Lek kʼusi chbat ta pasel yuʼunik xchiʼuk xmuyubajik noʼox me li buchʼutik chchʼunik li kʼusi chal Tsʼibetike (Sal. 1:​2, 3). Akʼo mi voʼne xa tajek laj yichʼ tsʼibael li Vivliae, jech-o tsjelbe xkuxlejal li krixchanoetike. Li lekil tojobtaseletik chal Vivliae jtunel-o kuʼuntik li avie, yuʼun skoltaoj tal epal krixchanoetik. Kʼalal ta jkʼeltik xchiʼuk ta jnopbetik skʼoplal li tojobtaseletik tee, li buchʼu laj yakʼ ta naʼele chakʼbutik xchʼul espiritu sventa xkakʼ ta jkuxlejaltik (Sal. 119:27; Mal. 3:16; Ebr. 4:12). Li Jeova ti jaʼ laj yakʼ ta naʼel li Vivliae oy tajek ta yoʼonton tskoltaot. ¿Mi mu tstijuk avoʼonton sventa jechuk-o xachan li Vivliae? w23.02 3 par. 5, 6

Li ta Apokalipsis kapitulo 13, chal ti svukpʼejal jolile, jaʼ xkaltik, li Reino Unido xchiʼuk Estados Unidose jaʼ yan jtiʼvanej chonbolom xchiʼuk xi chalbe skʼoplale: «Oy chib xulub kʼuchaʼal chʼiom chij, pe lik kʼopojuk kʼuchaʼal jkot dragon. [ . . . ] Tspas mukʼtik senyailtak, yuʼun tsyales tal kʼokʼ ta vinajel ta sat krixchanoetik ti te chkʼot ta balumil yuʼune» (Apok. 13:​11-15). Li ta kapitulo 16 xchiʼuk 19 ta Apokalipsise, chal ti jaʼ «li jloʼlavanej j-alkʼope» (Apok. 16:13; 19:20). Li Daniele laj yalbe skʼoplal ek li kʼusi tspasik li Reino Unido xchiʼuk Estados Unidose, yuʼun xi laj yale: «Toj echʼ xa noʼox xibal sba chakʼ vokolil» (Dan. 8:​19, 23, 24, tsʼib ta yok vun). Taje jech kʼot ta pasel li ta Xchibal Mukʼta Paskʼop ta spʼejel Balumile. Li chib tsatsal vombaetik ti jaʼ la spasik li sientifikoetik ta Reino Unido xchiʼuk Estados Unidose jaʼ laj yakʼbe stsutseb li paskʼop taje. Jaʼ jech la syalesik tal kʼokʼ ta vinajel xkaltik li Reino Unido xchiʼuk Estados Unidose. w22.05 10 par. 9