Avril

Oy yajtuneltak Jeova ta voʼne ti laj yil svokolike. Kalbetik skʼoplal li Jakobe. Li stote laj yal ti xnupun xchiʼuk li stseb Labane ti jaʼ yutsʼ yalalik ti chichʼik ta mukʼ Jeovae. Albat xtok ti ch-akʼbat bendision yuʼun li Jeovae (Jen. 28:​1-4). Li Jakobe jaʼ jech la spas. Bat ta Kanaan ti jaʼ te nakal ti Labane. Oy chaʼvoʼ stsebetak, Lea xchiʼuk Rakel. Li Jakobe lek laj yil li Rakele. Pe sventa x-akʼbat yikʼe, skʼan x-abtej vukub jabil ta stojolal li Labane (Jen. 29:18). Pe muʼyuk akʼbat yikʼ, yuʼun loʼlavan li Labane xchiʼuk jaʼ laj yakʼbe yikʼ li xvixil tseb ti jaʼ li Leae. Kʼalal echʼ jun xemanae, laj yal ti chakʼbe yikʼ Rakel mi ch-abtej to vukub jabil mase (Jen. 29:​26, 27). Chopol tajek kʼusi pasbat yuʼun li Labane, yuʼun 20 jabil ilbajinat ta abtel (Jen. 31:​41, 42). w23.04 15 par. 5

¿Buchʼu xuʼ jkʼanbetik koltael kʼalal chtun kuʼuntik beiltasel xchiʼuk patbel koʼontontike? Jnaʼojtik ti jaʼ noʼox li Jeovae, yuʼun chalbutik ti jechuk jpastike, xi chalbutik li ta Skʼope: «Skotoluk me ora xapasik orasion» (1 Tes. 5:17). Xuʼ xkalbetik ti akʼo sbeiltasutik li ta jkuxlejaltike (Prov. 3:​5, 6). Ta skoj ti toj lek yoʼonton li Jeovae, mu ventauk jaykoj jkʼopontik. Li Jesuse snaʼoj ti tsots skʼoplal chil orasion li Jeovae. Kʼalal skʼan toʼox xtal ta balumile, laj yil kʼu yelan tstakʼbe s-orasion yajtuneltak li Stote. Kʼalal te toʼox ta vinajel xchiʼuk li Stote, laj yil ti la stakʼbe s-orasion Ana, David, Elias xchiʼuk li yantike (1 Sam. 1:​10, 11, 20; 1 Rey. 19:​4-6; Sal. 32:5). Jaʼ yuʼun, li Jesuse laj yalbe yajchankʼoptak ti nopolikuk noʼox spasik orasione xchiʼuk ti ta onoʼox xtakʼbatik yuʼun li Jeovae (Mat. 7:​7-11). w23.05 2 par. 1, 3

Li mero bankilal pale Jeoiadae xiʼtaoj li Jeovae. Kʼalal och ta persa ta ajvalilal ta Juda li Atalia ti jaʼ stseb Jesabele, li Jeoiadae laj yakʼ ta ilel ti xiʼtaoj li Diose. Sventa x-och ta meʼ ajvalile, tskʼan ox chchʼaybe skʼoplal li buchʼutik oy sderecho ch-ajvalilajike. Ti te skʼoplal li smamobtake (2 Kron. 22:​10, 11). Pe koliyal li Jeosabeat ti jaʼ yajnil li Jeoiadae, poj yuʼunik li kʼox kerem Jeoase. Li Jeoiada xchiʼuk yajnile la snakʼik sventa mu xlaj ta milel. Jaʼ jech muʼyuk xchʼay skʼoplal li snitilulal ajvalil Davide. Li Jeoiadae tukʼ laj yakʼ sba ta stojolal Jeova, yuʼun muʼyuk te smeyoj skʼob kom ta skoj ti xiʼ ta stojolal Ataliae. Kʼalal vukub toʼox sjabilal li Jeoase, li Jeoiadae laj yakʼ ta ilel yan velta ti tukʼ yakʼoj sba ta stojolal Jeovae, yuʼun oy kʼusi la snop tspas. Mi lek bat ta pasel li kʼusi la snope, ch-och ta ajvalil li Jeoas ti jaʼ snitilulal Davide. Pe mi mu jechuk kʼot ta pasele, xuʼ van xichʼ-o milel li Jeoiadae. Koliyal ti koltaat yuʼun Jeovae, lek kʼot ta pasel li kʼusi la snope. w23.06 17 par. 12, 13

Li Nabukodonosore xuʼ van la snop ti muʼyuk lek ilbil yuʼun li Daniele. Jech xtok, xuʼ ox van laj yal mantal ti xichʼ milel ta skoj li kʼusi laj yale. Pe li Daniele tsots yoʼonton laj yakʼ ta ilel xchiʼuk laj yal skotol li kʼusi akʼbat snaʼ yuʼun Diose. Sventa xakʼ ta ilel ti tsots yoʼonton li Daniele, jaʼ van la xchanbe stalelal li stot smeʼe (Deut. 6:​6-9). Li Daniele maʼuk noʼox snaʼoj li Lajuneb Mantale, yuʼun snaʼoj xtok li mantaletik yakʼoj Jeova ta sventa li kʼusitik xuʼ slajes li j-israeletike (Lev. 11:​4-8; Dan. 1:​8, 11-13). Jech xtok, snaʼoj kʼuxi lik talel li steklumal Diose xchiʼuk snaʼoj kʼusi chkʼot ta stojolalik mi muʼyuk la xchʼunbeik smantal li Jeovae (Dan. 9:​10, 11). Skotol li kʼusi la snuptan ta xkuxlejale laj yakʼ venta ti ta onoʼox xkoltaat yuʼun Jeova xchiʼuk li yaj-anjeltake (Dan. 2:​19-24; 10:​12, 18, 19). w23.08 3 par. 5, 6

Kalbetik skʼoplal li Rebeka ti toj pʼij xchiʼuk mu snaʼ xi’ kʼalal oy kʼusi chal o kʼalal oy kʼusi tspase (Jen. 24:58; 27:​5-17). Pe lek snaʼ xchʼun mantal xtok xchiʼuk lek snaʼ x-ichʼvan ta mukʼ (Jen. 24:​17, 18, 65). Mi jech bikʼit chavakʼ aba kʼuchaʼal Rebeka xchiʼuk mi chatsak ta venta li buchʼutik oy yabtelike, lek me akʼoplal li ta avutsʼ avalal xchiʼuk li ta tsobobbaile. Skotol li yajtsʼaklomtak Kristoe skʼan bikʼit xakʼ sbaik. Jaʼ jech laj yakʼ ta ilel stalelal li Estere ti jaʼ jun yajtunel Diose, yuʼun kʼalal laj yichʼ vaʼanel ta meʼ ajvalile, muʼyuk la stoy sba. Jech xtok, la xchikinta xchiʼuk la spas li kʼusi albat yuʼun Mardokeo ti jaʼ sprimoe (Est. 2:​10, 20, 22). Mi jaʼ jech chakʼan tojobtasel xchiʼuk mi chapas li kʼusi cha-albate, jaʼ me jech chavakʼ ta ilel ti bikʼit avakʼoj aba eke (Tito 2:​3-5). Jkʼeltik kʼuxi yan laj yakʼ ta ilel Ester ti bikʼit laj yakʼ sbae. Akʼo mi «kʼupil sba xvinaj li spat xokone xchiʼuk alakʼ sba tseb», pe maʼuk ti stuk xa noʼox chaʼi sbae (Est. 2:​7, 15). w23.12 19, 20 par. 6-8

Kʼalal oy tajek jmul chkaʼi jbatike, xkoʼolaj kʼuchaʼal jun ikatsil ti mu skʼan Jeova ti te jkuchojtike. Mi kalojtik xa ta jamal li jmultike, mi laj xa jsutes koʼontontik xchiʼuk mi kakʼoj kipaltik sventa mu xa jpastik yan velta li kʼusi chopole, teuk me ta joltik ti yakʼojutik xa ta perton li Jeovae (Ech. 3:19). Mi laj xa jpastik skotol taje, li Jeovae mu skʼan ti jechuk-o chopol xkaʼi jbatike. Yuʼun mi jal tajek jech chkaʼi jbatike, xuʼ mas chkil-o jvokoltik (Sal. 31:10). Mi chkakʼtik slubtsanutik li at-oʼontone, xuʼ me xijchibaj-o. Vaʼun, xuʼ me xkiktatik-o li anilajel sventa jtatik li kuxlejale (2 Kor. 2:7). Mi oy tajek amul chavaʼi abae, jaʼ lek nopbo skʼoplal ti laj xa yakʼot ta «perton ta melel» li Diose (Sal. 130:4). Kʼalal oy buchʼu tsutes yoʼonton ta melele, xi chal li Jeovae: «Muʼyuk xa bu ta jvules ta jol li smulike» (Jer. 31:34). Taje jaʼ skʼan xal ti muʼyuk chtikʼbat ta sat yuʼun Jeova li kʼusi la spase. Mi muʼyuk xa kʼusi abainoj ta tsobobbail ta skoj li kʼusi la apase, mu me chopoluk xavaʼi. Li Jeovae laj xa xchʼay ta sjol li amule. ¿Kʼu yuʼun mu jechuk xapas ek? w23.08 30 par. 14, 15

Kʼalal jaʼo yakal li COVID-19, lik spukik jecheʼ aʼyejetik. Li stestigotak Jeova ti la xchʼunik kʼusi chal s-organisasion Jeovae muʼyuk la stikʼ sbaik ta kʼop xchiʼuk muʼyuk la svul yoʼontonik ta sventa li jecheʼ aʼyejetike (Mat. 24:45). Skʼan me xkakʼ ta koʼontontik «li kʼusi mas tsots skʼoplale» (Filip. 1:​9, 10). Li chʼayob oʼontonale xuʼ me xchʼay jkʼakʼaltik yuʼun, vaʼun jaʼ muʼyuk xa ta jpastik li kʼusitik mas tsotsik skʼoplale. Mi jaʼ bat ta koʼontontik li veʼel, uchʼbolajel, chʼayob oʼontonal xchiʼuk li abtele, xuʼ me xchʼay koʼontontik (Luk. 21:​34, 35). Ta buyuk xa noʼox chkaʼitik ti tspasik marcha li krixchanoetike xchiʼuk ti chalbeik skʼoplal li politikae. Mu me xkakʼtik xchʼay koʼontontik, yuʼun xuʼ me lek xa xkiltik akʼo mi ta koʼontontik noʼox. Li Satanase tstunes li kʼusitik laj xa kalbetik skʼoplal sventa mu jpastik li kʼusitik leke. w23.07 16, 17 par. 12, 13

Li yajtunelutik Jeovae toj tsots skʼoplal chkiltik li Konmemorasione. Taje jaʼ li tsobajel laj yal Jesus ti skʼan jpastike (Luk. 22:​19, 20). ¡Oy xa tajek ta koʼontontik ti jtsob jbatik li ta Konmemorasione! ¿Kʼu yuʼun? Jkʼelbetik batel skʼoplal. Li Konmemorasione tsvules ta joltik ti kʼu yuʼun toj tsots skʼoplal li matanal laj yakʼ Jesuse. Tsvules ta joltik xtok ti kʼuxi xuʼ jtojtik ta vokole (2 Kor. 5:​14, 15). Jech xtok, xuʼ te jpatbe jba koʼontontik xchiʼuk li kermanotaktike (Rom. 1:12). Ta jujun jabile, ep ermanoetik ti chibajemik ta mantale chbatik ta Konmemorasion. Junantike chtijbat-o yoʼontonik sventa sutik talel ta stojolal Jeova ta skoj ti lek chchʼamatik yuʼun li ermanoetike. Jech xtok, epal krixchanoetik labal sba chilik ti kʼu yelan chjelav li tsobajele, jaʼ yuʼun chlik xchanik-o Vivlia. Li yan srasonal ti kʼu yuʼun ta jkʼantik xa xkʼot skʼakʼalil li Konmemorasione jaʼ ti ta jkʼantik ti jmojuk tsobolutik xchiʼuk li kermanotaktike. Jech oxal, toj tsots skʼoplal chkiltik li Konmemorasione. w24.01 8 par. 1-3

Li Jeovae la stak talel li skʼanbil Nichʼone xchiʼuk te skʼeloj cham sventa xuʼ jtatik perton xchiʼuk ti xijkʼot ta yamigoe. Mi ta jnopbetik lek skʼoplal ti kʼu to yepal la stojutik li Jeova xchiʼuk Jesuse, mas to me chkakʼtik venta ti kʼu to yepal skʼanojutik ta jujuntale (Gal. 2:20). Ti jech la spas li Jeovae jaʼ ta skoj ti skʼanojutike. Kʼalal laj yakʼ ta matanal xkuxlejal li Jesuse, ti laj yil svokole xchiʼuk ti chame, jaʼ jech laj yakʼ ta ilel ti skʼanojutik tajek li Jeovae. Maʼuk noʼox chal, yuʼun chakʼ ta ilel xtok (Jer. 31:3). Yikʼojutik tal ta steklumal, yuʼun skʼanojutik (Deut. 7:​7, 8). Chʼabal kʼusi xuʼ snamajesutik li ta kʼanelal yuʼune (Rom. 8:​38, 39). ¿Kʼu yelan chavaʼi aba ti jech kʼanbilote? w24.01 28 par. 10, 11

Li ermanoetik ti tʼujbil chbatik ta vinajele ep tajek sbalil chilik li spatobil oʼontonale. Li ta 1991, xi laj yal li ermano Frederick Franz: «Li spatobil koʼontontike ta onoʼox xkʼot ta pasel. Jkotoltik li 144 mile ta xkiltik chkʼot ta pasel. Toj labal sba maʼ taje, yuʼun mu xkoʼolaj ti kʼu toʼox yelan jnopojbetik skʼoplale». Xi to chale: «Jech-o ep sbalil chkilkutik li spatobil koʼontonkutike. Kʼalal mas chjalije, [ . . . ] mas to ep sbalil chkilkutik. Xlokʼ venta ti jmalae […]. Avie, mas xa ep sbalil chkil ti mu toʼox jechuk li ta mas voʼnee». ¿Kʼusi smalaoj tstaik jutuk mu skotoluk li buchʼutik chtunik ta stojolal Jeova avie? Jaʼ li kʼusi smalaoj toʼox Abraan eke, ti xuʼ xkuxiik ta sbatel osil ta balumil mi chventainvan xa ox li Ajvalilal yuʼun Diose. Jkotoltik oy spatobil koʼontontik ti xijmuyubaj yuʼune, mu ventauk mi ta vinajel o mi ta balumil. Pe xuʼ jchʼuntik ti ta onoʼox xkʼot ta pasel li kʼusi yaloj Diose. w23.12 9 par. 6; 10 par. 8

Li ta yochebal axibalnae te oy li skajleb matanal ta kovre ti jaʼ te chchikʼik li chonbolometik sventa xakʼbeik ta matanal li Jeovae (Eks. 27:​1, 2; 40:29). Pe li milbil matanaletik taje mu xchʼaybat-o ta j-echʼel smulik li j-israeletike (Ebr. 10:​1-3). Li milbil matanaletik laj yakʼik ta axibalnae, jaʼ skʼelobil li matanal chichʼ akʼel ti chtupʼbat-o smulik ta j-echʼel li krixchanoetike. Li Jesuse snaʼoj ti takat tal ta balumil yuʼun Jeova sventa xtal yakʼ xkuxlejal ta stojolal li krixchanoetike (Mat. 20:28). Jaʼ yuʼun, kʼalal laj yichʼ voʼ li Jesuse, jaʼ te lik spas li kʼusi tskʼan yoʼonton li Jeovae (Juan 6:38; Gal. 1:4). Taje xkoʼolaj kʼuchaʼal laj yakʼ ta skajleb matanal li xkuxlejale. Li skajleb matanal taje jaʼ skʼelobil «li kʼusi tskʼan yoʼonton» Diose, yuʼun li kʼusi oy ta yoʼontone jaʼ ti xakʼ xkuxlejal ta stojolal krixchanoetik li Xnichʼone. Li Jesuse ta «jun noʼox velta ta j-echʼel» laj yakʼ xkuxlejal sventa stupʼbe smul li buchʼutik chakʼ xchʼunel yoʼonton ta stojolale (Ebr. 10:​5-7, 10). w23.10 26, 27 par. 10, 11

Ti kʼu yelan xuʼ jchapan koʼontontik yoʼ to mu xkʼot skʼakʼalil li Konmemorasione, jaʼ ti jnopbetik skʼoplal sbalil li matanal laj yakʼ Jesuse. Yuʼun ta kipal jtuktike mu xuʼ xijkol lokʼel li ta mulil xchiʼuk ta lajelale (Sal. 49:​7, 8). Jaʼ yuʼun, li Jeovae kʼot ta nopel yuʼun ti chakʼ ta matanal li xkuxlejal Xnichʼone, toj toyol la stojutik xchaʼvoʼalik. Kʼalal mas ta jnopbetik skʼoplal li kʼusi la spasik ta jtojolaltik li Jeova xchiʼuk Jesuse, mas to ep sbalil chkiltik li pojelale. Pe kʼalal la saʼ smul li Adane, chʼay yuʼun li kuxlejal sbatel osile xchiʼuk jaʼ jech kʼot ta stojolal skotol li xnichʼnabtake. Sventa xichʼ chaʼtael li kʼusi chʼay yuʼun Adane, li Jesuse laj yakʼ ta matanal li stukʼil kuxlejale. Ti kʼu sjalil ay ta balumil li Jesuse «muʼyuk bu la saʼ smul li stuke mi jaʼuk bu loʼlavan ta skʼopojel» (1 Ped. 2:22). Tukʼil vinik cham, jaʼ yuʼun toj yuʼun li kʼusi la xchʼay Adane (1 Kor. 15:45; 1 Tim. 2:6). w24.01 10 par. 5, 6

Kʼalal chaʼkuxiem xa ox li Jesuse, och li ta Batsʼi Lekil Chʼul Kuarto ta mantale. Ta mas tsʼakale, te ch-ochik skotol li buchʼutik yichʼojik tʼujele. Ti kʼu yuʼun stuk noʼox jech ti kʼu yelan chichʼ ichʼel ta mukʼ li Jeovae jaʼ ta skoj ti la spojutik xchiʼuk ti te chtun ta paleal li Jesukristoe. Li Batsʼi Lekil Chʼul Kuarto ta Israel ti spasoj noʼox krixchanoetike jaʼ noʼox xuʼ x-och li mero bankilal pale sventa x-och yakʼ li xchʼichʼel chonbolometike. Pe li Jesuse och batel ti bu toj echʼ xa noʼox chʼule, jaʼ xkaltik, och batel ta vinajel ti jaʼ te oy li Jeovae. Te laj yakʼ li stukʼil kuxlejal «sventa slajesbe skʼoplal li [mulile]» (Ebr. 9:​24-26). Li matanal laj yakʼ ti mu kʼusi xkoʼolaj-oe jaʼ chchʼay ta j-echʼel li jmultike. Mu ventauk ti bu chijkuxiutike, mi liʼ ta balumil o ta vinajel, xuʼ me xkichʼtik ta mukʼ Jeova ti kʼu yelan tskʼane. w23.10 28 par. 13, 14

Jnopbetik skʼoplal li abtelal yakal tspas Jesus ta vinajel kʼuchaʼal Ajvalil xchiʼuk mero Bankilal Palee. Ta stojolal Jesus xuʼ xijnopajutik ta «xchotleb Dios ti jaʼ chakʼ slekil yutsil oʼontonale» xchiʼuk xuʼ jkʼanbetik ti xkʼuxubinutik «sventa skoltautik kʼalal jaʼo yoraile» (Ebr. 4:​14, 15). Jechuk-o me jnopbetik skʼoplal jujun kʼakʼal li kʼusi spasojik Jeova xchiʼuk Jesus ta jtojolaltike. Ti skʼanojutike jaʼuk stij koʼontontik sventa xijtun ta sjunul koʼontontik ta stojolal li Jeovae (2 Kor. 5:​14, 15). Ti kʼu yelan xuʼ jtojbetik ta vokol li Jeova xchiʼuk Jesuse, jaʼo kʼalal chkakʼ kipaltik ta skoltael yantik sventa spasik ta stestigotak Jeova xchiʼuk ti stsʼakliik li Jesuse (Mat. 28:​19, 20). Taje jaʼ li kʼusi la spas jtakbol Pabloe, yuʼun snaʼoj ti oy ta yoʼonton Jeova «ti akʼo koluk skotol li krixchanoetike xchiʼuk ti akʼo yojtikinik lek li kʼusi melele» (1 Tim. 2:​3, 4). Jaʼ yuʼun, tsots abtej sventa skolta epal krixchanoetik yoʼ xuʼ sta skolelik. w23.10 22, 23 par. 13, 14

Li teksto taje ep ta velta ta jtunestik sventa jpatbetik yoʼonton li krixchanoetike xchiʼuk chkalbetik kʼu yelan li kuxlejal ta Paraisoe. ¿Kʼuxi xuʼ jkoltatik yantik sventa xchʼunik li kʼusi chal ta Apokalipsis 21:3 xchiʼuk 4? Xchiʼuk ¿kʼuxi xuʼ jtsatsubtas li xchʼunel koʼontontik ta stojolal Jeova xchiʼuk li kʼusi yaloj tspase? Li Jeovae maʼuk noʼox laj yalbutik li kʼusi snopoj tspase, yuʼun laj yalbutik srasonal xtok ti persa chkʼot ta pasele. Li ta tekstoetik liʼe, te ta jtabetik srasonal ti kʼu yuʼun xuʼ jchʼuntik li kʼusi chal Jeova ta sventa li Paraisoe, xi chale: «Xi laj yal li buchʼu te chotol ta chotlebal sventa ajvalile: ‹¡Kʼelavil!, ta jpas ta achʼ skotol li kʼusitike›. Xi laj yal xtoke: ‹Tsʼibao, yuʼun tukʼ xchiʼuk melel li kʼusitik laj yichʼ alele›. Xi laj yalbune: ‹¡Kʼot xa yorail! Alfaun xchiʼuk Omegaun, li slikeb xchiʼuk slajebe›» (Apok. 21:​5, 6 sbavokʼal). w23.11 3 par. 3-5

Ti kʼu yelan xuʼ xakʼ ta ilel ti jaʼ tspas li kʼusi oy ta yoʼonton Jeova li jun kereme, jaʼ ti kʼu yelan tslap skʼuʼ spokʼe xchiʼuk ti kʼu yelan tstus sjole. Jutuk mu skotoluk li buchʼutik tspasik tal li kʼuʼile xchiʼuk li buchʼutik tspukbeik skʼoplale, muʼyuk tstsakbeik ta venta li smantaltak Jeovae xchiʼuk chopol kʼusitik tspasik. Jaʼ yuʼun, li kʼuʼil tspasike pitsʼajtik tajek o xkoʼolaj xa ta skʼuʼ antsetik li skʼuʼ viniketike. Kʼalal chakʼ persa chchʼi tal ta mantal junuk kereme, tstsak ta venta li beiltaseletik ta Vivliae xchiʼuk jaʼ chchanbe stalelal li ermanoetik ta tsobobbail ti lek snaʼ slap skʼuʼ spokʼike o ti kʼu yelan tstus sjolike. Xuʼ van xi xanopbe skʼoplale: «Li kʼusi chkʼot ta nopel kuʼune, ¿mi chkakʼ ta ilel ti xitojob snopel xchiʼuk ti ta jtsak ta venta ti kʼu yelan chaʼi sbaik li yantike? ¿Mi jamal xvinaj ta jkʼuʼ jpokʼ ti jaʼun yajtunel Jeovae?» (1 Kor. 10:​31-33). Li keremetik ti xtojobik lek snopele maʼuk noʼox lek skʼoplalik ta stojolal li ermanoetike, yuʼun lek skʼoplal chkomik ek ta stojolal li Jeovae. w23.12 26 par. 7

Li ta voʼnee, li ajvalil ta sure laj onoʼox skontrainbe li steklumal Jeovae (Dan. 11:40). Li ta baʼyel xchiʼuk li ta Xchibal Mukʼta Paskʼop ta spʼejel Balumile, laj yichʼik tikʼel ta chukel epal ermanoetik ta skoj ti muʼyuk batik ta paskʼope xchiʼuk laj yichʼik nutsel lokʼel ta chanun junantik ololetik ta skoj ti mu skʼan spasik saludar li vanderae. Pe achʼtik toe li yajtuneltak Jeovae yan xa kʼu yelan akʼatik ta preva yuʼun li ajvalil ta sure. Jech kʼuchaʼal kʼalal jaʼo chakʼ skampanyaik li buchʼutik tskʼan yabtelike, xuʼ van xlik ayanuk ta yoʼonton tstikʼ sbaik ta junuk partido li ermanoetike. Akʼo mi muʼyuk chbat spasik votar, pe xuʼ van li ta snopbenik xchiʼuk ta yoʼontonike tskʼanik ti akʼo xkuch yuʼun junuk partidoe. Pe sventa mu jtikʼ jbatik jsetʼuk ta politikae, maʼuk noʼox skʼan jkʼeltik li kʼusi ta jpastike. Yuʼun skʼan jkʼeltik li kʼusi ta jnoptike xchiʼuk li kʼusi oy ta koʼontontike (Juan 15:​18, 19). w23.08 12 par. 17

Sventa jtatik li jmotontik ti jaʼ li kuxlejale, skʼan jchʼuntik li tojobtasel liʼe: «Anilajanik sventa xuʼ xapasik kanal li amotonike» (1 Kor. 9:24). Li Jesuse xi tspʼijubtasutike: «Mu x-alub avoʼontonik ta skoj ti chaveʼik ta mase, ti cha-uchʼbolajik ta mase xchiʼuk ta skoj li vul oʼonton ta sventa li kuxlejale» (Luk. 21:34). Li teksto liʼe xchiʼuk li yan tekstoetik ta Vivliae, tskoltautik sventa jnaʼtik kʼusi xuʼ jpastik sventa jechuk-o xij-anilaj yoʼ jtatik li kuxlejale. Jnaʼojtik lek ti chkuch kuʼuntik li anilajele, yuʼun li Jeovae jaʼ chakʼ kipaltik sventa stsuts kuʼuntik (Is. 40:​29-31). Jaʼ yuʼun, jechuk-o me xa-anilaj. Jechuk xapas kʼuchaʼal li jtakbol Pablo ti laj yakʼ yipal sventa sta li smotone (Filip. 3:​13, 14). Melel onoʼox ti muʼyuk buchʼu xuʼ x-anilaj ta akʼexole, pe jaʼ tskoltaot Jeova sventa xkuch avuʼune. Jaʼ tskoltaot sventa xakuch batel li avikatstake xchiʼuk jaʼ tskoltaot sventa xajip komel li kʼusi mu persauke. Vaʼun, jech-o me cha-anilaj batel xchiʼuk chkuch avuʼun. w23.08 31 par. 16, 17

Kalbetik skʼoplal li kʼusi kʼot ta pasel kʼalal 12 toʼox sjabilal li Jesuse. Li Jesuse bat xchiʼuk yutsʼ yalal ta Jerusalen sventa xbatik li ta kʼin chichʼ pasel jujun jabile (Luk. 2:​46-52). Kʼalal tsutik xa ox batel ta snaik li Jose xchiʼuk Mariae, muʼyuk laj yakʼik venta ti muʼyuk te oy li Jesuse. Jechuke jaʼ oy ta sbaik ti teuk oy skotol li yalab xnichʼnabike. Kʼalal la staik li Jesuse, li Mariae laj yalbe ti kʼu yuʼun jech la spase. Akʼo mi xuʼ ox van la spak skʼoplal, mu jechuk la spas. Ta slekil yoʼonton la stakʼbe xchiʼuk laj yichʼ ta mukʼ. Pe li Maria xchiʼuk li Josee, «muʼyuk bu laj yaʼibeik smelolal li kʼusi albatike». Akʼo mi jech, li Jesuse jech-o la xchʼunbe smantal li stot smeʼe. Kerem tseb, ¿mi vokol chavaʼi xchʼunbel smantal atot ameʼ kʼalal oy kʼusi muʼyuk lek chbat ta pasel yuʼunik o ti mu xaʼiik ti kʼu yelan chavaʼi abae? ¿Kʼusi van xuʼ skoltaot? Tsako ta venta ti kʼu yelan chaʼi sba li Jeovae. Li Vivliae chal kʼalal chchʼunbeik smantal stot smeʼik li alab nichʼnabiletike, kʼupil sba ch-ilatik yuʼun li Kajvaltike (Kol. 3:20). Li Jeovae xil kʼalal mu xaʼibeik smelolal kʼu yelan chavaʼi aba li atot ameʼe o kʼalal chakʼboxuk mantaletik ti toj tsotsik ta chʼunele. Pe mi chachʼun li kʼusi chalboxuke, ta me xmuyubaj avuʼun li Jeovae. w23.10 7 par. 5, 6

Jnoptik noʼox ti oy jun jchiʼiltik ta chanun chalbutik ti skʼan mu chopoluk xkiltik li buchʼu lek chil xchiʼil ta vinikal o ta antsile. Xuʼ xkalbetik ti ta jtsaktik ta venta li kʼusi chkʼot ta nopel yuʼunike (1 Ped. 2:17). Vaʼun, xuʼ van xkalbetik kʼusi sbalil ta jtabetik kʼalal ta jchʼuntik li kʼusi chal Vivliae. Mi oy buchʼu chalbutik ti mu lekuk li kʼusi jchʼunojtike, mu me jnoptik ta anil ti jnaʼojtik xa li kʼusi xchʼunoje. Jnoptik noʼox ti oy jun jchiʼiltik ta chanun tslabanutik ta skoj ti jchʼunojtik ti oy Diose. ¿Mi ta van jnoptik ti xchʼunoj ti ta kʼunkʼun kʼataj talel li kuxlejale xchiʼuk ti snabe lek skʼoplale? Yikʼaluk van jaʼ noʼox chal li kʼusi yaʼioj chal li yantike. Xuʼ van xatakbe junuk enlase ta sventa junuk mantal o video ta jw.org ti jaʼ chalbe skʼoplal li kʼusitik pasbile. Vaʼun, xuʼ van skʼan ti jmoj xakʼelik junuk mantal o junuk video. Mi ta jtsaktik ta ventae, xuʼ van sjel li kʼusi tsnop toʼoxe. w23.09 17 par. 12, 13

Xuʼ me stunesutik-o Jeova akʼo mi oy kʼusi muʼyuk lek chbat ta pasel kuʼuntik. Vaʼun, chakʼbutik bendision mi muʼyuk xa la jpastik li kʼusi chopole xchiʼuk mi jech-o la jpat koʼontontik ta stojolale (Prov. 28:13). Ta skoj ti jmulavil li Sanson xchiʼuk muʼyuk lek li kʼusi la spas kʼalal lek laj yil li Dalilae, muʼyuk laj yal Jeova ti mu xa kʼusi stakʼ pasele, yuʼun jech-o tun ta stojolal Jeova xchiʼuk jech-o tunesat batel. Lek-o tsots xchʼunel yoʼonton laj yil. Jaʼ yuʼun, te tsakal sbi xchiʼuk li yan yajtuneltak Jeova li ta kapitulo 11 ta Ebreose. Tspat koʼontontik ti skʼanojutik xchiʼuk ti chakʼ kipaltik li Jtotik Jeovae, mas to kʼalal chkil jvokoltik xchiʼuk ta jkʼantik akʼo skoltautike. Jech kʼuchaʼal la spas li Sansone, xiuk jkʼanbetik li Jeovae: «Mu xachʼayun-o ta avoʼonton, avokoluk. Kajval Dios, avokoluk, slajeb xa velta ta jkʼanbot ti akʼo xatsatsubtasune» (Jues. 16:28). w23.09 7 par. 18, 19

Jnaʼojtik ti poʼot xa skʼan xtal li skʼakʼalil Jeovae, jaʼ yuʼun oy ta koʼontontik chkalbetik yantik li lekil aʼyejetike. Pe bakʼintike ta skoj ti chijxiʼe vokol chkaʼitik. Taje jaʼ li kʼusi kʼot ta stojolal Pedro kʼalal laj yichʼ chapanel li Jesuse. Muʼyuk laj yal ti jaʼ yajchankʼop li Kristoe xchiʼuk oxib to velta laj yal ti mu xojtikine (Mat. 26:​69-75). Pe li Pedroe tsal yuʼun li xiʼele, ta mas tsʼakale xi laj yale: «Mu me xaxiʼtaik li kʼusi chiʼtaike mi jaʼuk xavul avoʼontonik» (1 Ped. 3:14). Li kʼusi laj yale chakʼ ta ilel ti stsal kuʼuntik li xiʼtael krixchanoetike. Xi chalbutik Pedro sventa stsal kuʼuntik li xiʼtael krixchanoetike: «Chʼuluk xavaʼi ta avoʼontonik li Kristo ti jaʼ Kajvaltike» (1 Ped. 3:15). Taje jaʼ skʼan xal ti jnopbetik skʼoplal li yabtel akʼbil xchiʼuk li sjuʼel akʼbil kʼuchaʼal Ajvalil li Jesukristoe. w23.09 27, 28 par. 6-8

Skʼan me xkichʼ jpʼijiltik sventa mu jpastik «li abtelal ti mu snaʼ satin ti jaʼ sventa ikʼ osile» (Efes. 5:11). Kʼalal mi jech-o chichʼ kʼelel o chichʼ chikintael li kʼusitik toj ibal sbae o mi jaʼ xa chichʼ loʼiltael batele, xuʼ me xijpʼaj ta mulil yuʼun (Jen. 3:6; Sant. 1:​14, 15). Li kʼusi nopem xaʼi tspas Satanase jaʼ ti tsmakbe snopben krixchanoetik sventa mu xakʼik venta mi lek o mi chopol li kʼusi tspasike (Is. 5:20; 2 Kor. 4:4). Jaʼ yuʼun, mu labaluk chkaʼitik ti oy buchʼutik chalik ti muʼyuk la chopol li kʼusitik ibalik sba chil Jeovae (2 Ped. 2:19). Jaʼ yuʼun, oy epal pelikulaetik, programaetik ta television xchiʼuk pajinaetik ta internet ti jaʼ mas tspukbeik skʼoplal li kʼusitik chopol chil Jeovae. Li Diabloe chakʼ jchʼuntik ti muʼyuk chopol li kʼusitik nopem xaʼi tspas krixchanoetik xchiʼuk li kʼusitik ibal sba tspasike (Efes. 5:6). w24.03 22 par. 8-10

Li axibalna ti karpana sventa tsobobbail sbi xtoke jaʼ te laj yichʼik ta mukʼ Dios li j-israeletike xchiʼuk te laj yakʼik milbil matanal (Eks. 29:​43-46). Chkuchik batel kʼalal tsjel yavilik li ta takixokol balumile (Eks. 25:​8, 9; Num. 9:22). Te van 500 jabil la stunesik jaʼ to laj yiktaik kʼalal meltsaj li templo ta Jerusalene. Li axibalnae jaʼ noʼox jun senyail ti oy kʼusi lek chtal ta tsʼakale. Li axibalnae jaʼ «snakʼobal li kʼusitik oy ta vinajele» xchiʼuk jaʼ skʼan xal li smukʼta templo Jeovae. Xi laj yal li Pabloe: «Li karpana [o axibalna] taje jaʼ noʼox senyail sventa li jkʼakʼaliltike» (Ebr. 9:9). Kʼalal la stsʼibabe batel j-ebreoetik taje, oy xa ox li templo ta mantale, yuʼun jaʼo vul ta lokʼel li ta sjabilal 29 kʼalal talem xa ox li Jesuse. Li jabil taje jaʼo laj yichʼ voʼ li Jesuse xchiʼuk lik tunuk kʼuchaʼal «mero lekil bankilal pale» li ta templo ta mantale (Ebr. 4:14; Ech. 10:​37, 38). w23.10 25, 26 par. 6, 7

Sventa lekutik ta mantale, skʼan jnaʼuk xijrasonaj. ¿Kʼuxi chkakʼtik ta ilel taje? Jaʼ ti junuk noʼox koʼontontik kʼalal oy kʼusi chjel ta jkuxlejaltike xchiʼuk ti jtsaktik ta venta li kʼusi chkʼot ta nopel yuʼun li yantike. Jkotoltik ti chijtunutik ta stojolal Jeovae ta jkʼantik ti jnaʼuk xijrasonaje. Jech xtok, ta jkʼantik ti bikʼituk xkakʼ jbatik xchiʼuk ti xkakʼ ta ilel xkʼuxul koʼontontike. Li Vivliae chal ti Jeovae jaʼ jun Mukʼta Ton. ¿Kʼu yuʼun? Yuʼun jun-o yavil (Deut. 32:4). Pe snaʼ xrasonaj xtok. ¿Kʼuxi jnaʼojtik? Akʼo mi jelem talel li kuxlejal ta balumile, li Jeovae yakʼoj ta ilel ti snaʼ xrasonaje xchiʼuk persa chakʼ kʼotuk ta pasel li kʼusi tskʼane. Ta skoj ti jaʼ slokʼolutike, jnaʼ xijrasonaj ek kʼalal oy kʼusi chjel ta jkuxlejaltike. Li Jeovae yakʼojbutik beiltaseletik ta Vivlia sventa lekuk kʼusi xkʼot ta nopel kuʼuntik mu ventauk kʼusi jnuptantik. Ti kʼu yelan stalelal xchiʼuk li beiltaseletik chakʼe, chakʼ ta ilel ti jaʼ jun Dios ti snaʼ xrasonaje, pe tukʼ chakʼ sba xtok. w23.07 20 par. 1-3

Li ta Vivliae tskoʼoltas ta jun meʼil ti oy xkʼuxul yoʼonton li Jeovae (Is. 66:​12, 13). Nopbo avaʼi skʼoplal junuk meʼil ti skʼanoj li yuni ole. Kʼalal ch-okʼ li yuni neneʼe o kʼalal oy kʼusi kʼux chaʼie, ta anil chbat skʼel. Jaʼ jech li Jeova eke, te xchiʼukutik kʼalal ta jvul koʼontontike. Jech-o skʼanojutik akʼo mi oy bu chijchʼay (Sal. 103:8). Li j-israeletike ep ta velta laj yakʼbeik yatel yoʼonton li Jeovae; pe kʼalal tsutes yoʼontonike chkʼanatik yan velta. Li Jeovae xi laj yalbe jun velta li steklumale: «Ep abalil chkilot, kichʼojot ta mukʼ xchiʼuk jkʼanojot» (Is. 43:​4, 5). Li Jeovae jaʼ jech-o stalelal. Yuʼun mi la jsutes koʼontontik xchiʼuk mi lijnopajutik ta stojolal yan veltae, jech-o skʼanojutik. Jamal chalbutik ti «muʼyuk spajeb ch-akʼvan ta [pertone]» (Is. 55:7). Li Vivliae chal ti kʼalal ch-akʼvan ta pertone, siket noʼox koʼontontik yuʼun (Ech. 3:19). w24.01 27 par. 4, 5

Li Jeovae xuʼ me skoltautik kʼalal chkichʼtik akʼel ta prevae. Kalbetik junuk skʼelobil, xuʼ van ta jkʼanbetik permiso yajval kabteltik sventa xuʼ xijbat ta asamblea o ta jkʼanbetik ti sjelbe skʼakʼalil kabteltik sventa xijbat ta tsobajele. Kʼalal jech ta jnuptantike, te chkakʼtik venta kʼuxi tskoltautik li Jeovae. Xuʼ van labal sba chkiltik ti kʼu yelan tskoltautike, vaʼun mas to me ta jpat koʼontontik ta stojolal. Li Esdrase bikʼit laj yakʼ sba xchiʼuk la skʼanbe koltael li Jeovae. Kʼalal mu spas yuʼun laj yaʼi li kʼusi sbainoje, bikʼit laj yakʼ sba xchiʼuk la skʼanbe koltael ta orasion li Jeovae (Esd. 8:​21-23; 9:​3-5). Kʼalal laj yilik yantik ti spatoj yoʼonton ta stojolal Dios li Esdrase, la skoltaik xchiʼuk la xchanbeik li xchʼunel yoʼontone (Esd. 10:​1-4). Mi ta jvul koʼontontik ta skoj chkil jvokoltik ta takʼin o chil svokol li kutsʼ kalaltike, jkʼanbetik koltael ta orasion li Jeovae, yuʼun jnaʼojtik ti ta onoʼox skoltautike. w23.11 18 par. 15-17

Kʼalal chalbutik Jeova ti jchanbetik xchʼunel yoʼonton Abraan sventa tukʼuk xilutike, maʼuk skʼan xal ti jech xa tajek ta jpastik kʼuchaʼal la spase. Ep ta tos ti kʼu yelan xuʼ xkakʼtik ta ilel li yabtelal xchʼunel oʼontonale. Taje xuʼ me jech jpastik kʼalal ta sjunul koʼontontik ta jchʼamtik li buchʼutik achʼ to chkʼotik ta tsobobbaile, ti jkoltatik li ermanoetik ti yakal chil svokolike xchiʼuk ti oyuk kʼusi lek jpastik ta stojolal li kutsʼ kalaltike. Lek chil Jeova maʼ taje (Rom. 15:7; 1 Tim. 5:​4, 8; 1 Juan 3:18). Ti bu mas xuʼ xkakʼtik ta ilel li xchʼunel koʼontontike, jaʼo kʼalal ta sjunul koʼontontik ta jcholtik mantale (1 Tim. 4:16). Jkotoltik xuʼ xkakʼtik ta ilel ti jchʼunojtik ti chkʼot ta pasel li kʼusi yaloj Jeovae xchiʼuk jchʼunojtik ti lek skotol li kʼusitik tspase. Mi jech ta jpastike, xuʼ me jpʼel ta koʼontontik ti tukʼ chilutik li Diose xchiʼuk ti jaʼ yamigo chilutike. w23.12 2 par. 3; 6 par. 15

K’alal po’ot xa ox xcham li Davide, ja’ jech la spatbe yo’onton Salomon k’ucha’al chal li teksto avi k’ak’ale (1 Rey. 2:​1, 3). Skotol li keremetik ti jaʼik yajtsʼaklomtak Kristoe skʼan xakʼ ta xkuxlejalik li tojobtasel taje. Sventa lekuk xbat akuxlejalike, skʼan xachʼunbeik li smantaltak Jeovae xchiʼuk xavakʼ ta akuxlejalik li beiltaseletik ta Vivliae (Luk. 2:52). ¿Kʼu yuʼun toj tsots skʼoplal ti xchʼiik ta mantal li keremetike? Li keremetik ti jaʼik yajtsʼaklomtak Kristoe ep kʼusitik sbainojik li ta yutsʼ yalalik xchiʼuk li ta tsobobbaile. Mi keremot toe, oy van ta avoʼonton ti oyuk kʼusi xlik abain ta jelavele. Oy van ta avoʼonton chatun ta prekursor, siervo ministerial xchiʼuk ti xakʼot ta mol ta tsobobbaile. Jech xtok, oy van ta avoʼonton chanupun xchiʼuk ti xavil anichʼnabtake (Efes. 6:4; 1 Tim. 3:1). Sventa xata taje xchiʼuk ti lekuk xbat akuxlejale, skʼan xachʼi ta mantal. w23.12 24 par. 1, 2

Li Jeovae yakʼojbe ta sba moletik ta tsobobbail sventa xkʼelbat li xchijtake. Jaʼ jun mukʼta matanal chilik ti chtunik ta stojolal li yermanotakike xchiʼuk chakʼ yipalik ta spasel lek li yabtelike (Jer. 23:4; 1 Ped. 5:2). ¡Toj lek tajek ti oy ermanoetik ti jech chtunik li ta tsobobbaile! Li moletik ta tsobobbaile oy kʼusitik xuʼ xchanbeik li Jedeone (Ebr. 6:12). Yuʼun la xchabi xchiʼuk la skʼel li steklumal Diose (Jues. 2:16; 1 Kron. 17:6). Li moletik ta tsobobbail avie tsots tajek yabtelik ta xchabiel li steklumal Dios li ta slajebaltik kʼakʼale jech kʼuchaʼal la spas li Jedeone (Ech. 20:28; 2 Tim. 3:1). Ti kʼu yelan la xchʼun mantal Jedeon xchiʼuk ti bikʼit laj yakʼ sbae ep kʼusi ch-akʼbat xchanik. Ti kʼu sjalil tun ta stojolal Jeovae, kuch yuʼun akʼo mi oy kʼusitik la snuptan. Jkotoltik xuʼ jtojbetik ta vokol li yabtel tspasik li moletike xchiʼuk ti ta sjunuluk koʼonton jkoltatike (Ebr. 13:17). w23.06 2 par. 1; 3 par. 3