Mantaletik sventa utsʼ-alaliletik

Kʼuyelan xuʼ lek xkil jbatik xchiʼuk li stot smeʼ jnup jchiʼiltike

Xi chal Juana:a «Li smeʼ Carlose, mu xnakʼ yuʼun ti mu lekuk chilune. Pe li jtot jmeʼ eke maʼuk maʼ ti lek xa chilik li jmalale. Mu xa noʼox bu jech kiloj chilbajinik junuk krixchano. Mu ventauk buchʼu stot smeʼe chbat jvulaʼankutik, ti kʼusie, persa oy buchʼu chopol chaʼi sba junukal kuʼunkutik».

Xi chal Carlos: «Li jmeʼe tsnop ti muʼyuk xa noʼox la yan krixchano ti lek tajek xtojob xchabiel li yalabe; jech oxal ta slikebaltik xa onoʼox lik sloʼilta li Juanae. Li stot smeʼ Juanae jech onoʼox tspasilanik ta jtojolal ek: ep kʼusitik tstikʼbikun ta jsat. Vaʼun ta tsʼakale li Juanae jaʼ xa ta svul ta kʼop li jtot jmeʼe xchiʼuk jaʼ mas ta spoj li stot smeʼe, pe jech ta jpas li voʼon eke».

LI KʼOPETIK ch-ayan ta skoj stot smeʼik li nupultsʼakaletike lek xaʼiik tajek stunesel li j-akʼtseʼejetik ta television o ta radioe. Pe kʼalal jech oy kʼopetik ta skoj totil-meʼiletik li ta utsʼ-alalile, mi jaʼuk chakʼ tseʼej. Jun ants ti likem ta India lum ti Reena sbie chal: «Echʼ jayibuk jabil ti te xtikʼet ta jtojolalkutik li jmeʼalibe. Ta skoj ti mu kʼusi stakʼ xkalbe li stuke, jaʼ ta stoj kuʼun li jmalale. Li jmalale mu snaʼ lek kʼusi tspas: mi jaʼ tspatbun koʼonton o mi jaʼ tspatbe yoʼonton li stot smeʼe».

Pe, ¿kʼu yuʼun tstikʼ sbaik ta snupunel yalab xnichʼnabik li totil-meʼiletike? Juana ti laj kalbetik skʼoplal ta slikebale, chalbe junuk srasonal: «Xuʼ van toj vokol chaʼiik xchʼunel ti lek chchabibat jun yalabik ti nupun xchiʼuk jun kerem o tseb ti muʼyuk to lek chaneme». Dilip, ti jaʼ smalal li Reenae, xi to chalbe yan srasonal eke. «Xuʼ van jaʼ ta skoj ti jaʼ la stsʼitesik xchiʼuk ti ep laj yakʼ svokolik ta stojolal li yalab xnichʼnabike, jaʼ yuʼun ta xichʼik iktael chaʼiik —xi chal—. O bateltike mu xchʼun yuʼunik mi lek chbat yuʼun snupunel li skerem o stsebike.»

Skʼan me jnaʼtik lek ti maʼuk noʼox ta smul totil-meʼiletik ti tstikʼ sbaike. Bateltike jaʼ ta smulik ek li alab-nichʼnabiletike. Jnopbetik skʼoplal Miguel xchiʼuk Leanne, jun nupultsʼakal ta Australia. «Li Leannee toj lek tsobol xchiʼuk yutsʼ yalal chʼi talel, jech oxal chalbe sbaik skotol li kʼusitik chkʼot ta pasele —xi li Miguele—. Jech oxal, kʼalal nupunemunkutik xaʼoxe, ta sjakʼilanbe stot li kʼusitik jchaʼvoʼalkutik noʼox skʼan jnopbekutik skʼoplal ti jechuke. Manchuk mi jaʼ xa mas ep srason li stote, toj kʼux chkaʼi ti maʼuk chtal sjakʼbun voʼone.»

Jech ta melel, li kʼopetik chlik talel ta skoj li totil-meʼiletike xuʼ chakʼ vokolil. ¿Mi jech chkʼot ta pasel li ta anupunele? ¿Kʼuyelan chavil aba xchiʼuk li stot smeʼ anup achiʼile? Li avie ta jchantik batel chaʼtos kʼusitik xuʼ xlik-o li kʼopetike xchiʼuk junantik kʼusitik xuʼ xa skoltaot.

BAʼYEL KʼUSI CHLIK-O KʼOP: Li ajnilal o malalile tsnop ti te xtijet-o tajek ta stot smeʼ li snup xchiʼile. «Li kajnile tskʼan te nopol chi nakikutik ti bu stot smeʼe —xi chal Luis, ti nakal ta Españae—; yuʼun mi moʼoje, xkoʼolaj la ta sten komel chaʼi li stot smeʼe. Jech ta melel xtok, ti kʼalal ivokʼ li jkeremkutike, jujun kʼakʼal chtalilanik ta jnakutik li jtot jmeʼe, taje jaʼ chopol-o chaʼi sba li kajnile. Ta skoj taje ep ta velta lik jkʼopkutik.»

Kʼusitik skʼan tsakel ta venta: Xi chal Vivlia ta sventa li buchʼutik nupunemike: «Jaʼ yuʼun li vinique ta scomtsan stot smeʼ, yuʼun ta xicʼ yajnil. Li chibic toʼoxe jun noʼox sbecʼtal ta xcʼotic» (Génesis 2:24). Tana un, ¿kʼusi skʼan chal ti «jun noʼox sbecʼtal ta xcʼoti[ke]»? Maʼuk noʼox skʼan xal ti jmoj chnakiike. Jaʼ skʼan xal ti ajnilal xchiʼuk malalile tslikesik jun achʼ utsʼ-alalil, ti jaʼ xkom to skʼoplal yuʼunik li stot smeʼike (1 Corintios 11:3). Pe taje maʼuk skʼan xal ti tsten komel li stot smeʼike, moʼoj, yuʼun skʼan xichʼik ta mukʼ xchiʼuk skʼan xchabiik (Efesios 6:2). Pe, ¿kʼusi van chkʼot ta pasel mi muʼyuk xa chabibilot chavaʼi aba xchiʼuk iktabil chavaʼi aba ta skoj ti kʼuyelan tskʼel tstukʼulan stot smeʼ li anup achiʼile?

Junantik tojobtasel: Akʼbo yipal ti oyuk smelolal li kʼusi cha nope. ¿Mi ta melel ti te xtijet-o tajek ta stot smeʼ li anup achiʼile? ¿O mi mu van jaʼuk ta skoj ti naka noʼox jelel ti kʼuyelan chil sbaik xchiʼuk stot smeʼe, ti jaʼ mu jechuk chavil abaik xchiʼuk li atot ameʼe? Mi jech taje, ¿mi mu van jaʼuk ch-abtej ta atojolal ti kʼuyelan la avichʼ tsʼitesel tale? ¿Mi mu van yuʼunuk naka noʼox cha itʼixaj ta melel? (Proverbios 14:30; 1 Corintios 13:4; Gálatas 5:26.)

Melel onoʼox ti vokol ta takʼel li sjakʼobiltak taje, xchiʼuk ti persa chlokʼ lek ta koʼontontik li kʼusi ta jtakʼtike. Pe persa me skʼan jech xa pas. Naʼo me lek, mi nopolik noʼox xa vulajetik tajek ta sventa atot ameʼike, yikʼaluk yan-o skʼoplal ti kʼu yuʼun chlik-o akʼopike.

Ta skoj ti mu koʼoluk snopbenik ta jtosuk kʼusi li nupultsʼakaletike mas chlik-o skʼopik. ¿Mi xuʼ van xavakʼ persa jechuk anopben kʼuchaʼal snopben li anup achiʼile? (Filipenses 2:4; 4:5, NM.) Jech toʼox la snup Adrián, jun malalil likem ta México. «Mu toj lekuk ti kʼuyelan ichʼi talel xchiʼuk stot smeʼ li kajnile —xi chal—. Jech oxal muʼyuk mas la jchiʼin li jmolniʼe xchiʼuk li jmeʼniʼe. Maʼuk noʼox taje, oy jayibuk jabil muʼyuk la jkʼelbeik sat. Ta skoj taje lik jkʼopkutik xchiʼuk li kajnile, yuʼun tsnaʼ tajek li yutsʼ yalale, mas to li smeʼe.»

Ta mas tsʼakale, li Adriane laj yakʼ venta ti skʼan mu toj tsotsuk yoʼonton chakʼ sbae. Xi chale: «Jech-o ta jnop ti chopol tspasbat ti jal tajek chbat xchiʼuk stot smeʼ li kajnile, pe jech xtok chkakʼ venta ti chopol tspasbat mi mu xbat skʼele. Jech oxal laj xa jlajesbe jba koʼontonkutik xchiʼuk li stot smeʼ kajnile xchiʼuk, ti bu kʼalal xuʼ kuʼune muʼyuk xa bu ta jtikʼ jbakutik ta kʼop».b

¿KʼU YUʼUN MU JECHUK XA PASIK LIʼE? Ta jujuntal xa tsʼibaik kʼusi ti mas cha vul-o avoʼontonik ta sventa stot smeʼ anup achiʼile. Sabeik smelolal kʼusi cha tsʼibaik sventa mu chopoluk xavaʼiik ta jujuntal. Vuleso me ta ajol ti yakal cha tsʼiba li kʼusi cha nop ta stojolal stot smeʼ li anup achiʼile, jaʼ yuʼun mu xa sabe li spaltailike. Vaʼun jelbo abaik li kʼusitik la atsʼibaike xchiʼuk nopo achibalik kʼusitik xuʼ xa pasik sventa cha kolta abaik.

XCHIBAL KʼUSI CHLIK-O KʼOP: Li totilmeʼiletike te xtikʼetik ta stojobtasel li sniʼik o yalibik manchuk mi muʼyuk chichʼik jakʼbel srasonike. «Li baʼyel vukub jabile te li nakikutik ta sna yutsʼ yalal li jmalale —xi chal Nelya, ti likem ta Kazajistán—. Muʼyuk lek chilik ti kʼuyelan ta jpas jveʼele, ti kʼuyelan ta jmes ta jchʼuba jnae xchiʼuk ti kʼuyelan ta jkʼel li kalabtake. Kʼalal chkalbe jmalal o jmeʼalibe mas chlik jkʼopkutik, jech oxal mu kʼusi stakʼ xkalbeik.»

Kʼusitik skʼan tsakel ta venta: Li totil-meʼiletike maʼuk xa tspasik mantal ta yut sna li skerem o stsebik ti nupunemik xae. Li Vivliae chal: «Scotol li viniquetique jaʼ sjolic li Cristoe. Li antsetique jaʼ sjolic li viniquetique», jaʼ xkaltik, li smalalike (1 Corintios 11:3). Taje maʼuk skʼan xal ti muʼyuk xa chichʼik ta venta stot smeʼik kʼuchaʼal laj xa kaltik tale. Proverbios 23:22 xi tsvules ta joltike: «Chʼuno me cʼusi chayalbot li atote yuʼun xnichʼonot; mu me xabaj ameʼ ti cʼalal meʼel xae». Pe, ¿kʼusi van xuʼ xa pas mi jaʼ xa tskʼan tspasvan ta mantal atot ameʼ o li stot smeʼ anup achiʼile?

Junantik tojobtasel: Sabo smelolal kʼu yuʼun jech tspasik li stot smeʼ anup achiʼile. Sventa taje nopo ti voʼot xa yaʼeluke. «Bateltike jaʼ noʼox oy ta yoʼontonik ti ichʼbilikuk to ta venta chaʼi sbaik yuʼun yalab xnichʼnabik li totil meʼiletike», xi chal Carlos ti laj kalbetik skʼoplal ta slikebale. Mi la avakʼ venta ti mu ta xchopolaluk yoʼontonik tstikʼ sbaike, li kʼope xuʼ xchapaj avuʼunik mi la chʼunik li beiltasel chal Vivlia ta Colosenses 3:13, ti xi chale: «Talbat xatsʼicbe abaic me oy cʼusi chcʼot ta pasel avuʼunique. Pasbo abaic perdón me oy bu chlic cʼop avuʼunique». Pe bateltike, xuʼ xlik-o tsatsal kʼopetik ta jun nupunel ta skoj ti jecheʼ noʼox tstikʼolan sbaik li totil-meʼiletike. Mi jech taje, ¿kʼusi xuʼ spasik li nupultsʼakaletike?

Jlome yakʼojik venta ti jaʼ mas lek ti xakʼbeik noʼox spajeb stot smeʼik sventa mu stikʼ sbaik li ta xkuxlejal stukike. Sventa taje mu persauk ta xchotiik xchiʼuk mu persauk tsots xa chalbeik li kʼusitik mu stakʼ spasike.c Xuʼ xavakʼ ta ilel ta kʼusitik cha pas ti jaʼ mas ep sbalil chavil li anup achiʼile. Masayuki, jun malalil ti likem ta Japone xi chalbe jun skʼelobile: «Mi laj yal kʼusi tsnop li atot ameʼike, mu xavalik ta anil ti jech cha pasik batele. Vuleso me ta ajol ti voʼot yakal chavakʼbe slikeb jun achʼ utsʼ-alalile. Jech oxal, jaʼ lek baʼyel jakʼbo anup achiʼil kʼusi tsnop ta sventa li kʼusi laj yal atot ameʼike».

¿KʼU YUʼUN MU JECHUK XA PASIK LIʼE? Loʼiltaik kʼusitik chakʼ avokolik ta skoj li atot ameʼike. Tsʼibaik kʼuxi xuʼ mu stikʼ sbaik mas li ta akuxlejalike. Akʼik persa spasel batel jech, pe mu me xa pasik ti mu xa xa tsakik ta venta li atot ameʼike.

Ep ta veltae mas chjutukaj kʼopetik kʼalal chkaʼibetik smelolal kʼu yuʼun jech tspasik li totil-meʼiletike xchiʼuk kʼalal mu xkakʼtik xchʼakutik ta jnup jchiʼiltik li kʼopetike. Ta sventa taje xi chal li Juanae: «Kʼalal ta jvul jbakutik ta skoj li jtot jmeʼkutike ep kʼusitik kʼejel ta koʼontonkutik. Laj kakʼkutik venta ti kʼalal chkalbe jbakutik ta anil li kʼusi chopol tspas jtot jmeʼkutik ta jujuntale maʼuk te chchapaj-o li jkʼopkutike. Moʼoj, mas tstsatsaj-o. Pe jaʼ mas laj kakʼ ta koʼontonkutik xchapanel li jkʼopkutike, maʼuk xa ti ta jvulilan jbakutik ta skoj li jtot jmeʼkutike. ¿Mi oy kʼusi lek kʼot ta pasel un? Ta melel oy. Li avie mas xa lek oyunkutik».

[Tsʼibetik ta yok vun]

SJAKʼOBILTAK SVENTA CHICHʼ NOPEL

▪ ¿Kʼusitik slekil talelal oy yuʼun li stot smeʼ jnup jchiʼile?

▪ ¿Kʼu yelan xuʼ jtsak ta venta li jtot jmeʼe, pe ti mu tenbiluk xaʼi sba li jnup jchiʼile?