«Tsots x-avet ta be li melel pʼijilale»

1. Li epal krixchanoetike, ¿kʼusi tsnopik ta sventa li pʼijilale? (Proverbios 1:20, 21).

TA EPAL lumetike chkiltik toʼox jcholmantaletik ti xmuyubajik noʼox chakʼbeik vunetik li krixchanoetik ti te ch-echʼik ta kayee. ¿Mi oy jech acholoj mantal junuk velta? Mi oye, yikʼaluk van la anopbe skʼoplal jun skoʼoltasobil ti te ta jtatik li ta slivroal Proverbiose, ti bu chal ti x-avet ta kaye li pʼijilal sventa xaʼiik li krixchanoetike (kʼelo Proverbios 1:20, 21). Li Vivlia xchiʼuk li jvuntike yichʼoj melel pʼijilal: li pʼijilal ti likem talel ta stojolal Jeovae. Taje jaʼ li kʼusi chkoltaatik-o li krixchanoetik sventa staik li kuxlejale. Ta jkʼupintik kʼalal oy buchʼu chchʼam li jvuntike, pe mu skotoluk ta xchʼamik. Junantike muʼyuk oy ta yoʼontonik li kʼusi chal Vivliae. Yantike jaʼ noʼox tslabanutik, yuʼun tsnopik ti voʼne xa la tajek li Vivliae. Oy buchʼutik ti muʼyuk kʼusi lek chalik ta sventa li mantaletik chal ta Vivliae xchiʼuk chalik ti jpʼel xa xalik xchiʼuk ti chopol xa noʼox chilik skotol li buchʼu chchanik Vivliae. Akʼo mi jech, li Jeovae jech-o ta slekil yoʼonton chakʼbutik li melel pʼijilale. ¿Kʼuxi tspas?

2. ¿Bu xuʼ jtatik melel pʼijilal li avie, pe kʼusi tspasik jutuk mu skotoluk li krixchanoetike?

² Jtos kʼuxi chakʼ talel melel pʼijilal li Jeovae jaʼ li ta Vivliae, li livro ti yichʼoj pukel jutuk mu ta spʼejel balumile. ¿Kʼusi xuʼ xkaltik ta sventa li jvuntik ti lokʼemik ta Vivliae? Koliyal Jeova, oy mas ta jmil jeltos kʼopetik. Li buchʼutik chchikintaik, jaʼ xkaltik, li buchʼutik tskʼelik li Vivlia xchiʼuk li jvuntike ta me stabeik sbalil kʼalal chakʼ ta xkuxlejalike. Akʼo mi jech, jutuk mu skotoluk li krixchanoetike mu skʼan xchikintaik li melel pʼijilale. Kʼalal oy kʼusi tsnop tspas ta xkuxlejalike, jaʼ lek chaʼiik ti spat yoʼonton ta stojolal stukike o jaʼ tspasik li kʼusi ch-albatik yuʼun yantike. Xuʼ van tspʼajutik ta skoj ti oy ta koʼontontik ta jchʼuntik li kʼusi chal Vivliae. Li ta xchanobil liʼe chkalbetik batel skʼoplal kʼu yuʼun jech stalelal li krixchanoetike, pe baʼyel ta jkʼeltik kʼuxi xuʼ jtatik li pʼijilal ti chlik tal ta stojolal Jeovae.

LI YOJTIKINEL JEOVAE CHAKʼ PʼIJILAL

3. ¿Kʼusi skʼan jpastik sventa pʼijutik ta melele?

³ Li buchʼu pʼije tstunes li kʼusitik xojtikin sventa lekuk kʼusi xkʼot ta nopel yuʼune. Pe li melel pʼijilale oy to kʼusi yan smakoj. Li Vivliae xi chale: «Li kʼusi baʼyel skʼan pasel sventa xijpʼijube jaʼ ti jxiʼtatik li Jeovae. Li yojtikinobil yuʼun Chʼul Diose jaʼ li yaʼibel smelolale» (Prov. 9:10). Jaʼ yuʼun, kʼalal oy kʼusi tsots skʼoplal ta jnop ta jpastike, skʼan teuk ta joltik «li yojtikinobil yuʼun Chʼul Diose», jaʼ xkaltik, li kʼusi tsnop Jeovae. Sventa spas kuʼuntike, skʼan jchantik li Vivliae xchiʼuk li jvuntike. Mi jech ta jpastike, chkakʼtik ta ilel ti pʼijutik ta melele (Prov. 2:5-7).

4. ¿Kʼu yuʼun jaʼ noʼox xuʼ te jtatik melel pʼijilal ta stojolal li Jeovae?

⁴ Jaʼ noʼox xuʼ te jtatik melel pʼijilal ta stojolal li Jeovae (Rom. 16:27). ¿Kʼu yuʼun? Baʼyel, yuʼun jaʼ Jpasvanej kuʼuntik xchiʼuk xojtikin lek li kʼusitik spasoje (Sal. 104:24). Xchibal, yuʼun te chvinaj spʼijilal ta skotol li kʼusitik tspase (Rom. 11:33). Yoxibal, yuʼun li buchʼutik chakʼ ta xkuxlejal li tojobtasel chakʼe ta stabeik sbalil (Prov. 2:10-12). Mi ta jkʼantik pʼijutik ta melele, skʼan jtsaktik ta venta li oxtos kʼusi laj kalbetik skʼoplale xchiʼuk xkakʼtik ti jaʼuk akʼo sbeiltasutike.

5. ¿Kʼusi kʼotem ta stojolalik li krixchanoetik ta skoj ti mu stsakik ta venta li kʼusi tsnop Jeovae?

⁵ Ep li buchʼu ta jcholbetik mantale chakʼik venta ti kʼupil sba li kʼusitik pasbile, pe mu xchʼunik ti oy jun Jpasvaneje, yuʼun chalik ti ta kʼunkʼun kʼataj tal li kʼusitik oye. Junantike chalik ti xchʼunojik ta stojolal Diose, pe tsnopik ti toj voʼneik xa li mantaletik ta xal ta Vivliae xchiʼuk jaʼ tskʼan tspasik li kʼusi xal yoʼontonike. Pe muʼyuk kʼusi lek kʼotem ta pasel ta skoj taje. Yuʼun muʼyuk lekubem yuʼunik balumil li krixchanoetik ta skoj ti jaʼ tskʼan tspasik li kʼusi tsnop stukike, maʼuk li kʼusi tsnop Diose, muʼyuk xmuyubajik ta melel o muʼyuk spatobil yoʼontonik ta sventa li kʼusi chtal ta tsʼakale. Ta skoj li kʼusi yakal chkʼot ta pasele, chkakʼtik venta ti melel li kʼusi chal Vivlia kʼalal xi chale: «Muʼyuk pʼijilal xchiʼuk muʼyuk tojobtasel ti xuʼ skontrain li Jeovae» (Prov. 21:30). Taje tstij koʼontontik sventa jkʼanbetik-o Jeova li melel pʼijilale. Pe ¿kʼu yuʼun mu jechuk tspasik jutuk mu skotoluk li krixchanoetike?

¿KʼU YUʼUN OY BUCHʼUTIK TSPʼAJIK LI MELEL PʼIJILALE?

6. Jech kʼuchaʼal chal Proverbios 1:22 kʼalal ta 25, ¿buchʼutik ti yolbaj mu skʼan xchikintaik li kʼusi chal li melel pʼijilale?

⁶ Ep buchʼutik yolbaj xa tsmakbeik xchikinal kʼalal «tsots x-avet ta be li melel pʼijilale». Li Vivliae chal ti tspʼajik pʼijilal li buchʼutik muʼyuk spʼijilike, li jlabanvanejetike xchiʼuk li buchʼutik bolike (kʼelo Proverbios 1:22-25). Jkʼeltik batel kʼu yuʼun tspʼajik li pʼijilal yuʼun Diose xchiʼuk kʼusi xuʼ jpastik sventa mu jechuk jtalelaltik.

7. ¿Kʼu yuʼun oy junantik ti lek noʼox chaʼiik ti muʼyuk spʼijilike?

⁷ Li buchʼutik muʼyuk spʼijilike jaʼ li buchʼutik chchʼunik noʼox ta anil li kʼusi ch-albatike xchiʼuk ti chlajik ta loʼlaele (Prov. 14:15). Ep jech ta jtatik li ta cholmantale. Yuʼun ep buchʼutik loʼlabilik yuʼun jnitvanejetik ta relijion o jpolitikoetik. Junantike chopol tajek chaʼiik kʼalal chakʼik venta ti loʼlabilike. Pe li buchʼutik chalbe skʼoplal li ta Proverbios 1:22 yalel xa jech tskʼanik (Jer. 5:31). Tskʼupinik spasel li kʼusi tskʼanike xchiʼuk muʼyuk oy ta yoʼontonik xchanel mi jaʼuk yakʼel ta xkuxlejalik li kʼusi chal Vivliae. Ep buchʼutik jech tsnopik kʼuchaʼal jun ants ta Quebec (Canadá) ti oy srelijione xchiʼuk ti xi laj yalbe jun stestigo Jeovae: «Mi tsloʼlaunkutik li palee, jaʼ ta smul stuk, maʼuk voʼonkutik». Mu jkʼantik jechutik kʼuchaʼal li buchʼutik yolbaj mu skʼan sta spʼijilike (Prov. 1:32; 27:12).

8. ¿Kʼusi tskoltautik sventa jta jpʼijiltik?

⁸ Li Vivliae tstij koʼontontik sventa jsaʼ jpʼijiltik. Xi chalbutike: «Skʼan me yijubemuk xa lek anopbenik ta yaʼibel smelolal» (1 Kor. 14:20). Ta jta jpʼijiltik mi chkakʼ ta jkuxlejaltik li beiltaseletik ta Vivliae. Chkakʼtik batel venta jtuktik ti tskoltautik li beiltaseletik sventa lekuk kʼusi xkʼot ta nopel kuʼuntike xchiʼuk sventa mu jta jvokoltik. Jaʼ yuʼun, lek me ti jkʼelbetik skʼoplal li kʼusitik kʼotem ta nopel kuʼuntike. Jech kʼuchaʼal liʼe, xuʼ xanopbe skʼoplal kʼu yuʼun muʼyuk to avichʼoj voʼ mi jal xa yakal chachan Vivlia xchiʼuk jal xa chakʼot ta tsobajeletike. Mi avichʼoj xa voʼe, ¿mi mas xa xatojob ta cholmantal xchiʼuk ta chanubtasvanej? ¿Mi chatsak ta venta li beiltaseletik ta Vivlia kʼalal oy kʼusi chanop chapase? ¿Mi jaʼ jech chatsak ta venta yantik jech kʼuchaʼal la spas Jesuse? Mi chkakʼtik venta ti oy to bu skʼan xijlekube, jnopbetik lek skʼoplal li kʼusi chal Jeovae, yuʼun «tspʼijubtas li buchʼu muʼyuk spʼijile» (Sal. 19:7).

9. ¿Kʼuxi chakʼik ta ilel ti tspʼajik li pʼijilal yuʼun Dios li jlabanvanejetike?

⁹ Li yan buchʼutik tspʼajik li pʼijilal yuʼun Diose jaʼik li jlabanvanejetike. Oy jech ta jtatik li ta cholmantale, ti lek chaʼi tslabanik yantike (Sal. 123:4). Li Vivliae laj xa onoʼox yal ti ep buchʼutik chlabanvanik li ta slajebal kʼakʼale (2 Ped. 3:3, 4). Li avie, oy junantik krixchanoetik ti xkoʼolajik kʼuchaʼal li sniʼobtak Lot ti muʼyuk la skʼan la xchikintaik li pʼijubtasel yuʼun Diose (Jen. 19:14). Ep buchʼutik chlabanvanik ta skoj ti chkakʼ ta jkuxlejaltik li beiltaseletik ta Vivliae. Li jlabanvanejetik taje jaʼ tspasik «ti kʼu yelan tskʼan stukik ti toj chopole» (Jud. 7, 17, 18). ¿Mi mu jechuk stalelalik li jvalopatinej mantaletik xchiʼuk li buchʼutik tspʼajik Jeovae?

10. Jech kʼuchaʼal chal Salmo 1:1, ¿kʼusi xuʼ jpastik sventa mu jechuk jtalelaltik kʼuchaʼal li jlabanvanejetike?

¹⁰ ¿Kʼusi xuʼ jpastik sventa mu jchanbetik stalelal li jlabanvanejetike? Jtose jaʼ ti mu jchiʼintik li buchʼutik chopol noʼox chilik skotole (kʼelo Salmo 1:1). Taje jaʼ skʼan xal ti muʼyuk ta jchikintatik mi jaʼuk ta jkʼeltik jsetʼuk li kʼusi chalik li jvalopatinej mantaletike. Mi muʼyuk la jkʼel jbatike, xuʼ me xlik bikʼtal kʼopojkutik xchiʼuk muʼyuk xa me lek ta jpat koʼontontik ta stojolal Jeova xchiʼuk li kʼusi chalbutik s-organisasione. Sventa mu jechuk jpastike, xiuk jnoptike: «¿Mi nopem xkaʼi chopol kʼusi chkal kʼalal chkichʼtik albel mantaletik o kʼalal oy kʼusi achʼ chichʼ jambel smelolale? ¿Mi nopem xkaʼi ta jkʼelbe spaltail li ermanoetik ti chbeiltasvanike?». Mi muʼyuk xa jech ta jpastike, xmuyubaj me kuʼuntik li Jeovae (Prov. 3:34, 35).

11. ¿Kʼu yelan chilbeik smantaltak Jeova li buchʼutik bolike?

¹¹ Li yan buchʼutik mu skʼanik li pʼijilal yuʼun Diose jaʼ li buchʼutik bolike. Taje jaʼ li buchʼutik mu skʼan xakʼ ta xkuxlejalik li kʼusi chal smantaltak Jeovae, yuʼun jaʼ noʼox tspasik li kʼusi lek chaʼiike (Prov. 12:15). Tspʼajik li Jeova ti jaʼ chakʼ pʼijilale (Sal. 53:1). Kʼalal ta jcholbetik mantale, tslabanutik ta skoj ti ta jchʼuntik li kʼusi chal li mantaletik ta Vivliae, pe jaʼuk li stukike muʼyuk kʼusi lek xuʼ xalbutik. Yuʼun xi chal li Vivliae: «Li buchʼu bole solel mu sta li melel pʼijilale; muʼyuk kʼusi stakʼ xal li ta stiʼ jteklume» (Prov. 24:7). Li buchʼutik bolike muʼyuk kʼusi xuʼ lek xalbutik. Jaʼ yuʼun, xi tspʼijubtasutik li Jeovae: «Nom oyan ta stojolal li bol vinike» (Prov. 14:7).

12. ¿Kʼusi tskoltautik sventa mu jechuk jtalelaltik kʼuchaʼal li buchʼutik bolike?

¹² Mu xijkoʼolaj xchiʼuk li buchʼutik tspʼajbeik li smantaltak Diose, yuʼun li voʼotike lek chkiltik li smantaltake xchiʼuk ti kʼu yelan tsnop Jeovae. Sventa masuk to lek xkiltike, jnopbetik skʼoplal li sbaliltak ta jtatik kʼalal ta jchʼunbetik smantale, yuʼun lek chbat jkuxlejaltik. Jech xtok, kakʼtik venta li vokoliletik tstaik li buchʼutik tspʼajbeik li slekil mantaltak Jeovae (Sal. 32:8, 10).

13. ¿Mi tsujutik Jeova sventa jchʼuntik li tojobtaseletik chakʼe?

¹³ Li Jeovae tskʼan chakʼbe spʼijil skotol krixchanoetik, pe muʼyuk tsujanan sventa xchʼunik. Jaʼ noʼox chal ta jamal li kʼusi chkʼot ta stojolalik li buchʼutik tspʼajik li pʼijilale (Prov. 1:29-32). Li buchʼutik mu skʼan xchʼunbeik li kʼusi chal Jeovae «chil svokolik ta skoj li kʼusitik tspasike». Ta onoʼox xil svokolik ta skoj taje xchiʼuk ta xichʼik lajesel ta mas jelavel. Pe li buchʼutik chchikintaik xchiʼuk chakʼ ta xkuxlejalik li tojobtaseletik yuʼun Jeovae xi jamal ch-albatike: «Li buchʼu chchikintabune jun noʼox yoʼonton chkuxi xchiʼuk muʼyuk tsvul-o yoʼonton mi xvul ta stojolal jtosuk vokolil ti xibal sbae» (Prov. 1:33).

TA JTABETIK SBALIL LI MELEL PʼIJILALE

14, 15. ¿Kʼusi chakʼ jchantik li Proverbios 4:23?

¹⁴ Ta jtabetik sbalil kʼalal chkakʼ ta jkuxlejaltik li tojobtaseletik yuʼun Diose. Jech kʼuchaʼal laj xa kiltike, li Jeovae chalbutik jkotoltik li pʼijil tojobtaseletik yuʼune. Jech kʼuchaʼal liʼe, li ta slivroal Proverbiose chalbutik tojobtaseletik ti jtunel-o kuʼuntik avi sventa lekuk noʼox oyutike. Jkʼeltik batel chantosuk.

¹⁵ Jchabi li koʼontontike. Xi chal li Vivliae: «Li kʼusi mas tsots skʼoplal skʼan xachabie jaʼ li avoʼontone, yuʼun jaʼ sniʼoal li akuxlejale» (Prov. 4:23). Kalbetik skʼoplal liʼe. Sventa lekuk x-abtej li koʼontontike, skʼan lekuk jveʼeltik, jpastik ejersisio xchiʼuk mu jpastik li kʼusi chij-ipaj-o yuʼune. Jaʼ jech skʼan jchabi li koʼontontik ti chalbe skʼoplal Vivliae, jaʼ xkaltik, ti kʼu kelantik ta melele. Sventa lek oye, skʼan jchantik jujun kʼakʼal li Vivliae, ti jchapan jbatik ta tsobajeletik sventa xkakʼ jloʼiltike xchiʼuk ti xijlokʼ ta cholmantale. Muʼyuk ta jpastik li kʼusi xuʼ sok-o jnopbentike. Jech kʼuchaʼal liʼe, muʼyuk ta jchʼay-o koʼontontik li kʼusitik chalbe skʼoplal mulivajele xchiʼuk muʼyuk ta jchiʼintik li buchʼutik muʼyuk lek stalelalike.

16. ¿Kʼu yuʼun jtunel tajek kuʼuntik li tojobtasel chal ta Proverbios 23:4 xchiʼuk 5?

¹⁶ Muyubajkutik noʼox xchiʼuk li kʼusitik x-ayan kuʼuntike. Xi chalbutik li Vivliae: «Mu xalubtsan aba ta saʼel li kʼulejale. [...] Kʼalal chavakʼ asat ta stojolale, muʼyuk xa te oy, yuʼun jpʼel skʼoplal ch-ayan xikʼ kʼuchaʼal jkot aguila, vaʼun chvil batel ta vinajel» (Prov. 23:4, 5). Ta anil noʼox xuʼ xchʼay batel li kʼusi x-ayan kuʼuntike. Akʼo mi jech, batem ta yoʼontonik saʼel takʼin li jkʼulejetike xchiʼuk li buchʼutik abol sbaike. Ta skoj taje, ep ta velta oy kʼusitik tspasik ti chopol-o chkom skʼoplalike, muʼyuk xa lek chil sbaik xchiʼuk yantik xchiʼuk ch-ipajik-o (Prov. 28:20; 1 Tim. 6:9, 10). Pe li pʼijilal yuʼun Jeovae tskoltautik yoʼ ta spʼisoluk noʼox xkiltik li takʼine. Taje tskoltautik sventa xijmuyubaj noʼox yuʼun li kʼusi x-ayan kuʼuntike xchiʼuk ti muʼyuk kʼusi jpichʼ oʼontatike (Ekl. 7:12).

17. Jech kʼuchaʼal chal Proverbios 12:18, ¿kʼuxi xuʼ jechuk xijkʼopoj kʼuchaʼal li «buchʼutik pʼijike»?

¹⁷ Jnoptik lek li kʼusi chkaltike. Mi mu jechuk la jpastike, xuʼ me jyayijestik li yantike. Xi chal li Vivliae: «Kʼalal muʼyuk nopbil lek li kʼusi chichʼ alele, xkoʼolaj kʼuchaʼal sniʼ espada ti chyayijesvane, pe li yokʼ buchʼutik pʼijike chpoxtavan» (Prov. 12:18). Mas me lek chkil jbatik xchiʼuk yantik mi muʼyuk chijloʼiltavane (Prov. 20:19). Sventa mu xijyayijesvan li ta jkʼopojeltike, skʼan nopolik noʼox jchantik xchiʼuk jnopbetik skʼoplal li Skʼop Diose (Luk. 6:45). Kʼalal ta jnopbetik skʼoplal li tojobtaseletik ta Vivliae, li jkʼopojeltike xkoʼolaj ta sniʼoal pʼijilal, yuʼun tspatbe yoʼonton li yantike (Prov. 18:4).

18. Li Proverbios 24:6, ¿kʼuxi tskoltautik sventa lekuk kʼusi xkʼot ta pasel kuʼuntik li ta cholmantal xchiʼuk kʼalal chijchanubtasvane?

¹⁸ Jchʼuntik li kʼusi chal s-organisasion Jeovae. Li Vivliae xi tstojobtasutike: «Ta skoj ti oy pʼijil beiltasele xchiʼuk ta skoj ti oy ep jtojobtasvanejetike lek kʼusi chkʼot ta pasel» (Prov. 24:6, tsʼibetik ta yok vun). Jkʼeltik kʼuxi tskoltautik li beiltasel liʼe sventa lekuk kʼusi xkʼot ta pasel kuʼuntik li ta cholmantale xchiʼuk kʼalal chijchanubtasvane. Maʼuk ta jpastik ti kʼu yelan lek chkaʼitike, yuʼun jaʼ ta jtsaktik ta venta li tojobtaseletik chkichʼtike. Kʼalal chjelav mantaletik xchiʼuk skʼelobiltak cholmantal li ta tsobajeletike, tskoltautik sventa xijtojob ta chanubtasvanej. Jech xtok, li s-organisasion Jeovae slokʼesoj vunetik xchiʼuk videoetik sventa skolta krixchanoetik yoʼ xaʼibeik smelolal li Vivliae. ¿Mi xatojob xa lek stunesel li kʼusitik oy kuʼuntike?

19. ¿Kʼusi chanop ta sventa li pʼijilal ti te chlik tal ta stojolal Jeovae? (Proverbios 3:13-18).

¹⁹ (Kʼelo Proverbios 3:13-18). Ta jtojtik tajek ta vokol li lekil tojobtaseletik yakʼojbutik Jeova li ta Skʼope. Muʼyuk kʼusi spas kuʼuntik ti muʼyukuk yakʼojbutike. Li ta xchanobil liʼe la jkʼelbetik skʼoplal junantik lekil tojobtaseletik li ta slivroal Proverbiose. Pe oy to yan lekil tojobtaseletik chakʼbutik Jeova li ta yan livroetik ta Vivliae. Jechuk-o me kakʼtik persa xchʼunel li tojobtaseletik yuʼun Diose. Mu ventauk kʼusi tsnopik li krixchanoetike, li voʼotike jpʼel ta koʼontontik ti xijmuyubaj mi jaʼ ta jtsaktik ta venta li pʼijilal chlik tal ta stojolal Jeovae.