Kapitulo 3

Oyuk me lek ta koʼontontik li sKʼop Diose

1. 1) ¿Kʼuxi laj yakʼ venta li voʼneal Israel ti jaʼ melel li sKʼop Diose? 2) ¿Kʼu yuʼun chtun kuʼuntik taje?

«TA JCʼAN acʼo cʼotuc lec ta ajol ta avoʼntonic ti icʼot ta pasel scotol li cʼusi yalojboxuc Mucʼul Dios cuʼuntique. Me jbeluc muʼyuc cʼusi ti muc spase. Jech chac cʼu chaʼal la spas scotol ta atojolic cʼusi lec yalojboxuc li Mucʼul Dios cuʼuntique.» (Josué 23:14-16.) Jech albatik yuʼun Josué li moletik ta Israel kʼalaluk te xaʼox nakalik ta Albil Balumile. Ta melel li kʼusitik laj yal Jeovae jaʼ jech ikʼot ta pasel. Li loʼil taje xchiʼuk li yan loʼiletik ta Vivliae laj yichʼ kʼelel sventa mu xchʼay tal, sventa «jech jun coʼntontic ta jmalatic li cʼusi ta jmalatique» (Romanos 15:4).

2. 1) ¿Kʼusi skʼan xal ti «scotol li scʼop Dios tsʼibabil comele jaʼ laj yacʼ ta naʼel ta sventa svuʼel stuc li Diose»? 2) Li yojtikinel Vivliae, ¿kʼusi tsujutik spasel kʼalal chkaʼitik ti likem tal ta stojolal Diose?

² Manchuk mi te van 40 ta voʼ viniketik la stsʼibaik li Vivliae, ta melel jaʼ te likem tal ta stojolal Jeova. ¿Mi jaʼ van skʼan xal ti jaʼ la sbeiltas Jeova kʼalal laj yichʼ tsʼibael skotole? Jaʼ jech. Jaʼ la stunes li stsatsal chʼul espiritue, li yip yakal ch-abteje. Jech kʼuchaʼal laj yal li jtakbol Pabloe, «li scʼop Dios tsʼibabil comele jaʼ laj yacʼ ta naʼel ta sventa svuʼel stuc li Diose. [...] Jech chijbijub vuʼutic ti jchʼunolajelutic yuʼun Diose, jech lec chapalutic ta spasel scotol lequil abtel». Li krixchanoetik ti jech xchʼunojike ta xchikintaik li kʼusi chal li Vivliae xchiʼuk chakʼ ta xkuxlejalik (2 Timoteo 3:16, 17; 1 Tesalonicenses 2:13).

Jkolta li jchiʼiltaktik ti akʼo xkʼuxubinike

3. ¿Kʼuxi ti xuʼ mas lek jkoltatik li buchʼutik muʼyuk xchʼunojik ti jaʼ sKʼop Dios li Vivliae?

³ Li voʼotike jchʼunojtik ti jaʼ sKʼop Dios li Vivliae, pe ep li krixchanoetik ti ta jchiʼintik ta loʼile muʼyuk bu xchʼunojik. ¿Kʼuxi van xuʼ ta jkoltatik? Jtos ti kʼusi mas leke jaʼo kʼalal chkakʼbetik yilik li Vivliae xchiʼuk li kʼusi chale. «Li scʼop Diose cuxul, oy stsatsal, echʼem to jech chtuchʼ jelovel yuʼun jech chac cʼu chaʼal espada ti chaʼjot lec yee. [...] Xchiʼuc snaʼ cʼusi oy ta coʼntontic, xchiʼuc cʼusitic ta jnoptic.» (Hebreos 4:12.) «Li scʼop Diose» maʼuk chamem loʼil; kuxul, li kʼusitik yalojan ta melele mu kʼusi xuʼ tspajtsan sventa chkʼotanuk ta pasel. Kʼalaluk chtijbat li kʼusi oy ta yoʼonton jun krixchano yuʼun li Vivliae mas toj echʼem tsots yip, jaʼ solel xkom to ta be yip li kʼusi chkaltike.

4. ¿Kʼusitik melel chal Vivlia ti chjelbat-o yoʼontonik li krixchanoetik ta sventa li Vivliae, xchiʼuk kʼu yuʼun?

⁴ Epal krixchanoetik ta snop chchanik lek li Vivlia kʼalal te ta xilbeik sbi li Diose. Yantike chlik xchanik kʼalal ta xichʼik albel ti kʼu yuʼun kuxulutike, ti kʼu yuʼun yakʼoj to akʼo oyuk vokolil li Diose, kʼalal ta xichʼik albel ti kʼusi smelolal li kʼusitik chkʼot ta pasel ta jkʼakʼaliltike o kʼalaluk ta xichʼik albel ti oy kuxlejal ta sbatel osil ta jun nichimal Balumile. Li krixchanoetik ta yan lumetik ti ch-ilbajinatik yuʼun pukujetik ta skoj ti kʼusitik tspasik ta srelijionike, chtijbat-o yoʼontonik ta xchanel Vivlia kʼalaluk ta x-albatik kʼu yuʼun ti jech ta x-ilbajinatike xchiʼuk ti kʼalal chaʼiik kʼuyelan xuʼ ta spoj sbaik lokʼel ta stojolal li pukujetike. Li krixchanoetik ti ta sjunul yoʼonton chchanik li kʼusitik melel taje, ¿kʼu yuʼun labal chaʼiik kʼalal chaʼibeik smelolale? Yuʼun jaʼ noʼox li Vivlia toj lek ta chʼunbel li kʼusi chal ta sventa li kʼusitik tsots skʼoplal taje (Salmo 119:130).

5. 1) ¿Kʼu yuʼun van ti oy jlom krixchanoetik mu xchʼunik li kʼusi chal Vivliae? 2) ¿Kʼuxi xuʼ jkoltatik li buchʼu jech ta snope?

⁵ Veno, pe ¿kʼusi xuʼ jpastik kʼalal oy buchʼu chi yalbutik ti mu xchʼun li kʼusi chal Vivliae? ¿Mi te noʼox van tstsuts jloʼiltik ti kʼalal jech chi yalbutike? Moʼoj, ti mi tskʼan chaʼibe lek smelolal li jun krixchanoe muʼyuk bu te noʼox ta stsuts li jloʼiltike. Xuʼ van tsnopik ti Vivliae jaʼ slivroik li buchʼutik tspʼis sbaik ta yajtsʼaklom Cristoe, pe xuʼ van jaʼ chchibaj-o yoʼontonik ta skoj ti tspakʼta sbaike xchiʼuk tskap sbaik ta politikae xchiʼuk ti tskʼanolanik tajmek takʼine. ¿Kʼu yuʼun mu jakʼbetik mi jaʼ ta skoj? Li tekstoetik ti chal kaʼitik ti tsots smul staojik li buchʼutik stamojbeik batel sbelel balumil ti tspʼis sbaik ta yajtsʼaklom Cristoe xchiʼuk ti chal kaʼitik ti mu xkoʼolaj yabtelik xchiʼuk li melel yajtsʼaklomtak Cristoe, xuʼ jaʼ xtijbat-o yoʼontonik ta xchanel Vivlia li krixchanoetike (Miqueas 3:11, 12; Mateo 15:7-9; Santiago 4:4).

6. 1) ¿Kʼusi chakʼ achʼun-o ti jaʼ sKʼop Dios li Vivliae? 2) ¿Kʼusitik yan srasonal xuʼ cha tunes sventa cha kolta li krixchanoetik ta yaʼibel smelolal ti likem tal ta stojolal Dios li Vivliae?

⁶ Li yan krixchanoetike jaʼ van ta xkoltaatik sventa xakʼik-o venta ti jaʼ yakʼoj ta naʼel Dios li Vivlia mi tskʼelbeik li sprevailtake. ¿Kʼusi laj achʼun-o ti likem tal ta stojolal Jeova Dios li Vivliae? ¿Mi jaʼ ti ta xal stuk ti bu likem tale? ¿Mi jaʼ van li epal albil kʼopetik ti te chvinaj ti snaʼoj lek kʼusitik chkʼot ta pasel ta mas tsʼakale, ti te ta xichʼ ilel ti mu jaʼuk ta stojolal jun krixchano likem tal li Vivliae? (2 Pedro 1:20, 21.) Jaʼ van ta skoj ti toj lek xchapet batel li kʼusi chale, taje toj labal me sba mi kichʼojtik ta venta ti la stsʼibaik 40 ta voʼ viniketik ti jalij 1,600 jabile. ¿O mi jaʼ van ta skoj ti lek xkʼot-o li kʼusi chal xchiʼuk li kʼusitik xchanoj li pʼijil krixchanoetike, ti mu xkoʼolaj-o ta yan vunetik ti laj yichʼ tsʼibael ta skʼakʼalil ti kʼalal laj yichʼ tsʼibael li Vivlia eke? Yantik sprevailtak xtoke jaʼ ti toj jamal ikʼopojik li jtsʼibajometik yuʼun li Vivliae, xchiʼuk ti muʼyuk bu xchʼay tal manchuk mi tskʼan ox tajmek chchʼayesik. Skotol li kʼusitik toj labalik sba laj avaʼi li voʼote xuʼ me xa tunes sventa cha kolta li yantike.a

Skʼelel li Vivliae

7, 8. 1) Ta sventa li Vivliae, ¿kʼusi skʼan jpastik? 2) Manchuk mi ta jkʼel jtuktik li Vivliae, ¿kʼusi mas skʼan jpastik? 3) ¿Kʼuxi laj avaʼibe smelolal li kʼusitik tskʼan yoʼonton Jeovae?

⁷ Veno, li voʼotike ta jkoltatik li jchiʼiltaktik ti akʼo xchʼunik li kʼusi chal Vivliae, pe jech noxtok skʼan me jchʼakbetik yorail sventa ta jkʼelilantik li Vivliae. ¿Mi jech yakal cha pas? Ta skotol li livroetik ti yichʼoj tsʼibaele, jaʼ mas tsots skʼoplal li Vivliae. Pe taje maʼuk skʼan chal ti yuʼun bal noʼox ti ta jkʼel jtuktike. Li Vivliae ta xal kaʼitik ti mu jchʼak jbatik lokʼele. Mu me jnoptik ti chkaʼibetik smelolal skotol mi ta jtuktik noʼox ta jsabetik smelolal li kʼusi ta jkʼeltik ta Vivliae. Li yajtsʼaklom Cristo ti snaʼ lek snopele mu jaʼuk noʼox ta xchan stuk li Vivliae, ta me xkʼotilan li ta tsobajel ti tspasik li slumal Diose (Proverbios 18:1; Hebreos 10:24, 25).

⁸ Ta sventa taje, li Vivliae ta xalbe kaʼitik sloʼilal jun vinik ti yichʼoj yabtel ta snail pasob mantal ta Etiopía balumil ti yakal tskʼel batel li albil kʼopetik yuʼun Isaiase, vaʼun jaʼo te kʼot li jchol mantal Felipe ti beiltasbil batel yuʼun jun anjele, xi la sjakʼbee: «¿Me chavaʼibe smelol li cʼusi chaqʼuele?», xut. Li j-etíope vinike bikʼit laj yakʼ sba kʼalal xi la stakʼe: «¿Cʼuxi xuʼ chcaʼibe smelol, yuʼun muʼyuc bochʼo chiyalbun caʼay?», xi, vaʼun la skʼanbe vokol Felipe ti akʼo x-albat lek smelolale. Veno, pe li Felipee maʼuk laj yal li kʼusi tsnop stuke. Yuʼun mu ta stukuk noʼox ta xchan li Vivliae, moʼoj, yuʼun ta stsobilan sba xchiʼuk li slumal Diose, jech oxal la skolta li vinik taje sventa tsbalin ek li chanubtasel chakʼ Jeova ta stojolal li s-organisasione (Hechos 6:5, 6; 8:5, 26-35). Jaʼ noʼox jech ek li ta jkʼakʼaliltike, muʼyuk buchʼu xuʼ ta xaʼibe lek smelolal ta stuk noʼox li kʼusi tskʼan yoʼonton Jeovae. Jkotoltik chtun kuʼuntik li koltael chakʼ Jeova ta stojolal li s-organisasion liʼ ta Balumile.

9. ¿Kʼusi chapanbilutik ti toj tunel ta sventa xchanel Vivlia ti skʼan jech jpastik batele?

⁹ Sventa chi skoltautik ta yaʼibel smelolal Vivlia li s-organisasion Jeovae, ta xakʼ tal ep ta tos vunetik. Jech noxtok chapanbilutik kʼuyelan ta jchantik Vivlia ti ch-echʼ ta Chanob vun sventa Kabteltik yuʼun Dios, ti tspasik ta jujun tsobobbail yuʼun li yajrextikotak Jeova ta spʼejel Balumile. Mi ta jchantik ta jujuntal li sKʼop Diose, ep me sbalil ta jtabetik (Salmo 1:1-3; 19:7, 8). Akʼbo me tajmek yipal ta xchanolanel li Vivliae. Manchuk mi mu xavaʼibe lek smelolal skotol, toj tunel me avuʼun ti chavojtikin jutuk skotol li kʼusi yichʼoj talele. Mi cha kʼel chanibuk o voʼobuk pajina ta jujun kʼakʼale ta me xlaj akʼel ta jun jabil.

10. 1) ¿Kʼusi ora cha kʼel li Vivliae? 2) ¿Buchʼutik skʼan xa kʼel achiʼuk li Vivliae, xchiʼuk kʼu yuʼun tsots skʼoplal skʼan nopolik noʼox jkʼeltik?

¹⁰ ¿Kʼusi ora xuʼ cha kʼel li Vivliae? Ep me sbalil cha ta mi cha chʼakbe yorail lajuneb o voʼlajunebuk minuto jujun kʼakʼale. Mi mu xuʼ avuʼun jeche, chʼakbo jlikeluk yorail jayibuk velta ta xemana, jaʼ me jech xa pas un ti kʼuyelan achapanoje. Mi nupunemote, xuʼ van koʼol xa kʼupinik skʼelel Vivlia xchiʼuk li anup achiʼile. Mi oy avalab anichʼnab ti snaʼik xa skʼelel vune, xuʼ tsjel sbaik ta yaptael. Skʼelel li Vivliae skʼan me xnop xkaʼitik spasel ta jkuxlejaltik jech kʼuchaʼal nopem xkaʼi chi jveʼutike. Kʼuchaʼal anaʼoje, li buchʼu muʼyuk lek ta smakʼlin sbae, ta x-ipaj. Jaʼ me jech li jkuxlejaltik ta mantal eke xchiʼuk li jkuxlejaltik ta sbatel osile ta me jtatik mi nopolik noʼox ta jmakʼlin jbatik ta «scotol li scʼop chlocʼ ta ye Diose» (Mateo 4:4).

Li kʼusi oy ta koʼontontik staele

11. ¿Kʼusi skʼan oyuk ta koʼontontik stael kʼalal ta jkʼeltik li Vivliae?

¹¹ ¿Kʼusi skʼan oyuk ta koʼontontik stael kʼalal ta jkʼeltik li Vivliae? Maʼuk noʼox ti ta jkʼan ta jkʼeltik jaykʼoluke, yuʼun jaʼ ta jkʼan chkojtikintik mas li Diose, sventa ta jkʼantik ta sjunul koʼontontik xchiʼuk sventa chkichʼtik ta mukʼ ti kʼuyelan lek chil stuke (Juan 5:39-42). Skʼan jechuk koʼontontik kʼuchaʼal li jtsʼibajom ta Salmo ti xi laj yale: «Mucʼul Dios, acʼbun quil li beetic avuʼune; chanubtasun ta stamel li biqʼuit be avuʼune», xi (Salmo 25:4).

12. 1) ¿Kʼu yuʼun skʼan «lec tsʼacal [chkojtikintik] scotol», xchiʼuk ta sventa taje, kʼusi van skʼan xkakʼbetik yipal ta spasel kʼalal ta jkʼeltik li Vivliae? 2) ¿Kʼusi chantos aʼyejetik ti toj jtunelik ti xuʼ chi skoltautik ta yaʼibel smelolal kʼalal ta jchantik li Vivliae? (Kʼelo li rekuadro ta paj. 30.) 3) Li chantos taje akʼo ta ilel kʼalal cha takʼ li sjakʼobiltak te ta yolon parafoe. Saʼo li tekstoetik ti muʼyuk lokʼtabil tale.

¹² Li Vivliae xi chale: «Lec tsʼacal chavotquinic scotol», xi. Li yojtikinobil taje jaʼ smelolal ti skʼan oyuk ta koʼontontik stael kʼalal chkichʼtik chanubtasel yuʼun li Jeovae. Mi muʼyuk ta jpastik jeche, ¿kʼuxi xuʼ chkakʼ ta jkuxlejaltik lek li sKʼop Diose, o kʼuxi xuʼ chkalbetik lek smelolal? (Colosenses 3:10; 2 Timoteo 2:15.) Sventa lek tsʼakal chkojtikintike toj tsots me skʼoplal skʼan jchikintatik lek kʼalal ta jkʼeltik li Vivliae, mi oy bu toj vokol ta aʼibel smelolale yikʼaluk van skʼan jkʼeltik jayibuk velta sventa chkaʼibetik smelolal. Jech noxtok, ta me jtabetik ep sbalil mi ta jchʼakbetik yorail snopel lek li kʼusi ta jchantike xchiʼuk ti jnaʼtikuk skʼelel ta jaytosuk li kʼusi skʼan chale. Li ta pajina 30 te chal chantos aʼyejetik ti toj jtunelik ti xuʼ chi skoltautik ta xchanel lek xchiʼuk ta yaʼibel lek smelolal li loʼiletik ta Vivliae. Sventa cha pas avil prevae takʼo li sjakʼobiltak te ta pajinaetik chtale.

1) Jutuk mu skotoluk velta, li kʼusi ta jchantik ta Vivliae ta xchanubtasutik ta sventa stalelal li Jeovae. Jech kʼuchaʼal liʼe, ta Salmo 139:13, 14 te ta jchantik ti kʼanbilik yuʼun Jeova li ololetik ti muʼyuk to ayanemike: «Voʼot laj achapanun tal ta yut xchʼut li jmeʼe. Ta xcal alequilal, yuʼun xchʼay coʼnton chcaʼay, yuʼun toj labal sba ti cʼu xʼelan apasojune; jnaʼoj lec ta coʼnton ti voʼot avabtelune». ¡Toj labal sba li spasben Jeovae! Ti kʼuyelan pasbilutike jaʼ te chvinaj ti skʼanojutik tajmeke.

Ta sventa li kʼusi chal Juan 14:9, 10, kʼalaluk ta jchantik li kʼusi la spas Jesús ta stojolal li krixchanoetike, ta melel te chkiltik kʼuyelan chakʼ ta ilel stalelal li Jeovae. Kʼalal jnaʼojtik xa jech taje, ¿kʼusi xuʼ ta jnoptik ta stojolal Jeova li ta loʼiletik te ta Lucas 5:12, 13 xchiʼuk ta Lucas 7:11-15?

2) Nopo avaʼi kʼuxi nitil tsakal batel sloʼilal li kʼusi yakal cha chan xchiʼuk li sloʼilal sliklej li Vivliae, jaʼ xkaltik, ti chchaʼta yav li ajvalilal yuʼun Jeovae xchiʼuk ti chichʼ chʼultajesbel sbi ta stojolal li Ajvalilal yuʼun Jesucristoe, li albil Nitilulale.

¿Kʼuxi laj yakʼik ta ojtikinel Ezequiel xchiʼuk Daniel li sloʼilal sliklej Vivliae? (Ezequiel 38:21-23; Daniel 2:44; 4:17; 7:9-14.)

¿Kʼuxi lek jamal chakʼ ta ilel Vivlia ti jaʼ albil Nitilulal li Jesuse? (Gálatas 3:16.)

¿Kʼuxi chakʼ ta ilel Apocalipsis li smukʼta tsutseb sloʼilal li Ajvalilale? (Apocalipsis 11:15; 12:7-10; 17:16-18; 19:11-16; 20:1-3; 21:1-5.)

3) Jakʼbo aba kʼuxi chavakʼ ta akuxlejal li kʼusi cha chan ta Vivliae. Jech kʼuchaʼal liʼe, te ta Éxodo kʼalal to ta Deuteronomioe, ta jchantik ti chopol kʼusi kʼot ta pasel ta stojolal li steklumal Israel ta skoj ti imulivajike xchiʼuk ti la stoy sbaike. Jech oxal chaʼa, skʼan me ta sjunuluk koʼontontik mu jchanbetik li kʼusitik chopol la spasike sventa jech jlekubtasbetik yoʼonton li Jeovae. «Ti jech icʼot ta pasel ta stojolique, jaʼ sventa acʼo quiltic ti mu xuʼ jech ta jpastic ec li vuʼutique. Jaʼ yuʼun tsʼibabil icom scʼoplalic sventa acʼo bijucutic, vuʼutic ti poʼot xa scʼan jtatic slajebal cʼacʼale.» (1 Corintios 10:11.)

¿Kʼusi xuʼ jchantik ta sventa li loʼil ti chal laj yichʼ milel yuʼun Caín li Abele? (Génesis 4:3-12; Hebreos 11:4; 1 Juan 3:10-15; 4:20, 21.)

Li mantaletik ti jaʼ ch-albatik li buchʼutik chbatik ta vinajele, ¿mi skʼan van xchʼunik ek li yajtsʼaklomtak Cristo ti spatoj yoʼontonik chkuxiik ta sbatel osil liʼ ta Balumile? (Números 15:16; Juan 10:16.)

Manchuk mi lek jkʼoplaltik li ta tsobobbaile, ¿kʼu yuʼun skʼan jnoptik kʼuxi chkakʼtik lek ta jkuxlejaltik li tojobtaseletik ti xkojtikintik xa onoʼoxe? (2 Corintios 13:5; 1 Tesalonicenses 4:1.)

4) Nopo lek kʼuxi xuʼ cha tunes li kʼusi cha chan sventa cha kolta li jchiʼiltaktike. Skotol li krixchanoetike ta xat yoʼontonik ta skoj ti oy chameletike, jaʼ yuʼun xuʼ ta jkʼelbetik li kʼusi la spas Jesuse jaʼ jech chkakʼbetik yilik ti mas ep kʼusitik tspas kʼalal mi ch-ajvalilaj xaʼoxe: «Te la stsob sbaic tal ep cristianoetic, yicʼojic tal coxoetic, maʼsatetic, umaʼetic, mot-cʼobetic, xchiʼuc yantic jchameletic [...], icol yuʼun scotol» (Mateo 15:30).

¿Buchʼutik van xuʼ tskolta li loʼil ta Vivlia ti chal ti ichaʼkuxi stseb li Jairoe? (Lucas 8:41, 42, 49-56.)

13. ¿Kʼusi jmalaoj ta jtatik ti kʼalal jchʼakojbetik lek yorail skʼelel xchiʼuk xchanel Vivlia xchiʼuk li s-organisasion Jeovae?

¹³ Kʼalal chkichʼtik ta venta li chantos kʼusi naka to laj chantike, toj lek me chkaʼitik xchanel li Vivliae. Melel onoʼox ti vokol jutuk ta pasel taje, pe li sbalile jaʼ sventa sjunul jkuxlejaltik, yuʼun ta stsatsubtas koʼontontik ta mantal. Xchanolanel li Vivliae chi snopajesutik mas ta stojolal li jkʼanvanej Totil Jeova kuʼuntike xchiʼuk ta stojolal li jchiʼiltaktik ta chʼunolajele, jech noxtok chi skoltautik ta xchʼunel li mantal liʼe: «Jaʼ noʼox oy ta [koʼontontik] li smantaltac Mucʼul Diose» (Salmo 1:2).

[Tsʼib ta yok vun]

Svulesobil ta joltik

• ¿Kʼu yuʼun laj yichʼ tsʼibael xchiʼuk laj yichʼ kʼelel sventa mu xchʼay tal kʼalal to ta jkʼakʼaliltik li Vivliae?

• ¿Kʼuxi xuʼ jkoltatik yan krixchanoetik sventa akʼo xkʼuxubinik li sKʼop Diose?

• ¿Kʼu yuʼun toj ep sbalil kʼalal ta jchanolantik ta jujuntal li Vivliae? ¿Kʼusi chantos aʼyejetik ti toj jtunelik ti xuʼ chi skoltautik ta yaʼibel smelolal kʼalal ta jchantik li Vivliae?

[Rekuadro ta pajina 30]

KʼALAL CHA KʼEL JUNUK LOʼIL TA VIVLIAE, NOPO TA SVENTA

Kʼusi chalbot ta sventa li stalelal Jeovae

Ti kʼuyelan nitil tsakal sloʼilal xchiʼuk li sloʼilal sliklej li Vivliae

Kʼuxi ch-abtej ta akuxlejal

Kʼuxi xuʼ cha tunes sventa cha kolta li jchiʼiltaktike