¿Kʼusi smelolal ta akuxlejal ti liʼ xa oy li Cristoe?
«[¿]Kʼusi senyail ti liʼ xa oyote xchiʼuk li slajebal kʼusitik chkʼotanuk ta pasele?» (MAT. 24:3, NM.)
1. ¿Kʼusi tsots skʼoplal la sjakʼbeik Jesús li yajtakboltake?
JUTUK xa mu chaʼmiluk jabil, chanvoʼ yajtakboltak Jesús ti stukik yakal chchiʼinik ta loʼil ta vits Olivatik li Jchanubtasvanej yuʼunike, xi la sjakʼbeike: «¿Kʼusi ora chkʼot ta pasel li kʼusitik taje, xchiʼuk kʼusi senyail ti liʼ xa oyote xchiʼuk li slajebal kʼusitik chkʼotanuk ta pasele?», xutik (Mat. 24:3, NM). Chaʼtos kʼusitik tsots skʼoplal yichʼoj li kʼusi la sjakʼike: «liʼ xa oyote» xchiʼuk «li slajebal kʼusitik chkʼotanuk ta pasele». ¿Kʼusi smelolal jujupʼel taje?
2. ¿Kʼusi smakoj li jpʼel kʼop «slajebal» ti xie?
2 Baʼyel lik kalbetik skʼoplal li xchaʼtosal taje, jaʼ xkaltik, «li slajebal kʼusitik chkʼotanuk ta pasele». Li jpʼel kʼop «slajebal» xie, jaʼ li kʼuyelan jelubtasbil li jpʼel griego kʼop syntéleia ti xie. Li ta Traducción del Nuevo Mundo, li jpʼel kʼop taje chichʼ jelubtasel kʼuchaʼal «slajebal» ta skotol velta, pe oy to jpʼel griego kʼop ti snitoj sba xchiʼuke ti jaʼ télos, ti chichʼ jelubtasel kʼuchaʼal «stsutseb». Sventa chkaʼibetik smelolal li chaʼpʼel kʼop taje, nopo ta sventa jun mantal ti chichʼ etʼesel ta Salon sventa Tsobobbaile. Li slajebale jaʼ li slajeb xa jvokʼ mantale, jaʼo kʼalal chakʼbe to jutuk yorail sventa tsvulesbe ta sjol li buchʼutik te oyik li kʼusitik laj yalbe smelolal li j-al mantale xchiʼuk ti chakʼ ta ilel kʼuyelan xuʼ chakʼ ta xkuxlejalike. Li stsutseb mantale jaʼo chkʼot ta pasel kʼalal chyal ta plataforma li j-al mantale. Jaʼ jech ek li jpʼel kʼop «li slajebal kʼusitik chkʼotanuk ta [pasel]», ti xie, li ta Vivliae jaʼ chalbe skʼoplal ti kʼu sjalil smakoj kʼalal skʼan toʼox xtal li stsutseb kʼusitike xchiʼuk ti te tsakal skʼoplal eke.
3. ¿Kʼusitik chkʼot ta pasel kʼalal liʼ xa oy li Jesuse?
3 ¿Kʼusi xuʼ xkaltik ta sventa li jpʼel kʼop «liʼ xa [oyot]», ti xie, ti jaʼ li kʼusi la sjakʼik li jtakboletike? Taje jaʼ jech jelubtasbil li jpʼel kʼop griego parousía.a Li parousía, o ti liʼ xa oy li Cristoe, jaʼo lik kʼalal laj yichʼ vaʼanel ta Ajvalil ta vinajel ta 1914 li Jesuse, xchiʼuk te smakoj batel kʼalal to ta mukʼta tsatsal vokolil, ti jaʼo kʼalal chtal Jesús sventa tslajes li buchʼutik chopolike (Mat. 24:21). Oy ep kʼusitik chkʼot ta pasel ti kʼu sjalil smakoj batel ti liʼ xa oy li Jesuse, jech kʼuchaʼal li «slajebal [kʼakʼal]» yuʼun li chopol balumil liʼe, li stsobel buchʼutik tʼujbilike xchiʼuk li xchaʼkuxeselik ta vinajele (2 Tim. 3:1; 1 Cor. 15:23; 1 Tes. 4:15-17; 2 Tes. 2:1). Xuʼ xkaltik chaʼa, ti kʼu sjalil «li slajebal [syntéleia] kʼusitik chkʼotanuk ta pasele», jaʼ jmoj, o koʼol xchiʼuk li kʼu sjalil smakoj ti liʼ xa oy (parousía) li Cristoe.
Jvokʼ kʼakʼal ti chjalije
4. ¿Kʼuxi xkoʼolaj kʼalal liʼ xa oy Jesús xchiʼuk li kʼusitik kʼot ta pasel ta skʼakʼalil Noee?
4 Ti jech chalbe skʼoplal ti jaʼ jvokʼ kʼakʼal ti chjalij li jpʼel kʼop parousía ti xie, lek xkʼot-o xchiʼuk li kʼusi laj yal Jesús ta sventa ti liʼ xa oye (kʼelo Mateo 24:37-39). Kakʼtik lek venta ti kʼalal laj yal ti liʼ xa oy li Jesuse maʼuk la skoʼoltas ti kʼu noʼox sjalil echʼ li Nojelal ta voʼ ta skʼakʼalil Noee. Moʼoj, yuʼun jaʼ la skoʼoltas xchiʼuk li jvokʼ kʼakʼal ti mas jale, ti itsuts kʼalal tal li Nojelal ta voʼe. Ti kʼu sjalil taje, la spas arka li Noee xchiʼuk la xcholbe mantal li krixchanoetike, jaʼ to ti kʼalal ital li Nojelal ta voʼe. Li kʼusitik ikʼot ta pasel taje jalij jaylajunebuk jabil. Jaʼ noʼox jech ek, kʼalal liʼ xa oy li Cristoe te smakojbe skʼoplal li kʼusitik chkʼot ta pasel kʼalal skʼan toʼox xtal li mukʼta tsatsal vokolile xchiʼuk li mukʼta tsatsal vokolile (2 Tes. 1:6-9).
5. ¿Kʼuxi chakʼ ta ilel li kapitulo 6 yuʼun Apocalipsis ti jaʼ jvokʼ kʼakʼal ti chjalij kʼalal liʼ xa oy li Jesuse?
5 Yan albil kʼopetik ta Vivliae lek jamal chakʼ ta ilel ti jaʼ jvokʼ kʼakʼal ti chjalij kʼalal liʼ xa oy li Jesuse, ti maʼuk noʼox li yorail kʼalal jaʼo chtal slajes li chopol krixchanoetike. Li ta slivroal Apocalipsise, li Jesuse chichʼ albel skʼoplal ti kajal ta jkot sakil kaʼe xchiʼuk ti yakal chichʼ skoronae (kʼelo Apocalipsis 6:1-8). Kʼalal laj xaʼox yichʼ skorona kʼuchaʼal Ajvalil ta 1914, chichʼ alel ti Jesuse chlokʼ «batel jech chac cʼu chaʼal li bochʼo lec xuʼ yuʼun tstsalvane, yuʼun bat stsal scotol». Pe kʼelavil, li loʼile chal ti te to tsʼaklibil batel yuʼun yantik jkajlebinej kaʼetike, ti yantik-o skoloral li kaʼetike. Li buchʼutik kajal ta kaʼetik taje, ti ta albil kʼop chichʼ alele, jaʼ skʼoplal pas kʼop, viʼnal xchiʼuk chameletik ti kʼotemik ta pasel ti kʼu sjalil ojtikinbil kʼuchaʼal «slajebal cʼacʼale». Jech, li avie yakal chkiltik chkʼot ta pasel li albil kʼop taje.
6. ¿Kʼusi tskoltautik ta yaʼibel smelolal li kapitulo 12 yuʼun Apocalipsis ta sventa li skʼakʼalil ti liʼ xa oy li Cristoe?
6 Li kapitulo 12 yuʼun Apocalipsise chalbe to mas skʼoplal li kʼusitik kʼot ta pasel kʼalal laj yichʼ vaʼanel ta vinajel li Ajvalilal yuʼun Diose. Jech kʼuchaʼal liʼe, chalbutik skʼoplal jun pas kʼop ti laj yichʼ pasel ti mu xkiltike. Li Miguel —ti jaʼ Jesucristo li ta spasobmantal ta vinajele— xchiʼuk yaj-anjeltake la spasik kʼop ta stojolal li Diablo xchiʼuk spukujtake. Li kʼusi kʼot ta pasele jaʼ ti jipatik yalel tal ta Balumil li Satanás xchiʼuk li spukujtake. Li loʼile chalbutik ti vaʼ ora taje, li Diabloe xtiʼet tajmek yoʼonton «yuʼun snaʼ ti mu xa jaluc ch-abteje» (kʼelo Apocalipsis 12:7-12). Jamal chkiltik chaʼa, ti kʼalal laj xaʼox yichʼ vaʼanel ta vinajel li Ajvalilal yuʼun Cristoe, tal jvokʼ kʼakʼaletik ti yantik x-epaj talel vokoliletik ta Balumil xchiʼuk ta stojolal li krixchanoetike.
7. ¿Kʼusi chalbe skʼoplal li xchibal Salmoe, xchiʼuk kʼusi ti chichʼik to albele?
7 Li xchibal Salmo eke ta albil kʼop chalbe skʼoplal ti chichʼ skorona ta vits Sión ta vinajel li Jesuse (kʼelo Salmo 2:5-9; 110:1, 2). Akʼo mi jech, li salmo taje chakʼ ta ilel xtok ti ch-akʼbatik skʼakʼalil sventa akʼo xakʼ sbaik ta skʼob Cristo li ajvaliletik ta Balumil xchiʼuk li buchʼutik tsventainike. Chichʼik albel ti akʼo pʼijikuke xchiʼuk ti akʼo xakʼ sbaik ta «tojobtasele». Ti kʼu sjalil taje, «xcuxet noʼox yoʼnton li bochʼotic jaʼ spatoj yoʼntonic [ta stojolal Jeova]» kʼalal chtunik ta stojolale xchiʼuk li Ajvalil yuʼun ti svaʼanoje. Jech kʼuchaʼal chkiltike, ch-akʼbatik yorail kʼalal jaʼo liʼ xa oy kʼuchaʼal Ajvalil li Jesuse (Sal. 2:10-12).
¿Buchʼutik chilbeik li senyaile?
8, 9. ¿Buchʼutik chilbeik li senyail ti liʼ xa oy li Cristoe xchiʼuk ti chaʼibeik smelolale?
8 Kʼalal la sjakʼik bakʼin chtal li Ajvalilal yuʼun Dios li fariseoetike, li Jesuse laj yal ti «mu xvinaj ta qʼuelel» ta stojolalike (Luc. 17:20, 21, Ch). Jaʼ jech: muʼyuk chaʼibeik smelolal li buchʼutik maʼuk jchʼunolajeletike. ¿Kʼuxi onoʼox chaʼibeik smelolal ti muʼyuk la xchʼamik kʼuchaʼal Ajvalil yuʼunik ti tspas mantal ta tsʼakal li Jesuse? Pe, ¿buchʼutik chilbeik li senyail ti liʼ xa oy li Cristoe, xchiʼuk ti chaʼibeik smelolal xtoke?
9 Li Jesuse laj yal ti yajtsʼaklomtake lek jamal chilbeik senyail jech kʼuchaʼal li «sacsevul ti xleblej noʼoxe, ti sacjaman to chvinaj ta jujujot stiʼ vinajele» (kʼelo Lucas 17:24-29). Tsots skʼoplal ta kʼelel li kʼusi chal Mateo 24:23-27, yuʼun chakʼ ta ilel ti snitoj sba tajmek li skoʼoltasobil xchiʼuk li senyail ti liʼ xa oy li Cristoe.
Li krixchanoetik ti chilbeik li senyaile
10, 11. 1) ¿Kʼusi smelolal laj yichʼ alel leʼ xa jayibuk jabil ta sventa li jpʼel kʼop «li cristianoetic ti liʼ cuxulic», ti xie, ti te ta jtatik ta Mateo 24:34? 2) ¿Kʼusi van laj yaʼibeik smelolal li yajtsʼaklomtak Jesús ta sventa ti buchʼutik van skʼoplalik «li cristianoetic» li vaʼ kʼakʼal taje?
10 Leʼ xa jayibuk jabile, li revista liʼe laj yalbe smelolal ti jpʼel kʼop «li cristianoetic ti liʼ cuxulic», ti xie, ti te ta jtatik ta Mateo 24:34, li ta baʼyel sigloe, jaʼ chalbe skʼoplal «li krixchanoetik vaʼ kʼakʼal ti jaʼ judioetik ti muʼyuk xchʼunik mantale».b Oy ox srasonal yaʼeluk kʼalal laj yichʼ albel smelolal taje yuʼun li jpʼel kʼop «li cristianoetic ti liʼ cuxulic», ti xie, chopol onoʼox skʼoplal laj yal Jesús li ta yantik sloʼil ti bu la stunes li jpʼel kʼop taje. Jech ta melel, ta jutuk mu skotoluk veltae, li Jesuse «chopol» krixchanoetik, xi laj yalbe skʼoplal li krixchanoetik taje, o ta yan-o kʼop ti muʼyuk lek laj yalbe skʼoplale (Mat. 12:39; 17:17; Mar. 8:38). Jaʼ yuʼun laj ox yichʼ chʼunel ti skʼoteb ta pasel ta jkʼakʼaliltik li kʼusi laj yal Jesuse, jaʼ la skʼoplal li chopol «cristianoetic» ti maʼuk jchʼunolajeletik ti chilbeik li kʼusitik te smakoj «li slajebal [syntéleia] kʼusitik chkʼotanuk ta pasele» xchiʼuk li stsutseb (télos) kʼusitik chkʼotanuk ta pasel taje.
11 Melel onoʼox ti chopoltik skʼoplal laj yal Jesús li jpʼel kʼop «cristianoetic», ti xie, kʼalal la skʼopon li chopol krixchanoetik ta skʼakʼalil stuke o kʼalal chalbe skʼoplal krixchanoetike. Pe li kʼusi laj yal Jesús ta Mateo 24:34, ¿mi jaʼ skʼoplal li krixchanoetik taje? Vuleso ta ajol ti «stukik noʼox» la xchiʼinik ta loʼil Jesús li chanvoʼ jtakboletike (Mat. 24:3, NM). Ta skoj ti muʼyuk la stunes mi jpʼeluk chopol kʼop kʼalal la xchiʼin ta loʼil li chanvoʼ jtakboletike xchiʼuk ti jaʼo laj yalbe skʼoplal «li cristianoetic ti liʼ cuxulic», ti xie, li jtakboletike laj van yaʼibeik smelolal ta melel ti jaʼ skʼoplal stukik xchiʼuk li yan jtsʼaklometik li jpʼel kʼop «li cristianoetic ti liʼ cuxulic», ti xie, ti «muʼyuc to chchamic jaʼ to me iʼechʼ scotol li cʼusitic laj [yichʼ alele]».
12. Kʼalal «cristianoetic» xi li Jesuse, ¿kʼuxi tskoltautik li sloʼilal bu laj yichʼ alel sventa jnabetik buchʼutik skʼoplalik taje?
12 ¿Kʼu yuʼun jech chkaltik taje? Jaʼo kʼalal ta jkʼelbetik lek smelolal li sloʼilal bu laj yichʼ alele. Jech kʼuchaʼal chal Mateo 24:32, 33, li Jesuse xi laj yale: «Chanbeic o smelol ta sventa cʼu xʼelan li higo teʼe. Cʼalal ta xʼuninaj scʼobe, jaʼo ta xqʼuexin, jech chanaʼic o ti poʼot xa yorail voʼolaltique [«kʼepelaltik», NM]. Jaʼ noʼox jech ec li voʼoxuque, cʼalal chavilic scotol li cʼusi laj calboxuque, jech chanaʼic o ti poʼot xa yoraile» (koʼoltaso xchiʼuk Marcos 13:28-30; Lucas 21:30-32). Vaʼun, xi ta jkʼeltik li ta Mateo 24:34: «Melel chacalboxuc, li cristianoetic ti liʼ cuxulic ta orae, oy muʼyuc to chchamic jaʼ to me iʼechʼ scotol li cʼusitic laj calboxuque», xi.
13, 14. ¿Kʼu yuʼun xuʼ xkaltik ti jaʼ laj yalbe skʼoplal yajtsʼaklomtak Jesús kʼalal laj yal li jpʼel kʼop «cristianoetic ti liʼ to cuxulic» ti xie?
13 Jech kʼuchaʼal chal Mateo 24:33, li Jesuse laj yal ti yajtsʼaklomtak ti poʼot xaʼox chichʼik tʼujel ta chʼul espiritue, jaʼik li buchʼutik xuʼ xaʼibeik smelolal li kʼusitik kʼalal chilik chkʼot ta pasel «scotol li cʼusi laj [yale]». Jech oxal chaʼa, li Jesuse jaʼ van laj yalbe skʼoplal yajtsʼaklomtak kʼalal xi laj yale: «Li cristianoetic ti liʼ cuxulic ta orae, oy muʼyuc to chchamic jaʼ to me iʼechʼ scotol li cʼusitic laj calboxuque», ti xie.
14 Li yajtsʼaklomtak Jesuse maʼuk noʼox chilbeik senyailtak jech kʼuchaʼal li buchʼutik maʼuk jchʼunolajeletike, moʼoj, yuʼun chaʼibeik smelolal xtok ti tsots skʼoplale. Ta xchanik kʼalal chilbeik li kʼusitik jeltostik senyaile, vaʼun, chaʼibeik li sbatsʼi melolale. Snaʼojik lek ti yuʼun «poʼot xa yoraile», jaʼ xkaltik, ti liʼ xa oy ta tiʼnae. Melel onoʼox ti oy noʼox spajeb li skʼoteb ta pasel laj yilik li kʼusi laj yal Jesús li judioetik ti maʼuk jchʼunolajeletike xchiʼuk li tukʼil yajtsʼaklomtak ti tʼujbilik ta baʼyel sigloe. Akʼo mi jech, li kʼusitik taje jaʼ noʼox la xchanik li yajtsʼaklomtak ti tʼujbilike, jaʼ xkaltik, laj yaʼibeik li sbatsʼi melolale.
15. 1) Li avi kʼakʼale, ¿buchʼutik li «cristianoetic» ti laj yalbe skʼoplal Jesuse? 2) ¿Kʼu yuʼun mu xchap lek kuʼuntik kʼu sjalil chjalij «li cristianoetic ti liʼ to cuxuli[ke]»? (Kʼelo li rekuadro ta paj. 25.)
15 Li ta jkʼakʼaliltike, li krixchanoetik ti mu xaʼibeik smelolal li kʼusitik sventa mantale yalojik ti «mu xvinaj ta qʼuelel» li senyail ti liʼ xa oy li Jesuse. Chalik ti muʼyuk la kʼusi jelem tale (2 Ped. 3:4). Yan li tukʼil yermanotak Cristo ti tʼujbilike, ti xkoʼolajik kʼuchaʼal Juan ta jkʼakʼaliltike, yilojbeik senyail jech kʼuchaʼal saksevul xchiʼuk snabeik li sbatsʼi melolale. Kʼuchaʼal jtsop krixchanoetik, li buchʼutik tʼujbil chbatik ta vinajel taje, ti kuxulik li avi kʼakʼale jaʼik «li cristianoetic ti liʼ to cuxulic» ti muʼyuk chlajik «jaʼ to me iʼechʼ scotol li cʼusitic laj [yichʼ alele]».c Taje jaʼ skʼan xal yaʼeluk ti kuxulik to ta Balumil jayibuk tʼujbil yermanotak Cristo kʼalal chlik li albil mukʼta tsatsal vokolile.
«Viqʼuiluc me asatic»
16. ¿Kʼusi skʼan jpas jkotoltik li yajtsʼaklomutik Cristoe?
16 Pe mu me baluk noʼox ti xkilbetik li senyaile. Xi laj yal li Jesuse: «Li cʼusi laj calboxuque jaʼ jech ta xcalbe scotolic: Viqʼuiluc me asatic», xi (Mar. 13:37). Toj tsots skʼoplal ta jtojolaltik avi ti jechuk jpastike, akʼo mi tʼujbilutik o mi jaʼ te jkʼoplaltik li ta epal krixchanoetike. Echʼem xa mas ta 90 jabil ti laj yichʼ vaʼanel kʼuchaʼal Ajvalil ta vinajel ta 1914 li Jesuse. Manchuk mi toj vokol chkaʼitik, skʼan me chapalutik xchiʼuk vikʼiluk me jsatik. Jtos ti kʼusi tskoltautik ta spasel taje jaʼ ti xkaʼibetik smelolal ti liʼ xa oy li Cristoe, ti yakal xa spas mantal kʼuchaʼal Ajvalile, akʼo mi mu xkiltik. Liʼ xtoke tskoltautik sventa vikʼiluk jsatik, yuʼun jnaʼojtik ti poʼot xa xtal sventa tslajes li yajkontratake, ti jaʼo kʼalal muʼyuk bu jnopojtike (Luc. 12:40).
17. ¿Kʼuxi skʼan x-abtej ta jkuxlejaltik ti xkaʼibetik smelolal ti liʼ xa oy li Cristoe, xchiʼuk kʼusi skʼan jpʼel oyuk ta koʼontontik spasel?
17 Ti xkaʼibetik smelolal ti liʼ xa oy li Cristoe skʼan me mas xkakʼ ta koʼontontik ti oy xa noʼox kʼusi skʼan jpastik ta anile. Jnaʼojtik ti liʼ xa oy li Jesuse xchiʼuk ti mu xkiltik ti yakal xa tspas mantal ta vinajel leʼ xa tal ta 1914. Poʼot xa xtal slajes skotol li buchʼutik chopolike xchiʼuk labalik sba kʼusi tsjel ta spʼejel Balumil. Jech oxal chaʼa, skʼan me mas to oyuk ta koʼontontik ta jyalel ta spasel li abtelal ti xi laj yal komel Jesuse: «Ti lequil achʼ cʼop scʼoplal ti ventainel yuʼun ti Diose, ta xichʼ puquel ta sbejel banomil yoʼ jech ta snaʼic scotolic ti oy coltaele. Vaʼi un, ta xtal ti slajebal cʼacʼale [télos]» (Mat. 24:14, Ch).
[Tsʼibetik ta yok vun]
a Xuʼ xa kʼelbe smelolal li jpʼel kʼop parousía mi cha koʼoltas xchiʼuk ti te oy xchiʼuk kʼalal nom oy li jtakbol Pablo ti ta jtatik ta 2 Corintios 10:10, 11 xchiʼuk ta Filipenses 2:12. Sventa cha kʼelbe mas smelolale, kʼelo li livro Perspicacia para comprender las Escrituras, vol. 2, paj. 710-713.
b Kʼelo La Atalaya 1 yuʼun noviembre ta 1995, paj. 11-15, 19, 30, 31.
c Li jvokʼ kʼakʼal ti kuxul «li cristianoetic» liʼe, yaʼeluke jaʼ staʼo skʼakʼalil xtok xchiʼuk li jvokʼ kʼakʼal ti jaʼo chkʼot ta pasel li baʼyel kʼusi laj yichʼ ilel ta slivroal Apocalipsise (Apo. 1:10–3:22). Li skʼakʼalil Kajvaltik taje te smakoj tal ta 1914 jaʼ to kʼalal mi cham li slajeb buchʼu tʼujbile xchiʼuk ti xchaʼkuxesate (kʼelo li livro Apocalipsis... ¡se acerca su magnífica culminación!, paj. 24, par. 4).
¿Kʼusi cha takʼ?
• ¿Kʼusitik sprevail oy ti jaʼ jvokʼ kʼakʼal ti chjalij li skʼakʼalil ti liʼ xa oy li Jesuse?
• ¿Buchʼutik ti xilbeik li senyail ti liʼ xa oy li Jesuse xchiʼuk ti xaʼibeik smelolal kʼusi skʼan xale?
• Li avi kʼakʼale, ¿buchʼutik li «cristianoetic» ti chalbe skʼoplal Mateo 24:34?
• ¿Kʼu yuʼun mu xchap kuʼuntik kʼu sjalil chjalij «li cristianoetic ti liʼ to cuxulic», ti xie?
[Lokʼol ta pajina 25]
¿Mi xchap kuʼuntik kʼu sjalil chjalij «li cristianoetic ti liʼ to cuxulic ta ora[e]»?
[Lokʼol ta pajina 25]
Li jpʼel kʼop «li cristianoetic ti liʼ to cuxulic» ti xie, jaʼtik onoʼox chalbe skʼoplal krixchanoetik ti jeltostik sjabilalik ti koʼol kuxulik te van buuk orae o ti tsjelilan sba xkuxlejalik te van bu jvokʼuk kʼakʼale. Jech kʼuchaʼal liʼe, Éxodo 1:6 xi chalbutike: «Tsʼacal to li José xchiʼuc sbanquiltaque xchiʼuc scotol li sba cʼolal ivoqʼuique icham scotolic», xi. Li José xchiʼuk xchiʼiltak ta vokʼele, jeltostik sjabilalik, pe koʼol kʼusitik laj yil ta xkuxlejalik ta jvokʼ kʼakʼal. Li buchʼutik ta «sba cʼolal ivoqʼui[k]» taje te skʼoplal li sbankiltak José ti baʼyel ayanike, xchiʼuk ti oy jlom kuxul to komik kʼalal icham li Josee (Gén. 50:24). Li ta stojolal jkʼol krixchanoetik taje te tsakal skʼoplal yan krixchanoetik xtok, jech kʼuchaʼal li Benjamine, ti jaʼo ivokʼik kʼalal vokʼem xaʼox li Josee xchiʼuk ti xuʼ van kuxul to komik kʼalal chame.
Jech oxal chaʼa, kʼalal chalbe skʼoplal krixchanoetik ti kuxulik ta jvokʼuk kʼakʼal li jpʼel kʼop «li cristianoetic ti liʼ to cuxulic», ti xie, mu stakʼ chapel lek kʼu sjalil. Li kʼusi noʼox xuʼ xkaltike jaʼ ti oy stsutseb li jvokʼ kʼakʼal taje xchiʼuk ti mu toj echʼ xa noʼox jaluke. Jech oxal chaʼa, kʼalal la stunes li jpʼel kʼop «li cristianoetic ti liʼ to cuxulic», ti xie, ti te ta jtatik ta Mateo 24:34, li Jesuse muʼyuk bu laj yakʼ kʼusi jtosukal ti xuʼ chtun sventa chichʼ chapel bakʼin tstsuts «li slebal cʼacʼale». Jech onoʼox ta melel, kʼalal naka noʼox itsuts li sloʼile jamal laj yal ti mu buchʼu snaʼ «cʼusi ora chcʼot yoraile» (2 Tim. 3:1; Mat. 24:36).
[Lokʼol ta pajina 22]
Kʼalal laj yichʼ vaʼanel kʼuchaʼal Ajvalil ta 1914 li Jesuse itsalvan
[Lokʼol ta pajina 24]
«Li cristianoetic ti liʼ cuxulic ta orae, oy muʼyuc to chchamic jaʼ to me iʼechʼ scotol li cʼusitic laj calboxuque»
[Lokʼol ta pajina 25]