Noviembre

Li jun yajtsʼaklom Kristoe skʼan mu xal bol kʼopetike. Pe xuʼ van oy kʼusitik chopol chkaltik ti kʼux chaʼiik yantik akʼo mi mu yolbajuk ta jpastik, jaʼ yuʼun skʼan xkichʼ jpʼijiltik. Skʼan ti mu kʼusi chopol xkaltik ta stojolal li krixchanoetik ti yan-o stsʼunbalike o ti yan-o slumalike. Jech xtok, mu jkʼan xkaltik li kʼusi xuʼ chopol xaʼi-o sba kuʼuntik li yantike. Spatuk oʼontonal li kʼusi chavale. Mu lekuk ti xabikʼtal kʼopoj o ti xaloʼiltavane, jaʼ lek akʼo persa ti xakʼupil kʼopta li yantike. Mu jkʼantik ti jechuk jtalelaltik kʼuchaʼal li j-israeletike. Akʼo mi oy lek srasonal yuʼunik sventa stojik ta vokol, naka bikʼtal kʼopojel la spasik. Ta skoj ti chopol kʼusi laj yalik li lajunvoʼ jpaʼivanejetike, «skotol li j-israeletike lik bikʼtal kʼopojikuk ta stojolal Moises» (Num. 13:31–14:4). Kʼalal ta jkʼupil kʼoptatik li yantike, tstabeik sbalil. Akʼo persa ti xakʼupil kʼoptavane. w22.04 8 par. 16, 17

Li Jeovae skoltaoj epal kerem tsebetik sventa xkʼotik ta yamigotak. Jaʼ yuʼun, xuʼ me xkoltaat li avalabtak sventa xchʼiik ta mantal eke (1 Kor. 3:​6, 7). Akʼo mi chkʼejpʼujik xa yileluk li avalabe, chchabiatik-o yuʼun li Jeovae (Sal. 11:4). Mi chakʼik ta ilel ti oy xa jutuk ta yoʼontonik chtunik ta stojolal Jeovae, ta me xkoltaatik yoʼ spas yuʼunik (2 Kron. 16:9; Ech. 13:48). Jech xtok, xuʼ me skoltaot ta snaʼel kʼusi xuʼ xaval kʼalal jaʼo chtun yuʼun li avalabe (Prov. 15:23). Xuʼ me stijbe yoʼonton xtok junuk ermano o junuk ermana yoʼ skoltaik xchiʼuk xakʼbeik yil ti skʼanojike. Akʼo mi staoj xa ox svaʼlejik, li Jeovae xuʼ svulesanbe ta sjol li kʼusi laj avakʼbe xchane (Juan 14:26). Mi jech-o chachanubtas avalab li ta akʼopojel xchiʼuk li ta kʼusitik chapase, mas me chakʼbot bendision li Jeovae. w22.04 21 par. 18

Li Satanase mu xa xuʼ xbat ta vinajel, jaʼ yuʼun tslokʼes skʼakʼal yoʼonton ta stojolal li buchʼutik tʼujbil chbatik ta vinajel ti liʼ to oyik ta balumile. Taje jaʼik li yajkʼopojeltak Ajvalilal yuʼun Diose xchiʼuk «yichʼoj yabtelik ta xcholbel skʼoplal li Jesuse» (2 Kor. 5:20; Efes. 6:​19, 20). Li ta 1918, vaxakvoʼ li ermanoetik ti jaʼ toʼox tsbeiltasik cholmantale laj yichʼik sabel smulik xchiʼuk laj yichʼ alel ti jal ta xichʼik tikʼel ta chukele. Yileluke, te laj-o skʼoplal li cholmantale (Apok. 11:​3, 7-11). Pe li ta marso ta 1919, li buchʼutik chbatik ta vinajele, laj yichʼik lokʼesel xchiʼuk ta mas tsʼakale laj yichʼ alel ti muʼyuk xa smulike. Li ermanoetik taje ta anil noʼox lik xchapanik yan velta li cholmantale. Pe li Satanase muʼyuk yiktaoj sba ta yakʼbel svokol li yajtuneltak Diose (Apok. 12:15). Jaʼ yuʼun, jkotoltik skʼan xkuch kuʼuntik xchiʼuk skʼan oyuk xchʼunel koʼontontik (Apok. 13:10). w22.05 5, 6 par. 14-16

Li Juane akʼbat yil yuʼun Dios chaʼtsop krixchanoetik ti chakʼ sbaik ta ventainel yuʼun li Ajvalilal yuʼun Jeovae xchiʼuk ti tstaik li kuxlejal sbatel osile. Li jtsope 144 mil yepalik. Ta balumil toʼox oyik, vaʼun chmuyik batel ta vinajel sventa jmoj sventainik talel balumil xchiʼuk li Jesuse (Apok. 5:​9, 10; 14:​3, 4). Li Juane laj yil ti te vaʼalik xchiʼuk Jesus li ta vits Sion ta vinajele (Apok. 14:1). Kʼalal kuxulik toʼox li jtakboletike, lik yichʼ tʼujel talel li buchʼutik te skʼoplal li ta 144 mile (Luk. 12:32; Rom. 8:17). Pe li Juane laj yichʼ albel ti jayvoʼ xa noʼox kuxulik liʼ ta balumil li ta slajebal kʼakʼale. Kʼalal jaʼo yakal li mukʼta tsatsal vokolile, chichʼik ikʼel batel ta vinajel sventa xbat xchiʼinik li yan xchiʼiltakik ti te xa oyik ta vinajel ta skoj ti tukʼ laj yakʼ sbaik ta stojolal Jeova ti kʼu sjalil liʼ kuxiike. Jmoj ch-ajvalilajik xchiʼuk Jesus li ta Ajvalilal yuʼun Diose (Mat. 24:31; Apok. 5:​9, 10). w22.05 16 par. 4, 5

Li Jesuse laj yakʼbe xchan yajchankʼoptak ti skʼan ta smeloluk noʼox li kʼusi tsnop ta stojolalike. Xi laj yalanbee: «Kʼalal to ta stsotsil ajolik chapbil skotol» (Mat. 10:30). Tspat tajek koʼontontik li kʼusi laj yale, mas to mi muʼyuk jbalil chkaʼi jbatike. Tsvules ta joltik ti oyutik ta yoʼonton li Jeovae xchiʼuk ti oy jbalil chilutike. Mi chal Jeova ti jtatik-o xijtun ta stojolal xchiʼuk ti xijkuxi sbatel osile, mu stakʼ xkaltik ti mu jechuk li kʼusi chale. Leʼtik xa ta 15 jabile, li revista La Atalaya laj yal ti ta smeloluk noʼox ti kʼu yelan chkil jbatike. Xi laj yale: «Mu jkʼantik ti toj echʼ xa noʼox tsots jkʼoplal chkaʼi jbatike, pe mu jkʼantik xtok ti muʼyuk jbalil chkaʼi jbatike. Moʼoj, yuʼun skʼan ti lekuk noʼox kʼusi jnop ta jtojolaltike, jaʼ xkaltik, ti jnaʼtikuk li kʼusi spas kuʼuntike xchiʼuk li kʼusi mu spas kuʼuntike». w22.05 24, 25 par. 14-16

¿Kʼusi xuʼ jpastik sventa jmoj tsobol oyutike? Jaʼ ti xkakʼ kipaltik sventa lekuk noʼox xkil jbatik xchiʼuk li kermanotaktike (Mat. 5:9; Rom. 12:18). Mi voʼotik baʼyel chkakʼ kipaltik spasele, mas me kʼupil sba xvinaj li paraiso xkaltike. Teuk ta joltik ti jaʼ Jeova la stakan ta ikʼel li buchʼutik te oyike (Juan 6:44). Xmuyubaj me kuʼuntik Jeova kʼalal chil ti chkakʼ kipaltik sventa junuk noʼox koʼontontik xchiʼuk ti jmojuk tsobolutike, yuʼun ep sbalil chil li yajtuneltake (Is. 26:3; Ajeo 2:7). ¿Kʼusi xuʼ jpastik sventa jtabetik lek sbalil li bendisionetik chakʼbutik Jeovae? Jchantik xchiʼuk jnopbetik lek skʼoplal li Skʼop Diose. Mi jech ta jpastike, chlik me kakʼtik ta ilel xkʼuxul koʼontontik xchiʼuk chlik jkʼan li jchiʼiltik ta chʼunolajele (Rom. 12:10). w22.11 12, 13 par. 16-18

Kʼalal jnaʼojtik ti yakʼojutik xa ta perton li Jeovae, jun noʼox koʼontontik xchiʼuk muʼyuk xa te xvulvun li jol koʼontontike. Jaʼ noʼox jech xuʼ xkaʼi jbatik mi jaʼ chakʼutik ta perton stuk li Jeovae (Ech. 3:19). Kʼalal chakʼutik ta pertone, xuʼ xkamigointik yan velta. Xkoʼolaj ti muʼyuk jpasoj jmultike. Kʼalal chakʼutik ta perton li Jeovae, muʼyuk chakʼ ti xkil mas jvokoltike xchiʼuk chchʼay ta sjol li jmultike, jaʼ xkaltik, muʼyuk tstikʼ ta jsatik (Is. 43:25). Nom tsjip batel jmultik jech kʼuchaʼal toj nom xil sbaik li slokʼeb kʼakʼal xchiʼuk smaleb kʼakʼale (Sal. 103:12). Kʼalal ta jnopbetik skʼoplal ti toj lek snaʼ x-akʼvan ta pertone, tstij koʼontontik sventa jtojbetik ta vokol xchiʼuk ti xkichʼtik ta mukʼe (Sal. 130:4). Kʼalal ch-akʼvan ta perton li Jeovae, mu jaʼuk tstsak ta venta mi tsots o mi muʼyuk tsots li smul la spas jun krixchanoe. Jaʼ tstsak ta venta li kʼusitik snaʼoj ta skoj ti jaʼ spasojutike, ti jaʼ J-akʼmantale xchiʼuk ti jaʼ Jchapanvanej kuʼuntike. w22.06 5 par. 12-14

Li Jeovae yakʼojbutik jun kʼupil sba spatobil koʼontontik ta skoj ti jkʼanojtike: jaʼ ti poʼot xa xlaj skʼoplal li chameletike, li at-oʼontone xchiʼuk li lajelale (Apok. 21:​3, 4). Tskolta skotol li manxoetik ti spatoj yoʼontonik ta stojolal sventa skʼatajesik ta jun kʼupil sba paraiso li balumile (Sal. 37:​9-11). Jech xtok, tskoltautik sventa masuk to lek xkamigointik ti jaʼ mu sta li avie. Pe ¿kʼu yuʼun jchʼunojtik lek ti chkʼot ta pasel li kʼusi yaloj tspas Jeova ta jelavele? Yuʼun skotol li kʼusi chale chkʼot ta pasel. Oy lek srasonaltak kuʼuntik sventa jpat koʼontontik ta stojolal Jeova (Sal. 27:14). ¿Kʼuxi chkakʼtik ta ilel ti jpatoj koʼontontik ta stojolale? Jaʼo kʼalal ta sjunul koʼontontik ta jmalatik chkʼot ta pasel li kʼusi yaloj tspase (Is. 55:​10, 11). Tukʼuk xkakʼ jbatik ta stojolal Jeova jech kʼuchaʼal la spas li Jobe xchiʼuk jpʼeluk ta koʼontontik ti chakʼbe smoton «li buchʼutik ta sjunul yoʼonton tsaʼike». w22.06 20 par. 1; 25 par. 18

Ta skoj ti jaʼ jolil kuʼuntik li Jeovae, xuʼ jchʼuntik ti chakʼ li kʼusi chtun kuʼuntik jech kʼuchaʼal chalbe ti akʼo spas li joliletik ta utsʼ alalil ta 1 Timoteo 5:8. Mi jpʼel ta koʼontontik ti skʼanojutik Jeova xchiʼuk ti skʼanoj li kutsʼ kalaltike, ta jchʼuntik lek ti ta onoʼox xakʼbutik li kʼusi chtun kuʼuntike (Mat. 6:​31-33). Li Jeovae tskʼan chakʼbutik li kʼusi chtun kuʼuntike xchiʼuk ta sjunul yoʼonton ep kʼusi chakʼbutik. Kʼalal la spas li balumile, maʼuk noʼox laj yakʼ li kʼusitik xuʼ xijkuxi-oe. Yuʼun ep kʼusitik kʼupilik sba la spas sventa jkʼupintik (Jen. 2:9). Bakʼintike, xuʼ van jaʼ noʼox oy kuʼuntik li kʼusi chtun kuʼuntik jujun kʼakʼale. Pe skʼan jtojtik ta vokol, yuʼun jaʼ yakʼojbutik li Jeovae (Mat. 6:11). Akʼo mi oy kʼusi muʼyuk kuʼuntik li avie, teuk ta joltik ti mas to ep sbalil li kʼusi chakʼbutik Jeova avi xchiʼuk li ta jelavele (Is. 65:​21, 22). w22.06 15 par. 7, 8

Jkotoltik skʼan xkojtikintik lek li Jeovae xchiʼuk li kʼusi chal Vivliae, maʼuk noʼox skʼan jech spasik li buchʼutik jaʼ to chchanik Vivliae. Li jtakbol Pabloe la stsʼiba ti kʼalal chkakʼ ta jkuxlejaltik li kʼusi ta jchantike, tskoltautik sventa xkʼel kuʼuntik «li kʼusi tukʼe xchiʼuk li kʼusi muʼyuk tukʼe». Pe ta skoj ti muʼyuk xa chopol chilik mulivajel li krixchanoetike, xuʼ van mas vokol chkaʼitik xchʼunbel smantal li Jeovae. Jaʼ yuʼun, li Jesuse chakʼbutik talel muil veʼliletik ta mantal ti lokʼemik ta Vivlia sventa tsotsuk-o li xchʼunel koʼontontike. Jech kʼuchaʼal la spas Jesuse, kichʼojbetik ta mukʼ li sbi Dios jech kʼuchaʼal sta-oe (Juan 17:​6, 26). Li ta 1931, la jbiintik stestigotak Jeova jech kʼuchaʼal chal ta Vivliae. Jaʼ jech chkakʼtik ta ilel ti ta jkʼan chkichʼbetik li sbi Jtotik ta vinajele, yuʼun toj tsots skʼoplal chkiltik (Is. 43:​10-12). Maʼuk noʼox, yuʼun li ta Skʼop Dios sventa Achʼ Balumile te xa laj yichʼ akʼel li sbi Dios ti bu onoʼox tsʼibabil ta voʼnee. w22.07 11 par. 11, 12

Li lekil aʼyejetik ta sventa li Ajvalilal yuʼun Diose te tsakal skʼoplal li ta kʼusi melel chal Vivliae. Li Jesuse la skoʼoltas li Ajvalilal taje kʼuchaʼal jun kʼulejal ti lek nakʼale. Xi laj yale: «Li Ajvalilal ta vinajele xkoʼolaj kʼuchaʼal jun kʼulejal ti te mukul ta osiltik la sta jun vinike xchiʼuk ti la smuke; ta skoj ti xkuxet tajek yoʼontone, bat xchon skotol li kʼusitik oy yuʼun sventa tsman li osil taje» (Mat. 13:44). Jech kʼuchaʼal chkiltike, li vinike maʼuk ox yakal tsaʼ li kʼulejale. Pe kʼalal la stae, oy kʼusitik la spas sventa sman li osile: la xchon skotol li kʼusi oy yuʼune. ¿Kʼu yuʼun jech la spas? Yuʼun laj yakʼ venta ti mas ep sbalil li kʼulejal taje. Jaʼ noʼox chakʼ jmuyubajeltik ti chijtun ta stojolal Jeova avie xchiʼuk ti xuʼ chijkuxi sbatel osil kʼalal mi lik ventainvanuk tal li Ajvalilal yuʼun Diose. Taje mu xuʼ jtatik li ta balumil avie. Ta me jtabetik sbalil mi oy kʼusitik ta jpastik sventa masuk to lek xkil jbatik xchiʼuk li Jeovae. Jaʼ jun mukʼta matanal ti xuʼ xijkʼot ta yamigoe xchiʼuk xijmuyubaj tajek kʼalal ta jpastik skotol li kʼusi lek chile (Kol. 1:10). w22.08 15 par. 8; 17 9, 12

¿Kʼuxi la snaʼ Jose ti chopol tajek chil mulivajel li Jeovae? Teuk ta joltik ti skʼan toʼox van chib sien jabil xichʼ tsʼibael li Smantal Moises ti xi chale: «Mu xaloʼla anup achiʼil» (Eks. 20:14). Li Josee xojtikin li Jeovae, jaʼ yuʼun snaʼoj kʼusi tsnop ta sventa li mulivajele. Snaʼoj ti kʼalal laj yakʼbe slikeb nupunel li Diose, jaʼ sventa jun vinik xchiʼuk jun ants. Laj van yaʼibe skʼoplal kʼalal chaʼkoj to chabiat yuʼun Jeova li Sara ti jaʼ li syaya stote, yuʼun chchiʼinat ox ta vayel yuʼun chaʼvoʼ ajvaliletik (Jen. 2:24; 12:​14-20; 20:​2-7). Kʼalal la snopbe skʼoplal taje, li Josee laj yakʼ venta li kʼusi lek chil xchiʼuk chopol chil li Jeovae. Ta skoj ti skʼanoj tajeke, skʼanojbe li stukʼil mantaltak eke xchiʼuk jpʼel ta yoʼonton ta xchʼunbe. w22.08 26 par. 1, 2

Li chaʼkuxesel chal ta Daniel 12:2 jnopojtik toʼox ti jaʼ skʼoplal kʼalal epaj talel spasbel yabtel Dios akʼo mi tskʼan ox tspajesik cholmantal ta 1918 li jkontrainvanejetike. Pe li kʼusi skʼan xal ta melele jaʼ li chaʼkuxesel ta achʼ balumile. ¿Kʼuxi jnaʼojtik taje? Kʼalal balumil xi ta Daniel 12:​2, jaʼ chalbe skʼoplal li pukuktik ta Job 17:​16, taje jaʼ skʼan xal li Mukinale. Jaʼ yuʼun, xuʼ xkaltik ti jaʼ skʼoplal li chaʼkuxesel chkʼot ta pasel mi echʼ xa ox li Armajedone. Li ta Daniel 12:2 chal ti oy buchʼutik chchaʼkuxiik «sventa xkuxiik sbatel osil». ¿Kʼusi skʼan xal taje? Jaʼ ti xuʼ xkuxiik-o sbatel osil li buchʼutik chchaʼkuxiik mi jech-o chakʼik persa ta yojtikinel Jeova xchiʼuk Jesukristo xchiʼuk ti xchʼunik mantal li ta Jmil Jabile (Juan 17:3). w22.09 21 par. 6, 7

Taje maʼuk skʼan xal ti chalbutik Jeova ti ta jech noʼox skʼan jpat koʼontontik ta stojolal li yantike, yuʼun skʼan xvinaj ta stalelalik ti xuʼ jpat-o koʼontontike. Mu ta aniluk chlik jpat koʼontontik ta stojolal li yantike. ¿Kʼusi xuʼ xapas sventa masuk to xapat avoʼonton ta stojolal li ermanoetike? Ojtikinano lek, chiʼinano ta loʼil ta tsobajeletik xchiʼuk jmojuk xacholik mantal. Oyuk smalael avuʼun xchiʼuk mu ta aniluk xanop ti mu stakʼ xapat avoʼonton ta stojolalike. Kʼalal oy buchʼu mu to xavojtikin leke, yikʼaluk van muʼyuk chavalbe skotol li kʼusi chanuptane, pe kʼalal mas chavojtikin batele, mas xa jun avoʼonton chavalbe ti kʼu yelan chavaʼi abae (Luk. 16:10). Pe ¿kʼusi xuʼ xapas mi muʼyuk lek kʼusi la spasbot junuk ermano ti apatoj toʼox avoʼonton ta stojolale? Mu xanop ta anil ti mu xa stakʼ xapat avoʼonton ta stojolale xchiʼuk mu xanop xtok ti mu xa stakʼ xapat avoʼonton ta stojolal li yantik eke. w22.09 4 par. 7, 8

Kalbetik skʼoplal kʼusi la snuptan jun mol ta tsobobbail ti Miqueas sbie. Jun veltae, muʼyuk kʼusi lek pasbat laj yaʼi yuʼun junantik moletik ta tsobobbail. Akʼo mi jech, tojob lek snopel li Miquease xchiʼuk muʼyuk laj yakʼ ta yoʼonton ti kʼu yelan chaʼi sbae. La skʼanilanbe-o Jeova ti x-akʼbat xchʼul espiritu xchiʼuk yipal sventa xkuch yuʼun li kʼusi tsnuptane. Jech xtok, la saʼ mantaletik ta jvuntik ti xuʼ xkoltaat-oe. ¿Kʼusi chakʼ jchantik taje? Mi chanop ti oy kʼusi chopol la spasbot junuk ermanoe, mu xa-ilin ta anil xchiʼuk akʼo persa ti mu chopoluk kʼusi xanope. Xuʼ van mu xanaʼ ti oy kʼusi yakal tsnuptan ti jaʼ van yuʼun jech laj yal o la spas. Jambo avoʼonton Jeova xchiʼuk albo ti skoltaot sventa xatsak ta venta li kʼusi tsnop li ermanoe. Mu xanop ti yolbaj oy kʼusi chopol la spasbote (Prov. 19:11). Teuk ta ajol ti stsakoj ta venta Jeova li kʼusi kʼot ta pasele xchiʼuk ti chakʼ avipal sventa xkuch avuʼune (Ekl. 5:8). w22.11 21 par. 5

Jaʼuk xavamigoin li buchʼutik skʼanojik Jeovae. Li avamigotake tskoltaot sventa xachʼi ta mantal (Prov. 13:20). Jun ermano ti Yulien sbie xchiʼuk ti chtun ta mol ta tsobobbaile xi chvul ta sjole: «Kʼalal chexun toʼoxe, la jta jlekil amigotak kʼalal la jchol mantale. Xmuyubajik tajek xchiʼuk la skoltaikun sventa xuʼ jkʼupin tajek li cholmantal eke. Jech xtok, laj kakʼ venta ti xuʼ jta mas kamigotake, yuʼun jaʼ noʼox chkamigoinan toʼox li buchʼutik koʼol jabilalkutik xchiʼuke». ¿Kʼusi chapas mi laj avakʼ venta ti oy buchʼutik muʼyuk lek ti xavamigoin li ta tsobobbaile? Li jtakbol Pabloe snaʼoj onoʼox ti oy junantik yajtsʼaklomtak Kristo ta baʼyel siglo ti muʼyuk lekik ta mantale, jech oxal laj yalbe Timoteo ti akʼo mu xchiʼinane (2 Tim. 2:​20-22). Laj kakʼtik tajek persa sventa lekuk xkil jbatik xchiʼuk li Jeovae, jaʼ yuʼun mu jkʼantik ti oy buchʼu sokes ti kʼu yelan xkil jbatik xchiʼuke. w22.08 5, 6 par. 13-15.

Mu xijkoʼolaj xchiʼuk li buchʼutik tspʼajbeik li smantaltak Diose, yuʼun li voʼotike lek chkiltik li smantaltake xchiʼuk ti kʼu yelan tsnope. Sventa masuk to lek xkiltike, jnopbetik skʼoplal li sbaliltak ta jtatik kʼalal ta jchʼunbetik smantale, yuʼun lek chbat jkuxlejaltik. Jech xtok, kakʼtik venta li vokoliletik tstaik li buchʼutik tspʼajbeik li slekil mantaltak Jeovae (Sal. 32:​8, 10). Li Jeovae tskʼan chakʼbe spʼijil skotol krixchanoetik, pe muʼyuk tsujanan sventa xchʼunik. Jaʼ noʼox chal ta jamal li kʼusi chkʼot ta stojolalik li buchʼutik tspʼajik li pʼijilale (Prov. 1:​29-32). Yuʼun «chil svokolik ta skoj li kʼusitik tspasike» xchiʼuk ta xichʼik lajesel ta mas jelavel. Pe li buchʼutik chchikintaik xchiʼuk chakʼ ta xkuxlejalik li tojobtaseletik yuʼun Jeovae xi jamal ch-albatike: «Li buchʼu chchikintabune jun noʼox yoʼonton chkuxi xchiʼuk muʼyuk tsvul-o yoʼonton mi xvul ta stojolal jtosuk vokolil ti xibal sbae» (Prov. 1:33). w22.10 21 par. 11-13

Mi jxiʼtaojtik li Jeovae, ta me xkichʼtik lek ta mukʼ xchiʼuk muʼyuk ta jpastik li kʼusi chopol chaʼi-o sba kuʼuntike (Prov. 16:6). Jaʼ yuʼun, skʼan xkakʼ kipaltik ti jchʼuntik li smantaltak te oy ta Vivlia ta sventa li kʼusi lek xchiʼuk kʼusi chopole (2 Kor. 7:1). Mi ta jpastik li kʼusi skʼanoj Jeovae xchiʼuk mi ta jpʼajtik li kʼusi tspʼaje, xijmuyubaj me (Sal. 37:27; 97:10; Rom. 12:9). Yikʼaluk van oy buchʼu snaʼoj ti jaʼ oy sderecho Jeova sventa xal li kʼusi lek xchiʼuk kʼusi chopole, pe maʼuk noʼox skʼan snaʼ, yuʼun skʼan xchʼunbe li smantaltak xtoke (Rom. 12:2). Mi ta jchʼuntik li smantaltak Jeovae, chkakʼtik me ta ilel ti jnaʼojtik ti jaʼ sventa jlekilaltike (Prov. 12:28). Li Davide snaʼoj ti jaʼ jeche, jaʼ yuʼun xi laj yalbe li Jeovae: «Laj xa avakʼbun kil li sbelel kuxlejale. Xkuxet tajek koʼonton kʼalal te oyun ta atojolale; chakʼ muyubajel sbatel osil kʼalal teun ta abatsʼikʼobe» (Sal. 16:11). w22.10 8 par. 9, 10

Li Jesuse bikʼit laj yakʼ sba xchiʼuk ta smelolal noʼox li kʼusi la snop ta stojolale. Kʼalal skʼan toʼox xtal ta balumile, ep kʼusitik la spas yoʼ skolta ta abtel li Jeovae. Li ta Kolosenses 1:​16, chal ti «jaʼ ta stojolal ti laj yichʼ pasel skotol li kʼusitik yantik ta vinajele» xchiʼuk «li kʼusitik ta sba balumile». Yaʼeluke, kʼalal laj yichʼ voʼe, vul ta sjol li kʼusitik la spas xchiʼuk Stot kʼalal te toʼox oy ta vinajele (Mat. 3:16; Juan 17:5). Muʼyuk la stoy-o sba kʼalal vul ta sjol taje, yuʼun muʼyuk tsots skʼoplal laj yaʼi sba. Laj yalanbe yajchankʼoptak ti maʼuk tal ta balumil «sventa xtunik ta stojolal, yuʼun tal tunuk xchiʼuk tal yakʼ xkuxlejal kʼuchaʼal pojelal sventa tspoj epal krixchanoetik» (Mat. 20:28). Laj yal ti mu kʼusi stakʼ spas ta smantal stuke. ¡Bikʼit tajek laj yakʼ sba li Jesuse! ¿Mi mu jechuk ti ta jkʼan ta jchanbetik stalelale? w22.05 24 par. 13

Sventa x-akʼvan ta perton li Jeovae, tstsak ta venta mi snaʼoj xa onoʼox ti chopol li kʼusi la spas li buchʼu la saʼ smule. Jaʼ jech jamal laj yal Jesus li ta Lukas 12:47 xchiʼuk 48. Kʼalal yolbaj xa tspas kʼusi chopol chil Dios li jun krixchanoe, jaʼ jun tsatsal mulil. Vaʼun, xuʼ van mu x-akʼat ta perton yuʼun li Jeovae (Mar. 3:29; Juan 9:41). Pe ¿mi ch-akʼvan to van ta perton Jeova mi jech kʼot ta pasele? Tana, yuʼun tstsak ta venta xtok mi sutesoj yoʼonton ta melel li buchʼu la spas smule. Ti ta jsutes koʼontontike jaʼ skʼan xal ti ta jel li kʼusi ta jnoptike, li jtalelaltike xchiʼuk li kʼusi oy ta koʼontontik spasele. Jech xtok, chopol chkaʼi jbatik xchiʼuk ta jvul tajek koʼontontik ta skoj li kʼusi chopol la jpastike o ti muʼyuk la jpastik li kʼusi leke. Maʼuk noʼox chopol chkaʼi jbatik ta skoj li kʼusi chopol la jpastike, yuʼun chopol chkaʼitik xtok ti jech la jpastik ta skoj ti muʼyuk lek oyutik ta mantale. w22.06 6 par. 15-17

Li kajkontratike tspukbeik skʼoplal jutbil kʼopetik ta stojolal li kermanotik ti oy kʼusi sbainojik ta s-organisasion Jeovae (Sal. 31:13). Junantike yichʼojik chukel xchiʼuk jutbel smulik. Taje jechtik kʼot ta pasel li ta baʼyel sigloe. Li jtakbol Pabloe laj yichʼ jutbel smul xchiʼuk laj yichʼ chukel. Junantik yajtsʼaklomtak Kristoe laj yiktaik stuk Pablo kʼalal jaʼo te chukul ta Romae (2 Tim. 1:​8, 15). Chopol van laj yaʼi sba yuʼunik Pablo ti ep xa kʼusitik kuchem tal yuʼun xchiʼuk ti laj yil svokol ta stojolalike (Ech. 20:​18-21; 2 Kor. 1:8). Mu me jechuk jpastik ek, ti laj yiktaik komel li Pabloe. Jaʼ yuʼun, mu me labaluk xkiltik ti jaʼ mas tstsakatik ta kʼop yuʼun Satanas li ermanoetik ti oy kʼusi sbainojike. Li kʼusi oy ta yoʼontone jaʼ ti mu xa tukʼuk xakʼ sbaik ta stojolal Jeovae xchiʼuk ti xlik xiʼkutik eke (1 Ped. 5:8). Jechuk-o me xakolta li ermanoetik ti oy kʼusi sbainojike (2 Tim. 1:​16-18). w22.11 16, 17 par. 8-11

Li vinik ti la sutes yoʼontone jaʼ juda vinik. Li judaetike jun noʼox Dios chichʼik ta mukʼ, pe li jyanlumetike ep sdiosik (Eks. 20:​2, 3; 1 Kor. 8:​5, 6). Ti maʼukuk judaetik li viniketik taje, xi van la sjakʼ jechuk li june, jech kʼuchaʼal chal li teksto avie: «¿Mi muʼyuk axiʼtaoj ta jyalel li diosetike?». Ta skoj ti laj yichʼ takel talel Jesus «ta stojolal li chʼayemal chijetik ta jteklum Israele», muʼyuk onoʼox la xcholbe mantal li jyanlumetike (Mat. 15:24). Li Diose yakʼojbe xa onoʼox snaʼ j-israeletik ti chchaʼkuxes li animaetike. Li vinike snaʼoj xa onoʼox taje. Jaʼ yuʼun, li kʼusi laj yale chakʼ kiltik ti snaʼoj onoʼox ti chchaʼkuxesat Jesus sventa x-ajvalilaje. Yileluke, li vinik taje spatoj yoʼonton ti chchaʼkuxesat yuʼun li Dios eke. Ti mi jaʼ juda vinik li buchʼu la sutes yoʼontone, xuʼ van snaʼojbe skʼoplal li nichimaltik ti bu akʼatik yuʼun Jeova li Adan xchiʼuk Evae. Jaʼ yuʼun, kʼalal laj yalbe skʼoplal Paraiso li Jesuse, jaʼ van la snopbe skʼoplal jun kʼupil sba nichimaltik liʼ ta balumile (Jen. 2:15). w22.12 8, 9 par. 2, 3

Sventa jcholtik mantale, chtun kuʼuntik li chʼul espiritue. Yuʼun li Satanase tstsakutik ta kʼop sventa spajtsan li cholmantale (Apok. 12:17). Epal krixchanoetike tsnopik ti mu la stsal kuʼuntik li Satanas ta skoj ti tsots tajeke. Pe yakal ta jtsaltik kʼalal ta jcholtik mantale (Apok. 12:​9-11). Kʼalal jech ta jpastike, chkakʼtik ta ilel ti muʼyuk chijxiʼ yuʼun li kʼusitik tspase xchiʼuk ti muʼyuk chkakʼtik spas kanal li Satanase. Jaʼ yuʼun, te chvinaj ti jaʼ yakal chakʼ kipaltik li chʼul espiritue xchiʼuk ti lek chilutik li Jeovae (Mat. 5:​10-12; 1 Ped. 4:14). Xuʼ skoltautik chʼul espiritu li ta cholmantale, mu ventauk li kʼusi ta jnuptantike (2 Kor. 4:​7-9). ¿Kʼusi skʼan jpastik sventa jechuk-o xakʼbutik xchʼul espiritu li Diose? Skʼan jkʼanilanbetik ta orasion, yuʼun jnaʼojtik ti ta onoʼox xaʼibutik li Jeovae. w22.11 5 par. 10, 11

Chkakʼtik ta ilel ti jkʼanoj kermanotaktik k’alal chkakʼtik persa ti lekuk xkil jbatik xchiʼukike. Ta jchanbetik stalelal Jeova kʼalal chkakʼtik ta perton li yantike. Jnopbetik skʼoplal liʼe: mi laj yakʼ chamuk Xnichʼon Jeova ta skoj li jmultike, ¿mi mu skʼanuk ti xkakʼtik noʼox ta perton li kermanotaktik kʼalal oy kʼusi chopol tspasbutike? Mu jkʼantik ti jechuk jtalelaltik kʼuchaʼal li chopol mosoil laj yalbe skʼoplal Jesuse. Li mosoil taje chʼaybat yil yuʼun yajval ta abtel, pe li stuke muʼyuk la xchʼaybe yil li xchiʼil ta mosoil ti mas jutebe (Mat. 18:​23-35). Jaʼ yuʼun, mi oy akʼop xchiʼuk junuk ermanoe, ¿kʼu yuʼun mu xbat achapan kʼalal skʼan toʼox li Konmemorasione? (Mat. 5:​23, 24). Mi jech la apase, chavakʼ ta ilel ti akʼanoj tajek li Jeova xchiʼuk Jesuse. w23.01 29 par. 8, 9

Jtos ti kʼuxi xuʼ snaʼik moletik ta tsobobbail li kʼusi chtun yuʼun li ermanoetike, jaʼ ti sjakʼbeike, pe skʼan me xichʼ spʼijilik (Prov. 20:5). ¿Mi oy li kʼusi chtun yuʼunik jujun kʼakʼal jech kʼuchaʼal sveʼelik xchiʼuk li xpoxilike? ¿Mi oy yabtelik xchiʼuk snaik? ¿Mi tskʼanik van chiʼinel sventa xbat skʼanik li koltaeletik chakʼ ajvalile? Li Jeovae chalbutik ti jpatbetik yoʼonton xchiʼuk ti jkoltatik li yantike (Gal. 6:10). Akʼo mi muʼyuk mas tsots skʼoplal yilel li kʼusi ta jpastik ta stojolal li buchʼu ipe, xuʼ me xpatbat-o yoʼonton. Li ololetike xuʼ me spasik jlikuk tarjeta o junuk divujo sventa spatbeik yoʼonton junuk ermano. Li kerem tsebetike xuʼ van skoltaik ta smanel li kʼusi chtun yuʼun junuk ermanae. ¿Kʼu yuʼun mu xameltsanbeik echʼel sveʼel li buchʼu ip chaʼie? Junantik ermanoetike tstsʼibabeik jlikuk uni vun yoʼ stojbeik ta vokol kʼusi tspas li moletike, yuʼun tal tsatsal chamel ta spʼejel balumile, mas to oy yabtelik. Lek me ti jchʼuntik li kʼusi chal li teksto liʼe: «Jech-o xapatbe aba avoʼontonik xchiʼuk xatsatsubtasbe aba avoʼontonik ta jujuntal» (1 Tes. 5:11). w22.12 22 par. 2; 23 par. 5, 6

Akʼo mi snaʼojik lek li kʼusi chal li baʼyel voʼob livroetik ta Tsʼibetik ta Ebreo Kʼop li jsaduseoetike, muʼyuk la stsakik ta venta li kʼusi tsots skʼoplal yakʼoj ta naʼel Dios li ta Tsʼibetike. Nopbo skʼoplal li kʼusi laj yalbe Jesus li jsaduseoetik kʼalal ch-akʼat ox ta preva ta sventa li chaʼkuxesele. Xi la sjakʼanbee: «¿Mi muʼyuk achanojik li loʼil ta sventa jpets chʼix ta slivro Moises ti xi albat yuʼun Diose: ‹Voʼon Sdiosun li Abraane, voʼon Sdiosun li Isaake xchiʼuk voʼon Sdiosun li Jakobe›?» (Mar. 12:​18, 26). Yikʼaluk van li jsaduseoetike ep ta velta xchanojik li loʼil taje, pe li kʼusi la sjakʼ Jesuse laj yakʼ ta ilel ti muʼyuk tstsakik ta venta jtos chanubtasel ta Vivlia ti tsots skʼoplale: li chaʼkuxesele (Luk. 20:38). ¿Kʼusi chakʼ jchantik taje? Jaʼ ti kʼalal ta jchantik li Vivliae, skʼan xkakʼ ta koʼontontik li kʼusi xuʼ jchantik kʼalal ta jkʼeltik junuk teksto o junuk loʼile. Maʼuk noʼox ta jkʼan chkaʼibetik smelolal li kʼusi kʼunik ta aʼiele. Yuʼun ta jkʼan chkaʼibetik smelolal li kʼusitik tsotsik skʼoplale xchiʼuk li beiltaseletik ti te ta jtatik la Vivliae. w23.02 11 par. 9, 10

Li testigoetik chalbe skʼoplal li teksto avie tukʼ laj yakʼ-o sbaik ta stojolal Jeova akʼo mi tsots tajek svokol la snuptanik (Ebr. 11:​36-40). ¿Mi oy sbalil ti tukʼ laj yakʼ sbaike? Oy kʼuxi un. Akʼo mi muʼyuk laj yilik kʼot ta pasel skotol li kʼusi laj yal Jeovae, xchʼunojik ti ta onoʼox xkʼot ta pasele. Jech xtok, ta skoj ti jpʼel ta yoʼontonik ti lek ilbilik yuʼun Jeovae, xchʼunojik lek ti chilik chkʼot ta pasel li kʼusi yaloje (Ebr. 11:​4, 5). Kʼalal ta jnopbetik skʼoplal li kʼusitik la spasike, tskoltautik sventa jechuk-o jpat koʼontontik ta stojolal Jeova. Li balumile yantik sok batel (2 Tim. 3:13). Li Satanase jech-o chakʼ ta preva li yajtuneltak Diose. Mu ventauk li kʼusi ta jnuptantik ta tsʼakale, jechuk-o tunkutik ta stojolal Jeova ta sjunul koʼontontik, «yuʼun jpatoj koʼontontik ta stojolal junkuxul Dios» (1 Tim. 4:10). w22.06 25 par. 17, 18

Jun srasonal ti kʼu yuʼun ta jkʼantik ti lekuk noʼox oyutike jaʼ ta skoj ti oy ta koʼontontik chijtun ta stojolal Jeovae (Mar. 12:30). Ta skoj taje muʼyuk ta jpastik li kʼusi xuʼ xij-ipaj-oe (Rom. 12:1). Akʼo mi ta jkʼel jbatik, teuk me ta joltik ti ta onoʼox xij-ipaje. Pe chkakʼtik persa sventa lekuk noʼox oyutik, yuʼun oy ta koʼontontik chkakʼbetik yil Jeova ti ep sbalil chkiltik li jkuxlejaltike. Mi oy xa jabilaltik o mi iputik noʼoxe, xuʼ van mu xa spas kuʼuntik li kʼusitik ta jpastik toʼoxe. Taje xuʼ van xkap-o xchiʼuk ta jvul-o koʼontontik. Pe maʼuk me skʼan xal ti muʼyuk xa chkakʼ kipaltik sventa jchabi jbatike. Yuʼun akʼo mi oy xa jabilaltik o mi iputik noʼox, xuʼ to jkʼupil kʼoptatik li Jeova jech kʼuchaʼal la spas li ajvalil Davide. Tspat koʼontontik ti skʼanojutik li Jeovae xchiʼuk ti ep jbalil chilutike (Mat. 10:​29-31). Ta skoj ti oyutik tajek ta yoʼontone, yalojbutik ti chchaʼkuxesutik mi lijchame (Job 14:​14, 15). Yoʼ to kuxulutike, lek me ti xkakʼ kipaltik sventa lekuk noʼox oyutike. w23.02 20, 21 par. 3-5

¿Mi tey tsʼibabil-o sbiik li epal krixchanoetik kʼalal mi echʼ li Armajedone? Tey (Apok. 7:14). Li Jesuse laj yal ti jaʼ skʼoplalik li yan chijetik ti «tsta xkuxlejalik sbatel [osile]» (Mat. 25:46). Pe li buchʼutik kuxul ch-echʼik li ta Armajedone muʼyuk ch-akʼbatik ta anil li kuxlejal sbatel osile. Kʼalal jaʼo ch-ajvalilaj Jesus li ta Jmil Jabile, «chkʼot kʼuchaʼal jchabichij yuʼunik xchiʼuk chbeiltasatik batel ta nioʼ ti chakʼ kuxlejale». Li buchʼutik chchʼunik li beiltasel yuʼun Kristoe xchiʼuk ti tukʼ chakʼ sbaik-o ta stojolal Jeovae te me tsʼibabil chkom-o sbiik li ta livro sventa kuxlejale (Apok. 7:​16, 17). Li yoxtsopale jaʼik li buchʼutik xkoʼolajik ta tentsunetik ti chichʼik lajesel ta Armajedone. Muʼyuk te tsakal sbiik li ta livro sventa kuxlejale. Jaʼ yuʼun, li Jesuse xi laj yale: «Ta xichʼik lajesel ta sbatel osil» (Mat. 25:46). Li jtakbol Pabloe xi akʼbat snaʼ yuʼun Diose: «Li kastigo chichʼike jaʼ li lajelal sbatel osile» (2 Tes. 1:9; 2 Ped. 2:9). w22.09 16 par. 7, 8

Li kʼusi spasoj Jeovae jaʼ sventa junuk yoʼontonik xchiʼuk ti skʼupinik li utsʼ alaliletike, taje jaʼ sventa masuk tsobolik-o. Li Jeovae oy kʼusitik toj kʼupilik sba spasoj ti jaʼ te xuʼ xijbat sventa jchʼay koʼontontike. Ep utsʼ alaliletike lek chaʼi chbat xchʼay yoʼontonik ta teʼtikaltik, ta jamal osiltik, ta vitstikaltik o ta tiʼ nab. Li ta achʼ balumile li totil meʼiletik xchiʼuk yalab xnichʼnabike mas to me tskʼupinik li spasbentak Jeovae. Muʼyuk xa me bu chijxiʼ yuʼun li chonbolometike, jaʼ jech muʼyuk xa chiʼik ek (Is. 11:​6-9). Jech xtok, oy me lek yorail kuʼuntik sventa jkʼupintik skotol li kʼusi spasoj Jeovae (Sal. 22:26). Totil meʼiletik, mu me jaʼuk to xamalaik Paraiso sventa xakolta avalab anichʼnabik sventa skʼelbeik skʼoplal li spasbentak Jeovae xchiʼuk li kʼusi chchanubtasvane. Mi chavalbeik xa onoʼox spasbentak Jeova kʼalal chachanubtas avalab anichʼnabik avie, jaʼ me jech chaʼi sbaik kʼuchaʼal laj yaʼi sba li ajvalil David ti xi laj yale: «Kajval Jeova, [ . . . ] muʼyuk buchʼu spas yuʼun li kʼusitik apasoje» (Sal. 86:8). w23.03 25 par. 16, 17