Jsaʼtik li jteklum ti te chkom-o sbatel osile

1. Li ta baʼyel sigloe, ¿kʼusi xa onoʼox yaloj Jesus ti chkʼot ta pasel li ta Jerusalene?

KʼALAL junchib xa ox kʼakʼal skʼan xcham li Jesuse, laj yalbe yajchankʼoptak jun albil kʼop. Li albil kʼop taje kʼot ta pasel ta sba velta li ta baʼyel siglo kʼalal laj yichʼ lajesel li Jerusalen xchiʼuk li temploe. Li Jesuse laj yalanbe yajchankʼoptak ti chichʼ joyobtael ta «soltaroetik li Jerusalene» (Luk. 21:20). Mi laj yilik jech kʼot ta pasele, skʼan xjatavik lokʼel ta anil. Li kʼusi laj yal Jesuse kʼot ta pasel kʼalal la setuik Jerusalen li soltaroetik ta Romae (Luk. 21:​21, 22).

2. Li jtakbol Pabloe, ¿kʼusi laj yalbe batel li yajtsʼaklomtak Kristo ta Judea xchiʼuk ta Jerusalene?

² Kʼalal junchib xa ox jabil skʼan setuik Jerusalen li soltaroetik ta Romae, li jtakbol Pabloe la stsʼibabe batel jlik karta li yajtsʼaklomtak Kristo ta Jerusalen xchiʼuk ta sjunul Judea ti oy kʼusi tsots skʼoplal laj yal batele. Avie, xkojtikintik kʼuchaʼal Karta sventa Ebreos. Li ta karta taje, te laj yichʼik albel ti skʼan xa noʼox chapalikuk kʼalal mi laj yichʼ lajesel li Jerusalene. Mi tskʼan kuxul chkomik li yajtsʼaklomtak Kristoe, skʼan xlokʼ ta yoʼontonik yiktael komel li snaike xchiʼuk li spʼolmajelike. Jaʼ yuʼun, li Pabloe xi la stsʼiba ta sventa li jteklum Jerusalene: «Muʼyuk kuʼuntik junuk jteklum ti liʼ oy-oe, jaʼ ta jsaʼtik ta sjunul koʼontontik li jteklum ti jaʼ to chtale» (Ebr. 13:14).

3. ¿Kʼusi jaʼ li «jteklum ti oy lek sbatsʼi [naklebe]», xchiʼuk kʼu yuʼun ta jsaʼtik?

³ Yikʼaluk van laj yichʼik labanel li yajtsʼaklomtak Kristo ti jatavik lokʼel ta Jerusalen xchiʼuk ta Judeae. Pe lek ti jatavik batele, yuʼun muʼyuk xchamik. Li avi kʼakʼal eke, chkichʼtik labanel ta skoj ti muʼyuk ta jpat koʼontontik li ta takʼine xchiʼuk li ta kʼusitik tspas krixchanoetik sventa xlekub li kuxlejale. Pe ¿kʼu yuʼun ti muʼyuk jech ta jpastike? Yuʼun jnaʼojtik ti j-echʼelbe noʼox li kʼusitik ta balumile xchiʼuk jaʼ ta jsaʼtik li jteklum ti oy «lek sbatsʼi nakleb» ti «jaʼ to chtale». Li jteklum taje jaʼ li Ajvalilal yuʼun Diose (Ebr. 11:10; Mat. 6:33).a Li ta jujun subtitulo li ta xchanobil liʼe, ta jkʼeltik batel 1) kʼuxi koltaatik li yajtsʼaklomtak Kristo ta baʼyel siglo li tojobtasel la stsʼiba batel Pablo sventa jaʼuk saʼik «li jteklum ti jaʼ to chtale», 2) ta jkʼeltik kʼuxi chapanatik yuʼun Pablo kʼalal skʼan toʼox xlaj li Jerusalene xchiʼuk 3) kʼuxi xuʼ skoltautik li tojobtasel avi eke.

JPAT KOʼONTONTIK TA STOJOLAL JEOVA TI MUʼYUK ONOʼOX CHIKTAUTIKE

4. ¿Kʼu yuʼun tsots toʼox skʼoplal laj yilik Jerusalen li yajtsʼaklomtak Kristoe?

⁴ Tsots toʼox skʼoplal laj yilik Jerusalen li yajtsʼaklomtak Kristoe. ¿Kʼu yuʼun? Yuʼun jaʼ te lik li baʼyel tsobobbail ta sjabilal 33. Jech xtok, jaʼ te oy li jtsop jbeiltasvaneje. Maʼuk noʼox, yuʼun ep yajtsʼaklomtak Kristoe oy xa lek snaik te xchiʼuk ep kʼusitik x-ayan yuʼunik. Akʼo mi jech, li Jesuse laj yalbe yajtsʼaklomtak ti skʼan xjatavik lokʼel li ta Jerusalen xchiʼuk ta Judeae (Mat. 24:16).

5. Li Pabloe, ¿kʼuxi la skolta yajtsʼaklomtak Kristo sventa chapalikuk xa noʼoxe?

⁵ Li Pabloe oy ta yoʼonton ti chapalikuk xa noʼox li yajtsʼaklomtak Kristo sventa xjatavik lokʼel li ta Jerusalene. Jaʼ yuʼun, laj yakʼanbe yil kʼu xa yelan chil Jeova li jteklume. Laj yalanbe ti muʼyuk xa chʼul chil Jeova li temploe, li paleale xchiʼuk li chikʼbil matanal chakʼik tee (Ebr. 8:13). Jutuk mu skotoluk li jnaklejetik ta jteklume la spʼajik li Mesiase. Li ta templo ta Jerusalene, maʼuk xa te chichʼ ichʼel ta mukʼ li Jeovae, jaʼ yuʼun chichʼ lajesel (Luk. 13:​34, 35).

6. ¿Kʼu yuʼun lek ta yorail kʼot li kʼusi laj yal batel Pablo ta Ebreos 13:5 xchiʼuk 6?

⁶ Kʼalal la stsʼibabe batel karta j-ebreoetik li Pabloe, lek noʼox xbat xkuxlejalik li jnaklejetik ta Jerusalene. Jun jtsʼibajom ti jaʼ jromail vinik ti jaʼo kuxi li vaʼ orae, laj yal ti lek ojtikinbil li Jerusalene. Jujun jabile, epal judaetik te chbatik sventa spasik li skʼinike, ta skoj taje ep ch-och takʼin li ta jteklume. Oy van junantik yajtsʼaklomtak Kristo ti oy lek stakʼinik eke. Yikʼaluk van jaʼ ta skoj ti xi la stsʼiba batel li Pabloe: «Maʼukuk me batem ta avoʼontonik skʼanel takʼin ti kʼu yelan kuxuloxuke, muyubajanik noʼox me ta skoj ti kʼusi oy avuʼunik avie». Laje, la svulesbe ta sjol li kʼusi yaloj xa onoʼox Jeova ta Chʼul Tsʼibetike, xi laj yale: «Muʼyuk chkiktaot jutebuk xchiʼuk muʼyuk ta jkomtsanot jutebuk» (kʼelo Ebreos 13:​5, 6; Deut. 31:6; Sal. 118:6). Sta-o li tojobtasel laj yichʼik albel batel li yajtsʼaklomtak Kristo ta Jerusalen xchiʼuk ta Judeae. ¿Kʼu yuʼun? Yuʼun kʼalal kʼot ta skʼobik li kartae, muʼyuk xa jal jelav sventa xikta li snaike, li spʼolmalike xchiʼuk jutuk mu skotoluk li kʼusitik oy yuʼunike. Ta skoj ti batik ta naklej ta yan lume, mu kʼunuk laj yaʼiik, yuʼun chʼabal xa kʼusi x-ayan yuʼunik.

7. ¿Kʼu yuʼun skʼan masuk to jpat koʼontontik ta stojolal Jeova li avie?

⁷ Li kʼusi chakʼ jchantike: Skʼan ti vikʼiluk noʼox jsatik xchiʼuk chapalukutik noʼox jech kʼuchaʼal la spasik li yajtsʼaklomtak Kristo ta baʼyel sigloe (Luk. 21:​34-36). ¿Kʼu yuʼun ti skʼan jchapan jbatike? Jaʼ ta skoj ti jutuk xa skʼan xtal li mukʼta tsatsal vokolile xchiʼuk ti chichʼ lajesel skotol li kʼusitik chopol oy ta balumile (Mat. 24:21). Kʼalal jaʼo xyaket li mukʼta tsatsal vokolile, yikʼaluk van skʼan xkiktatik jlomuk li kʼusitik oy kuʼuntike o ti xkiktatik skotole. Pe jchʼunojtik lek ti muʼyuk onoʼox chiktautik jsetʼuk li Jeovae. Akʼo mi muʼyuk to likem li mukʼta tsatsal vokolile, xuʼ xkakʼtik ta ilel mi jpatoj lek koʼontontik ta stojolal Jeova li avie. Xiuk jakʼbe jbatike: «Li kʼusi ta jkʼan ta jtae xchiʼuk li kʼusi jnopoj ta jpase, ¿mi jamal xvinaj ti muʼyuk batem ta koʼonton saʼel li takʼine, ti jaʼ noʼox jpatoj koʼonton ti chchabiun li Jeovae?» (1 Tim. 6:17). Jech kʼuchaʼal chkiltike, li kʼusi la snuptanik li yajtsʼaklomtak Kristo ta baʼyel sigloe, xuʼ skoltautik sventa tukʼuk xkakʼ jbatik li ta mukʼta tsatsal vokolile. Kʼalal mi kʼot yorail taje, oy kʼusitik ta jnuptantik ti muʼyuk bu jech ilbil-oe. Vaʼun chaʼa, ¿kʼusi xuʼ skoltautik sventa jnaʼtik li kʼusi ta jpastike?

JCHʼUNBETIK SMANTAL LI BUCHʼUTIK TSBEILTASUTIKE

8. ¿Kʼusi laj yalbe yajchankʼoptak li Jesuse?

⁸ Kʼalal echʼ jayibuk jabil ti kʼuxi la stakbe batel karta j-ebreoetik li Pabloe, li soltaroetik ta Romae la setuik li jteklum Jerusalene. Vaʼun, li yajtsʼaklomtak Kristoe la snaʼik ti jaʼ xa yorail skʼan xjatavik batele, yuʼun li Jerusalene chichʼ lajesel (Mat. 24:3; Luk. 21:​20, 24). Pe ¿bu van skʼan xjatavik bal? Xi noʼox laj yal li Jesuse: «Li buchʼutik te oyik ta Judeae akʼo jatavikuk batel ta vitstik» (Luk. 21:21). Pe oy ep vitsetik li ta sjoylebale. ¿Bu van jotukal chjatavik batel?

9. ¿Kʼu van yuʼun la sjakʼbe sbaik li yajtsʼaklomtak Kristo ti bu xuʼ xjatavik batele? (Kʼelo xtok li mapae).

⁹ Oy ep ti bu xuʼ xjatavik batel li yajtsʼaklomtak Kristoe: ta vitstikaltik ta Samaria, ta Galilea, ta vits Ermon xchiʼuk li ta vitstikaltik ta Libanoe. Jech xtok, te oy li yan vitsetik ti te xkom ta jot ukʼum Jordane (kʼelo li mapae). Junantik jteklumetik li ta vitstikaltik taje, muʼyuk kʼusi xuʼ snuptanik yilel. June jaʼ li jteklum Gamala ti te oy ta jun vits ti vaʼal tajeke, jaʼ yuʼun vokol sventa oy buchʼu xmuy tsakvanuk ta kʼop. Junantik judaetike la snopik ti jaʼ mas lek ti te xbatike. Pe li jromaetike la stsakik ta kʼop xchiʼuk la stsalik li Gamalae xchiʼuk ep la smilik li jnaklejetike.b

10, 11. 1) ¿Kʼu van yelan la sbeiltas steklumal li Jeovae? (Ebreos 13:​7, 17). 2) ¿Kʼusi kʼot ta stojolalik li buchʼutik la xchʼunik mantale? (Kʼelo xtok li lokʼole).

¹⁰ Vaʼun chaʼa, ¿kʼuxi la snaʼik bu skʼan xjatavik batel li yajtsʼaklomtak Kristoe? Yaʼeluke, li Jeovae la stunes li buchʼutik tsbeiltasik tsobobbail sventa xalbeik li ermanoetik bu jotukal skʼan xbatike. Ta mas tsʼakale, li j-al-loʼil Eusebioe la stsʼiba li kʼusi kʼot ta pasel li vaʼ orae, laj yal ti «akʼbat snaʼik yuʼun Dios junantik ermanoetik ta Jerusalen ti skʼan xjatavik lokʼel li ta jteklume xchiʼuk ti skʼan xbatik ta Pella ti te xkom ta jteklum Pereae». Yileluke, jaʼ mas lek ti te xbatik li ta Pella o Pelae. ¿Kʼu yuʼun? Yuʼun mu toj masuk nom xil li Jerusalene, jaʼ yuʼun mu toj masuk nom chanavik. Jech xtok, jutuk mu skotoluk li jnaklejetik tee maʼuk judaetik xchiʼuk muʼyuk tskontrainik li jromaetike (kʼelo li mapae).

¹¹ Li Pabloe xi xa onoʼox stsʼibaojbe batel li yajtsʼaklomtak Kristoe: «Chʼunbeik me smantal li buchʼutik jbabe avuʼunike» (kʼelo Ebreos 13:​7, 17). Li buchʼutik la xchʼunik li tojobtasel taje jatavik batel li ta vitstikaltike. Ta skoj ti la xchʼunik mantale, kuxul komik. Muʼyuk x-iktaatik yuʼun Dios li yajtsʼaklomtak Kristoe, yuʼun jaʼ la saʼik «li jteklum ti oy lek sbatsʼi [naklebe]» ti jaʼ li ajvalilal yuʼun Diose (Ebr. 11:10).

12, 13. ¿Kʼuxi sbeiltasoj talel steklumal Jeova kʼalal jaʼo oy tsots vokolile?

¹² Li kʼusi chakʼ jchantike: Li Jeovae stunesoj talel yajtuneltak sventa xalbutik ta jamal li kʼusi skʼan jpastike. Li ta Vivliae, oy ep loʼiletik ti chakʼ ta ilel ti la stunes viniketik sventa xbeiltasbat li steklumal kʼalal tsnuptanik tsots vokolile (Deut. 31:23; Sal. 77:20). Jaʼ jech li avi eke, li Jeovae tstunes viniketik sventa sbeiltasutik.

¹³ Kalbetik skʼoplal li kʼusi kʼot ta pasel kʼalal lik li COVID-19, li buchʼutik tsbeiltasutike laj yalbutik li kʼusitik skʼan jpastike. Li moletike laj yichʼik albel li kʼusitik skʼan spasik sventa skʼelik ti lekuk oyik ta mantal li ermanoetike. Kʼalal mu toʼox jaluk slikel li chamele, laj yichʼ pasel jun asamblea rejional ti stuk xa noʼox jeche. Yuʼun jelav ta internet, ta television xchiʼuk ta radio ti lokʼ ta mas ta voʼob sien jeltos kʼopetike. Ti kʼu sjalil jalij li COVID-19, oy-o lek jveʼeltik ta mantal, jaʼ yuʼun lek tsobolutik-o. Kʼuksiuk ti xkʼot ta pasel ta jelavele, xuʼ jpat koʼontontik ta stojolal Jeova ti jech-o tskolta li buchʼutik tsbeiltasutik sventa lekuk li kʼusi xkʼot ta nopel yuʼunike. Tsots skʼoplal ti jpat koʼontontik ta stojolal Jeova xchiʼuk ti jchʼuntik mantale. Pe ¿kʼusi to yan xuʼ skoltautik sventa chapalukutik xchiʼuk ti jnaʼtik kʼusi ta jpastik kʼalal xyaket li mukʼta tsatsal vokolile?

KAKʼTIK TA ILEL KʼANELAL XCHIʼUK LEKUK XIJCHʼAMVAN

14. Jech kʼuchaʼal chal Ebreos 13:1 kʼalal ta 3, ¿kʼusi talelal skʼan xakʼik ta ilel li yajtsʼaklomtak Kristo kʼalal jutuk xa ox skʼan xichʼ lajesel li Jerusalene?

¹⁴ Kʼalal mi lik li mukʼta tsatsal vokolile, skʼan ti masuk to xkakʼtik ta ilel kʼanelale. Skʼan jchanbetik stalelal li yajtsʼaklomtak Kristo ti te toʼox nakalik ta Jerusalen xchiʼuk ta Judeae, yuʼun yakʼojik xa onoʼox ta ilel ti skʼanoj sbaik ta jujuntale (Ebr. 10:​32-34). Pe kʼalal jutuk xa ox skʼan xichʼ lajesel li Jerusalene, mas to laj yakʼik ta ilel ti skʼanoj sbaik «jech kʼuchaʼal skʼanoj sbaik ta jujuntal li buchʼutik xchiʼil sbaik ta vokʼele» xchiʼuk lek la xchʼam sbaik (kʼelo Ebreos 13:​1-3). Jaʼ jech skʼan xkakʼtik ta ilel kʼanelal ek kʼalal mi yakal xa ox li mukʼta tsatsal vokolile.

15. ¿Kʼu yuʼun mas to laj yakʼbe sbaik ta ilel kʼanelal xchiʼuk ti lek la xchʼam sbaik li yajtsʼaklomtak Kristo ti jaʼik j-ebreoetike?

¹⁵ Li soltaroetik ta Romae la setuik li Jerusalene, pe lokʼik noʼox batel, vaʼun li yajtsʼaklomtak Kristoe jatavik lokʼel ta anil. Pe jutuk noʼox li kʼusitik laj yichʼik batele (Mat. 24:​17, 18). Kʼalal yakal xa ox chanavik batel ta vitstikaltike xchiʼuk kʼalal te xa ox oyik ti bu chnakiike, persa la skolta sbaik ta jujuntal. Ep ermanoetike chʼabal sveʼelik, skʼuʼik xchiʼuk bu xuʼ xnakiik. Jaʼ yuʼun, kʼalal la skolta sbaik ta jujuntale, jaʼ jech la yakʼbe sbaik ta ilel ti skʼanoj sbaik tajeke xchiʼuk ti lek snaʼ xchʼam sbaike (Tito 3:14).

16. ¿Kʼu yuʼun skʼan xkakʼtik ta ilel ti jkʼanoj li kermanotaktike? (Kʼelo xtok li lokʼole).

¹⁶ Li kʼusi chakʼ jchantike: Li kʼanelale jaʼ stij koʼontontik sventa jkoltatik li kermanotaktik kʼalal jaʼo chtun yuʼunike. Kʼalal chikta snaik ta skoj paskʼop, nikel, nojelal ta voʼ o yan vokoliletike, ep stestigotak Jeovae chakʼbeik li kʼusitik chtun yuʼunik ta mantal xchiʼuk li kʼusitik yan chtun yuʼunike. Jun ermana ti jatav lokʼel ta Ucrania ta skoj li paskʼope xi chale: «Kakʼojkutik venta kʼu yelan sbeiltasojunkutik talel li Jeovae xchiʼuk ti jaʼ stunesoj ermanoetik sventa skoltaunkutike. Labal sba ti kʼu yelan la xchʼamunkutike xchiʼuk ti kʼu yelan skoltaojunkutik talel li ermanoetik ta Ucrania, Ungría xchiʼuk ta Alemania ti jaʼ xa li oyunkutike». Kʼalal lek jnaʼ xijchʼamvanutike, jaʼ me jech tstunesutik Jeova sventa jkoltatik li kermanotaktike (Prov. 19:17; 2 Kor. 1:​3, 4).

17. ¿Kʼu yuʼun tsots skʼoplal ti xkakʼtik xa noʼox ta ilel kʼanelal xchiʼuk ti lekuk jchʼamtik li kermanotaktike?

¹⁷ Li avie, tsots skʼoplal ti jkolta jbatik ta jujuntale, pe mas to jech skʼan jpastik li ta jelavele (Abak. 3:​16-18). Jaʼ yuʼun, li Jeovae yakal chchanubtasutik sventa xkakʼtik ta ilel kʼanelal jech kʼuchaʼal jkʼanoj li jchiʼiltik ta vokʼele xchiʼuk ti lekuk jnaʼ xijchʼamvanutike. Taje jaʼ talelaletik ti tsots skʼoplal skʼan xkakʼtik ta ilel kʼalal yakal li mukʼta tsatsal vokolile.

¿KʼUSI CHKʼOT TA PASEL TA JELAVEL?

18. ¿Kʼuxi xuʼ jchanbetik stalelal li yajtsʼaklomtak Kristo ti jaʼik j-ebreoetike?

¹⁸ Li yajtsʼaklomtak Kristo ti jatavik batel ta vitstike kuxul komik kʼalal la yichʼ lajesel li Jerusalene. Laj yikta li slumalike, pe muʼyuk onoʼox bu x-iktaatik yuʼun li Jeovae. ¿Kʼuxi xuʼ jchanbetik stalelalik? Li voʼotik eke mu jnaʼtik lek skotol li kʼusi chkʼot ta pasel ta jelavele. Pe li Jesuse yakʼojbutik tojobtasel sventa chapalutikuk xchiʼuk ti jnaʼtikuk kʼusi ta jpastik jech kʼuchaʼal la spasik li yajtsʼaklomtak Kristo ta voʼnee (Luk. 12:40). Jech xtok, jtunel-o kuʼuntik avi li karta la stsʼibabe batel j-ebreoetik li Pabloe. Maʼuk noʼox, yuʼun li Jeovae yalojbutik ta jamal ti muʼyuk chiktautik jutebuk xchiʼuk ti muʼyuk tskomtsanutik jutebuke (Ebr. 13:​5, 6). Jaʼ yuʼun chaʼa, jechuk-o me jsaʼtik li jteklum ti te chkom-o sbatel osile ti jaʼ li Ajvalilal yuʼun Diose. Mi jech la jpastike, ta me jkʼupintik epal bendisionetik ta sbatel osil (Mat. 25:34).