Kaʼitik li kʼusi chal jol koʼontontike

«Li yanlum cristianoetic ti muʼyuc yaʼyojic smantaltac Diose, jaʼ oy tspasic ta stalelic noʼox jech chac cʼu chaʼal chal li smantaltac Diose.» (ROMANOS 2:14.)

1, 2. 1) ¿Kʼutik yelan yakʼojik ta ilel ti skʼanoj xchiʼiltakik jlom krixchanoetike? 2) ¿Kʼusi yan skʼelobiltak ta jtatik ta Vivlia ti laj yakʼ ta yoʼonton xchiʼiltakik li yantike?

JUN kerem ti jtob jabil yichʼoje yakal tsmala ch-echʼ tren. Ta anil noʼox itsake ta tupʼ-ikʼ, vaʼun itsʼuj li ta sbe trene. Kʼalal laj yil jun totile, te laj yikta komel li chaʼvoʼ stseb ta smalaobil trene, vaʼun pʼit ochel sventa chbat skolta li kereme. La xjoch ochel ti bu xokol sbe trene, vaʼun la snujlebin sventa mu xlaj ta netʼel. Jlome chalik ti jaʼ jun mukʼta jpojvaneje, pe mu jechuk tsnop li stuke, yuʼun xi laj yale: «Jaʼ onoʼox ti kʼusi skʼan pasele. La jpas, yuʼun jkʼanoj li jchiʼile, maʼuk sventa xkichʼ albel kolaval o ti xkichʼ-o lek ojtikinele», xi.

² Yikʼaluk van oy buchʼu xkojtikintik ti laj yakʼ ta vokol xkuxlejal ta skoj yantike. Jaʼ jech ep la spasik kʼalal la snakʼik jlom krixchanoetik li ta Xchibal Mukʼta Pas kʼop ta spʼejel Balumile. Yan ti bu laj yichʼ akʼel ta ilel kʼanelal ta stojolal jchiʼiltaktik noxtoke jaʼo li ta skʼakʼalil Pablo ti ibutʼijik ta voʼ xchiʼuk 275 krixchanoetik te ta stsʼel Malta, mu nomuk xil Sicilia. Kʼalal ikʼotik ta tiʼnabe, li buchʼutik te nopol nakalike ay skoltaik akʼo mi mu xojtikinik li krixchanoetik taje. Li Pabloe xi laj yale: «Li yajvaltac banamile toj lec la xcʼuxubinuncutic», xi (Hechos 27:27–28:2). Yan krixchano ti skʼanoj jchiʼiltaktike, ti mas xa voʼne kʼot ta pasele, jaʼ li uni j-israel tseb ti te chukbil ta Siriae. Melel onoʼox chaʼa, muʼyuk la stikʼ sba ta vokolil ti bu xibal sba xchame, pe kakʼtik lek venta ti laj yat yoʼonton ta stojolal li yajvale (2 Reyes 5:1-4). Jech noxtok, mu jchʼay ta joltik li lekil jsamaria vinike, ti laj yalbe skʼoplal Jesús ta jun babakʼop ti leʼ xa jayibuk sien jabil ti stijojbe yoʼonton jeltos epal krixchanoetike. Akʼo mi mu kʼusi la spasik li pale xchiʼuk li jlevi vinik sventa tskoltaik li judío vinik ti chamem xa yileluke, li jsamaria vinike ayan tajmek ta yoʼonton skoltael (Lucas 10:29-37).

3, 4. ¿Mi parejo skʼoplal li chanubtasel ti kʼunkʼun la ikʼataj talel li krixchanoetik xchiʼuk ti oy slekil oʼontonale? Alo kaʼitik.

³ Melel onoʼox ti kuxulutik ta kʼakʼal ti «xiʼbal sba[e], yuʼun naca vocol ta xvul ta loqʼuel», yuʼun ep krixchanoetike «muʼyuc xchʼulel xaʼi sbaic ta jʼechʼel» xchiʼuk ti «contra xil[ik[ scotol ti cʼusi leque» (2 Timoteo 3:1-3, Ch). Akʼo mi jech, ¿mi mu meleluk ti oy kilojtik slekil oʼontonale, o ti jtaojbetik sbalile? Jutuk mu stekeluk onoʼox veltae, li krixchanoetike ta skolta sbaik ta jujuntal, manchuk mi oy kʼusi chil svokolik ta skoj. Jaʼ yuʼun chaʼa, mu labaluk chkaʼitik ti «slekil yoʼonton krixchano» chichʼ biiltasel li slekil oʼontonal ta stojolal jchiʼiltaktike.

⁴ Ti oy ta koʼontontik chi jkoltavane, manchuk mi jaʼ tsʼakal to ta jpastik li kʼusi ta jkʼantike, te chvinaj ta stekel tsʼunbalil xchiʼuk li ta jeltos kuxlejale. Ta sventa ti jech taje, jaʼ te chakʼ ta ilel ti mu jechuk li chanubtasel ti kʼunkʼun la ikʼataj talel li krixchanoetike, jaʼ xkaltik, ti jaʼ noʼox la chkuxi ta smantal mukʼta teʼtikaltik li kʼusitik mas pʼijike. Li Francis S. Collins ti chchanbe skʼoplal gene, biiltasat yuʼun li jtsop j-abteletik ta Estados Unidos sventa skʼelbe skʼoplal li gen ch-abtej ta sbekʼtal krixchanoe (ADN), xi laj yale: «Li slekil oʼontonale tsots tskontrainbe snopben li buchʼu chal ti li jkʼataj tale [...]. Mu xkaʼibetik smelolal ta jyalel ti kʼu yuʼun oy slekil oʼontonal ti likuk tal li kuxlejal ta stojolal genetik ti jaʼ noʼox skʼanoj sba stukike xchiʼuk ti tskʼan te oyik-oe», xi. Jun velta noxtoke xi laj yale: «Junantik krixchanoetike chakʼ-o xkuxlejalik li ta yan krixchanoe, manchuk mi mu parejouk srelijionik, stsʼunbalik o ti mu kʼusi xkoʼolajik-o ta jyalele [...]. Yaʼeluke, mi jaʼuk onoʼox x-al yuʼun li chanubtasel yuʼun Darwine», xi.

«Li kʼusi chal jol koʼontontike»

5. ¿Kʼusi ti nopajtik noʼox chkʼot ta pasele?

⁵ Li doktor Collins chchapbe smelolal kaʼitik kʼusi jaʼ ti tstij koʼontontik ti oyuk slekil koʼontontike: «Li kʼusi tstij koʼontontik ta skoltael yantike jaʼ li kʼusi chal jol koʼontontike akʼo mi muʼyuk kʼusi jtabetik xkʼexol».a Li jpʼel kʼop ti jol-oʼontonal xie, xuʼ van xvul ta joltik li kʼusi xi laj yal Pabloe: «Yuʼun [«jech onoʼox», NM] li yanlum cristianoetic ti muʼyuc yaʼyojic smantaltac Diose, jaʼ oy tspasic ta stalelic noʼox jech chac cʼu chaʼal chal li smantaltac Diose. Acʼo me muʼyuc yichʼoj ta scʼobic, pero oy lec mantal ta yoʼntonic. Ta sventa cʼusi tspasic chvinaj ti oy lec mantal tsʼunbil ta yoʼntonique. Yuʼun li sjol yoʼntonique snaʼ lec ti cʼu xʼelan yabtelique. Xuʼ ch-albatic yuʼun sjolic me oy smulic, o me muʼyuc smulic», xi (Romanos 2:14, 15).

6. ¿Kʼu yuʼun oy kʼusi jbainojtik ta stojolal Dios li krixchanoutike?

⁶ Li ta skarta sventa jromaetike, li Pabloe laj yal ti oy kʼusi tsots jbainojtik ta stojolal Dios jtekeltik li krixchanoutike, yuʼun «cʼalal imeltsaj banamil[e]» te ivinaj ta yabteltak ta jpat jxokontik ti oy li Diose xchiʼuk ivinaj li stalelaltake (Romanos 1:18-20; Salmo 19:1-4). Melel onoʼox, ep krixchanoetik spʼajojik li Jpasvaneje xchiʼuk ti jaʼ tspasik li kʼusi chopole. Akʼo mi jech, li kʼusi tskʼan yoʼonton Diose jaʼ ti akʼo xojtikinik li Stukʼilale xchiʼuk ti sutes yoʼontonik li ta xchopol talelalike (Romanos 1:22–2:6). Li judioetike oy ep srasonal yuʼunik sventa spasik taje, yuʼun jaʼ ti yichʼojik xaʼox li Mantal ta stojolal Moisese. Manchuk mi jaʼ jteklumetik ti muʼyuk yuʼunik li «scʼop Diose» oy onoʼox ta sbaik yojtikinel ti oy li Jpasvaneje (Romanos 2:8-13; 3:2).

7, 8. ¿Kʼu to yepal ojtikinbil li tukʼilale, xchiʼuk kʼusi chakʼ jnoptik taje?

⁷ Jun srasonal ti toj tsots skʼoplal ti jkotoltik skʼan xkojtikintik ti oy li Diose xchiʼuk ti jpastik li kʼusi tskʼane jaʼ ti akʼbil ta koʼontontik li kʼusi lek xchiʼuk kʼusi chopole, jaʼ xkaltik, li jol koʼontontike. Jtos ti kʼusi chakʼ kiltik ti oy jol koʼontontike jaʼ li tukʼilale. Jnoptik avaʼi kʼuchaʼal liʼe. Jlom ololetike te xcholoj sbaik sventa chtajinik ta tsʼuyubajel. Pe oy jun kʼox kerem ti muʼyuk xchol sbae, bat tsʼuyubajuk ta anil, vaʼun li yantike xi chalike: «¡Muʼyuk lek ti jech tspase!», xiik. Vaʼun xi jakʼbe jbatike: «¿Kʼu yuʼun ti kʼalal ta ololetik chakʼik ta ilel ta jech noʼox ti oy tukʼilal yuʼunike?». Li kʼusi te xvinaje jaʼ ti oy slekil talelalike. Jech kʼuchaʼal laj xa kiltike, li Pabloe xi la stsʼibae: «[«Jech onoʼox», NM] li yanlum cristianoetic ti muʼyuc yaʼyojic smantaltac Diose, jaʼ oy tspasic ta stalelic noʼox jech chac cʼu chaʼal chal li smantaltac Diose», xi. Kakʼtik venta ti mu xiuk chale «mi oy junuk veltae», ti xkoʼolaj yaʼel ti xuʼ bateltik noʼox chkʼot ta pasele. Moʼoj, yuʼun xi laj yale «jech onoʼox» (ti koʼol skʼan xal «ti kʼalal»), ti chakʼ ta aʼyel ti jech chkʼotilan ta pasele. Jech, ep krixchanoetik «tspasic ta stalelic noʼox jech chac cʼu chaʼal chal li smantaltac Diose», ti jaʼ chtijbat-o yoʼontonik li slekil talelalik sventa tspasik li kʼusi tsʼibabil ta smantaltak Diose.

⁸ Li lekil talelal taje ep vinajem ta yantik mukʼtik lumetik. Jun maestro ta Cambridge xi chalbe skʼoplal li jbabiloniaetike, li j-egiptoetike, li jgriegoetike xchiʼuk li yantik jnaklometik ta Australia xchiʼuk ta América: «Laj kilkutik ti tspʼajik li ilbajinele, li milbaile, li loʼlaele, li jutbil kʼope, xchiʼuk [...] laj kilkutik mantaletik xtok ti akʼo oyuk slekil yoʼontonik ta stojolal li mol-meʼeletike, li ololetike xchiʼuk li buchʼutik chʼabal yip sbekʼtalike», xi. Jech noxtok, li doktor Collins xi la stsʼibae: «Li nopbenalil ta sventa kʼusi chopol xchiʼuk kʼusi leke oy-o ta stojolal skotol viniketik xchiʼuk antsetik», xi. ¿Mi mu meleluk ti jaʼ chvul-o ta joltik li kʼusi chal Romanos 2:14?

¿Kʼuxi ch-abtej li jol-oʼontonale?

9. ¿Kʼusi jaʼ li jol koʼontontike, xchiʼuk kʼu yelan xuʼ tskoltautik kʼalal skʼan toʼox jpastik li kʼusi ta jnoptike?

⁹ Li Vivliae chal kaʼitik ti jol koʼontontike jaʼ li jpʼijiltik ta skʼelel xchiʼuk ta yakʼel venta jtuktik li kʼusi ta jpastike. Jech kʼuchaʼal xkaltik, jaʼ yechʼomal eil ta koʼontontik ti chalbutik mi lek o mi chopol li kʼusi ta jpastike. Li Pabloe laj yalbe skʼoplal sjol yoʼonton stuk kʼalal xi laj yale: «Li jol coʼntone tojobtasbil yuʼun Chʼul Espíritu», xi (Romanos 9:1). Veno, li yechʼomal eil taje yikʼaluk van kak chalbutik kʼalal oy kʼusi ta jnop ta jpastik ti te tsakal skʼoplal ta lekil talelale. Ti jech taje, li jol koʼontontike xuʼ van tskoltautik ta sventa li kʼusi ta jnop ta jpastik ta jelavele xchiʼuk chakʼ jnaʼtik xtok kʼuyelan xuʼ chkaʼi jbatik mi la jpastike.

10. ¿Kʼu yelan chlik abtejuk li jol koʼontontike?

¹⁰ Pe jaʼ mas ep ta velta ti jaʼ to ch-och snop li jol koʼontontik kʼalal mi laj xaʼox jpastik jtosuk kʼusie. Jech kʼuchaʼal liʼe, kʼalal chjatav toʼox ta stojolal Saúl li Davide, la stabe lek yorail sventa tspasbe kʼusi chopol li ajvalil tʼujbil yuʼun Diose, jech, laj onoʼox spas ta melel. Pe kʼalal jech la spase «lic loʼilajuc yoʼnton» li Davide (1 Samuel 24:1-5; Salmo 32:3, 5). Akʼo mi muʼyuk te chvinaj li jpʼel kʼop jol-oʼontonal li ta loʼil taje, pe li xkʼuxul laj yaʼi Davide jaʼ ta skoj ti kʼuyelan laj yaʼi li sjol yoʼontone. Jaʼ me jech ek un, jtekeltik ep kʼusi chopol chkaʼitik ta jol koʼontontik bakʼintik. Kʼalal mu lekuk ta jpas jtalelaltike, ta mas tsʼakale chkat-o koʼontontik. Jlom krixchanoetike chopol tajmek chaʼi li sjol yoʼontonik ti muʼyuk bu la stoj spatanike, vaʼun jaʼ to bat stoj li yilike. Li jlom noxtoke jaʼ to jamal chalbe xchiʼilik ti la xchiʼinik ta vayel yan krixchano ti maʼuk snup xchiʼilike (Hebreos 13:4). Pe kʼalal jaʼ ta jpastik li kʼusi chal jol koʼontontike, oy lekilal xchiʼuk jun koʼontontik.

11. ¿Kʼu yuʼun xibal sba ti buchʼu xi tsnope: «Lek oy, jaʼ noʼox venta mi ta jchʼunbetik smantal li jol koʼontontike», ti xie? Albo kaʼitik junuk skʼelobil.

¹¹ Ta sventa li kʼusi laj xa kaltike, yikʼaluk van oy buchʼu xi chale: «Lek oy, jaʼ noʼox venta mi ta jchʼunbetik smantal li jol koʼontontike», xuʼ van xiik. Kʼelavil, melel onoʼox ti skʼan xkaʼibetik li kʼusi chal jol koʼontontike, pe jech noxtok un, xuʼ van tsloʼlautik. Jech, li «coʼnton[tike]» yikʼaluk van chchʼayutik ta be (2 Corintios 4:16). Jech kʼuchaʼal liʼe. Li Vivliae chal kaʼitik ti jlom judioetike la stsakik li Estebane, jun jchʼun mantal yajtsʼaklom Cristo ti «inoj ta yoʼnton li slequil yoʼnton xchiʼuc li svuʼel Diose», vaʼun laj yikʼik batel ta spat Jerusalén sventa tsmilik ta ton. Li buchʼu te xchiʼuk li jmilvanejetik taje, ti «toj lec laj yil cʼalal icham li Estebane», jaʼ li Saulo ti kʼot ta jtakbol Pablo ta tsʼakale. Yaʼeluke, jun tajmek yoʼontonik li judioetik ta sventa ti lek yalojik li kʼusi tspasike, ti mu jsetʼuk bu chopol chaʼi li sjol yoʼontonike. Jaʼ van jech li Saulo eke, ti «tsibtas, xchiʼuc ta smil li bochʼotic xchʼunojic Cajvaltique». Melel onoʼox, sokem xa li kʼusi chal sjol yoʼontone (Hechos 6:8; 7:57–8:1; 9:1).

12. ¿Kʼusi ti xuʼ tsjel jol koʼontontike?

¹² ¿Kʼusi van jelbat-o sjol yoʼonton li Sauloe? Baʼyel, jaʼ ta skoj li krixchanoetik ti lek tajmek laj yil sba xchiʼuke. Taje xuʼ jkoʼoltastik kʼuchaʼal liʼe. Kʼalal chi jkʼopoj ta telefonoe, mu labaluk chkaʼitik ti jaʼ totil yaʼeluk li nichʼonile. Taje jaʼ van ta skoj ti slokʼojbe yechʼomal snukʼ stot li kereme, pe li kʼusi mas xtoke yuʼun van xchanojbe yan stalelaltak ti kʼuyelan chkʼopoj stote. Jaʼ jech ek un, li Sauloe xchanojbe lek stalelal li yamigotak ti jaʼ judioetik ti spʼajojik li Jesuse xchiʼuk ti mu skʼanik li chanubtasel chakʼe (Juan 11:47-50; 18:14; Hechos 5:27, 28, 33). Jech kʼuchaʼal chkiltike, li kʼusi chal sjol yoʼonton Sauloe jaʼ te la xchanbe li buchʼutik oy toʼox ta spat xokone.

13. ¿Kʼu yelan xuʼ ch-abtej ta jol koʼontontik ti kʼu yelan stalelalik li yantike?

¹³ Kʼalal chi jnaki ta junuk lume xuʼ van jchanbetik li snukʼilal skʼopojelike o jech xlik kaltik li kʼusi kʼopal tstunesike (Mateo 26:73). Jech ek, ti kʼuyelan li kuxlejale o ti kʼusitik nopem xaʼiik ta spasel ta xkuxlejalik jun lume ta onoʼox me x-abtej ta sjol yoʼonton li jun krixchanoe. Ta melel, jaʼ jech ikʼot ta stojolal li j-asiriaetike. Li voʼneal lum taje ojtikinbil ti toj echʼem noʼox saʼ kʼope, jech kʼuchaʼal xvinaj slokʼoltak ta tonetik ti tsots yakal chilbajinik li buchʼutik xchukojik batele (Nahúm 2:11, 12; 3:1). Li Vivliae chal ti ta skʼakʼalil Jonase, li jnaklometik ta Nínive ta slumal Asiriae mu la snaʼik «bu [ti] stsʼetcʼobic xchiʼuc bu [ti] sbatsʼicʼobique». Ta yan kʼop xkaltike, jaʼ ti mu snaʼik kʼusi lek xchiʼuk kʼusi chopol chil li Diose. ¡Kʼu to noʼox van yelan tsokesbe sjol yoʼonton ta sbikʼtalik li jniniveetik ti vaʼi yelan talelalile! (Jonás 3:4, 5; 4:11.) Jaʼ jech li avi eke, li stalelal li buchʼutik oy ta jpat jxokontike yikʼaluk van tsots ch-abtej ta jol koʼontontik.

Jchanubtastik li jol koʼontontike

14. ¿Kʼusi chakʼ ta aʼiel Génesis 1:27 ta sventa ti bu lik talel li jol koʼontontike?

¹⁴ Li Jeovae laj yakʼbe sjol yoʼonton li Adán xchiʼuk Evae, vaʼun jkotoltik li krixchanoutike oy kuʼuntik ek. Génesis 1:27 chal ti pasbilutik kʼuchaʼal slokʼol Diose. Melel onoʼox chaʼa, mu xi jkoʼolaj kʼuchaʼal Dios li ta jbekʼtaltike, yuʼun li stuke jaʼ jun espiritu, yan li voʼotike oy jbakil jbekʼtaltik. Ti jech pasbilutik kʼuchaʼal slokʼol stuke jaʼ skʼan xal ti oy ta koʼontontik li stalelaltake, jtose jaʼ li lekil talelalil ta jol koʼontontike. Ta sventa ti te likem talel li talelaletik taje, mi ta jkʼan ta jchanubtas li jol koʼontontike xchiʼuk ti jech mas jpat-o koʼontontike, skʼan me xkojtikintik lek li Jpasvaneje xchiʼuk ti xi jnopaj ta stojolale.

15. ¿Kʼusi xuʼ spas kuʼuntik kʼalal chkojtikintik li jTotike?

¹⁵ Li Vivliae chal ti jaʼ sTotik stekel krixchanoetik li Jeovae (Isaías 64:8). Jech noxtok, jkotoltik li tukʼil yajtsʼaklomutik Cristoe xuʼ xkalbetik jTotik li Diose, akʼo mi jmalaoj chi jkuxi ta vinajel o ta nichimal Balumil (Mateo 6:9). Jaʼ yuʼun, jkotoltik me skʼan oyuk ta koʼontontik xi jnopaj mas ta stojolal, ti jchanbetik li kʼusi tskʼane xchiʼuk li smantaltake (Santiago 4:8). Akʼo mi jech, ep krixchanoetik muʼyuk ta yoʼontonik spasel. Xkoʼolajik kʼuchaʼal li judioetik ti xi laj yalbe skʼoplal Jesuse: «Muʼyuc bu avaʼyojic cʼu xʼelan chcʼopoj; muʼyuc avilojic cʼu xʼelan. Jech noxtoc me jbeluc scʼop mu xuʼ chcʼot ta avoʼntonic», xi (Juan 5:37, 38). Li voʼotike muʼyuk bu batsʼi kaʼiojbetik li yechʼomal ye Diose, pe xuʼ xkakʼ ta jkuxlejaltik li skʼope, vaʼun jaʼ jech xkoʼolaj likel jol koʼontontik xchiʼuk jech ta jpastik ti kʼuyelan tspas Jeovae.

16. ¿Kʼusi chchanubtasutik li kʼusi kʼot ta stojolal José ta sventa li xchanubtasel jol koʼontontike xchiʼuk li xchʼunbel smantale?

¹⁶ Taje jaʼ jech la spas li Josee, jech kʼuchaʼal chkilbetik sloʼilal ta Vivlia ti kʼalal abtej ta sna Potifare. Kʼalal tskʼan tsloʼlabe sjol José li yajnil j-egipto vinik taje, muʼyuk toʼox bu tsʼibabil jlikuk slivroal Vivlia xchiʼuk mi jaʼuk toʼox bu akʼbil li Lajuneb Mantale. Akʼo mi jech, xi laj yal stuke: «¿Cʼu yuʼun ta jpas li cʼusi toj chopole, xchiʼuc ti jaʼ sventa ta jta o jmul ta stojol Diose?», xi (Génesis 39:9). Li srasonal mas tsots skʼoplal ti jech laj yal taje maʼuk ti yuʼun tskʼan tslekubtasbe yoʼonton yutsʼ yalale, moʼoj, yuʼun nom nakalik. Li kʼusi mas tskʼane jaʼ ti tslekubtasbe yoʼonton Diose, yuʼun xojtikin xa onoʼox li kʼusi tskʼan Jeovae: li nupunele jaʼ noʼox ta sventa jun vinik xchiʼuk jun ants ti «jun noʼox sbecʼtal ta xcʼoti[ke]». Jech noxtok, laj onoʼox van yaʼi li kʼusi kʼot ta pasel ta stojolal syaya ti Rebeca sbie xchiʼuk li Abimeleque. Kʼalal laj yil ti oy smalal li antse, li ajvalile laj yaʼibe smelolal ti mu junuk vinik li ta slumal xuʼ xikʼe, yuʼun ti buchʼu jech tspase tsaʼ smul xchiʼuk tsta smul yuʼun li jteklume. Vaʼun li Jeovae laj yakʼbe bendision, jaʼ jech laj yakʼ ta ilel ti kʼuyelan chil li mulivajele. Jech ta melel, ta sventa ti xojtikin José li kʼusitik taje jaʼ mas tojobtasbat-o li sjol yoʼontone xchiʼuk la spʼaj li mulivajele (Génesis 2:24; 12:17-19; 20:1-18; 26:7-14).

17. ¿Kʼu yuʼun chkaltik ti oy xa mas koltael kuʼuntik avi ti jaʼ chʼabal toʼox li ta skʼakʼalil José sventa jchanbetik li stalelal Diose?

¹⁷ Melel onoʼox, li avie oy xa mas koltael. Oy xa kuʼuntik sliklej Vivlia sventa jchantik ti kʼusi tsnop li jTotike xchiʼuk ti kʼuyelan chaʼi sbae, te chal li kʼusi lek chile xchiʼuk li kʼusi muʼyuke. Kʼalal mas ta jnabetik skʼoplal li sKʼop Diose, mas me kʼun chkaʼitik chi jnopaj ta stojolal Jeova xchiʼuk ta xchanbel li stalelale. Jech noxtok un, li kʼusi chal jol koʼontontike yantik me xkoʼolaj batel ti kʼuyelan tsnop jTotike xchiʼuk ti jaʼ jech kʼuyelan tskʼan yoʼontone (Efesios 5:1-5).

18. Kʼuk yelan ti jkuxlejaltik ta mas voʼnee, ¿kʼusi xuʼ jpastik sventa mas jpat-o koʼontontik li kʼusi chal jol koʼontontike?

¹⁸ Vaʼun chaʼa, ¿kʼusi xuʼ xkaltik ta sventa ti kʼu yelan li kuxlejal bu oyutike, ti jaʼ li kʼusi tsjel jol koʼontontik noxtoke? Ta melel, kilojtik van lek kʼu to yelanil abtejem ta jtojolaltik ti kʼuyelan li kuxlejal ti bu li jchʼi tale, pe mas to van ti kʼuyelan snopben xchiʼuk stalelal li kutsʼ kalaltike. Yikʼaluk van muʼyuk bu tsots skʼoponojutik li jol koʼontontike o ti muʼyuk tukʼ li kʼusi chale xchiʼuk jech to van chalbutik ti kʼuyelan «stalelalik» li buchʼutik toʼox ta jpat jxokontike. Akʼo mi mu onoʼox xjel kuʼuntik li kʼusi kʼotem ta pasel ta jkuxlejaltike, pe stakʼ jtʼujtik li buchʼutik ta xkamigointike xchiʼuk ti jaʼuk jtʼujtik li bu lek stalelal kuxlejal sventa xlekub li jol koʼontontike. Sventa spas kuʼuntike, tsots me skʼoplal ti jaʼ jchiʼintik li buchʼutik ep xa jabil yakʼojik persa ta xchanbel li stalelal jTotik ta vinajele. Ti kʼuyelan stakʼ jpastik taje jaʼo kʼalal chi jbat ta tsobajeletike xchiʼuk ti jchiʼintik ta loʼil jlomuk yajtsʼaklom Cristo kʼalal skʼan toʼox xlik xchiʼuk kʼalal mi tsuts xaʼox tsobajele. Jech xtok, xuʼ jchanbetik ti kʼuyelan snopbenik xchiʼuk stalelalik li kermanotaktik ta chʼunolajele. Li stukike stsakojik tajmek ta mukʼ li kʼusi xchanojik ta Vivliae xchiʼuk li kʼusi chal sjol yoʼontonike, vaʼun jaʼ jech chakʼik ta ilel kʼusi tsnop Dios xchiʼuk kʼuyelan stalelal. Mi ta jtunestik lek taje, jaʼ me jech ta jchanubtas jol koʼontontik ti kʼuyelan chal li beiltaseletik ta Vivliae, vaʼun jaʼ me jech lek chkakʼtik ta ilel ti jech pasbilutik kʼuchaʼal Diose. Ta jaypʼeluk noʼox kʼope, skʼan me xkakʼbetik lek yipal xchʼulel li jol koʼontontike sventa jechuk jpastik kʼuchaʼal chal li beiltaseletik yuʼun jTotike, xchiʼuk noxtok, skʼan me jchanbetik lek li slekil talelalik kermanotaktik ta chʼunolajele. ¿Kʼusi ta jtatik mi jech ta jpastike? Mas ta jpat-o koʼontontik li kʼusi chal jol koʼontontike xchiʼuk mas me chkaʼibetik li kʼusi chale (Isaías 30:21).

19. ¿Kʼusitik yan skʼoplal ta sventa jol koʼontontik ti oy sbalil ta jkʼeltik echʼele?

¹⁹ Akʼo mi jech, oy jlom yajtsʼaklom Cristoe tsots chaʼiik xchʼunbel smantal li kʼusi chal sjol yoʼontonik jujun kʼakʼale. Li ta yan xchanobile ta jkʼeltik ti ep ta tos kʼusi xuʼ jech ta jnuptantike. Kʼalal ta jkʼeltik batele, mas me chkaʼibetik smelolal li yabtel jol koʼontontike, ti kʼu yuʼun mu parejouk li jol koʼontontike xchiʼuk ti kʼusi xuʼ jpastik sventa mas lek jchʼunbetik jujun kʼakʼal li kʼusi chale (Hebreos 6:11, 12).

[Tsʼibetik ta yok vun]

¿Kʼusi jchanojtik?

• ¿Kʼusi chakʼ ta ilel ti oy sjol yoʼonton skotol li krixchanoetik akʼo mi jelel kʼu yelan xkuxlejalike, jaʼ xkaltik, ti kʼu yelan chaʼi sbaik ta sventa li kʼusi lek xchiʼuk kʼusi chopole?

• ¿Kʼu yuʼun xibal sba ti jaʼ noʼox chkakʼ akʼo sbeiltasutik li kʼusi chal jol koʼontontike?

• ¿Kʼutik yelan xuʼ xlekub kuʼuntik li jol koʼontontike?

[Lokʼol ta pajina 7]

Lik loʼilajuk sjol yoʼonton li Davide...

[Lokʼol ta pajina 7]

...pe li Saulo ti likem ta Tarsoe muʼyuk