Oktuvre

Jkotoltik xuʼ xijkoltavan jsetʼ juteb li ta tsobajeletik kʼalal chijkʼejin xchiʼuk kʼalal chkakʼ jloʼiltik ti lek jchapanojtike. Junantike vokol chaʼiik ti xkʼejinike xchiʼuk ti xakʼ sloʼilik li ta tsobajeletike. ¿Mi jaʼ jech chavaʼi aba ek? Mi jaʼ jeche, kʼelo kʼusi spasoj yantik sventa mu xa masuk xiʼik. Junantike koltaatemik ti ta sjunul yoʼonton chkʼejinike. Teuk ta ajol ti jaʼ sventa xkichʼtik-o ta mukʼ Jeova kʼalal chijkʼejin li ta tsobajeletike. Kʼalal chachapan aba sventa li tsobajeletike, chanilano li kʼejojetike xchiʼuk kʼelo kʼuxi snitojbe sba skʼoplal li sletrail kʼejojetik xchiʼuk li kʼusi chichʼ chanel ta tsobajele. Jaʼuk xavakʼ ta avoʼonton li sletraile, maʼuk ti kʼu yelan chakʼejine. Junantikutike vokol chkaʼitik ti xkakʼ jloʼiltike. Pe jaʼ tskoltautik mi nopolik noʼox chkal jloʼiltike. Teuk ta ajol ti jaʼuk noʼox xatakʼ li kʼusi chichʼ jakʼele xchiʼuk ti jlikeluk noʼoxe. Li Jeovae ep sbalil chil kʼalal chkakʼtik persa chkakʼ jloʼiltik akʼo mi chijxiʼ. w22.04 7, 8 par. 12-15

Li jpʼel kʼop «jkoltavanej» xie chakʼ ta aʼiel ti oy buchʼu chtal koltavanuk ta anile. Jnoptik noʼox ti Jeovae jaʼ jech chbat skolta ta anil li buchʼu yakal tsnuptan svokole. Taje chakʼ kiltik ti oy tajek ta yoʼonton tskoltautik li Jeovae. Jaʼ yuʼun, xuʼ xijmuyubaj noʼox xkuch kuʼuntik li prevaetike. ¿Kʼutik yelan tskoltautik li Jeovae? Te ta jtabetik stakʼobil li ta slivroal Isaiase. Jutuk mu skotoluk li albil kʼopetik ti akʼbat snaʼ Isaiase te skʼoplalik li yajtuneltak Dios avie. Jech xtok, kʼalal laj yalbe skʼoplal Jeova li Isaiase ep ta velta kʼunik noʼox ta aʼiel li kʼusi laj yale. Jech kʼuchaʼal liʼe, li ta kapitulo 30 la stunes skoʼoltasobiltak ti kʼupilik sba ta aʼiel sventa xakʼ ta ilel kʼu yelan tskolta steklumal li Jeovae. Tey chal ti tskoltautik Jeova kʼalal 1) tstsʼet chikinta j-orasiontik xchiʼuk tstakʼbutik, 2) tsbeiltasutik xchiʼuk 3) chakʼbutik bendision avi xchiʼuk li ta jelavele. w22.11 8 par. 2, 3

Li Jesuse laj yalbe li ermanoetik ta Esmirna xchiʼuk Filadelfia ti skʼan mu xiʼik mi laj yichʼik kontrainele, yuʼun oy kʼusitik lek ch-akʼbatik yuʼun Jeova mi tukʼ laj yakʼ sbaike (Apok. 3:10). Ta onoʼox xkichʼtik kontrainel ek xchiʼuk skʼan jchapan jbatik sventa xkuch kuʼuntike (Mat. 24:​9, 13; 2 Kor. 12:10). Li ta slivroal Apokalipsise, chal ti chichʼik kontrainel li yajtuneltak Dios li «ta skʼakʼalil Kajvaltik», jaʼ xkaltik, li ta jkʼakʼaliltike (Apok. 1:10). Li ta kapitulo 12, chal ti «lik paskʼop ta vinajel» kʼalal lik spas mantal li Ajvalilal yuʼun Diose. Li Miguel ti jaʼ skʼoplal Jesukristo xchiʼuk li yaj-anjeltake la stsakik ta kʼop li Satanas xchiʼuk spukujtake (Apok. 12:​7, 8). Laj yichʼik tsalel li yajkontratak Diose, vaʼun laj yichʼik jipel tal ta balumil. Ta skoj taje, yakal chakʼbeik svokol li krixchanoetike (Apok. 12:​9, 12). w22.05 5 par. 12, 13

Tukʼ chchapanvan li Jeovae. Mu snaʼ xtʼujvan. Kʼalal ch-akʼvan ta pertone, maʼuk jaʼ tstsak ta venta ti kʼu yelan spat xokon li jun krixchanoe, li kʼusitik xtojob spasele, mi oy stakʼin o mi muʼyuk o mi tsots skʼoplal li yabtele (1 Sam. 16:7; Sant. 2:​1-4). Muʼyuk buchʼu xuʼ suj Jeova sventa oyuk kʼusi spas xchiʼuk mu snaʼ xchon sba ta takʼin. Li kʼusitik tspase maʼuk ta skoj skapemal sjol o ti chkʼunib yoʼontone (Eks. 34:7). Jaʼ noʼox stuk lekil Jchapanvanej li Jeovae, yuʼun xojtikinutik lek xchiʼuk snaʼoj lek li kʼusitik kʼotem ta jtojolaltike (Deut. 32:4). Li buchʼutik la stsʼibaik li Tsʼibetik ta Ebreo Kʼope snaʼojik ti stuk noʼox jech ti kʼu yelan ch-akʼvan ta perton li Jeovae. Jech kʼuchaʼal chal jlik livroe, li jtsʼibajometike oy la stunesik jpʼel kʼop ta ebreo «ti jaʼ chakʼ ta aʼiel ti kʼu yelan chakʼ ta perton Dios li buchʼu tsaʼ smule. Li jpʼel kʼop taje mu jaʼuk chalbe skʼoplal ti kʼu yelan ch-akʼvan ta perton li jun krixchano ti oy noʼox spajebe» (Sinónimos del Antiguo Testamento, jaʼ la sjelubtas Santiago Escuain). Jaʼ noʼox Jeova xuʼ xchʼaybe ta j-echʼel smul li buchʼu tsutes yoʼontone. w22.06 4 par. 10, 11

Mi atuk yakal chatsʼites avalab o mi maʼuk yajtunel Jeova li amalale, teuk me ta ajol ti xuʼ stsatsubtasbe yoʼonton xchiʼuk xtijbat yoʼonton yantik li kʼusi chapase. Mi muʼyuk tstsak ta venta avalab yileluk li kʼusitik chapase, teuk ta ajol ti mu ta aniluk ta chanubtasele. Kʼalal chatsʼun sbekʼ tsʼunobile, xuʼ van chanop mi ta onoʼox xakʼ sat li kʼusi la atsʼune. Akʼo mi mu xanaʼ mi chakʼ sat, jech-o chavakʼbe yaʼlel sventa lekuk xchʼi talel (Mar. 4:​26-29). Jaʼ noʼox jech ek, oy van chanop mi yakal chkʼot ta yoʼonton avuʼun mantal li avalabe. Mu onoʼox xanaʼ kʼusi chkʼot ta pasel. Pe mi jech-o chachanubtasane, xuʼ me lek xchʼiik talel ta mantal. w22.04 20 par. 16, 17

Kʼalal lek toʼox chtun ta stojolal Jeova li Salomone, ta smelolal noʼox li kʼusi la snop ta stojolale. Kʼalal chex kerem toʼox xchiʼuk ti muʼyuk toʼox jal yochel ta ajvalile, laj yakʼ venta ti oy kʼusitik mu spas yuʼune, jaʼ yuʼun la skʼanbe koltael li Jeovae (1 Rey. 3:​7-9). Jech xtok, snaʼoj li kʼusi xuʼ xkʼot ta pasel mi lik jtoy jbatike. Pe chʼay ta sjol li kʼusi laj yale. Kʼalal oy xa ox sjayibal jabil ch-ajvalilaje, la stoy sba xchiʼuk muʼyuk xa la xchʼun li mantaletik chal Diose. Li ajvaliletike xi ch-albatik li ta Mantale: «Mu xuʼ saʼ ep yajnil sventa mu xkʼejpʼuj ta be li yoʼontone» (Deut. 17:17). Li Salomone muʼyuk la xchʼun li mantal taje, la saʼ vukub sien yajniltak xchiʼuk oxib sien stsʼakal ajniltak (1 Rey. 11:​1-3). Laj van snop ti muʼyuk kʼusi chopol chkʼot ta stojolale. Pe laj yil-o svokol (1 Rey. 11:​9-13). w22.05 23 par. 12

Li avie, jkotoltik oy kʼusi tsots skʼoplal skʼan jnoptik, yuʼun jaʼ te chvinaj mi chijkuxi sbatel osil: mi jaʼ chkakʼ jbatik ta ventainel yuʼun Jeova ti jaʼ oy sderecho ch-ajvalilaj ta sjunul vinajel balumile o mi jaʼ chkakʼtik akʼo sventainutik Satanas ti jaʼ yajkontra Diose. Jtos noʼox kʼusi xuʼ jtʼujtik (Mat. 25:​31-33, 46). Kʼalal jaʼo yakal li «mukʼta tsatsal vokolile», li yajtuneltak Dios ti tukʼ chakʼ sbaike chichʼ smarkailik sventa kuxul xkomik (Apok. 7:14; Esek. 9:​4, 6). Pe chichʼik lajesel li buchʼutik yichʼojbeik smarkail li jtiʼvanej chonbolome (Apok. 14:​9-11). Mi avakʼoj xa aba ta stojolal li Ajvalilal yuʼun Diose, toj lek ti jech la anope. Oy van ta avoʼonton ti xakolta yantik sventa jechuk spasik eke. Lek kʼusi tstaik li buchʼutik tukʼ chakʼ sbaik ta stojolal li Ajvalilal yuʼun Diose. Mi ta jkʼelbetik lek skʼoplal taje, tskoltautik sventa jpʼeluk ta koʼontontik xijtun-o batel ta stojolal Jeova. Jech xtok, xuʼ jkoltatik-o yantik sventa xtunik ta stojolal Jeova xchiʼuk ti mu xiktaike. w22.05 15 par. 1, 2

Jaʼuk jchikintabetik li Jeovae, maʼuk li kajkontratike. Kʼalal chiʼinat ta loʼil yuʼun Jeova li Jobe, la xchikinta lek. Vaʼun, li Jeovae oy kʼusitik la sjakʼbe Job sventa xakʼbe yil ti skʼanoj tajeke. Bikʼit laj yakʼ sba li Jobe xchiʼuk la stoj ta vokol li slekil yoʼonton Jeovae. Jaʼ yuʼun, xi laj yale: «Ta jchikin noʼox kaʼioj akʼoplal, pe li avie chkilot xa ta jsat jtuk» (Job 42:5). Kʼalal jech laj yal li Jobe, xuʼ van jaʼo te chotol li ta tantike xchiʼuk noj ta chin li sbekʼtale. Akʼo mi jech yakal tsnuptan, albat yuʼun Jeova ti skʼanoje xchiʼuk ti lek ilbile (Job 42:​7, 8). Xuʼ van li krixchanoetik avie tstsakutik ta utel xchiʼuk muʼyuk van jbalil chilutik. Xuʼ van tskʼanik ti chopol xkom jkʼoplaltik o li j-organisasiontike. Li sloʼil xkuxlejal Jobe chchanubtasutik ti Jeovae spatoj yoʼonton ti tukʼ chkakʼ jbatik ta stojolal kʼalal ta jnuptantik prevaetike. w22.06 23, 24 par. 15, 16

Akʼo mi xmuyubajik tajek li buchʼutik te oyik ta vinajel kʼalal chlaj skʼoplal li Mukʼta Babiloniae, oy to kʼusi ti mas chakʼ muyubajele (Apok. 19:​1-3). Jaʼ li kʼusi mas lek chkʼot ta pasel chal ta slivroal Apokalipsise: jaʼ ti «chnupun li Chʼiom Chije». Akʼo mi te xa ox oyik ta vinajel skotol li 144 mil kʼalal jutuk xa ox skʼan xlik li Armajedone, maʼuk to yorail sventa xichʼ pasel li snupunel Chʼiom Chije (Apok. 21:​1, 2). Jaʼ to chichʼ pasel mi echʼ xa ox li Armajedone, jaʼ xkaltik, mi laj xa ox skʼoplal li yajkontratak Diose (Sal. 45:​3, 4, 13-17). ¿Kʼusi chkʼot ta pasel li ta snupunel Chʼiom Chije? Kʼalal chnupun li jun vinik xchiʼuk jun antse, tspasik ta jun. Jaʼ noʼox jech ek, li ta snupunel Chʼiom Chije, tspasik ta jun li Ajvalil Jesukristo xchiʼuk li 144 mil ti jaʼ li jnupunel tsebe. Vaʼun, li Jesus xchiʼuk li 144 mile chlik sventainik balumil ta jmil jabil (Apok. 20:6). w22.05 17 par. 11-13

Li Jesuse laj yal ti tsvaʼan «li tukʼil xchiʼuk pʼijil mosoil» sventa xakʼ jveʼeltik ta mantal li ta slajebal kʼakʼale (Mat. 24:45). Li Jesuse tstunes jtsop ermanoetik ti tʼujbil chbatik ta vinajel sventa xakʼbeik sveʼel ta mantal ta yorail noʼox li yajtuneltak Dios xchiʼuk li buchʼutik oy ta yoʼontonik mantale. Pe li ermanoetik liʼe maʼuk sventainojbeik li xchʼunel yoʼonton yantike (2 Kor. 1:24). Snaʼojik ti jaʼ jnitvanej xchiʼuk komandante yuʼun steklumal Dios li Jesukristoe (Is. 55:4). Leʼ xa ta 1919, li tukʼil xchiʼuk pʼijil mosoile xchapanoj jeltos vunetik sventa xojtikinik mantal li krixchanoetike. Li ta 1921, laj yichʼ pukel ta inglés li livro El Arpa de Dios sventa xichʼ akʼel ta chanel li kʼusitik melel chal ta Vivliae. Ta mas tsʼakale, laj yichʼ pukel talel yan livroetik. ¿Kʼusi livroal la skoltaot sventa xavojtikin xchiʼuk xakʼan li Jeovae? w22.07 10 par. 9, 10

Li Jeovae toj lek yoʼonton, lek snaʼ xakʼ li kʼusi oy yuʼune. Akʼo mi ep kʼusitik chapas sventa xatun ta stojolal, mas to me ep bendision chakʼbot (Mar. 10:​29, 30). Manchuk mi toj sokem xa li kuxlejal avi ta skoj ti poʼot xa xlaj li choplejale, li Jeovae ta me skoltaot sventa junuk noʼox avoʼonton xchiʼuk ti xakʼupin akuxlejale. Jech xtok, xuʼ xatun ta sbatel osil ta stojolal li Jtotik ta vinajele. Mas to chavamigoin batel li Jeovae xchiʼuk xuʼ me jech sjalil chakuxi kʼuchaʼal li Diose, jaʼ xkaltik, ta sbatel osil. Kʼalal chavakʼ aba ta stojolal Jeova xchiʼuk chavichʼ voʼe, jaʼ me jun mukʼta matanal chavakʼbe ti toj ep sbalile. Skotol li kʼusitik lekik oy avuʼune xchiʼuk ti xamuyubaj noʼox ch-echʼ kʼakʼale, jaʼ me matanal yakʼojbot li Jeovae. Pe oy kʼusi xuʼ xavakʼbe li yajval vinajel balumil ti muʼyuk to yuʼune: jaʼ ti tukʼuk avoʼonton ta stojolale xchiʼuk ti xatun ta sjunul avoʼontone (Job 1:8; 41:11; Prov. 27:11). Taje jaʼ me li kʼusi toj lek xuʼ xapase. w23.03 6 par. 16, 17

Kʼalal chexutik toe, mas to ch-ayan ta koʼontontik li chiʼinejbail ta vayele o xuʼ van oy buchʼutik ta sujot sventa xamulivaj. Li Satanase tskʼan ti akʼo xapas li kʼusi chopol tskʼan avoʼontone. ¿Kʼusi van tskoltaot sventa stsal avuʼun li prevaetik taje? (1 Tes. 4:​3, 4). Kʼalal chakʼopon li Jeovae, albo kʼu yelan chavaʼi aba xchiʼuk kʼanbo avipal (Mat. 6:13). Teuk ta ajol ti tskoltaot onoʼox li Jeovae, maʼuk tskʼel li kʼusitik chopol chapase (Sal. 103:​13, 14). Mu xatsal atuk li kʼusitik chanuptane. Albo atot o ameʼ li kʼusi yakal chkʼot ta pasele. Xuʼ van vokol chavaʼi ti chachiʼin ta loʼile, pe tsots skʼoplal ti jech xapase. Mi chakʼel li Vivliae xchiʼuk mi chanopbe skʼoplal li beiltaseletike, mas me kʼun chavaʼi ti lekuk kʼusi xkʼot ta nopel avuʼun xchiʼuk ti xmuyubajuk avuʼun li Jeovae. Ta skoj ti mas xa chavaʼibe batel smelolal ti kʼu yelan tsnop li Jeovae, chavakʼ venta ti mu persauk oy smantalil skotol li kʼusi chapase. w22.08 4, 5 par. 10-12

Li joliletik ta utsʼ alalil ti jaʼik yajtsʼaklomtak Kristoe tsots skʼoplal chaʼiik ti xakʼbeik kʼusi chtun yuʼun li yutsʼ yalalike. Mi jolilot ta utsʼ alalile, xuʼ van chavul avoʼonton kʼuxi chavut sventa oyuk-o sveʼel li avutsʼ avalale o ti bu chanakiike. Yikʼaluk van chanop ti mi muʼyuk xa kom avabtele, muʼyuk xa chata yan. O xuʼ van chanop ti mu van xakuxi-o mi juteb noʼox kʼusi oy avuʼunike. Li Satanase lek tunem talel yuʼun ti jech ta jnoptike, yuʼun ep buchʼutik yiktaojik mantal. Tskʼan ti akʼo jnoptik ti muʼyuk oyutik ta yoʼonton li Jeovae xchiʼuk ti mu sventa-o kʼalal ta jkʼanbetik koltael sventa jchabitik li kutsʼ kalaltike. Mi jech lik jnoptike, xuʼ van jnoptik ti skʼan xkakʼtik persa sventa oyuk-o li kabteltike akʼo mi jaʼ xa muʼyuk ta jchʼunbetik li smantal Jeovae. w22.06 15 par. 5, 6

Jnaʼojtik ti «jaʼ jun Dios ti oy xkʼuxul yoʼontone, oy slekil yoʼonton, mu ta aniluk chlik skʼakʼal yoʼonton, ep tukʼil kʼanelal yuʼun xchiʼuk melel snaʼ xkʼopoj» (Eks. 34:6). Skʼanoj li tukʼilale (Is. 61:8). Li Jeovae kʼux chaʼi kʼalal chkil jvokoltike xchiʼuk oy tajek ta yoʼonton ti xkʼotuk xa li yorail yakʼojbe sventa slajes li vokolile (Jer. 29:11). Oy xa tajek ta koʼontontik ti xkʼot ta pasele. Jaʼ yuʼun, jkʼanojtik tajek li Jeovae. Yan srasonal ti kʼu yuʼun jkʼanojtik li mantale jaʼ ta skoj ti tskoltautik li ta jkuxlejaltike. Jtos li kʼusi jchanojtik ta Vivliae jaʼ li kʼusi jmalaojtik chtal ta tsʼakale. Jech kʼuchaʼal jun ankla ti mu xakʼ nikuk jkotuk varkoe, li spatobil oʼontonal chakʼ Vivliae tskoltautik sventa junuk koʼontontik kʼalal oy kʼusitik ta jnuptantike. Kʼalal laj yal Pablo li kʼusi chal li teksto avie, jaʼ yakal chalbe skʼoplal li buchʼutik chkuxiik ta vinajele. Pe li kʼusi laj yale te smakojbe skʼoplal xtok li buchʼutik liʼ chkuxiik ta balumil kʼalal kʼatajem xa ox ta paraisoe (Juan 3:16). Li spatobil koʼontontik ti xuʼ xijkuxi sbatel osile jaʼ yakʼojbe sbalil li jkuxlejaltike. w22.08 14, 15 par. 3-5

Ta jpat koʼontontik ta stojolal yantik mi jnaʼ xijkʼanvane. Li ta kapitulo 13 ta 1 Korintiose ep ta tos kʼu yelan chalbe skʼoplal li kʼanelale xchiʼuk tskoltautik sventa masuk to jpat koʼontontik ta stojolal li yantike o ti jechuk xlik jpastik yan velta mi mu xa jpat koʼontontik ta stojolalike (1 Kor. 13:​4-8). Li versikulo 4 chal ti «kʼanelale xmalaj yuʼun xchiʼuk lek yoʼonton». Li Jeovae oy smalael yuʼun ta jtojolaltik akʼo mi ta jpas jmultik. Jaʼ jech li voʼotik eke skʼan oyuk smalael kuʼuntik ta stojolal li kermanotaktik mi oy kʼusi chalik o tspasik ti chopol chkaʼitike. Li versikulo 5 chal ti kʼanelale «muʼyuk ch-ilin ta anil» xchiʼuk «muʼyuk chchap batel li kʼusi chopol tspasbate». Skʼan mu teuk jnakʼ ta koʼontontik ti jaykoj xa kʼusitik chopol spasojbutik li kermanotaktike. Li Eklesiastes 7:9 chal ti mu xij-ilin ta anile. Jechuk xkiltik li ermanoetik jech kʼuchaʼal ch-ilatik yuʼun Jeovae. Li stuke skʼanojan xchiʼuk muʼyuk chchap batel li kʼusi chopol tspasike. Jaʼ yuʼun, skʼan jechuk jchanbetik li Jeovae (Sal. 130:3). Jaʼuk jkʼelbetik li slekil talelalike, maʼuk jkʼeltik li kʼusitik chopol tspasike (Mat. 7:​1-5). w22.09 3, 4 par. 6, 7

Li ta slivroal Daniele lek xcholet chalbe skʼoplal li kʼusitik chkʼot ta pasel ta slajebal kʼakʼale. Jech kʼuchaʼal liʼe, li Daniel 12:1 chal ti tskoltabe steklumal Dios li Miguele, jaʼ xkaltik, li Jesukristoe. Li albil kʼop taje jaʼo lik kʼotuk ta pasel ta 1914 kʼalal lik spas mantal ta vinajel li Jesukristoe. Li Daniele laj yichʼ albel xtok ti jaʼo chtots talel Jesus kʼalal jaʼo «yorail vokolil ti muʼyuk bu jech kʼotem ta pasel ti kʼuxi lik li baʼyel mukʼta lum kʼalal to li vaʼ kʼakʼale». Li yorail vokolil taje jaʼ skʼoplal li «mukʼta tsatsal vokolil» chal ta Mateo 24:21. Li Jesuse chtots talel sventa spoj li steklumal Dios ta Armajedone, taje jaʼ xa te chlaj-o skʼoplal li vokolile. Li slivroal Apokalipsise chal ti jaʼ skʼoplalik li «epal krixchanoetik» ti «kuxul chkomik li ta mukʼta tsatsal vokolile» (Apok. 7:​9, 14). w22.09 21 par. 4, 5

Xuʼ to xichʼ tupʼel li biiletik te ta livro taje, xkoʼolaj kʼuchaʼal ta teʼ lapis to stsʼibaoj li Jeovae (Apok. 3:5). Skʼan xkakʼ ta koʼontontik ti teuk tsʼibabil-o ta slivro Jeova li jbitike, yuʼun ta jkʼantik ti xkʼot yorail ti stsʼiba ta lapisero xkaltike. Li baʼyel jtsope jaʼ li buchʼutik tʼujbilik sventa x-ajvalilajik xchiʼuk Kristo ta vinajele. Li jtakbol Pabloe laj yalbe xchiʼiltak ta Filipos ti te xa tsʼibabil sbiik li ta livro sventa kuxlejal li buchʼutik tʼujbil chbatik ta vinajele, jaʼ xkaltik, li buchʼutik ch-ajvalilajik xchiʼuk Kristoe (Filip. 4:3). Pe sventa mu xichʼ tupʼbel li sbiike, skʼan jech-o tukʼ xakʼ sbaik. Jech xtok, te xa me tsakal chkom-o sbiik mi laj yichʼ seyoalik kʼalal skʼan toʼox xchamik o kʼalal skʼan toʼox xlik li mukʼta tsatsal vokolile (Apok. 7:3). w22.09 14 par. 3; 15 par. 5, 6

Jnoptik noʼox ti oy buchʼu la smeltsan jtosuk jveʼeltik ti ta jkʼupintik tajeke. Pe ta skoj ti sujomutik noʼox o ti oy kʼusi ta jvul-o koʼontontike, anil ta jketel bikʼtik ti muʼyuk xa chkaʼibetik smuile. Kʼalal laj veʼkutike, laj van kakʼtik venta ti jaʼ lek ti masuk kʼun lijveʼ sventa xkaʼibetik lek smuile. Xuʼ me jech xkʼot ta pasel kʼalal ta jchantik li Vivliae. Yikʼaluk van ta skoj ti sujomutike, muʼyuk xa chkaʼibetik smuil li kʼusi chale. Jaʼ yuʼun, jchʼakbetik yorail sventa jkʼupintik li xchanel Jvivliatik kʼalal te xa jkʼelojtik yileluk li kʼusi yakal chkʼot ta pasele, ti chkaʼibetik yechʼomal yeike xchiʼuk ti jnopbetik skʼoplal li kʼusi la jchantike. Mi jech la jpastike, mas me xijmuyubaj. Sventa lekuk makʼlinbilutik ta mantale, li Jesuse svaʼanoj «li tukʼil xchiʼuk pʼijil mosoil» sventa xakʼbutik jveʼeltik ta yorail noʼoxe (Mat. 24:45). Li veʼliletik ta mantal ti chakʼik talel li tukʼil xchiʼuk pʼijil mosoile te tslokʼesik talel li ta Skʼop Diose (1 Tes. 2:13). w22.10 7, 8 par. 6-8

Li Vivliae laj xa onoʼox yal ti ep buchʼutik chlabanvanik li ta slajebal kʼakʼale (2 Ped. 3:​3, 4). Li jlabanvanejetik taje jaʼ tspasik «ti kʼu yelan tskʼan stukik ti toj chopole» (Jud. 7, 17, 18). ¿Kʼusi xuʼ jpastik sventa mu jchanbetik stalelal li jlabanvanejetike? Jtose jaʼ ti mu jchiʼintik li buchʼutik chopol noʼox chilik skotole (Sal. 1:1). Taje jaʼ skʼan xal ti muʼyuk ta jchikintatik mi jaʼuk ta jkʼeltik jsetʼuk li kʼusi chalik li jvalopatinej mantaletike. Mi muʼyuk la jkʼel jbatike, xuʼ me xlik bikʼtal kʼopojkutik xchiʼuk muʼyuk xa me lek ta jpat koʼontontik ta stojolal Jeova xchiʼuk li kʼusi chalbutik s-organisasione. Sventa mu jechuk jpastike, xiuk jnoptike: «¿Mi nopem xkaʼi chopol kʼusi chkal kʼalal chkichʼtik albel mantaletik o kʼalal oy kʼusi achʼ chichʼ jambel smelolale? ¿Mi nopem xkaʼi ta jkʼelbe spaltail li ermanoetik ti chbeiltasvanike?». Mi muʼyuk xa jech ta jpastike, xmuyubaj me kuʼuntik li Jeovae (Prov. 3:​34, 35). w22.10 20 par. 9, 10

Li espiritue jaʼ koltaat-o Esekiel sventa xcholbe mantal li judaetik ti «pimubemik ta mantal xchiʼuk yijubem [yoʼontonike]». Xi albat yuʼun li Jeovae: «Ta jpas ta tsots avoʼonton jech kʼuchaʼal tsots tajek yoʼonton tstoy sbaike. Ta jtsatsubtasot lek kʼuchaʼal jpʼej diamante, mas to ta jtsatsubtasot kʼuchaʼal li tsatsal tone. Mu xaxiʼ ta stojolalik mi jaʼuk xaxiʼo yuʼun li satike» (Esek. 3:​8, 9). Xkoʼolaj ti xi albate: «Mu xachibaj-o li stoyobbailike, yuʼun voʼon chkakʼ ti tsotsuk avoʼontone». Li Esekiele beiltasat-o yuʼun xchʼul espiritu Dios ti bu skʼan xbat xchol mantale. Xi la stsʼibae: «Laj kaʼi ti tsots abtej ta jtojolal li sjuʼel Jeovae». Li j-alkʼope jun xemana la xchanbe skʼoplal xchiʼuk laj yaʼibe smelolal li aʼyej ti skʼan xale (Esek. 3:​14, 15). Ta tsʼakale, li Jeovae laj yalbe Esekiel ti xbat ti bu stenlejaltike, vaʼun ventainat yuʼun li espiritue (Esek. 3:​23, 24). Chapal xa sventa xlik xchol mantal. w22.11 4, 5 par. 8, 9

Li j-alkʼop Abakuke ep kʼusitik la snuptan. Yileluke, la snop mi ta melel kʼanbil onoʼox yuʼun li Jeovae. Jaʼ yuʼun, laj yalbe ti kʼu yelan chaʼi sbae. Li Jeovae la stakʼbe s-orasion li yajtunel ti tukʼ yakʼoj sbae (Abak. 2:​2, 3). Kʼalal la snopbe skʼoplal kʼu yelan skoltaoj tal steklumal li Jeovae, li Abakuke lik muyubajuk yan velta. Laj yakʼ venta ti kʼanbil yuʼun li Jeovae xchiʼuk ti chkoltaat sventa xkuch yuʼun kʼusiuk preva tsnuptane (Abak. 3:​17-19). ¿Kʼusi chakʼ jchantik taje? Kʼalal ta jnuptantik vokolile, jkʼopontik li Jeovae, kalbetik ti kʼu yelan chkaʼi jbatike xchiʼuk jpat koʼontontik ta stojolal. Xuʼ me jpʼel ta koʼontontik ti ta onoʼox xakʼbutik kipaltik sventa xkuch kuʼuntike. Vaʼun, kʼalal chkiltik kʼu yelan tskoltautike, mas me tstsatsub li xchʼunel koʼontontike. Mi jech-o chapas li kʼusitik tsnopajesot ta stojolal Diose, muʼyuk me chanamaj-o ta stojolal akʼo mi oy kʼusitik chanuptan (1 Tim. 6:​6-8). w22.11 15 par. 6, 7

Li Jesuse te yakal chil svokol xchiʼuk li chaʼvoʼ viniketik ti toj chopol kʼusi la spasike (Luk. 23:​32, 33). Li viniketik taje la slabanik toʼox li Jesuse (Mat. 27:44; Mar. 15:32). Pe li june la sjel stalelal, xi laj yale: «Jesus, naʼun me kʼalal mi la-och li ta Ajvalilal avuʼune». Jech la stakʼ Jesus jech kʼuchaʼal chal li teksto avie (Luk. 23:​39-42). Li kʼusi albat yuʼun Jesus li chopol vinike chakʼ jnoptik ti kʼu yelan li kuxlejal ta Paraisoe. Li kʼusi tskoltautike jaʼ ti jvules ta joltik ti kʼu yelan li kuxlejal kʼalal ajvalilaj li Salomone. Li Vivliae chal ti Jesuse «mas mukʼ skʼoplal kʼuchaʼal li Salomone». Jaʼ yuʼun, xuʼ jpat koʼontontik ti chkʼataj ta jun kʼupil sba nichimaltik li balumile ti jaʼ tspasik li Jesus xchiʼuk li buchʼutik chchiʼinan ta ajvalilale (Mat. 12:42). Li yan chijetike skʼan snaʼik kʼusi skʼan spasik sventa xuʼ xkuxiik sbatel osil li ta Paraisoe (Juan 10:16). w22.12 8 par. 1; 9 par. 4

Li Isaiase laj yal ti tstsʼet chikinta j-orasiontik li Jeovae xchiʼuk ti tstakʼbutik ta anile. Xi to laj yal li Isaiase: «Kʼalal mi laj yaʼi li akʼope, ta stakʼbot ta ora». Li kʼusi laj yale chakʼ kiltik ti oy tajek ta yoʼonton tskolta buchʼutik tskʼanik koltael li Jtotik ta vinajele. Kʼalal jnaʼojtik taje, tskoltautik sventa xijmuyubaj noʼox xkuch kuʼuntik li jvokoltike. Tstsʼet chikintabe s-orasion jujun yajtuneltak li Jeovae. ¿Kʼu yuʼun ti jech chkaltike? Yuʼun li ta slikeb li kapitulo 30 ta Isaiase, li Jeovae tskʼopon sjunul li steklumale, pe li ta versikulo 19 ta jujuntal xa tskʼopon. Li Isaiase xi laj yale: «Muʼyuk ta xa-okʼ jsetʼuk», «Jpʼel skʼoplal ta xkʼuxubinot», «Ta stakʼbot». Ta skoj ti jaʼ jun jkʼanvanej Totil li Jeovae, oyutik tajek ta yoʼonton ta jujuntal xchiʼuk jaʼ chchikinta stuk li j-orasiontike (Sal. 116:1; Is. 57:15). w22.11 9 par. 5, 6

Kʼalal ta jcholtik mantal xchiʼuk chijchanubtasvane, xijmuyubaj akʼo mi xkichʼtik kontrainel. Li ta baʼyel sigloe, li j-abteletik ta Judae laj yalbeik jtakboletik ti xiktaik li cholmantale. Pe tukʼ yoʼonton laj yakʼ sbaik, jaʼ la xchʼunbeik smantal li Diose. Jech-o la xcholik mantal, vaʼun xmuyubajik noʼox (Ech. 5:​27-29, 41, 42). Kʼalal mu xakʼik jpas kabteltike, skʼan onoʼox me xkichʼ jpʼijiltik li ta cholmantale. Mi jech ta jpastike, jun me koʼontontik kʼalal jnaʼojtik ti xmuyubaj kuʼuntik Jeova xchiʼuk ti chkalbetik lekil aʼyej yantike. Xuʼ me jun koʼontontik akʼo mi tsots chkil jvokoltik. Kʼalal jaʼo jech ta jnuptantike, skʼan teuk ta joltik ti chtun kuʼuntik li jun oʼontonal ti jaʼ noʼox xuʼ xakʼbutik li Jeovae. Jpat koʼontontik ta stojolal kʼalal chtal tsatsal chamel, kʼalal oy kʼusi anil ta jnuptantik o kʼalal chkichʼtik kontrainele. Jchʼuntik kʼusi chal li s-organisasion Jeovae xchiʼuk jnopbetik skʼoplal li kʼusi kʼupil sba jmalaojtik ta tsʼakale. Vaʼun, muʼyuk me chiktautik «li Dios ti chakʼ jun oʼontonale» (Filip. 4:9). w22.12 21 par. 17, 18

Sventa spas kuʼuntike, mu teuk noʼox jmeyoj jkʼob chijkomutik, yuʼun skʼan xkakʼ kipaltik sventa jel li jtalelaltike. Yuʼun xuʼ van ta jnakʼ to skʼakʼal koʼontontik, chij-ilin o chijkaputik (Efes. 4:​31, 32). ¿Kʼu yuʼun ti vokol ta iktael taje? Yuʼun junantikutike nopem xa xkaʼitik spasel. Li Vivliae chalbe skʼoplal li buchʼu «ta anil chlik skʼakʼal yoʼontone» xchiʼuk li buchʼu «ta anil noʼox ch-iline» (Prov. 29:22). Yikʼaluk van oy jech jtalelaltik taje, jaʼ yuʼun skʼan xkakʼtik persa sventa jeltik akʼo mi kichʼojtik xa ox voʼ (Rom. 7:​21-23). Kalbetik Jeova ti kʼusi vokol chkaʼitik yiktaele xchiʼuk jpʼeluk ta koʼontontik ti chchikintabutik xchiʼuk tskoltautike (1 Juan 5:​14, 15). Akʼo mi muʼyuk tslokʼesbutik jchopol talelaltik li Jeovae, chakʼ jtsatsaltik sventa jpajtsan jbatik (1 Ped. 5:10). Skʼan me jechuk-o jkʼel jbatik sventa mu sut tal li jmol talelaltike. Mu me jchʼay-o koʼontontik li kʼusi xuʼ stij koʼontontik ta spasel kʼusi chopole (Filip. 4:8; Kol. 3:2). w23.01 10 par. 7, 9, 10

Jtos ti kʼuxi xuʼ xkakʼtik ta ilele jaʼ ti sjunuluk koʼontontik jcholbetik mantal skotol li krixchanoetike. Yuʼun ta jcholbetik mantal kʼusiuk stsʼunbal krixchanoetik, slumal, mi oy stakʼinik o mi muʼyuk o mi tsots skʼoplal li yabtelike. Jaʼ jech ta jkolta jbatik ta spasel li kʼusi tskʼan Diose, yuʼun li Vivliae xi chale: «Li kʼusi tskʼan yoʼonton li Diose jaʼ ti akʼo koluk skotol li krixchanoetike xchiʼuk ti akʼo yojtikinik lek li kʼusi melele» (1 Tim. 2:4). Yan ti kʼuxi xuʼ xkakʼtik ta ilel ti jkʼanojtik li Jeova xchiʼuk Kristoe jaʼ ti jkʼan li kermanotaktike. Chkakʼbetik yil ti oyik ta koʼontontike xchiʼuk ta jkoltatik kʼalal oy kʼusitik tsots tsnuptanike. Ta jpatbetik yoʼontonik kʼalal oy buchʼu chcham yuʼunike, ta jvulaʼantik kʼalal ipike xchiʼuk ta jpastik bu kʼalal xuʼ kuʼuntik sventa jpatbetik yoʼonton kʼalal tsvul yoʼontonike (2 Kor. 1:​3-7; 1 Tes. 5:​11, 14). Jech xtok, ta jpastik orasion ta stojolalik, yuʼun jnaʼojtik ti «oy kʼusi lek tajek chkʼot ta pasel kʼalal xvokolet li tukʼil krixchanoe» (Sant. 5:16). w23.01 28, 29 par. 7, 8

Kʼalal mas to jal abtejem tal li jun alvanile, mas to chlekub li yabtele. Li voʼotik eke xuʼ mas xlekub batel ti kʼu yelan ta jtsatsubtasbetik yoʼonton li yantike. Jtsatsubtasbetik yoʼonton li kermanotaktik yoʼ xkuch yuʼun svokolik kʼalal chkalbetik ti oy ermanoetik ti jaʼ jech kuchem yuʼun svokolik eke (Ebr. 11:​32-35; 12:1). Sventa junuk noʼox koʼontontik xchiʼuk li yantike jaʼ kaltik li kʼusitik lek chkiltik ta stojolalike, mu jpastik mi jaʼuk xkaltik li kʼusi xuʼ xlik-o kʼope xchiʼuk jchapantik noʼox mi lik jkʼoptike (Efes. 4:3). Ta me jtsatsubtasbetik xchʼunel yoʼonton kermanotaktik mi chkaltik li kʼusitik tsots skʼoplal ta sventa Vivliae xchiʼuk ta jkoltatik li buchʼutik kʼunibemik ta mantale. Kʼalal jech ta jpastike, ta jtsatsubtasbetik yoʼonton li kermanotaktike xchiʼuk ta jtabetik sbalil ta sbatel osil, yuʼun mu xkoʼolaj kʼuchaʼal li svaʼanel naetik ti tsok ta tsʼakale. w22.08 22 par. 6; 25 par. 17, 18

Sventa xkaʼibetik smelolal li Vivliae, li Jesuse laj yalbe skʼoplal jtos talelal ti tsots skʼoplale, jaʼ ti xijtojob ta yaʼibel smelolale (Mat. 24:15). ¿Kʼusi skʼan xal taje? Jaʼ ti xijtojob skʼelel ti kʼuxi snitojbe sba skʼoplal li kʼusi yakal ta jkʼeltike xchiʼuk ti xkaʼibetik smelolal li kʼusi mu jamaluk te chale. Jech kʼuchaʼal laj yal Jesuse, ti xijtojob lek ta yaʼibel smelolale tskoltautik sventa xkiltik ti yakal chkʼot ta pasel junantik albil kʼopetik ta Vivliae. Li talelal taje jtunel tajek sventa jtabetik lek sbalil skotol li kʼusi ta jchantik ta Vivliae. Li Jeovae jaʼ tskoltautik sventa xijtojob ta yaʼibel smelolal. Jaʼ yuʼun, skʼan jkʼanbetik ti skoltautik yoʼ xchʼi kuʼuntik li talelal taje. Pe maʼuk noʼox skʼan jpastik orasion. Skʼan ti mu sujomuk jkʼelbetik skʼoplal li Vivlia xtoke xchiʼuk jkʼeltik ti kʼuxi snitojbe sba skʼoplal xchiʼuk li kʼusi jchanojtik xae. Sabo skʼoplal li loʼiletik ta Vivliae xchiʼuk ti kʼuxi xuʼ xkakʼ ta jkuxlejaltik li kʼusi la jchantike (Ebr. 5:14). Mi jech ta jpastike, mas to me lek chkaʼibetik smelolal li Vivliae. w23.02 10 par. 7, 8

Nopo avaʼi ti oy junuk avamigo tskʼelanbot jpʼejuk anae. Lokʼem xa jutuk sbon xchiʼuk oy kʼusitik skʼan meltsanbel. Akʼo mi jech, jech-o toyol stojol. Jaʼ yuʼun, ta van xakʼel xchiʼuk chakʼuxubin. Jaʼ jech li Jeova eke yakʼojbutik jun matanal ti toj ep sbalile, jaʼ li jkuxlejaltike. Laj yakʼ ta ilel ti toj ep sbalil chil jkuxlejaltik kʼalal laj yakʼ ta matanal Xnichʼon sventa spojutike (Juan 3:16). Li Jeovae jaʼ «li snioʼal kuxlejale» (Sal. 36:9). Taje jaʼ laj yalbe skʼoplal Pablo kʼalal xi laj yale: «Jaʼ kuxulutik yuʼun, chijbakʼ xchiʼuk ti oyutike» (Ech. 17:​25, 28). Jaʼ yuʼun, xuʼ xkaltik ti jaʼ matanal yakʼojbutik Dios li jkuxlejaltike. Jech xtok, ta slekil yoʼonton chakʼbutik li kʼusitik chtun kuʼuntik sventa xuʼuk xijkuxie (Ech. 14:​15-17). Pe sventa kuxulutik-oe, li Jeovae muʼyuk tspas skʼelobiltak juʼelal. Moʼoj, yuʼun tskʼan ti xkakʼ kipaltik sventa jchabi jbatik yoʼ lekuk noʼox oyutik xchiʼuk ti lekuk oyutik ta mantale (2 Kor. 7:1). w23.02 20 par. 1, 2

¡Ta jtojbetik tajek ta vokol Jeova ti yakʼojbutik li Vivliae! Yuʼun te ta jtatik lekil tojobtaseletik ti tskoltautik kʼalal oy jvokoltike. Jech xtok, chalbutik ti oy kʼusi lek jmalaojtik ta jelavele. Li kʼusi mas tsots skʼoplale jaʼ ti xuʼ te xkojtikinbetik li stalelaltak Jeovae. Kʼalal ta jnopbetik skʼoplal li stalelaltak Jeova ti kʼupilik sba tajeke, tstij koʼontontik sventa xijnopaj ta stojolal xchiʼuk ti xijkʼot ta yamigoe (Sal. 25:14). Li Jeovae oy ta yoʼonton ti x-ojtikinat yuʼun li krixchanoetike. Li ta voʼnee, oy buchʼutik laj yakʼ vaychinajuk, oy buchʼutik oy kʼusi laj yakʼbe yil xchiʼuk la stunes anjeletik sventa xakʼ sba ta ojtikinel (Num. 12:6; Ech. 10:​3, 4). Ti manchukuk laj yichʼ tsʼibael taje, mu xuʼ jchanbetik skʼoplal jechuke. Jaʼ yuʼun, li Jeovae laj yalbe junantik viniketik ti stsʼibaik ta «jlik livro» li kʼusi oy ta yoʼonton chakʼ jnaʼtike. Ta skoj ti «tukʼ kʼusi tspas li melel Diose», xuʼ jchʼuntik ti jaʼ yakʼoj ta naʼel li aʼyej ta Vivlia ti ep sbalile (Sal. 18:30). w23.02 2 par. 1, 2

Oyuk kʼusi xavakʼ ta avoʼonton stael ti oy sbalile. ¿Kʼusitik ti xuʼ xavakʼ ta avoʼonton staele? Jaʼ li kʼusitik tstsatsubtas xchʼunel avoʼontone xchiʼuk ti tskoltaot sventa xakʼot ta jun lekil yajtsʼaklom Kristoe (Efes. 3:16). Xuʼ van mas xavakʼ ta avoʼonton xchanel Avivlia xchiʼuk li vunetik tslokʼes tal j-organisasiontike (Sal. 1:​2, 3). O xuʼ van nopoltik noʼox xapas orasion xchiʼuk ti xajambe avoʼonton li Jeovae. Xuʼ van skʼan xakʼel lek ti kʼusi chachʼay-o avoʼontone xchiʼuk ti xachan stunesel lek li akʼakʼale (Efes. 5:​15, 16). Kʼalal chakolta li yantike, mas to chayijub ta mantal. Jech kʼuchaʼal liʼe, xuʼ xavakʼ ta avoʼonton skoltael li ermanoetik ti ipik noʼox o ti oy xa sjabilalik sventa snaʼik stunesel selularik, stavletaik o yan kʼusitike o ta spasel li kʼusi chtun yuʼunike. ¿Kʼuxi xuʼ xavakʼ ta ilel ti akʼanoj li yan krixchanoetike? Jaʼ ti xavalbe skʼoplal li lekil aʼyejetik ta sventa li Ajvalilal yuʼun Diose (Mat. 9:​36, 37). Mi xuʼ avuʼun chavil xtoke, xuʼ xavakʼ ta avoʼonton xatun ta stojolal Jeova ta tsʼakal ora. w22.08 6 par. 16, 17