«Jaʼ toj lec li xchʼunbel smantale; jaʼ mu sta jech li smoton ta jmilbeti[ke]»
SAÚL sbi li baʼyel ajvalil ta Israele. Akʼo mi tʼuje yuʼun Dios, lik stoy sba ta tsʼakal.
¿Kʼusitik muʼyuk lek la spas? ¿Mi xuʼox van lek la spas sba? ¿Kʼusitik chakʼ jchantik li kʼusi kʼot ta xkuxlejale?
Chal Jeova buchʼu laj yichʼ tʼujel
Kʼalal mu toʼox chlik ajvalilajuk li Saule jaʼ toʼox chtun ta bankilal yajkʼopojel Jeova ta Israel li Samuele. Pe mol xa xchiʼuk muʼyuk tukʼ yoʼontonik ta stojolal Jeova li xnichʼnabtake. Jech xtok, nopajtik noʼox chlajik ta ilbajinel yuʼun yajkontraik li j-israeletike. Jaʼ yuʼun, kʼalal laj yalbeik Samuel li moletik ta Israel ti akʼo xvaʼanbatik junuk ajvalil sventa jaʼuk jbabe li ta pas kʼope xchiʼuk ti akʼo xchapanvane, li Jeovae laj yal ti akʼo stʼujik li Saule, vaʼun xi laj yale: «Jaʼ tscolta loqʼuel ta scʼob [jfilistaetik] [...] li jteclum cuʼune» (1 Sam. 8:4-7, 20; 9:16).
«Lec cʼacʼal querem» li Saule xchiʼuk lek stalelal. Bikʼit snaʼ xakʼ sba. Jaʼ yuʼun xi laj yalbe li Samuele: «Liquemun ta jchop yuʼun Benjamín, jaʼ li jchop toj biqʼuit ta Scotol jchiʼiltactique. Xchiʼuc vuʼuncutic jchop jbicutic ti toj biqʼuit ta scotol li yalab xnichʼnab Benjamine. ¿Cʼu yuʼun ti jech chavalbune?». Jamal lek xvinaj ti maʼuk tsots skʼoplal chaʼi li yutsʼ yalale mi jaʼuk li stuke, akʼo mi «lec ichʼbil ta mucʼ» o jkʼulej li stot ti Quis sbie (1 Sam. 9:1, 2, 21).
Jamal vinaj ti bikʼit yakʼoj sba li Saúl kʼalal akʼe ta ojtikinel ta stojolal jteklum ti jaʼ xa ajvalile. Baʼyel xa onoʼox tʼuje yuʼun Samuel ta nakʼal xchiʼuk xi albate: «Xuʼ xa chapas li cʼusi tscʼan Dios chapase; Dios chascoltaot». Pe ¿kʼusi la spas kʼalal la stsob jteklum li Samuel sventa chakʼ ta naʼel li kʼusi kʼot ta nopel yuʼun Jeovae? Kʼalal laj yichʼ alel buchʼu ti ajvalile, mu snaʼik bu oy li Saule. Toj echʼem xkʼexav, jaʼ yuʼun la snakʼ sba. Li Jeovae laj yalbe Samuel ti bu snakʼoj sbae, vaʼun laj yakʼ ta ojtikinel ti jaʼ xa ajvalil yuʼunike (1 Sam. 10:7, 20-24).
Ta pas kʼop
Mi oy buchʼutik la snopik ti mu spas yuʼun abtel li Saule, ta ora noʼox laj yakʼik venta ti mu jechuke. Jun veltae, kʼalal bat sibtas jun jteklum ta Israel li j-ammonetike, «ta ora iventainat [Saúl] yuʼun li Espíritu yuʼun Diose» xchiʼuk akʼbat sjuʼel. Li ajvalile la stak ta ikʼel li soltaroetik ta jteklume, laj yakʼanbe yabtel xchiʼuk jaʼ jbabe batel sventa xkuch yuʼunik li ta pas kʼope. Akʼo mi jech, laj yal ti jaʼ koliyal Dios ti kuch yuʼunike: «Liʼ ta orae laj xa scoltautic li Mucʼul Diose» (1 Sam. 11:1-13).
Lek stalelal li Saule xchiʼuk koltabil yuʼun Dios. Snaʼoj lek xtok ti jaʼ chakʼ juʼelal li Diose. Pe sventa xkuch yuʼun xchiʼuk li sviniktake, oy me kʼusi toj tsots skʼoplal skʼan spasik, jaʼ jech kʼuchaʼal albatik yuʼun Samuel li j-israeletike: «Oy me ta aventaic ti acʼo avichʼic ta mucʼ li Mucʼul Diose. Aʼibeic li scʼope; chʼunbeic li cʼusi chayalboxuque. Ti jayib cʼacʼal cuxuloxuc li voʼoxuque xchiʼuc li ajvalil avuʼunique, jaʼ me pasic jech chac cʼu chaʼal tscʼan yoʼnton stuc li Mucʼul Diose». Vaʼun li Samuele xi laj yal ti kʼusi tspas Dios ta sventa li buchʼutik tukʼ yoʼonton ta stojolale: «Li Mucʼul Diose muʼyuc chascomtsanoxuc o sventa acʼo ichʼatuc ta mucʼ. Yuʼun tscʼan ti voʼoxuc steclumaloxuc chacʼotic oe» (1 Sam. 12:14, 22).
Mi ta jkʼan lek chilutik li Diose persa onoʼox me skʼan jchʼunbetik li smantale. Kʼalal chchʼunik mantal chil li yajtuneltake ta me xakʼbe sbendision. Pe yan-o me kʼusi tstaik mi mu xchʼunik mantale.
«¡Jaʼ achiʼil jun jchuvaj ti jech laj apase!»
Kalbetik to skʼoplal avaʼi li Saule. Lik spasik kʼop xchiʼuk li jfilistaetike, lik-o sjolik li krixchanoetik taje yuʼun li yajsoltarotakike toj echʼem xa noʼox ep, jaʼ «jech chac cʼu chaʼal yiʼ ta tiʼnab [...]. Cʼalal laj yilic israeletic ti muʼyuc xa epic ta scoj ti scotolic xiʼemique, jech la snacʼ sbaic ta nailchʼenetic, ta vomlumetic, ta chʼentic, ta bevoʼtic, xchiʼuc ta pozoetic» (1 Sam. 13:5, 6). ¿Kʼusi van tspas li ajvalile?
Li Samuele laj yalbe ti akʼo batuk ta Gilgal li Saule, yuʼun te tsta sbaik sventa chchikʼ matanal ta stojolal li ajvalile. Te bat malavanuk li ajvalile, pe muʼyuk bu xkʼot li Samuele, jaʼ yuʼun li jteklume yakal xa chbatik. Vaʼun lik yakʼ li matanal ta smantal stuke. Laj une kʼot li Samuele, xi laj yalbe kʼalal laj yaʼi li kʼusi la spase: «¡Jaʼ achiʼil jun jchuvaj ti jech laj apase! Ti jaʼuc laj achʼun cʼusi yalojbot li Mucʼul Diose, jʼechʼel te chcom o cʼalal ta avalab anichʼnab avabtel ta stojol jchiʼiltactic ti jechuque. Pero tana jayib noʼox cʼacʼal chavichʼ li avabtele. Li Mucʼul Diose stʼujoj xa yan vinic ti bu lec chile; jaʼ chacʼ ochuc ta banquilal yuʼun li steclumale, yuʼun li voʼote muc xachʼun cʼusi laj yalbot li Mucʼul Diose» (1 Sam. 10:8; 13:8, 13, 14).
Ta skoj ti chʼabal xchʼunel yoʼonton li Saule toj chopol la spas sba, yuʼun muʼyuk la xchʼunbe smantal li Diose, jechuke la smala li Samuel sventa jaʼ xakʼ li matanale. ¡Toj jelel kʼuyelan la spas li Gedeone, ti la sbeiltas soltaroetik ta Israel ta voʼnee! Albat yuʼun Jeova ti jaʼ noʼox stunes 300 soltaroetike, ti mu stunes li 32,000, vaʼun jaʼ jech la spas. ¿Kʼu yuʼun la xchʼun mantal? Yuʼun oy xchʼunel yoʼonton. Ta skoj ti koltaatik yuʼun Jeovae la smilik 135,000 soltaroetik (Jue. 7:1-7, 17-22; 8:10). Jamal lek xvinaj ti koltaat yuʼun Jeova jechuk ek li Saule. Pe muʼyuk bu xkoltaat ta skoj ti muʼyuk la xchʼun mantale, jaʼ yuʼun li j-israeletike pojbatik li kʼusitik yuʼunik yuʼun li jfilista soltaroetike (1 Sam. 13:17, 18).
¿Li voʼotik une? ¿Kʼusi ta jpastik kʼalal oy kʼusi ta jnuptantike xchiʼuk ti oy kʼusi skʼan jnoptike? Muʼyuk chchʼun li beiltaseletik chal Vivlia li jun krixchano ti chʼabal xchʼunel yoʼontone. Jaʼ jech la spas li Saule, yuʼun la snop ti lek van li kʼusi tspas ta skoj ti muʼyuk te li Samuele. Pe kʼalal tskʼan lek ch-ile yuʼun Dios li jun krixchanoe jaʼ mas tsots skʼoplal chaʼi ti tspas li kʼusi chal beiltaseletik ta Vivliae.
Pʼajat yuʼun Jeova li Saule
Kʼalal la stsob sbaik li j-israeletik sventa tspasik kʼop xchiʼuk li j-amalequetike, oy kʼusi toj chopol la spas xtok li Saule. Yaloj xa onoʼox Jeova ti chichʼ svokol li jteklum taje, yuʼun ta jecheʼ noʼox la saʼ ta kʼop li j-israeletik kʼalal lokʼik ta Egiptoe (Éxo. 17:8; Deu. 25:17, 18). Li kʼusi mas toj vokole jaʼ ti la spas ta jmoj sjolik xchiʼuk yan lumetik li Amalec sventa tsaʼik ta kʼop li j-israeletik ta skʼakʼalil jchapanvanejetike (Jue. 3:12, 13; 6:1-3, 33). Jech oxal albat yuʼun Jeova li Saúl ti akʼo slajes ta j-echʼele (1 Sam. 15:1-3).
Pe muʼyuk la xchʼun li mantal akʼbat yuʼun Jeova li Saule, yuʼun muʼyuk la smil li ajvalile xchiʼuk muʼyuk la smil jlom chonbolometik ti lekik tajeke. ¿Kʼusi la spas kʼalal albat yuʼun Samuel ti muʼyuk lek li kʼusi la spase? Xi la spak skʼoplale: «Li jchiʼiltactique muc smilic li chijetic ti bu ven lequique xchiʼuc li vacaxetique yuʼun jaʼ sventa ta jmilbetic smotonin li Mucʼul Dios[e]». Koʼol xa onoʼox xlokʼ mi oy ta yoʼonton ta yakʼel li matanale o mi muʼyuk. Yuʼun muʼyuk la xchʼun li mantale. La stoy sba akʼo mi «laj toʼox [s]nop ti toj biqʼuit[e]». Jaʼ yuʼun li j-alkʼope laj yalbe ti ilin-o Jeovae: «Li Mucʼul Diose maʼuc noʼox lec chil ti ta jmilbetic, ti ta jchicʼbetic smotone; jaʼ toj lec chil me ta jchʼunbetic smantale. Yuʼun jaʼ toj lec li xchʼunbel smantale; jaʼ mu sta jech li smoton ta jmilbeti[ke] [...]. Ta sventa ti laj abajbe smantal Mucʼul Dios[e], jaʼ yuʼun chasbajot ec li Mucʼul Diose; mu xa xacʼ coman ta ajvalilal» (1 Sam. 15:15, 17, 22, 23).
Jech xtok, li Saule muʼyuk xa akʼbat yuʼun Jeova li xchʼul espiritu xchiʼuk li sbendisione, vaʼun lik sokuk sjol. Jaʼ bat ta yoʼonton ta yitʼixanel li Davide xchiʼuk ti ep kʼusitik chopol la snop ta stojolale, taj une jaʼ xa tʼujbil yuʼun Jeova sventa ch-ajvalilaj. Jech, oy jayibuk velta ta smil ox yaʼi. Li Vivliae chal ti kʼalal laj yil Saúl «ti coltabil yuʼun Mucʼul Dios li Davide», «scotol cʼacʼal lic scontrain o» yuʼun oy ta yoʼonton tsmil. Jech xtok laj yal mantal ti akʼo smilik 85 paleetik xchiʼuk yan krixchanoetike. Mu labaluk ta aʼiel chaʼa ti tenat komel yuʼun li Diose (1 Sam. 16:14, NM; 18:11, 25, 28, 29; 19:10, 11; 20:32, 33; 22:16-19).
Kʼalal tsakatik ta kʼop yan velta yuʼun li jfilistaetik ta mas tsʼakale, li baʼyel ajvalil ta Israele te laj yakʼ ta ilel xtok ti mu xchʼun mantale, yuʼun ay skʼan koltael ta stojolal jun j-ikʼchʼulelal. Pe bu cha ta, jecheʼ ti kʼusi la spase, yuʼun toj tsots laj li ta pas kʼop ta yokʼomale, vaʼun la smil sba stuk (1 Sam. 28:4-8; 31:3, 4). Xi chal kaʼitik Vivlia ti kʼu yuʼun toj chopol kʼuyelan laje: «Icham li Saule, yuʼun la stoy sba ta stojol Mucʼul Dios, la sbajbe smantal, xchiʼuc ay scʼopan jun meʼ jʼicʼchʼulelal. Muc jaʼuc la scʼopan li Mucʼul Diose» (1 Cró. 10:13, 14).
Li xchopol talelal Saule chakʼ kiltik ti jaʼ mas tsots skʼoplal ti jchʼunbetik smantal Jeovae, ti jaʼ mu sta kʼalal chkakʼbetik jtosuk matanale. Yuʼun xi onoʼox yaloj li jtakbol Juane: «Me jcʼanojtic o li Diose, ta jchʼunbetic li smantaltaque. Muʼyuc tsots ta chʼunbel chcaʼitic li smantaltaque» (1 Juan 5:3). Mu me jchʼay ta joltik li kʼusi toj tsots skʼoplal taje: mi ta jkʼan lek chilutik Diose, skʼan me jchʼunbetik li smantale.
[Lokʼol ta pajina 21]
Li Saule bikʼit toʼox laj yakʼ sba
[Lokʼol ta pajina 23]
¿Kʼu yuʼun xi albat li Saule: «Jaʼ toj lec li xchʼunbel smantale; jaʼ mu sta jech li smoton ta jmilbeti[ke]»?