Julio

Jaʼ jun matanal yakʼojbutik Jeova ti xuʼ xijkʼopoje. Akʼo mi jech, li matanal taje chopol lik yichʼ tunesel. Li Satanase la sjutbe kʼop li Evae, jaʼ yuʼun maʼuk xa tukʼil krixchanoutik (Jen. 3:​1-4). Li Adan eke muʼyuk lek la stunes skʼopojel kʼalal laj yakʼbe smulin Eva xchiʼuk Jeova li kʼusi chopol bat ta pasel yuʼune (Jen. 3:12). Li Kaine la sjutbe kʼop Jeova kʼalal laj xa ox smil li yitsʼin ti Abel sbie (Jen. 4:9). Li avie, jutuk mu skotoluk li pelikulaetike naka chopol kʼop tstunesik. Taje jaʼ xa jech chkʼopojik ek li ta chanob vunetik xchiʼuk li ta abtelaletike. Xuʼ van xnop tajek xkaʼitik xchikintael li chopol kʼopetike, jaʼ yuʼun xuʼ van jaʼ xa jech xlik kʼopojkutik ek mi muʼyuk la jkʼel jbatike. Li yajtsʼaklomutik Kristoe ta jkʼantik ti lekuk xaʼi sba kuʼuntik li Jeovae, jaʼ yuʼun muʼyuk ta jtunestik chopol kʼopetik. Chkakʼtik persa sventa lekuk jkʼopojeltik yoʼ xkichʼtik-o ta mukʼ li Jeovae. w22.04 4 par. 1-3

Li Jesuse ta smelolal noʼox laj yil li kʼusitik x-ayane. Laj onoʼox skʼupin ti ta xveʼe xchiʼuk ti ta x-uchʼbolaje (Luk. 19:​2, 6, 7). Jun veltae, la skʼatajes ta lekil vino li voʼe. Taje jaʼ li baʼyel skʼelobil juʼelal la spase (Juan 2:​10, 11). Jech xtok, toyol tajek stojol li skʼuʼ slapoj kʼalal laj yichʼ milele (Juan 19:​23, 24). Pe maʼuk mas tsots skʼoplal laj yil li kʼusitik x-ayane. Laj yal ti chakʼbutik Jeova li kʼusi chtun kuʼuntik mi jaʼ baʼyel la jsaʼtik li Ajvalilal yuʼune (Mat. 6:​31-33). Ep buchʼutik staojbeik sbalil ti yakʼoj ta xkuxlejalik li lekil tojobtaseletik yakʼoj Jeova ta sventa li takʼine. Kalbetik skʼoplal jun ermano ti muʼyuk to nupunem ti Daniel sbie. Xi chale: «Ta jkeremal onoʼox jaʼ mas tsots skʼoplal laj kaʼi ti chitun ta stojolal Jeovae». Ta skoj ti lek noʼox sba xkuxlejal li Daniele, stunesoj skʼakʼal xchiʼuk kʼusitik xtojob spasel sventa skolta li ermanoetik ti chil svokolike xchiʼuk ti xtun ta Betele. Xi to chale: «Li kʼulejale mi jsetʼuk xkoʼolaj kʼuchaʼal li epal bendisionetik yakʼojbun Jeovae». w22.05 21, 22 par. 6, 7

Jtos ti kʼu yelan xuʼ xkakʼtik ta ilel ti jkʼanojtik li mantale jaʼ kʼalal ta jchantik jujun kʼakʼal li Jvivliatike xchiʼuk li jvuntike. Yuʼun mu ventauk kʼu xa sjalil ochemutik ta mantal, oy onoʼox kʼusi ta jchantik batel. Mi laj kakʼtik persa chijchanunaje, ta me jtabetik sbalil. Mu jkotoltik ta jkʼupintik ti xijchanunaj xchiʼuk ti jsabetik smelolale, pe li Jeovae tskʼan ti akʼo xkakʼ ta koʼontontik yaʼibel smelolal li kʼusi melele (Prov. 2:​4-6). Kʼalal jech ta jpastike, ep kʼusitik lek ta jtatik. Jun ermano ti Corey sbie chal ti kʼalal tskʼel Svivliae, jun noʼox versikulo chakʼ ta yoʼonton xchanel. Xi chale: «Ta jkʼel li tsʼibetik ta yok vune, ta jsaʼ ti bu chtakvan batel jujun versikuloe xchiʼuk ta jsabe mas smelolal. […] Kʼalal jech ta jpase, ta jtabe mas sbalil ti chichanunaje». Mu ventauk mi jech ta jpastik, pe mi ta jchʼakbetik yorail xchiʼuk mi chkakʼtik persa ta jchan li Jvivliatike, chkakʼtik ta ilel ti ep sbalil chkiltik li mantale (Sal. 1:​1-3). w22.08 17 par. 13; 18, 19 par. 15, 16

Kʼalal ay ta balumile, la stunesbe spasbentak Jeova sventa xakʼbe xchan yajchankʼoptak ta sventa li Stote. Jkʼeltik batel junantik. Skʼanoj skotol krixchanoetik li Jeovae. Li ta Mantaletik ta Vitse, li Jesuse te laj yalbe yajchankʼoptak chaʼtos spasbentak Jeova ti muʼyuk mas tstsakik ta venta li krixchanoetike: jaʼ li xojobal kʼakʼale xchiʼuk li voʼe. Li chaʼtos taje jtunel sventa xijkuxi-o. Li Jeovae chakʼbe skotol krixchanoetik li kʼusitik taje akʼo mi muʼyuk chtunik ta stojolal, yuʼun jaʼ jun Dios ti kʼanvaneme (Mat. 5:​43-45). Kʼalal laj yalbe skʼoplal Jesus taje, jaʼ sventa xchanubtas yajchankʼoptak ti oy ta yoʼonton Jeova ti jkʼantik skotol li krixchanoetike. Jaʼ yuʼun, kʼalal chkiltik kʼu yelan kʼupil sba chchʼay batel li kʼakʼale o kʼalal xchajajet jutuk voʼe, jaʼ me svinajeb ti skʼanojutik li Jeovae xchiʼuk ti mu tʼujbiluk yajval yuʼune. Taje tstij koʼontontik sventa jcholbetik mantal skotol li krixchanoetike. w23.03 17 par. 9, 10

Li jtakbol Juane oy to kʼusi yan laj yil ti toj labal sba laj yaʼie. ¿Kʼusi jaʼ? Jaʼ jun ants ti te chotol batel ta sba jkot jtiʼvanej chonbolom ti kuxul tsoj skolorale, jun «jchonbail ants ti tsots [sjuʼele]» xchiʼuk jaʼ sbi «Mukʼta Babilonia». Jech xtok, «[chmulivaj] xchiʼuk li ajvaliletik ta balumile» (Apok. 17:​1-5). ¿Buchʼu skʼoplal li Mukʼta Babiloniae? Mu jaʼuk skʼoplal li politikae, yuʼun li ta Apokalipsise, chal ti chmulivaj xchiʼuk li ajvaliletik ta balumile (Apok. 18:9). Ta skoj ti te kajal batel ta sba li jtiʼvanej chonbolome, chakʼ kiltik ti jaʼ tskʼan tspas ta mantale. Maʼuk skʼoplal xtok li pʼolmajebaletik ta sbalumil Satanase, yuʼun li ta Apokalipsise, ta tsʼakal to chalbe skʼoplal «li jpʼolmajeletik ta [balumile]» (Apok. 18:​11, 15, 16). Li ta voʼneal Babiloniae, oy toʼox ep jecheʼ relijion te. Jaʼ yuʼun, li Mukʼta Babiloniae jaʼ skʼoplal li yichʼel ta mukʼ jecheʼ diosetike. Jaʼ skotol li jecheʼ relijionetik oy ta balumile (Apok. 17:​5, 18). w22.05 11 par. 14-16

Li jun meʼile stalel onoʼox ti tsnop mi ta onoʼox xtun ta stojolal Jeova li yalabtake. Li totil meʼiletike snaʼojik ti ep sujel tstaik li yalab xnichʼnabik ta sbalumil Satanase. Epal meʼiletike vokol chaʼiik ta stsʼitesel yalabik ta skoj ti chʼabal smalalike o ti muʼyuk chtunik ta stojolal Jeovae. Pe maʼuk noʼox vokol chaʼiik ti xchʼiesbeik ta yoʼonton mantal yalab xnichʼnabik li buchʼutik stuk oy ta mantale, yuʼun vokol chaʼiik ek li buchʼu jmoj chtunik ta stojolal Jeovae. Pe mu xavat avoʼonton. Ta me skoltaot li Jeovae. Xuʼ me xajakʼbe yan totil meʼiletik kʼuxi stunesojik ta yichʼel ta mukʼ Jeova ta yutsʼ yalalik li abtejebaletik yakʼoj s-organisasion Jeovae (Prov. 11:14). Jech xtok, kʼanbo koltael Jeova sventa xanaʼ kʼuxi xuʼ xachiʼin ta loʼil avalab yoʼ xanaʼ kʼusi tsnopik xchiʼuk ti kʼu yelan chaʼi sbaike (Prov. 20:5). w22.04 17 par. 4, 7; 18 par. 9

Yan ti kʼusi xuʼ jpastik sventa masuk to jkʼantik li Jeovae jaʼ ti xkojtikintik lek li Xnichʼone, yuʼun chakʼbe ta ilel li stalelal Stote (Ebr. 1:3). Ti kʼuxi xuʼ xkojtikintik li Jesuse jaʼ ti jchantik li chanib Evanjelioetike. ¿Mi nopem xavaʼi xchanel Avivlia jujun kʼakʼal? Mi muʼyuk toe, lek me ti xalikese. Kʼalal chakʼel li kʼusi laj yal xchiʼuk la spas li Jesuse, akʼo venta kʼu yelan li stalelale. Toj lek yoʼonton, stakʼ noʼox kʼoponel xchiʼuk la spet li uni ololetike (Mar. 10:​13-16). Jun noʼox yoʼonton li yajchankʼoptak kʼalal te xchiʼukane, jaʼ yuʼun chalik li kʼusi tsnopike (Mat. 16:22). Ti kʼu yuʼun jech stalelal li Jesuse jaʼ ta skoj ti jaʼ jech stalelal li Stote. Li Jeovae toj lek yoʼonton xchiʼuk stakʼ noʼox kʼoponel, jaʼ yuʼun xuʼ jkʼopontik xchiʼuk jchapbetik skotol li kʼusi oy ta koʼontontike. Jun koʼonton jech ta jpastik, yuʼun muʼyuk kʼusi chopol tsnop ta jtojolaltik. Skʼanojutik xchiʼuk oyutik ta yoʼonton (1 Ped. 5:7). w22.08 3 par. 4, 5

Ta skoj ti jaʼ spasojutik li Jeovae, xojtikinutik lek. Labal sba ta aʼiel ti xojtikin lek skotol li krixchanoetike (Sal. 139:​15-17). Jaʼ yuʼun, snaʼoj lek ti jmulavilutik kʼuchaʼal li jtot jmeʼtike. Pe maʼuk noʼox, yuʼun snaʼoj ti kʼu yelan chkakʼ ta ilel jtalelaltike jaʼ ta skoj li kʼusitik kʼotem ta jtojolaltike. Ta skoj ti xojtikinutik lek li Jeovae, jaʼ chtijbat yoʼonton sventa xakʼbutik ta ilel xkʼuxul yoʼonton (Sal. 78:39; 103:​13, 14). Li Jeovae yakʼoj ta ilel ti tskʼan chakʼutik ta pertone. Xaʼibe lek smelolal ti jkuchinojtik tal mulil xchiʼuk ti chijlaj ta skoj ti la spas smul li baʼyel vinik ti Adan sbie (Rom. 5:12). Mi junuk krixchano xuʼ ox skoltautik lokʼel li ta mulil xchiʼuk lajelale (Sal. 49:​7-9). Pe lijkʼuxubaj ta yoʼonton li Diose, jaʼ yuʼun la stak talel Xnichʼon sventa xcham ta jtojolaltik jech kʼuchaʼal chal ta Juan 3:16 (Mat. 20:28; Rom. 5:19). w22.06 3 par. 5, 6

Mi chij-akʼvan ta pertone, chakʼutik ta perton li Jeovae. Li ta skʼakʼalil Jobe, li Jeovae jaʼ xa onoʼox jech laj yakʼ ta ilel. Li Jobe oy kʼusitik kʼuxik albat yuʼun li Elifas, Bildad xchiʼuk Sofare. Pe albat yuʼun Jeova ti akʼo spas orasion ta stojolalike. Kʼalal jech la spas li Jobe, akʼbat bendision (Job 42:​8-10). Chopol me mi ta jnakʼ skʼakʼal koʼontontike. Li skʼakʼal oʼontonale xkoʼolaj kʼuchaʼal jun ikatsil, jaʼ yuʼun li Jeovae tskʼan ti jyalestike (Efes. 4:​31, 32). Xi chalbutike: «Iktao li skʼakʼal avoʼontone xchiʼuk komtsano li stiʼemal ajole» (Sal. 37:8). Mi ta jchʼuntik li tojobtasel taje, ta me jtabetik sbalil. Yuʼun mi la jnakʼ skʼakʼal koʼontontike, chij-ipaj xchiʼuk chilbajin jnopbentik (Prov. 14:30). Kʼalal oy buchʼu ta jnakʼ skʼakʼal koʼontontik ta stojolale, voʼotik noʼox chkil jvokoltik, yuʼun xkoʼolaj ti chkuchʼtik venenoe. Jaʼ yuʼun, kʼalal chkakʼtik ta perton li yantike, ta jtabetik sbalil jtuktik. Jun noʼox koʼontontik xchiʼuk xuʼ xijtun-o ta stojolal Jeova. w22.06 10 par. 9, 10

Li spatobil koʼontontike xkoʼolaj ta smak jolil, yuʼun chchabi jnopbentik xchiʼuk tskoltautik sventa mu jaʼuk jpastik li kʼusi tskʼan koʼontontike, ti jaʼ muʼyuk xa lek chkil jbatik-o xchiʼuk Jeovae (1 Kor. 15:​33, 34). Li spatobil koʼontontik ti xkoʼolaj ta smak jolile tskoltautik sventa mu jnoptik ti muʼyuk onoʼox lek chilutik li Jeovae. Pe teuk ta joltik ti jaʼtik jech albat yuʼun Elifas li Jobe ti jaʼ yamigo ta alele. Xi albate: «¿Kʼusi yabtel li jun krixchano ti snaʼ xcham sventa sakuk x-ilate [ . . . ]? ¡Kʼelavil! Muʼyuk spatoj yoʼonton ta stojolal li yaj-anjeltake xchiʼuk muʼyuk sak chil xtok li vinajele» (Job 15:​14, 15). ¡Taje mu meleluk! Jvules ta joltik ti jaʼ tskʼan ti jechuk jnoptik li Satanase. Yuʼun snaʼoj ti mi jech-o te xijnopnune, ta kʼunkʼun chchʼay batel li spatobil koʼontontike. Jpʼeluk ta koʼontontik ti tskʼan Jeova ti xkuxi sbatel osil li yajtuneltake xchiʼuk tskolta sventa staike (1 Tim. 2:​3, 4). w22.10 25, 26 par. 8-10

Li Satanase tskʼan ox ti akʼo snop Job ti yakal chil svokol ta skoj ti muʼyuk xa lek ch-ilat yuʼun li Jeovae. Jaʼ yuʼun, laj yakʼ taluk tsatsal ikʼ sventa slilin li na yoʼ bu jun toʼox yoʼonton chveʼik li lajunvoʼ xnichʼnabtak Jobe (Job 1:​18, 19). Jech xtok, laj yakʼ yaluk tal kʼokʼ ta vinajel sventa smilbe li xchijtake xchiʼuk li jchabichijetik yuʼune (Job 1:16). Ta skoj ti ta vinajel lik tal li tsatsal ikʼ xchiʼuk kʼokʼe, li Jobe la snop ti jaʼ la stak tal Jeova ta skoj ti muʼyuk lek ch-ilate. Akʼo mi jech la snop, muʼyuk la xchopol kʼopta li Diose. Laj yal ti la xchʼam li kʼusitik lek akʼbat yuʼun Jeovae, jaʼ yuʼun laj yal xtok ti chchʼam li kʼusitik chopol ch-akʼbate. Jech oxal, xi laj yale: «Akʼo yichʼ-o kʼupil kʼoptabel li sbi Jeovae» (Job 1:​20, 21). w22.06 21 par. 7

Li Jesuse jaʼtik jech laj yalbe li yajchankʼoptak jech kʼuchaʼal chal Juan 17:14. Ta melel, kilojtik kʼu yelan kʼotem ta pasel li albil kʼope, mas to li sien jabil echʼem tale. ¿Kʼu yuʼun jech chkaltik taje? Li ta 1914, lik spas mantal ta vinajel li Jesuse; vaʼun ta tsʼakal jutuke, la sjip yalel li Satanase. Mu xa xuʼ sut batel ta vinajel avi li Diabloe, jaʼ xa noʼox tsmala kʼusi ora chichʼ lajesel (Apok. 12:​9, 12). Pe mu teuk noʼox smeyoj skʼob, yuʼun ta skapemal sjol tstsak ta kʼop li steklumal Diose (Apok. 12:​13, 17). Jaʼ yuʼun, mas to spʼajojutik li krixchanoetike. Pe skʼan mu jxiʼtatik li Satanas xchiʼuk sviniktake. Xuʼ jech jpʼel ta koʼontontik ek li kʼusi xi laj yal li jtakbol Pabloe: «Mi liʼ oy ta jtojolaltik li Diose, ¿buchʼu xa onoʼox xuʼ tskontrainutik?» (Rom. 8:31). Xuʼ jpat koʼontontik ta stojolal Jeova. w22.07 18 par. 14, 15

Li Jesuse xchʼunoj lek ti ep buchʼutik chkoltavan ta cholmantal li ta slajebal kʼakʼale. Snaʼoj ti chkʼot ta pasel li albil kʼop liʼe: «Li ateklumale chlokʼ ta yoʼonton tskolta sbaik kʼalal tsta skʼakʼalil chavikʼ batel ta paskʼop li avajsoltarotake» (Sal. 110:3). Mi chachol mantale, yakal chakolta li Jesus xchiʼuk li tukʼil xchiʼuk pʼijil mosoile. Yakal chakoltavan xtok sventa xkʼot ta pasel li albil kʼop taje. Yakal xa chichʼ cholel li mantale, pe oy kʼusitik vokol chichʼ nuptanel. Jtos li kʼusi vokol ta jnuptantike jaʼ li kontrainele. Li jvalopatinej mantaletik, li jpolitikoetik xchiʼuk li jnitvanejetik ta relijione tspukik batel jutbil kʼopetik ta sventa li cholmantal ta jpastike. Mi lajik ta loʼlael li kutsʼ kalaltik, li buchʼutik xkojtikintik o li jchiʼiltaktik ta abtele, xuʼ van spajesutik ta cholmantal xchiʼuk mu van xakʼik ti xijtun ta stojolal Jeovae. Ta junantik lumetike, li buchʼutik tskontrainutike chalbutik ti oy kʼusi chopol tspasbutike, chakʼ jvokoltik xchiʼuk chtikʼvanik ta chukel. w22.07 8 par. 1; 9 par. 5, 6

Sventa jtabetik sbalil kʼalal ta jchantik li Vivliae, li Jeovae tskʼan ti nopuk xkaʼitik xchanele xchiʼuk ti jnopbetik skʼoplale. Mi laj kakʼ ta jkuxlejaltik li kʼusi ta jchantike, tstsatsub li xchʼunel koʼontontike xchiʼuk mas xa lek chkil jbatik xchiʼuk li Jeovae. Taje jaʼ chakʼ kipaltik sventa xkuch kuʼuntik. Jech xtok, mi la jpat-o koʼontontik li kʼusi chal Vivliae, li Jeovae ta me xakʼbutik li xchʼul espiritue. Vaʼun, li chʼul espiritue jaʼ chakʼbutik li juʼelal ti mu kʼusi xkoʼolaj-o sventa xkuch kuʼuntik li prevaetik ta jnuptantike (2 Kor. 4:​7-10). Li Jeovae tskolta «li tukʼil xchiʼuk pʼijil mosoil» sventa xakʼbutik mantaletik, videoetik xchiʼuk kʼejojetik ti jaʼ tskoltautik sventa tsotsuk li xchʼunel koʼontontike xchiʼuk ti vikʼiluk jsatik ta mantale (Mat. 24:45). Li Jeovae xchanubtasoj li yajtuneltak sventa xkʼanvanik xchiʼuk ti spatbeik yoʼonton li ermanoetik kʼalal chil svokolike (2 Kor. 1:​3, 4; 1 Tes. 4:9). Li ermanoetik xchiʼuk ermanaetike oy ta yoʼonton tskoltautik sventa tukʼuk xkakʼ jbatik kʼalal ta jnuptantik vokoliletike. w22.08 12, 13 par. 12-14

Mi jaʼ chkaltik li kʼusitik lek tspasik li yantike, chijkoltavan sventa masuk to skʼan sbaik li ermanoetike xchiʼuk ti masuk to xamigoin sbaike. Li yajtsʼaklomtak Kristo ti yijik ta mantale oy onoʼox van chlik skʼopik ek. Jaʼ jech kʼot ta stojolalik li jtakbol Pablo xchiʼuk Bernabe ti lek laj yamigoin sbaike. Li Bernabee tskʼan chikʼ batel Markos ti bu chbat xcholik mantale, pe li Pabloe mu skʼan. «Tsots lik skʼakʼal yoʼontonik ta skoj taje, jaʼ yuʼun la xchʼak sbaik batel ta jujuntal» (Ech. 15:​37-39). Pe li Pablo, Bernabe xchiʼuk Markose la xchapan li skʼopike. Ta tsʼakal li Pabloe lek kʼusi laj yal ta stojolal li Bernabe xchiʼuk Markose (1 Kor. 9:6; Kol. 4:10). Mi oy jkʼoptik xchiʼuk junuk ermano eke, jchapantik noʼox xchiʼuk jaʼuk jkʼelbetik li slekil talelale. Mi jech la jpastike, oy me jun oʼontonal xchiʼuk jmoj noʼox oyutik. w22.08 23 par. 10, 11

Akʼo mi chkakʼ kipaltik ta xchʼunel li stukʼil mantaltak Jeovae, mu me jnoptik ti oy ta jbatik xchapanel li yantike o ti voʼotik xa mas tukʼutike, yuʼun te ta joltik ti jaʼ «Jchapanvanej ta spʼejel [balumil]» li Jeovae (Jen. 18:25). Muʼyuk svaʼanojutik ta jchapanvanej li Diose. Kalbetik skʼoplal Jose ti tukʼ echʼe. Muʼyuk la xchapan yantik akʼo mi muʼyuk lek kʼusi pasbat. Chopol kʼusi pasbat yuʼun li sbankiltake, chonat batel ta mosoil xchiʼuk laj yalbeik stot ti chamem xae. Ta tsʼakale, li Josee la sta sba yan velta xchiʼuk li sbankiltake. Jaʼ xa ox jun ajvalil ti tsots yabtele. Xuʼ muʼyuk xkʼuxul yoʼonton la xchapan li sbankiltake xchiʼuk la spak skʼoplal ti jechuke. Li sbankiltake snopojik xa ox ti tspak skʼoplal akʼo mi chopol tajek chaʼi sbaik ta skoj li kʼusi la spasbeike. Li Josee xi laj yale: «Mu xaxiʼik. ¿Mi yuʼun Diosun chavilik ti voʼon ta jchapanoxuke?» (Jen. 37:​18-20, 27, 28, 31-35; 50:​15-21). Li Josee bikʼit laj yakʼ sba xchiʼuk la snop ti jaʼ noʼox xuʼ xchapanatik yuʼun Jeova li sbankiltake. w22.08 30 par. 18, 19

¿Mi anaʼoj ti xuʼ stunesot Jeova sventa stakʼbe s-orasion junuk ermanoe? Xuʼ stunesutik mu ventauk mi molutik ta tsobobbail, siervo ministerial, prekursor, jcholmantal, kerem tsebutik, mi oy xa jabilaltik, vinikutik o antsutik. Kʼalal oy jun ermano o ermana tskʼanbe koltael li Jeovae, li Diose ep ta velta tstunes li moletik ta tsobobbail o yan yajtuneltak sventa spatbe yoʼonton (Kol. 4:11). Jaʼ jun mukʼta matanal ti xuʼ jech xijtun ta stojolal Jeova xchiʼuk ta stojolal li kermanotaktike. Xuʼ jech jpastik kʼalal chtal tsatsal chamel ta spʼejel balumile, kʼalal oy kʼusi ta jnuptantik ta anile o kʼalal chkichʼtik kontrainele (Prov.19:17). w22.12 22 par. 1, 2

Mi jnaʼ xijkʼanvane, xuʼ spat yoʼontonik ta jtojolaltik. Li chaʼtos mantal laj yal Jesus ti mas tsots skʼoplale jaʼ ti jkʼantik li Jeova xchiʼuk li jchiʼiltaktike (Mat. 22:​37-39). Ta skoj ti jkʼanojtik li Jeova xchiʼuk ti xuʼ jpat lek koʼontontik ta stojolale, ta jkʼan ta jchanbetik stalelal. Mi jkʼanoj li kermanotaktike, muʼyuk ta jpuktik batel li kʼusi jnaʼojtik ta stojolalike, li kʼusi xuʼ chopol-o xaʼi sbaike o ti xuʼ xkʼexavik-oe. Jech ek kʼalal bikʼit chkakʼ jbatike, tskoltautik sventa spat yoʼontonik ta jtojolaltik. Muʼyuk me ta jkʼantik ti baʼyeluk xa xkaltik li kʼusi chkʼotanuk ta pasele o ti xkakʼtik ta aʼiel ti oy kʼusi jnaʼojtik ti mu xuʼ xaʼiik li yantike. Muʼyuk jech ta jpastik, yuʼun mu jkʼantik ti tsotsuk jkʼoplal xilutik li yantike (Filip. 2:3). Mi bikʼit chkakʼ jbatike, muʼyuk chkaltik batel xtok li kʼusi ta jnoptik ta sventa li kʼusi muʼyuk jamal chalbe skʼoplal Vivlia xchiʼuk li jvuntike. w22.09 12 par. 12, 13

Li anjele laj yalbe Daniel ti «ch-epaj li melel yojtikinobile». Jaʼ yuʼun, li steklumal Diose chaʼibeik lek smelolal li albil kʼopetik li ta slivroal Daniele. Laj yal xtok ti buchʼutik toj chopolike muʼyuk chaʼibeik smelolal (Dan. 12:10). Jaʼ xa yorail ti xkakʼtik ta ilel ti mu xijkoʼolaj kʼuchaʼal li chopol krixchanoetike (Mal. 3:​16-18). Li Jeovae yakal tstsob «jun jteklum ti stuk noʼox jeche», jaʼ xkaltik, li kʼusi toj ep sbalil chile. ¿Mi mu jechuk ti ta jkʼantik ti teuk jkʼoplaltike? Labal sba li kʼusitik yakal chkʼot ta pasel avie. Pe mas to li kʼusitik chkʼot ta pasel ta tsʼakale. Poʼot xa xlaj skʼoplal li choplejale, vaʼun chkiltik chkʼot ta pasel li kʼusi xi albat yuʼun Jeova li Daniele: «Chatots talel sventa xavichʼ amoton li ta slajebal kʼakʼale» (Dan. 12:13). ¿Mi chakʼan xa ti xkʼot skʼakʼalil ti chchaʼkuxi talel li Daniel xchiʼuk li buchʼutik chamem avuʼune? Mi jeche, tukʼ xavakʼ aba ta stojolal Jeova. Vaʼun, te tsʼibabil chkom abi li ta slivroal kuxlejale. w22.09 24 par. 17; 25 par. 19, 20

Patbat van tajek yoʼonton taje. Vul van ta sjol ti jaʼ jech laj yal Jeova kʼalal la stʼuj li Moises xchiʼuk Isaias sventa xkʼotik ta yaj-alkʼope (Eks. 3:10; Is. 6:8). Li Esekiele snaʼoj xtok ti laj onoʼox skolta Jeova li yaj-alkʼoptak taje sventa spasik li abtelaletik ti tsotsik ta pasele. Kʼalal chib to velta «ta jtakot batel» x-utat yuʼun li Diose, te laj yakʼ venta ti chkoltaat onoʼoxe. Li ta slivroal Esekiel xtoke ep ta velta xi chale: «La skʼoponun tal li Jeovae» (Esek. 3:16). Xchiʼuk oy jaykoj ti xi chale: «La skʼoponun tal yan velta li Jeovae» (Esek. 6:1). Jaʼ yuʼun, li j-alkʼope jpʼel ta yoʼonton ti jaʼ akʼbat yabtel yuʼun li Jeovae. Ta skoj ti tun ta paleal li stote, chanubtasat van ti jech-o tskolta yaj-alkʼoptak li Jeovae. Yuʼun laj onoʼox yalbe Isaak, Jakob xchiʼuk Jeremias ti te chchiʼinane (Jen. 26:24; 28:15; Jer. 1:8). w22.11 2 par. 3

Akʼo mi la saʼ smulik li Adan xchiʼuk Eva xchiʼuk ti chijcham ta skoj ti jaʼutik snitilulalike, li Jeovae muʼyuk chʼayem ta sjol li kʼusi oy ta yoʼontone (Is. 55:11). Oy-o ta yoʼonton ti xkuxi sbatel osil li buchʼutik tukʼ chakʼ sbaik ta stojolale. ¿Kʼuxi jnaʼojtik taje? Jaʼ ta skoj li kʼusitik yaloj xchiʼuk spasoj sventa xkʼot ta pasel li kʼusi tskʼan yoʼontone. Yaloj Jeova ti chchaʼkuxes li buchʼutik chamemike xchiʼuk chakʼ ti xkuxiik sbatel osile (Ech. 24:15; Tito 1:​1, 2). Li Jobe xchʼunoj lek ti oy tajek ta yoʼonton Jeova ti xchaʼkuxes li buchʼutik chamemike (Job 14:​14, 15). Li j-alkʼop Daniele snaʼoj ti chchaʼkuxi li krixchanoetike xchiʼuk ti chkuxiik-o sbatel osile (Sal. 37:29; Dan. 12:​2, 13). Li judaetik ta skʼakʼalil Jesuse snaʼojik ek ti Jeovae xuʼ xakʼbe xkuxlejal sbatel osil li yajtuneltak ti tukʼ laj yakʼ sbaike (Luk. 10:25; 18:18). Li Jesuse ep ta velta laj yalbe skʼoplal li kuxlejal sbatel osile xchiʼuk laj yichʼ chaʼkuxesel yuʼun li Stote (Mat. 19:29; 22:​31, 32; Luk. 18:30; Juan 11:25). w22.12 4, 5 par. 8, 9

Li Jeovae tskʼan ti xijnopaj ta stojolale (Sant. 4:8). Tskʼan ti xkʼotuk ta Jdiostik, ta Jtotik xchiʼuk ta kamigotik. Tstakʼ li j-orasiontike xchiʼuk tskoltautik kʼalal oy kʼusi ta jnuptantike. Jech xtok, tstunes s-organisasion sventa xchanubtasutik xchiʼuk xchabiutik. Xuʼ xijnopaj ta stojolal Jeova kʼalal ta jkʼopontike, ta jchanbetik li Skʼope xchiʼuk ti jnopbetik skʼoplale. Mi jech ta jpastike, tskoltautik sventa mas to jkʼantik xchiʼuk ti jtojbetik ta vokol li kʼusi tspas ta jtojolaltike. Oy ta koʼontontik xchʼunbel smantal xchiʼuk ti jkʼupil kʼoptatik jech kʼuchaʼal sta-oe (Apok. 4:11). Kʼalal mas to chkojtikintik li Jeovae, mas to ta jpat koʼontontik ta stojolal xchiʼuk ta stojolal s-organisasion ti yakʼoj sventa xchabiutike. Li Satanase oy kʼusi tspas sventa mu xa jpat lek koʼontontik ta stojolal Jeova xchiʼuk s-organisasion. Pe xuʼ stsal kuʼuntik. Mi tsots xchʼunel koʼontontik xchiʼuk mi jpatoj lek koʼontontik ta stojolal Jeovae, muʼyuk chijnamajutik ta stojolal mi jaʼuk ta stojolal li s-organisasione (Sal. 31:​13, 14). w22.11 14 par. 1-3

Ep yajtsʼaklomtak Kristo yichʼojik chukel xchiʼuk yakʼoj ta vokol xkuxlejalik ta skoj ti skʼanojik li Jeova ti jaʼ noʼox stuk oy sderecho sventa x-ajvalilaje. Jpʼel ta yoʼonton ti tukʼ chakʼ sbaik jech kʼuchaʼal li oxvoʼ j-ebreoetik ti tukʼ laj yakʼ sbaik ta stojolal li Mukʼul Dios mu ventauk mi xichʼik tikʼel ta orno ti xloklun skʼakʼale. Li Davide snaʼoj ti toj tsots skʼoplal ti tukʼuk koʼontontik ta stojolal Diose. Xi laj yale: «Chal Jeova kʼusi chkʼot ta stojolalik li jteklumetike. Chapanun, Kajval Jeova, tsako ta venta li kʼusitik tukʼ jpasoje xchiʼuk li stukʼil koʼontone» (Sal. 7:8). Xi to laj yale: «Jaʼuk me akʼo xchabiun li stukʼil koʼontone xchiʼuk li jtukʼilale» (Sal. 25:21). Li kʼusi mas lek xuʼ jpas ta jkuxlejaltike jaʼ ti tukʼuk-o koʼontontik ta stojolal Jeovae. Mi jech la jpastike, jaʼ jech chkaʼi jbatik kʼuchaʼal li jtsʼibajom yuʼun salmo ti xi laj yale: «Xmuyubajik noʼox li buchʼutik oy stukʼil yoʼontonike, [ . . . ] li buchʼutik chchʼunbeik smantal Jeovae» (Sal. 119:​1, tsʼib ta yok vun). w22.10 17 par. 18, 19

Toj ep buchʼutik la xchiʼin ta loʼil Job li ta sjunul xkuxlejale, pe li bu mu xchʼay ta sjole jaʼo kʼalal loʼilajik xchiʼuk Jeovae. Li Jeovae laj yalbe Job ti akʼo skʼel junantik li kʼusitik labalik sba spasoj Jeovae, yuʼun jaʼ chkoltaat sventa snaʼ ti toj pʼije xchiʼuk ti xuʼ spat yoʼonton ta stojolal ti xuʼ xchabi li yajtuneltake. Li Jeovae laj yakʼbe yil Job ti chakʼbe skotol kʼusitik chtun yuʼun li chonbolometike. Ti jech la spase, jaʼ te laj yakʼ venta ti xuʼ x-akʼbat li kʼusitik chtun yuʼun eke (Job 38:​39-41; 39:​1, 5, 13-16). Kʼalal la snopbe skʼoplal Job li kʼusitik spasanoj Jeovae, te laj yojtikinbe stalelaltak. Toj ep kʼusitik xuʼ jchantik kʼalal ta jkʼelbetik li spasben Dios eke. Pe taje yikʼaluk van vokol chkaʼitik. Mas to mi nakalutik ta jun mukʼta jteklume, yuʼun muʼyuk mas kʼusi stakʼ kʼelel te. Akʼo mi nakalutik ta jun paraje yikʼaluk van muʼyuk mas xokolutik yilel sventa jkʼelbetik li spasbentak Jeovae. Pe oy sbalil ti jchʼakbetik yorail skʼelel li kʼusitik pasbile. w23.03 15 par. 1, 2

Li Jesuse laj yal ti ta slajebal kʼakʼale chtal «tsatsal nikeletik» o yan kʼusitik (Luk. 21:11). Jech xtok, laj yal ti ch-epaj li choplejale, jaʼ yuʼun chkiltik ti mas xa oy milbail, majbaile xchiʼuk jterroristaetik (Mat. 24:12). Li Jesuse muʼyuk laj yal ti jaʼ noʼox chil svokolik li buchʼutik muʼyuk chtunik ta stojolal Jeovae. Yuʼun li yajtuneltak Dios eke yiloj tal svokolik (Is. 57:1; 2 Kor. 11:25). Mu van xchabiutik ta skʼelobil juʼelal Jeova kʼalal oy kʼusi ta jnuptantik ta anile, pe oy kʼusitik tspas sventa junuk noʼox koʼontontik. K’alal oy k’usi ta jnuptantik ta anile, mas me jun koʼontontik kʼalal chapalutik xa onoʼoxe. ¿Pe mi jaʼ van skʼan xal ti muʼyuk jpatoj koʼontontik ta stojolal Jeovae? Moʼoj, yuʼun mi jchapanoj jbatik leke, yakal chkakʼtik ta ilel ti jchʼunojtik ti chchabiutik onoʼox li Jeovae. ¿Kʼu yuʼun jech chkaltike? Yuʼun li Vivliae chalbutik ti jchapan jbatik mi oy kʼusi xibal sba la jnuptantike. w22.12 18 par. 9, 10

Kʼalal jaʼo te tikʼil ta chukel li Josee, li Jeovae laj yakʼ ti akʼo vaychinajuk li ajvalil ta Ejiptoe. Kʼalal laj yaʼi ti x-albe yuʼun smelolal vaychiletik li Josee, la stak ta ikʼel. Koliyal ti koltaat yuʼun Jeova li Josee, maʼuk noʼox albe yuʼun smelolal li vaychiletike, yuʼun laj yalbe xtok kʼusi skʼan spas. Taje labal sba tajek laj yaʼi li faraone. Kʼalal laj yakʼ venta ti te chiʼinbil yuʼun Jeova li kerem taje, laj yakʼbe sbain skʼelel li veʼlil ta sjunul Ejiptoe (Jen. 41:​38, 41-44). Kʼalal echʼ jayibuk jabile, tal tsatsal viʼnal ta Ejipto, ti laj to smakiik batel li jnaklejetik ta Kanaan ti bu nakal li yutsʼ yalal Josee. Pe ta skoj yabtel li Josee, xuʼ xa skolta li yutsʼ yalale ti jaʼ kʼotik ta snitilulal Mesias ta tsʼakale. Jamal xvinaj ti jaʼ Jeova la skolta Jose sventa lekuk xbat ta pasel yuʼun skotol li kʼusi tspase. Akʼo mi toj chopol li kʼusi tskʼan ox tspas li sbankiltake, li Jeovae oy kʼusi la spas sventa jaʼuk xkʼot ta pasel li kʼusi tskʼan yoʼontone. w23.01 11, 17 par. 11,12

¿Kʼusi skʼan xal taje? Jaʼ ti xkichʼ jpʼijiltik sventa li kʼusi xuʼ snamajesutik ta stojolal Jeovae. Mi jech ta jpastike, skʼanojutik-o li Diose (Prov. 22:3; Jud. 20, 21). Li jtakbol Pabloe laj yalbe ermanoetik ti skʼan skʼelik li kʼusi tspasike. Xi laj yalbe li ermanoetik ta Efesoe: «Kʼelik me lek ti mu me bol krixchanouk ti kʼu yelan chapas abaike, jaʼ lek pʼij xapas abaik» (Efes. 5:​15, 16). Li Satanase ep kʼusitik tstunes sventa slubtsanutik ta mantal. Jaʼ yuʼun, li Vivliae chalbutik ti jechuk-o xkakʼtik venta «li kʼusi tskʼan yoʼonton Jeovae» sventa xkuch kuʼuntik li prevaetike (Efes. 5:17). Sventa lekuk xkʼot ta nopel kuʼuntike, skʼan jnaʼtik li kʼusi tskʼan yoʼonton Jeovae. ¿Kʼuxi tspas kuʼuntik taje? Jaʼo kʼalal ta jchantik li Vivliae xchiʼuk ti jnopbetik skʼoplale. Kʼalal mas to chkaʼibetik smelolal li kʼusi tskʼan yoʼonton Jeova xchiʼuk ti chkakʼtik persa sventa jechuk jnoptik kʼuchaʼal li Kristoe, mas me kʼun chkaʼitik ti xkakʼ ta ilel jpʼijiltik akʼo mi muʼyuk junuk mantal ti chal kʼusi skʼan jpastike (1 Kor. 2:​14-16). w23.02 16,17 par. 7-9

¿Kʼu sjalikil xanaʼ xames, xapok o xakus li anae? Kʼalal skʼan toʼox xakʼot ta nakleje, lek van tajek la apok. Pe ¿kʼusi chkʼot ta pasel mi mu jechuk la apasilane? Ta anil noʼox tstsob sba li polvoe xchiʼuk li skʼaʼepale. Sventa lekuk noʼox xvinaje, skʼan ti jechuk-o nopajtik jchʼubatike. Taje jaʼtik jech skʼan jpastik li ta jkuxlejaltike, yuʼun nopajtik noʼox skʼan jkʼeltik li kʼusi ta jnoptik xchiʼuk li jtalelaltike. Kʼalal skʼan toʼox xkichʼtik voʼe, oy van kʼusitik la jpastik sventa jel li jkuxlejaltike xchiʼuk la jsakubtas jbatik ta sventa li kʼusi tsokes jbekʼtaltike xchiʼuk li kʼusi oy ta jnopbentike (2 Kor. 7:1). Pe maʼuk te paj-o, skʼan jchʼuntik li kʼusi laj yal jtakbol Pabloe: «Skʼan jechuk-o achʼubuk batel ti kʼu yelan chanopike» (Efes. 4:23). Li balumile noj ta kʼaʼep xchiʼuk ta polvo ti xuʼ sokesutike. Sventa mu jechuk xkʼot ta jtojolaltike xchiʼuk ti lekuk xilutik li Jeovae, skʼan ti nopajtikuk noʼox jkʼeltik kʼu yelan li jnopbentike, li jtalelaltike xchiʼuk li kʼusi tskʼan koʼontontike. w23.01 8 par. 1, 2

¿Mi oy anopojbe skʼoplal kʼu van yelan laj kaʼi jbatik ti lajuk kaʼitik kʼalal chanubtasvan li Jesuse? Li stuke nopem xaʼi chalbe skʼoplal li Chʼul Tsʼibetike xchiʼuk komem xa lek ta sjol. Taje te chvinaj kʼalal laj yal li kʼusi chal Vivlia kʼalal jaʼ to ox laj yichʼ voʼe xchiʼuk li kʼusi laj yal kʼalal poʼot xa ox xchame (Deut. 8:3; Sal. 31:5; Luk. 4:4; 23:46). Li ta oxib jabil xchiʼuk oʼlol ti la xchol mantal li Jesuse, nopolik noʼox ta Skʼop Dios la skʼel li kʼusi chakʼ ta chanele xchiʼuk la xchapbe lek smelolal (Mat. 5:​17, 18, 21, 22, 27, 28; Luk. 4:​16-20). Kʼalal skʼan toʼox xlik xchol mantal li Jesuse, nopem xa onoʼox xaʼi xchanel li Skʼop Diose xchiʼuk ta xchikintael kʼalal oy buchʼu tskʼele o chalbeik skʼoplale. Xuʼ van te chaʼi xtok kʼalal chalbeik skʼoplal Vivlia yutsʼ yalalik li Maria xchiʼuk Josee (Deut. 6:​6, 7). Jnaʼojtik lek ti chkʼot jujun savado xchiʼuk yutsʼ yalal li ta snail tsobobbaile xchiʼuk ti tstsʼet chikinta lek li kʼusi chal li Tsʼibetike (Luk. 4:16). w23.02 8 par. 1, 2

Toj ep srasonal ti kʼu yuʼun jkʼanojtik li Jeovae. Yuʼun jaʼ snioʼal kuxlejal xchiʼuk jaʼ chakʼbutik «skotol li lekil matanal xchiʼuk li tukʼil matanale» (Sal. 36:9; Sant. 1:17). Skotol li kʼusitik lekik oy kuʼuntike jaʼ te likem tal ta stojolal Jeova, yuʼun toj lek yoʼonton xchiʼuk skʼanojutik tajek. Ti cham ta jtojolaltik li Jesuse, jaʼ jun matanal laj yakʼbutik Jeova ti stuk no’ox jeche. ¿K’u yuʼun ti jech chkaltike? Jnoptik ti kʼu to yelan skʼanoj sbaik li Jeova xchiʼuk li Xnichʼone. Xi laj yal li Jesuse: «Skʼanojun li Totile» xchiʼuk «jkʼanoj li Totile» (Juan 10:17; 14:31). Jaʼ yuʼun, ta skoj ti ta smiyonal xa noʼox jabil te xchiʼuk sbaike, mas to skʼanoj sbaik (Prov. 8:​22, 23, 30). Jnoptik avaʼi kʼu to van xkʼuxul laj yaʼi Jeova kʼalal laj yakʼ permiso ti xil svokol xchiʼuk ti xcham li Xnichʼone. Pe ta skoj ti skʼanoj tajek li krixchanoetike, ti skʼanojot tajek eke, laj yakʼ li skʼanbil Nichʼon sventa xcham ta jtojolaltike xchiʼuk ti xijkuxi sbatel osile (Juan 3:16; Gal. 2:20). Taje jaʼ li srasonal mas tsots skʼoplal oy kuʼuntik sventa jkʼantik li Jeovae. w23.03 4, 5 par. 11-13

Jpʼajtik li kʼusi chakʼik ta chanel li jvalopatinej mantaletike. Li Jesuse tsots laj yakʼanbe mantal junantik ermanoetik ta Pergamo ta skoj ti yakal chchʼakvanik li ta tsobobbaile (Apok. 2:​14-16). Pe jaʼ la skʼupil kʼopta li ermanoetik ta Tiatira ta skoj ti la spʼajik «li jecheʼ chanubtasel yuʼun Satanase» xchiʼuk la stijbe yoʼontonik sventa mu xiktaik li kʼusi melele (Apok. 2:​24-26). Skʼan sutes yoʼontonik li ermanoetik ti kʼunibemik ta mantal xchiʼuk ti jaʼ xa ox yakal chchʼunik li jecheʼ chanubtaseletik taje. Li voʼotik eke skʼan jpʼajtik li chanubtaseletik ti muʼyuk lek chil Jeovae. Li jvalopatinej mantaletike xuʼ van «yichʼojik ta mukʼ Dios yilel, pe muʼyuk jech yakal tspasik» (2 Tim. 3:5). Mi lek jnaʼ jchantik li Vivliae, ta anil noʼox chkakʼtik venta li jecheʼ chanubtaseletike xchiʼuk muʼyuk vokol chkaʼitik spʼajel (2 Tim. 3:​14-17; Jud. 3, 4). Skʼan jkʼeltik ti lekuk xil Jeova ti kʼu yelan chkichʼtik ta mukʼe. Mi oy kʼusi chopol yakal jpastike, kiktatik spasel (Apok. 2:​5, 16; 3:​3, 16). w22.05 4 par. 9; 5 par. 11