Mantaletik sventa utsʼ-alaliletik

Mantaletik ti jtunelik sventa li achʼ jnupuneletike

Xi chal li malalile: «¡Mi jaʼuk la jnop ti jelelunkutik ta jyalele! Jech kʼuchaʼal li voʼone sob jnaʼ xi lik, yan li kajnile mas baxbol li ta akʼobaltike. Jech xtok, mu xa noʼox xkaʼitik kʼu yuʼun chjel tajek ti kʼuyelan chaʼi sbae. Mi voʼon lik jpas jveʼelkutike, ¡naka utel chakʼbun! ¿Kʼu yuʼun chopol tajek chil ti ta jtakijes jkʼob ta pokʼe?».

Xi chal li ajnilale: «Mu snaʼ ep xkʼopoj li jmalale, yan li ta kutsʼ kalale, nopem xkaʼikutik ti chi loʼilajkutik li ta yorail veʼele. Kʼalal jaʼ tspas veʼlil li jmalale, ¡skotol velta tskus skʼob li ta pokʼ sventa skusobil platoetike! ¿Kʼusi chutik yantik sventa mu stsak sbaik ta kʼope? ¡Jaʼ katil yuʼun chalik ti tsots ch-echʼ li baʼyel jabil nupunele!».

LI VAʼ yelan kʼusitik chkʼot ta pasel taje, xuʼ van jech aviloj ek. Li bu muʼyuk toʼox chopol chilbe stalelal snup xchiʼil li jun krixchanoe, chlik xa stabe xchopolal. Jech oxal, ¿kʼusi stakʼ pasel sventa mu sokes anupunelik li vokoliletik ch-ayan avuʼunike? (1 Corintios 7:28.)

Baʼyel, ta skoj ti nupunemoxuk xae mu xa nopik ti yuʼun lek xa chanemoxuke. Ta melel kʼalal tojol tseb-keremoxuk toʼoxe la achanik ti lek xavil abaik xchiʼuk li yantike, kʼalal alekom xaʼox abaike xuʼ van la ajel atalelalik sventa mas kʼupil-o la avil abaik ta jujuntal. Pe avi ti nupunemoxuk xae, xuʼ van oy kʼusitik tsots chkʼot ta pasel ti bu persa skʼan xa jel atalelalik noxtoke. Ta melel, kʼalal oy kʼusi yakal ta jchantike oy onoʼox bu chi jchʼay. Pe taje maʼuk skʼan xal ti mu xuʼ xlekub li anupunelike.

Sventa lek xi jtojob spasel jtosuk kʼusie, skʼan jakʼbetik li buchʼu lek xchanoj ta sventa taje xchiʼuk jpastik li kʼusi chalbutike. Veno, li buchʼu toj lek chanem ta sventa li nupunele jaʼ li Jeova Diose. Ta skoj ti jech la spasutike oy ta koʼontontik chi jnupunutik (Génesis 2:22-24). Jech oxal chaʼa, sventa xchanik xchapel skʼopik li achʼ jnupuneletike xchiʼuk ti xchʼies slekil talelalik ti chtun yuʼunike jkʼeltik kʼusitik tojobtasel chakʼ Vivlia, ti jaʼ chkoltaatik sventa maʼuk noʼox jun jabil xjalij li snupunelike.

1. JAKʼBO ABAIK

¿Kʼu yuʼun vokol ta pasel? Bateltike li jun ajnilal o malalile chchʼay xaʼi ti xuʼ chopol xaʼi sba yuʼun snup xchiʼil ta skoj li kʼusi tskʼan tspase. Jaʼ toʼox jech chkʼot ta pasel ta stojolal Keiji,a ti likem ta Japone. Xi chal li stuke: «Lek xi chi noʼox ta anil kʼalal oy bu chkichʼkutik ikʼele xchiʼuk muʼyuk ta jakʼbe baʼyel li kajnile. Pe bakʼintike mu xuʼ yuʼun li stuke». Allen ti likem ta Australiae, ta skoj ti kʼuyelan ichʼi tale mu toʼox skʼan sjakʼbe kʼusi tsnop yajnil ta sventa li kʼusi tskʼan tspase. «La xchanubtasikun, ti buchʼu lek vinik xaʼi sba ta melele muʼyuk tsjakʼbe yajnil li kʼusi tskʼan tspase.» Jaʼ jechtik toʼox chkʼot ta pasel ta stojolal Dianne ti likem ta Gran Bretañae: «Jaʼ nopem toʼox xkaʼi skʼanbel rason jtot jmeʼ kʼalal oy kʼusi ta jkʼan ta jpase, jech oxal, kʼalal jaʼ toʼox li nupunkutike jaʼ chbat jakʼbe yaʼyejik, maʼuk chbat jakʼbe li jmalale».

¿Kʼusi stakʼ pasel? Vuleso ta ajolik ti Diose «jun noʼox sbecʼtal [kʼotem]» chil li nupultsʼakaletike (Mateo 19:3-6). Ti kʼuyelan chil sbaik li krixchanoetike, li Jeovae jaʼ stuk noʼox mas tsots skʼoplal chil ti lekuk xil sbaik xchiʼuk snup xchiʼil li buchʼutik nupunemike. Xchiʼuk oy kʼusi tsots skʼoplal chkoltavan sventa lekuk tsots-o li snupunelike, taje jaʼ ti xchiʼin sbaik ta loʼil li malalil xchiʼuk li ajnilale.

Li buchʼu xuʼ jchanbetik ta sventa taje jaʼ li Jeovae. Ta Génesis 18:17-33 te chichʼ albel skʼoplal jun velta kʼalal la xchiʼin ta loʼil jun yajtunel li Diose, jaʼ li Abrahame. Li ta loʼil taje, te chkiltik oxtos kʼuyelan laj yakʼ ta mukʼ Abraham li Jeovae: 1) laj yalbe smelolal li kʼusi snopoj tspase; 2) laj yaʼi kʼusi tsnop li Abrahame, xchiʼuk 3) ti bu kʼalal xuʼ yuʼune, laj yakʼbe yil ti jech tspas kʼuchaʼal oy ta yoʼonton Abrahame. ¿Mi xuʼ van jech xa jakʼbe anup achiʼil ek kʼalal oy kʼusi cha kʼan cha pase?

¿KʼU YUʼUN MU JECHUK XA PASIK LIʼE? Kʼalaluk oy kʼusi cha nop cha pas ti maʼuk avuʼun atuke, ti skʼan xavalbe li anup achiʼile jech xa pas kʼuchaʼal chichʼ alel liʼe. 1) Albo anup achiʼil li kʼusi mas lek ta pasel chavaʼie, pe mu me xavakʼ ta aʼyel ti persa xa jech cha pasik kʼuchaʼal la anop voʼote, ti mu xa xuʼ xakʼ sloʼil li anup achiʼile. 2) Jakʼbo kʼusi tsnop li anup achiʼile xchiʼuk mu me xchʼay xavaʼi ti xuʼ jelel tsnop eke. 3) Ti bu kʼalal xuʼ avuʼune, jech xa pas li kʼusi oy ta yoʼonton anup achiʼile, taje jech chavakʼ ta ilel ti oy slekil avoʼontone (Filipenses 4:5).

2. SABEIK SMELOLAL XA KʼOPOJIK

¿Kʼu yuʼun vokol ta pasel? Ta skoj ti kʼuyelan chanubtasbilik tal ta sbikʼtalik o ti kʼuyelan nopem tskʼopon sbaik li krixchanoetik ta slumalike, ep buchʼutik mu chopoluk chilik ti toj tukʼ chkʼopojike. Jech kʼuchaʼal Liam ti nakal ta Europae, xi chale: «Ti bu likemun tale toj tukʼ snaʼ xkʼopoj li krixchanoetike. Jaʼ yuʼun la jchan sabel smelolal kʼuyelan chkal li kʼusitik ta jkʼan sventa mu chopoluk xaʼi li kajnile».

¿Kʼusi stakʼ pasel? Nopik ti mu skotoluk krixchanoetik lek chaʼiik ti tukʼ chkʼoponatike (Filipenses 2:3, 4). Li jtakbol Pabloe laj yalbe mantal jun misionero ti xuʼ xtun yuʼunik li achʼ jnupuneletike: «Ti jun yajʼabtel Diose, maʼuc yabtel ta sliques cʼop. Jaʼ ta scʼan oyuc slequilal yutsilal yoʼnton yuʼun scotol». Li jpʼel kʼop ta griego ti jelubtasbil kʼuchaʼal «slequilal yutsilal yoʼnton», xie, xuʼ xichʼ jelubtasel xtok kʼuchaʼal, «xkichʼ jmeloltik» (2 Timoteo 2:24, Ch). Li achʼ jnupuneletike skʼan xichʼ smelolik, jaʼ xkaltik, ti skʼelik baʼyel kʼu stsatsal li kʼope sventa lek noʼox smelolal xchapanik yoʼ muʼyuk buchʼu sok yoʼontone.

¿KʼU YUʼUN MU JECHUK XA PASIK LIʼE? Mi oy kʼusi la spas anup achiʼil ti chopol chavaʼi aba yuʼune, nopo kʼuyelan chavalbe ti jaʼuk junuk avamigo o avajval ta abtel li kʼusi kʼot ta pasele. ¿Mi jech van stsatsal cha kʼopoj o mi cha nop to van lek baʼyel li kʼusi chavalbee? Jujuntal xa tsʼibaik ta vun kʼu yuʼun cha nopik ti jaʼ mas skʼan xavichʼ ta mukʼ li anup achiʼile, ti maʼuk noʼox jech kʼuchaʼal junuk avamigo o avajval ta abtele (Colosenses 4:6).

3. CHANO SPASEL LI KʼUSI ACHʼ ABAINOJE

¿Kʼu yuʼun vokol ta pasel? Li viniketik ti jaʼ to inupunike yikʼaluk mu to xtojobik spasel lek li yabtelik kʼuchaʼal jolil ta utsʼ-alalile, bateltike manchuk mi mu jechuk tskʼan tspasik, tsyayijesbe yoʼonton yajnilik. Jech xtok, li ajnilaletike yikʼaluk muʼyuk nopem xaʼiik ti ta smelolal noʼox chalbe smalalik li kʼusi muʼyuk lek chilike. Xi chal kʼusi kʼot ta pasel ta stojolal Antonio ti likem ta Italiae: «Kʼalal oy kʼusi tskʼan tspas li jtote, muʼyuk mas tsjakʼbe kʼusi tsnop li jmeʼe, jech oxal, kʼalal li nupune jpʼel xa xkal ek». Yan-o skʼop ek li Debbie ti likem ta Canadae. «Maʼuk noʼox chkalbe jmalal ti akʼo lekuk spas li kʼusitike o ti oyuk smelolale, moʼoj, yuʼun persa ta jsuj xtok. Ta skoj ti jech jtalelal ta jpase, mas tstoy-o sba.»

¿Kʼusi stakʼ spas li malalile? Jlom viniketike tsnopik ti koʼol la li mantal chal ta Vivlia ti skʼan xichʼik ta mukʼ smalalik li antsetike xchiʼuk li mantal chal ti skʼan xchʼunbeik smantal stot smeʼik li alab-nichʼnabiletike (Colosenses 3:20; 1 Pedro 3:1). Pe ti kʼuyelan chil sbaik li ajnilal xchiʼuk smalale jelelik ta jyalel xchiʼuk ti kʼuyelan chil sbaik xchiʼuk stot smeʼik li alab-nichʼnabiletike. Li Vivliae chal ti malalile «ta xicʼ yajnil[...,] li chibic toʼoxe jun noʼox sbecʼtal ta xcʼotic», pe mi jsetʼuk chal ti jech skʼan spas xchiʼuk stot smeʼik li alab-nichʼnabiletike (Mateo 19:5). Maʼuk noʼox taje, li Jeovae chal xtok ti ajnilale jaʼ yajkoltaobba chkʼot ta stojolal li smalale (Génesis 2:18). Pe, muʼyuk bu chal ti alab-nichʼnabiletike jaʼ yajkoltaobba chkʼot ta stojolal stot smeʼik. Jech oxal chaʼa, mi oy junuk malalil ti tspʼis ta stseb li yajnile muʼyuk yakal chchʼun li smantaltak Diose.

Ta melel, li Vivliae tstijbe yoʼonton li viniketik sventa xichʼik ta mukʼ yajnilik kʼuchaʼal chichʼ ta mukʼ tsobobbail li Jesuse. ¿Kʼu yelan xuʼ xchanbe Cristo li jolil ta utsʼ-alalile? ¿Kʼusi xuʼ spas li vinik sventa kʼun chaʼi spasel kʼusi sbainoj li ajnilale? Baʼyel, teuk ta sjol ti xuʼ van mu aniluk chichʼ ichʼel ta mukʼ kʼuchaʼal jun jolile xchiʼuk ti mu aniluk xa chchʼunbat li smantale, ti mu xa bu chchʼay ta be li yajnile. Xchibal, jech kʼuchaʼal kʼux ta yoʼonton sbekʼtal stuk xchiʼuk ti chchabi sbae, jaʼ jech kʼuxuk ta yoʼonton li yajnile, manchuk mi oy skʼopik (Efesios 5:25-29).

¿Kʼusi stakʼ spas li ajnilale? Skʼan xakʼ ta yoʼonton ti jaʼ tʼujbil yuʼun Dios kʼuchaʼal jolil ta yutsʼ yalal li smalale (1 Corintios 11:3). Kʼalal chichʼ ta mukʼ li kʼusi sbainoj smalale, li antse chakʼ ta ilel ti chichʼ ta mukʼ li Diose. Pe mi muʼyuk chichʼ ta mukʼ li smalale, maʼuk noʼox ta spʼaj li smalale, moʼoj, ta spʼaj xtok li Diose xchiʼuk li smantaltake (Colosenses 3:18).

¿Pe kʼusi xuʼ xa pasik mi oy bu mu xa ochik ta rason achaʼvoʼalike? Mas lek ti xavakʼ ta avoʼonton kʼuxi cha chapan li akʼopike, maʼuk xa tsak ta utel li amalale. Jaʼ jech la spas li meʼ ajvalil Estere. Kʼalal la skʼanbe smalal, jaʼ xkaltik li ajvalil Asueroe, ti akʼo xchapanbe skʼoplal li kʼusi muʼyuk tukʼ chkʼot ox ta pasele, muʼyuk laj yalbe mi jaʼ smul o mi maʼuk. Lek noʼox smelolal laj yalbe li kʼusi chkʼot ta pasele. ¿Kʼusi kʼot ta pasel un? Li ajvalile la spas li kʼusi tukʼe, yuʼun laj yakʼ venta ti oy srason li yajnile (Ester 7:1-4; 8:3-8). Vaʼun chaʼa, ¿kʼusi xuʼ spas sventa mas xkʼanat tajek yuʼun smalal li ajnilale? Baʼyel, skʼan oyuk smalael yuʼun yoʼ to kʼunkʼun xchan batel spasel lek kʼusi sbainoj li smalale xchiʼuk, xchibal, akʼo yichʼ ta mukʼ smalal manchuk mi xchʼay ta be (Efesios 5:33).

¿KʼU YUʼUN MU JECHUK XA PASIK LIʼE? Mu jaʼuk xa kʼel li kʼusitik to skʼan spas li anup achiʼile, jaʼ lek kʼelik li kʼusi to skʼan xa pasik ta jujuntale. Malalil, kʼalal chavakʼ venta ti mu lekuk chil avajnil li kʼuyelan cha pas avabtel kʼuchaʼal jolil ta utsʼ-alalile, jakʼbo kʼusi to xuʼ xa pas. Ajnilal, mi laj yalbot amalal ti mu xavichʼ ta mukʼ chaʼie, jakʼbo kʼusi to xuʼ xa pas. Tsakik ta vun li kʼusitik to xuʼ xa pas la avalbe abaike xchiʼuk akʼik persa jech xa pasik batel.

Oyuk noʼox smelolal li kʼusi amalaoj ta anupunele

Mu me kʼunuk sventa jtatik muyubajel xchiʼuk li jnup jchiʼiltike, yuʼun xkoʼolaj kʼuchaʼal naka to ta jchantik stijel visikleta. Ta slikebale jujulikel chi jtsʼuj. Jaʼ jech ek li buchʼutik achʼ to nupunemike, oy kʼusitik muʼyuk lek chkʼot ta pasel yuʼunik.

Jaʼ yuʼun chaʼa, tseʼinanik noʼox mi oy kʼusi muʼyuk lek xbat ta pasel avuʼunike, pe tsotsuk me skʼoplal xavil li kʼusi chat-o yoʼonton anup achiʼile. Li ta baʼyel jabil anupunelike, kʼelik kʼusitik xuʼ xa pasik ta jujuntal sventa xa patbe aba avoʼontonik (Deuteronomio 24:5). Pe li kʼusi mas tsots skʼoplal skʼan xa pasike, jaʼ ti xavakʼ abaik ta beiltasel ta sKʼop Diose. Te chavakʼik venta ti jujun jabil ch-echʼe mas tstsatsub li anupunelike.

[Tsʼib ta yok vun]

SJAKʼOBILTAK SVENTA CHICHʼ NOPEL

▪ ¿Mi jaʼ baʼyel ta jakʼbe rason jnup jchiʼil kʼalal oy kʼusi ta jkʼan ta jpase?

▪ ¿Kʼusi la jpas avi kʼakʼal sventa chkakʼbe yil ti jkʼanoj xchiʼuk ti kichʼoj ta mukʼ li jnup jchiʼile?

[Rekuadro ta pajina 11]

Koliyal li Vivliae muʼyuk laj kikta jbakutik

Li Toru xchiʼuk Akikoe lek skʼanoj sbaik kʼalal nupunike, pe kʼajomal noʼox vaxakib u jelav kʼalal tskʼan xaʼox chtuchʼ snupunelik ta registro civile. ¿Kʼuxi xa noʼox ti jech kʼot ta pasel yuʼunik li nupultsʼakal ti likemik ta Japone?

Toru: «Jaʼ to laj kakʼ venta ti toj jelelunkutik tajek xchiʼuk li kajnile, ti mu jechuk kʼuchaʼal jnopojkutik toʼoxe. Kʼalal chi chotikutik ta skʼelel televisione, li voʼone jaʼ lek chkil li tajimoletike, yan li stuke, jaʼ lek chil li pelikulaetike. Li voʼone lek chkaʼi chi lokʼ ta paxyal, yan li stuke jaʼ lek chaʼi ti te chkom ta snae».

Akiko: «Li Torue tspas skotol li kʼusitik ch-albat yuʼun yutsʼ yalale, pe muʼyuk chi sjakʼbun jutebuk. Jun veltae ilinemun xa la jakʼbe mi jaʼ mas tsots skʼoplal chil li smeʼe, ti mu jechuk chilun li voʼone. Yan ti kʼusi chi ilin-o tajeke jaʼ ti mu meleluk xkʼopoj kʼalal sta-o chile. Laj kalbe ti akʼo mu xa sjut kʼope yuʼun mi moʼoje, chkikta komel».

Toru: «Mu xaʼox jnaʼ kʼusi ta jpas, jaʼ yuʼun la jakʼbe li kajval ta abtele. Xi la stojobtasune: “Albo avajnil ti chʼanxiuke, ti mi la to stakʼbote pokʼbo majel ta ye”. Jun kʼakʼal ti jaʼo chkut jbakutike, la jtʼaxbe majel ta sat xchiʼuk la jip ta lum jun mexa. Ta skoj li jkʼopkutike, bat ta jun otel ta Tokio li Akikoe. Kʼalal bat jsaʼe la jchapkutik ti ta jtuchʼ jnupunelkutik ta registro civile. Ta sob yokʼomal kʼalal li bat ta abtel ta ofisinae, li stuke lik xchapan kʼusitik yuʼun».

Akiko: «Kʼalal jaʼo chi lokʼ xa batel xchiʼuk kʼusitik kuʼune, oy buchʼu la stij timbre. Kʼalal la jam li stiʼ jna xchiʼuk laj kil ti jaʼ jun yajrextiko Jeovae, laj kalbe ti akʼo x-oche».

Toru: «Kʼalal li kʼot ta ofisinae, mu xa bu ta sjunul koʼonton ta jkʼan ta jtuchʼ li jnupunele, jaʼ yuʼun li sut ta anil ta jna. Te yakal ta xchiʼin ta loʼil jun ants la jta li Akikoe, li antse xi laj yalbune: “Oy kʼusi koʼol skʼan xa pasik. ¿Mi cha kʼan cha chanik li Vivliae?”. Xi la jtakʼ ta orae: “Kʼusuk jpaskutik jaʼ noʼox venta mi muʼyuk xkikta jbakutike”».

Akiko: «Li ants taje la skʼel kʼusi stakʼ pasel sventa xkichʼkutik chanubtasel ta Vivlia. Li kʼusi la sjel jnopbenkutike jaʼ kʼalal la jkʼelkutik kʼusi chal Vivlia ta sventa ti kʼuyelan skʼan xil sbaik li nupultsʼakaletike. Ta Génesis 2:24 xi chale: “Li vinique ta scomtsan stot smeʼ, yuʼun ta xicʼ yajnil. Li chibic toʼoxe jun noʼox sbecʼtal ta xcʼotic”».

Toru: «Kʼalal lik jchankutik li Vivliae jaʼ te laj kaʼibe smelolal li kʼusi skʼan jpase. Li loʼilaj xchiʼuk li jtot jmeʼe xchiʼuk laj kalbeik ti persa baʼyel ta jakʼbe kajnil kʼalal oy kʼusi ta jkʼan ta jpase, ti mu xa bu ta jpas jba ta mantal jtuke. Jech xtok, la jutukajes yuchʼel li poxe. Xchiʼuk kʼalal la jchan ti chopol chil Dios li jut kʼope, laj kakʼ persa yiktael».

Akiko: «Li voʼon eke oy kʼusi la jel ta jkuxlejal. Persa toʼox ta jkʼan jaʼ akʼo xichʼ pasel li kʼusi tskʼan koʼontone. Pe kʼalal laj kil ti chakʼbe yipal chakʼ ta xkuxlejal li beiltaseletik ta Vivlia li Torue, mas kʼot ta koʼonton skoltael (Efesios 5:22-24). Li avie lokʼ xa 28 jabil ti xi muyubaj ta jnupunelkutike. Kʼalal chkojtikin jbakutik mase xchiʼuk chkakʼ ta jkuxlejalkutik li pʼijil tojobtaseletik ta Vivliae chchapaj noʼox li jkʼopkutike».