Totil-meʼiletik, ta kʼanelal me xa chanubtas li akerem atsebike
«Scotol li cʼusitic chapasique jaʼuc me sventa chacʼanan abaic.» (1 CORINTIOS 16:14.)
1. ¿Kʼu yelan chaʼi sbaik jutuk mu skotoluk totil-meʼiletik kʼalal chvokʼ sneneʼike?
JTOS la ti kʼusi ch-akʼbatik mas muyubajel jutuk mu skotoluk li krixchanoetike jaʼ la ti kʼalal chvokʼ jun sneneʼike. «Kʼalal laj kil ta sba velta li kuni tseb kʼalal li kole, toj kʼupil sba. Muʼyuk bu kiloj-o junuk uni tseb ti toj kʼupil sbae», xi laj yal jun meʼil ti Aleah sbie. Pe akʼo mi toj ep ch-akʼbat smuyubajel li totil-meʼiletike, ta onoʼox x-akʼbat yatel yoʼontonik xtok. Li smalal Aleahe xi chale: «Li kʼusi mas chkat-o koʼontone jaʼ ti mi xi tojob van ta xchapanel lek sventa stsal yuʼun vokolil ta xkuxlejal li kuni tsebe», xi. Ep totil-meʼiletik jaʼ jech chat yoʼontonik ek xchiʼuk chaʼibeik smelolal ti oy ta sbaik ta xchanubtasel ta slekil yoʼontonik li yalab xnichʼnabike. Taje jaʼ jun abtelal ti ch-akʼbat tsots svokolik li yajtsʼaklomtak Cristoe. ¿Kʼusi jaʼ jlomuk taje?
2. ¿Kʼusitik vokolil tsnuptan li totil-meʼiletike?
2 Li avie ta slajebal xa tajmek kʼakʼal kuxulutik. Jech kʼuchaʼal albil xa onoʼoxe, li krixchanoetik avie ta xvinaj ta stojolalik ti chʼabal kʼanelal yuʼunike. Jech li ta utsʼ-alaliletik eke, ep «muʼyuc slequil yoʼntonic» xchiʼuk «muʼyuc spajeb chaʼyic li cʼusi tscʼan yoʼntonique» xchiʼuk «mu cʼusi snaʼ stojic ta vocol. Muʼyuc ta yoʼntonic yichʼel ta mucʼ Dios» xchiʼuk «simaronijemic o ta jyalel» (2 Timoteo 3:1-5). Kʼalal skotol kʼakʼal ta jchiʼintik ta loʼil krixchanoetik ti jech stalelalike, xuʼ van jchanbetik stalelalik kʼalal ta jkʼopon kutsʼ kalaltike. Jech xtok, li totil-meʼiletike chakʼbeik yipal stsalel li mulil xkuchojbeik Adane, ti jaʼ tspas ti mu spajes sbaike, ti chalik kʼusitik mu skʼanike xchiʼuk ti muʼyuk xa snopbenik kʼalal oy kʼusi tspasike (Romanos 3:23; Santiago 3:2, 8, 9).
3. ¿Kʼuxi xuʼ chmuyubaj yuʼun yalab xnichʼnabik li totil-meʼiletike?
3 Manchuk mi oy li vokoliletik taje, li totil-meʼiletike xuʼ chmuyubaj yuʼun li yalab xnichʼnabike xchiʼuk ti oyuk ta yoʼontonik li smantal Diose. ¿Kʼuxi? Jaʼo kʼalal chakʼ ta xkuxlejalik li tojobtasel ta Vivlia liʼe: «Scotol li cʼusitic chapasique jaʼuc me sventa chacʼanan abaic» (1 Corintios 16:14). Ta melel, li kʼanelale «jaʼ mero jpasvanej ta jun» (Colosenses 3:14). Li ta sbaʼyel karta sventa jcorintoetike, li jtakbol Pabloe chalbe skʼoplal li stalelaltak kʼanelale. Jchanbetik skʼoplal oxtosuk xchiʼuk jkʼeltik kʼuxi xuʼ tskoltautik ta xchanubtasel li alab-nichʼnabiletike (1 Corintios 13:4-8).
Skʼan oyuk smukʼul oʼontonal xchiʼuk stsʼikemal
4. ¿Kʼu yuʼun skʼan oyuk smukʼul yoʼontonik xchiʼuk stsʼikemal yuʼunik li totil-meʼiletike?
4 Li Pabloe xi laj yalbe li baʼyel stalelal kʼanelale: «Li bochʼo chcʼanvane oy smucʼul yoʼnton», xi (1 Corintios 13:4). Li jpʼel griego kʼop ti jelubtasbil kʼuchaʼal «oy smucʼul yoʼnton» ti xie, skʼan xal ti oy smalael xchiʼuk stsʼikemale xchiʼuk ti mu aniluk ch-iline. ¿Kʼu yuʼun skʼan jechuk stalelal li totil-meʼiletike? Jech kʼuchaʼal lek snaʼojik jutuk mu skotolikuke, oy ep srasonal. Jnopbetik skʼoplal jlomuk. Li ololetike mu junuk yoʼonton chaʼiik ti jun noʼox velta tskʼanik li kʼusi tskʼanike. Manchuk mi «moʼoj» xi li stot smeʼike, te x-iʼlajetik-o, yuʼun spatoj yoʼontonik ti xuʼ van ch-akʼbat li kʼusi tskʼanike. Kʼalal chexik xaʼoxe, ep tajmek srasonal chalik sventa x-akʼbat spasik li kʼusi tsjovil kʼanike (Proverbios 22:15). Jech kʼuchaʼal skotol li krixchanoetike, li kerem-tsebetike tspasilanik li kʼusi chopol onoʼox spasojike (Salmo 130:3).
5. ¿Kʼusi chkoltaatik sventa oyuk smukʼul yoʼontonik xchiʼuk stsʼikemal yuʼunik li totil-meʼiletike?
5 ¿Kʼusi chkoltaatik sventa oyuk smukʼul yoʼontonik xchiʼuk stsʼikemal yuʼunik li totil-meʼiletike? Jaʼ ti kʼalal oy ta sjolik li kʼusi xi laj yal li ajvalil Salomone: «Li sbijil cristianoe xuʼ tstsal o li scʼacʼal yoʼntone», xi (Proverbios 19:11). Sventa chaʼibeik smelolal kʼu yuʼun ti jech tspas li yalab xnichʼnabike, li totil-meʼiletik ti oy spʼijilike skʼan me tsvules ta sjolik ti «jaʼ jech [ikʼopojik] jech chac cʼu chaʼal olol; jaʼ jech la [snopik] jech chac cʼu chaʼal tsnop olol; jaʼ jech la [xchapanik] jech chac cʼu chaʼal chchapan olol» li stukik eke (1 Corintios 13:11). ¿Kʼusi xuʼ xichʼ alel ta atojolalik totil-meʼiletik? ¿Mi mu teuk xa iʼlajetik ta stojolal atot ameʼik sventa chakʼboxuk li kʼusi la akʼanik kʼalal bikʼitoxuk toʼoxe? Kʼalal chexoxuk xaʼoxe, ¿mi mu lajuk anopik junuk velta ti mu xaʼiboxuk smelolal kʼu yelan chavaʼi abaik li atot ameʼike o kʼalal oy avokolike? Mi jaʼ jeche, muʼyuk me vokol chavaʼibeik smelolal kʼu yuʼun jaʼ jech tspas stalelal li avalab anichʼnabike xchiʼuk ti kʼu yuʼun skʼan oyuk smukʼul avoʼontonik sventa nopolik noʼox chavulesbe ta sjolik li mantaletik ti skʼan xchʼunik ta anaike (Colosenses 4:6). Lek ta albel skʼoplal ti kʼusi skʼan spasik ta sventa smantaltak Dios li j-israeletike. «Chanubtaso» avalab anichʼnabik, x-utatik yuʼun li Jeovae (Deuteronomio 6:6, 7). Li jpʼel hebreo kʼop ti jelubtasbil kʼuchaʼal «chanubtaso» ti xie, jaʼ smelolal «komesel ta jolil» xchiʼuk «alel ep ta velta». Jech oxal chaʼa, li totil-meʼiletike skʼan me ep ta velta xalbe yalab xnichʼnabik sventa xchanik xchʼunel li smantaltak Diose. Jech xtok, skʼan me ep ta velta xalbe yan kʼusitik ti tsotsik skʼoplal ta kuxlejale.
6. ¿Kʼu yuʼun mu koʼoluk skʼoplal ti oy smukʼul yoʼonton ta stojolal xnichʼon jun totil xchiʼuk ti chakʼbe skotol li kʼusi tskʼan yoʼontone?
6 Veno, ti jech oy smukʼul yoʼonton ta stojolal yalab xnichʼnabik li totil-meʼiletike maʼuk skʼan xal ti chakʼbeik skotol li kʼusi tskʼanike. Xi tspʼijubtasutik jun pʼijil loʼil ta Vivliae: «Li querem ti te noʼox qʼuelbile jaʼ noʼox chacʼ ta qʼuexlal li smeʼe», xi. Li pʼijil loʼil noxtoke chal kʼusi stakʼ pasel sventa mu jechuk xkʼot ta pasele: «Li nucul xchiʼuc taqʼuiele jaʼ sventa chbijub li ololetique», xi (Proverbios 29:15). Bakʼintike, li alab-nichʼnabiletike ta me xchibal kʼoptaik mi oy sderecho sventa chtukʼibtasatik yuʼun li stot smeʼike. Pe li utsʼ-alaliletike mu jechikuk kʼuchaʼal li ajvalilal ti jaʼ ch-albat yuʼun krixchanoetik kʼuxi tskʼanik ventainele, moʼoj, yuʼun jaʼ li totil-meʼiletik ti chalik kʼuxi ta chʼunel li smantalike. Li Jeovae, ti jaʼ li mukʼta Jolil yuʼun li utsʼ-alaliletike, jaʼ yakʼojbe ta sba totil-meʼiletik ta xchanubtasel xchiʼuk ta stukʼibtasel ta slekil yoʼontonik li yalab xnichʼnabike (1 Corintios 11:3; Efesios 3:15; 6:1-4). Jech ta melel, li tukʼibtasele lek tsakojbe sba skʼoplal xchiʼuk li yan stalelal kʼanelal ti chal batel Pabloe.
Kʼuxi chi jtukʼibtasvan ta kʼanelal
7. ¿Kʼusi xuʼ tstaik li lekil totil-meʼiletik ti tstukʼibtas yalab xnichʼnabike, xchiʼuk kʼusi smakoj batel li tukʼibtasele?
7 Xi to chal batel li Pabloe: «Li bochʼo chcʼanvane [...] lec yoʼnton», xi (1 Corintios 13:4). Li lekil totil-meʼiletike lek xcholet xchiʼuk ta slekil yoʼonton tstukʼibtas li yalab xnichʼnabike. Jaʼ jech chchanbeik stalelal Jeova, ti buchʼu —jech kʼuchaʼal chal jtakbol Pablo— «chacʼbe nucul li bochʼo lec scʼanoje». Pe li nukul ti chalbe skʼoplal Vivliae maʼuk naka kastigo, yuʼun jaʼ chalbe mas skʼoplal chanubtasel xchiʼuk chapanel sventa kuxlejal. ¿Kʼusi stu li nukul taje? Xi tstakʼ li Pabloe: «Me lec icuch cuʼuntique, ta jtatic jun coʼntontic, chtuqʼuib coʼntontic yuʼun», xi (Hebreos 12:6, 11). Jech oxal chaʼa, ¿kʼusi tstaik li totil-meʼiletik ti ta slekil yoʼonton chchanubtas li yalab xnichʼnabike xchiʼuk ti jech ta spasik kʼuchaʼal chal smantaltak Diose? Chchapanik sventa tskʼanik jun oʼontonal xchiʼuk tukʼilal kʼalal staoj xaʼox svaʼlejalike. Mi chchʼamik li «nucul» chakʼ Dios li alab-nichʼnabiletike, tstaik pʼijilal, yojtikinel xchiʼuk snaʼel kʼusi lek xchiʼuk kʼusi chopol; talelaletik ti jaʼ mas ep sbalile, ti jaʼ xkom to sbalil li kʼanal takʼin xchiʼuk li sakil takʼine (Proverbios 3:11-18).
8. ¿Kʼu yelan stalelal li alab-nichʼnabiletik ti muʼyuk tukʼibtasbilike?
8 Pe jech xtok, mi chtun yuʼunik tukʼibtasel li alab-nichʼnabiletike maʼuk me svinajeb lekil oʼontonal mi muʼyuk chichʼike. Li Jeovae laj yakʼbe snaʼ Salomón ti akʼo stsʼiba li kʼusi xi chale: «Li bochʼo mu xacʼbe nucul li xnichʼone yuʼun muʼyuc scʼanoj; yan li bochʼo tstaqʼui leque yuʼun lec scʼanoj», xi (Proverbios 13:24). Jech kʼuchaʼal chanbil skʼoplale, li alab-nichʼnabiletik ti muʼyuk bu lek tukʼibtasbilik tal ta sbikʼtalike jaʼ noʼox skʼanoj sba stukik xchiʼuk ti muʼyuk xmuyubajike. Pe li buchʼutik oyik ta utsʼ-alalil ti ch-ichʼatik ta mukʼe xchiʼuk ti ch-albatik lek mantale, mas xtojobik li ta chanune, mas lek chil sbaik xchiʼuk li yantike xchiʼuk mas noʼox xmuyubajik. Kʼuchaʼal chkiltike, kʼalal tstukʼibtas yalab xnichʼnabik li totil-meʼiletike, yuʼun oy slekil yoʼontonik ta stojolalik.
9. ¿Kʼusi chakʼbeik xchan yalab xnichʼnabik li totil-meʼiletik yajtsʼaklomtak Cristoe, xchiʼuk kʼusi skʼan lek jamal xalbeik?
9 Pe ¿kʼusi skʼan spasik li totil-meʼiletik sventa ta slekil yoʼontonik xchiʼuk ta kʼanelal stukʼibtas li yalab xnichʼnabike? Skʼan lek jamal xalbeik kʼusitik mantalil skʼan xchʼunik. Jech kʼuchaʼal liʼe, kʼalal ololik to tajmeke, ta xchanubtasik ti skʼan xchʼunik li beiltaseletik ta Vivlia ti baʼyel skʼan chanele xchiʼuk ti spasik li yan kʼusitik sventa yichʼobil ta mukʼ Diose (Éxodo 20:12-17; Mateo 22:37-40; 28:19; Hebreos 10:24, 25). Skʼan lek jamal xichʼik albel ti skʼan xchʼunik li mantaletik sventa yajtsʼaklomtak Cristoe.
10, 11. Kʼalal chichʼ chapel kʼusitik mantalil skʼan chʼunel ta utsʼ-alalile, ¿kʼu yuʼun xuʼ xichʼ ichʼel ta venta li kʼusitik chat-o yoʼonton alab-nichʼnabiletike?
10 Bakʼintike, li totil-meʼiletike chkʼot ta nopel yuʼunik xchiʼuk yutsʼ yalalik ti kʼusi mantalil skʼan xchʼunik li ta snaike. Mi chichʼik albel ti akʼo xakʼ sloʼilik li kerem-tsebetike, xuʼ van mas oy ta yoʼontonik xchʼunel li mantaletike. Jech kʼuchaʼal liʼe, mi jaʼ mas lek chil totil-meʼiletik ti chichʼ alel jayib ora chkʼot ta snaike, jtos ti kʼusi xuʼ spas li totil-meʼiletike jaʼ van ti jaʼ akʼo yal stukik jayib orae. Yan xtoke, jaʼ ti baʼyel akʼo yalik kʼusi ora tskʼan chkʼotik li kerem-tsebetike xchiʼuk ti akʼo yalik kʼu yuʼune, vaʼun akʼo yalik jayib ora tskʼanik ek li totil-meʼiletike xchiʼuk ti akʼo yalik kʼu yuʼune. ¿Ati mi mu koʼoluk xkʼot ta nopel yuʼunik jech kʼuchaʼal ep chkʼot ta pasele? Bakʼintike, lek ti chichʼ pasel li kʼusi tskʼan alab-nichʼnabiletike, jaʼ noʼox venta mi chichʼ chʼunel li beiltaseletik ta Vivliae. Vaʼun chaʼa, ¿mi maʼuk van smelolal ti chʼabal yip skʼop xchiʼuk muʼyuk tspasvan ta mantal li totile?
11 Sventa jtakʼtik taje, jkʼeltik kʼuxi ta slekil yoʼonton la spas mantal Jeova ta stojolal Lot, ta stojolal yajnil xchiʼuk ta stojolal stsebetak. Li anjeletike la xchiʼinan lokʼel ta jteklum Sodoma xchiʼuk xi laj yalbeik li Lote: «Batanic cʼalal to ta vitsetic ta toyolaltic me chacʼan to chacuxiique», xiik. Pe li Lote xi laj yale: «Cajval, avocolicuc mu to me xapasic jech», xi. Vaʼun xi la skʼane: «Oy jun biqʼuit lum leʼ nopol noʼoxe. Avacʼuc jaʼ noʼox te chijatovcutic batel ta anile, yuʼun jech mu xichamcutic», xi. ¿Kʼusi la stakʼ li Jeovae? Xi la stakʼbee: «Laj xa caʼay li cʼusi laj avale. Xuʼ ta jpas li cʼusi laj acʼane», xi (Génesis 19:17-22). ¿Mi yuʼun chʼabal yip li skʼop Jeovae xchiʼuk ti muʼyuk tspasvan ta mantale? ¡Moʼoj ta melel! Ti kʼusie, yuʼun laj yaʼibe li skʼop Lote xchiʼuk la snop ti mas to chichʼ ta mukʼe. Totil-meʼiletik, kʼalal cha chapik ti kʼusitik mantalil skʼan chʼunel ta avutsʼ avalalike, ¿mi oy van bakʼintik xuʼ chavichʼik ta venta li kʼusitik chat-o yoʼonton avalab anichʼnabike?
12. ¿Kʼusi chkoltavan sventa mas chabibil chaʼi sbaik li alab-nichʼnabiletike?
12 Pe maʼuk noʼox skʼan snaʼik kʼusitik mantalil skʼan xchʼunik li alab-nichʼnabiletike, yuʼun skʼan snaʼik xtok li kʼusitik chkʼot ta stojolalik mi mu xchʼunike. Kʼalal snaʼojik xaʼox li kʼusitik xuʼ chkʼot ta stojolalike, skʼan me xichʼ akʼbel yilik ti skʼan pasele. Muʼyuk me kʼusi lek chichʼ pasbel ta stojolalik mi jaʼ noʼox chichʼik albel ti tstoj smulike. «Yuʼun me muʼyuc chichʼ aqʼuel ta ora stojol mulil ta sventa li cʼusi chopol chichʼ pasele, scotol cristianoetic lec noʼox chaʼyic spasel li cʼusi chopole.» (Eclesiastés 8:11.) Jech ta melel, li totil-meʼiletik ti lek yoʼontonike tsnopik van ti mu lekuk ti ta sat krixchanoetik chakʼbe stoj smul li skeremike o jaʼo kʼalal te oy xchiʼuk yamigotake, yuʼun mu skʼan xakʼik ta kʼexlal. Vaʼun chaʼa, li alab-nichʼnabiletike skʼan tsnaʼik ti kʼalal «jech» xi li stot smeʼike, yuʼun jech, kʼalal «moʼoj» xiike, yuʼun moʼoj, taje te me tsakal skʼoplal ek li kastigo ti chichʼik mi mu xchʼunike (Mateo 5:37, Ch). Kʼalal chaʼiik taje jaʼ chkoltaatik sventa mas chabibil chaʼi sbaik, xichʼik ta mukʼ xchiʼuk skʼanik mas li stot smeʼike.
13, 14. ¿Kʼuxi xuʼ xchanbeik stalelal Jeova kʼalal chchanubtas yalab xnichʼnabik li totil-meʼiletike?
13 Jech xtok, li totil-meʼiletik ti lek yoʼontonike jaʼ me jech chakʼbe stoj smul yalab xnichʼnabik ti kʼuyelan staʼo jujunike xchiʼuk tskʼelik kʼuyelan chakʼbeik. Jun meʼil ti Pam sbie chvul ta sjol li kʼusi kʼot ta yutsʼ yalale: «Li chaʼvoʼ jtsebkutike jelel ti kʼuyelan skʼanik tukʼibtasele. Li kʼusi chtun yuʼun li vixile muʼyuk chtun yuʼun li mukile». Li smalal ti Larry sbie, xi chal eke: «Li vixile toj tsots stalelal xchiʼuk yileluke jaʼ noʼox ta xaʼi mantal mi tsots chkakʼbekutike. Pe li mukile, ta anil noʼox chaʼi kʼalal jpʼel ta jkʼoponkutike o mi jaʼ noʼox ta jkʼelbekutik sate», xi. Ta melel, li totil-meʼiletik ti lek yoʼontonike chakʼbeik yipal saʼel kʼusitik mantalil ti mas chtun yuʼun li jujun yalab xnichʼnabike.
14 Jaʼ toj lek xuʼ xchanbeik Jeova li totil-meʼiletike, yuʼun xojtikinbe slekil talelal xchiʼuk xchopol talelal li Yajtuneltake (Hebreos 4:13). Jech xtok, kʼalal chakʼ stojol mulile mu yuʼunuk mu xa xakʼ ta ilel xkʼuxul yoʼonton, pe muʼyuk bu te noʼox tskʼel xtok li kʼusi chopol chichʼ pasele. Moʼoj, yuʼun tstukʼibtas onoʼox ti bu kʼalal staʼo li steklumale, yuʼun xi chale: «Ta xcacʼboxuc atoj amulic, pero lec tucʼ ta jpas», xi (Jeremías 30:11). Totil-meʼiletik, ¿mi xavojtikinbeik li slekil talelal xchiʼuk li xchopol talelal avalab anichʼnabike, xchiʼuk mi avichʼojbeik me ta venta kʼalal ta slekil avoʼonton cha chanubtasike? Mi jaʼ jeche, chavakʼik me ta ilel kʼu to yepal akʼanojik.
Jamal xa kʼopojik
15, 16. ¿Kʼusi skʼan pasel sventa lekuk jamal xkʼopojike, xchiʼuk kʼusi spasojik jlom totil-meʼiletik ti lek kʼusitik kʼotem ta pasel yuʼunike?
15 Yan stalelal li kʼanelale jaʼ ti «mu xcuxetuc xa yoʼnton me oy cʼusi chopol chcʼot ta pasele. Jaʼ xcuxet yoʼnton me jaʼ chichʼ pasel li cʼusitic tuqʼue [li kʼusitik melele]» (1 Corintios 13:6). ¿Kʼuxi ta chanubtasel jun kerem sventa skʼan li tukʼilal xchiʼuk li kʼusi melele? Jtos ti kʼusi tsots skʼoplale jaʼ ti akʼo jtijbetik yoʼonton sventa akʼo jamal xal li kʼusitik oy ta yoʼontone, akʼo mi muʼyuk lek ta aʼiel. Stalel onoʼox ti xmuyubaj li totil-meʼiletik mi jech chal sloʼilik li yalab xnichʼnabik xchiʼuk mi jech oy kʼusitik ta yoʼontonik jech kʼuchaʼal chal li tukʼil beiltaseletike. Pe kʼelavil, li kʼusi chalik bakʼintike, chakʼ ta ilel ti oy ta yoʼontonik li kʼusi muʼyuk tukʼe (Génesis 8:21). ¿Kʼusi van tspasik kʼalal jech chkʼot ta pasele? Li kʼusi van tskʼan tspasik ta anile jaʼ van ti chakʼbeik kastigo ta skoj li kʼusitik laj yalike. Pe mi jech tspasike, li kerem o li tsebe te me chakʼik venta ta anil ti jaʼ noʼox skʼan xalbe stot smeʼik li kʼusi lek chaʼiike. Pe mi muʼyuk chichʼ ta mukʼ ti kʼuyelan tstakʼbe stot smeʼik li jun kerem o jun tsebe, skʼan me xichʼik tukʼibtasel ta ora noʼox, yuʼun mu koʼoluk ti chchanubtasik sventa lek noʼox chalik li kʼusi tsnopike xchiʼuk ti tsujvanik ti kʼuyelan tskʼanik takʼbele.
16 ¿Kʼusi xuʼ spas li totil-meʼiletik sventa lekuk jamal xkʼopojike? Aleah, li meʼil ti laj kalbetik skʼoplal ta slikeb loʼile, xi laj yale: «Kakʼoj kipalkutik sventa lekuk jamal xi kʼopojkutik. Sventa spas kuʼunkutike, muʼyuk bu anil xa chi ilinkutik kʼalal oy kʼusitik muʼyuk lek chalik li kalab jnichʼnabkutike», xi. Jun totil ti Tom sbie xi chal eke: «Laj kalbekutik ti akʼo jamal xal li kʼusi oy ta yoʼonton li kuni tsebkutike, manchuk mi mu jechuk ta jnopkutik li kʼusitik chale. Yuʼun mi ta jtuchʼbekutik ta be sloʼil chkilkutike xchiʼuk ti chkalbekutik ti akʼo snop jech kʼuchaʼal voʼonkutike, muʼyuk lek chaʼi sba xchiʼuk muʼyuk bu chal li kʼusi oy ta yoʼontone. Jech xtok, kʼalal chkaʼibekutik li kʼusi chale jaʼ jech ta jtijbekutik yoʼonton sventa chaʼi ek kʼalal oy kʼusi chkalbekutike», xi. Melel onoʼox ti skʼan xchʼunbeik smantal stot smeʼik li alab-nichʼnabiletike (Proverbios 6:20). Pe akʼo mi jech, sventa tsnop lek stukik li kʼusitike, toj jtunel ti jamal xichʼik chiʼinel ta loʼile. Vincent, ti oy chanvoʼ stsebe, xi chale: «Ep ta veltae, la jnopbekutik lek skʼoplal ta sventa li kʼusitik lek chkʼot ta pasel xchiʼuk li kʼusitik muʼyuk lek chkʼot ta pasel ta jtosuk kʼusie. Kʼalal jech ta jpaskutike jaʼ jech chakʼ venta stukik li kʼusi mas leke. Jaʼ jech la xchanik ta snopel lek», xi (Proverbios 1:1-4).
17. ¿Kʼusi ti xuʼ spat-o yoʼontonik li totil-meʼiletike?
17 Melel onoʼox ti chʼabal junuk totil-meʼil ti tukʼ chchʼun skotol li tojobtaseletik ta Vivlia ta sventa li xchʼiesel alab-nichʼnabiletike. Pe li voʼoxuke totil-meʼiletik, xuʼ me xa pat avoʼontonik ti tstojboxuk ta vokol li avalab anichʼnabik ta skoj ti chavat avoʼontonik ta xchʼiesel ta smukʼul avoʼontonik, ta stsʼikemal avuʼunik, ta slekil avoʼontonik xchiʼuk ti ta kʼanelal cha pasike. Ta melel, li Jeovae cha yakʼboxuk sbendision ti chavakʼbeik tajmek yipal ta spasel jeche (Proverbios 3:33). Pe li kʼusi mas tskʼan li totil-meʼiletik yajtsʼaklomtak Cristoe jaʼ ti akʼo skʼanik tajmek Jeova li yalab xnichʼnabik jech kʼuchaʼal skʼanoj stukike. ¿Kʼuxi xuʼ tstaik li kʼusi toj lek taje? Ta jkʼeltik jlomuk kʼuxi ta tael li ta yan xchanobile.
¿Mi xvul ta ajol li kʼusitik liʼe?
• ¿Kʼu yuʼun mas mu vokoluk chaʼiik yakʼel ta ilel smukʼul yoʼontonik xchiʼuk smalael yuʼunik li totil-meʼiletik ti oy spʼijilike?
• ¿Kʼuxi snitoj sba li lekil oʼontonal xchiʼuk li nukule?
• ¿Kʼu yuʼun toj tsots skʼoplal ti lekuk jamal xkʼopojik xchiʼuk yalab xnichʼnabik li totil-meʼiletike?
[Lokʼol ta pajina 21]
Totil-meʼiletik, ¿mi xvul to ta ajolik kʼu toʼox avelanik kʼalal bikʼitoxuk toʼoxe?
[Lokʼol ta pajina 22]
¿Mi cha kolta li avalab anichʼnabik sventa jamaluk xkʼopojike?