¿Mi lek tukʼ jelubtasbil li Xchʼul kʼop Dios sventa Achʼ Balumile?

Lokʼ ta 1950 li baʼyel jvokʼ Vivlia li Xchʼul kʼop Dios sventa Achʼ Balumile. Jaʼ yuʼun, te lik yalik ti mu la xkoʼolaj xchiʼuk yan Vivliaetik li Xchʼul kʼop Dios sventa Achʼ Balumile, maʼuk noʼox, yuʼun chalik ti muʼyuk la bu lek tukʼ yichʼoj jelubtaselea. Jech oxal, jkʼeltik avilik kʼusitik ti jelel-o li Xchʼul kʼop Dios sventa Achʼ Balumile.

• Xuʼ jpat koʼontontik yuʼun ti bu laj yichʼ lokʼesele. Sventa xichʼ pasel li Xchʼul kʼop Dios sventa Achʼ Balumil ta inglese jaʼ laj yichʼ tunesel li voʼneal tsʼibetik ti stakʼ jpat koʼontontik yuʼun li avie. Jech xtok, jamal xvinaj ti stsakik ta venta kʼusitik achʼ to tstaik li krixchanoetik ti chchanbeik skʼoplal Vivliae. Pe kʼalal la stsʼibaik li Vivlia King James Version (Versión del Rey Jacobo) ta 1611 jaʼ mas ep la stunesik li tsʼibetik ti muʼyuk lek tukʼ kʼusi chale xchiʼuk ti maʼuk toj voʼne tsʼibabile. Pe kʼalal laj yichʼ pasel li Xchʼul kʼop Dios sventa Achʼ Balumil sbie jaʼ la stunesik li tsʼibetik ti lek tukʼ kʼusi chale xchiʼuk li tsʼibetik ti mas voʼneike.

• Tukʼ jelubtasbil. Toj tsots abtejemik li buchʼutik la sjelubtasik li Xchʼul kʼop Dios sventa Achʼ Balumil sventa tukʼuk xbat ta jelubtasel yuʼunik li kʼusi akʼbat snaʼik yuʼun Diose (2 Timoteo 3:16). Jutuk mu skotolikuk li buchʼutik la sjelubtasik Vivliae muʼyuk la stsakik ta venta li kʼusi chal ta melel li Skʼop Diose, yuʼun jaʼ mas tsots skʼoplal laj yaʼiik li kʼusi tsnop stukike. Jech kʼuchaʼal liʼe, la slokʼesik li biil Jeovae, jaʼ xa noʼox la skomtsanik: Dios o Kajval.

• Jutuk mu ta jujupʼeluk yichʼoj jelubtasel. Jlom Vivliaetike muʼyuk bu tukʼ yichʼoj lokʼesel tal ta orijinal, jaʼ xkaltik, ti oy kʼusi stupʼojik lokʼel xchiʼuk oy kʼusi stikʼojbeik ti muʼyuk te ta orijinale. Yan li Xchʼul kʼop Dios sventa Achʼ Balumile ta jujupʼeltik laj yichʼ jelubtasel, pe laj yichʼ kʼelel ti mu xjel li kʼusi chal ta orijinale xchiʼuk ti jamaluk ta aʼyele.

Li kʼusi jelel-o li Xchʼul kʼop Dios sventa Achʼ Balumil xchiʼuk li yan Vivliaetike

Livroetik ti muʼyuk yichʼoj tale. Li Svivliaik Relijion katolika xchiʼuk li Relijion Ortodoxae yichʼoj talel livroetik ti maʼuk yakʼoj ta naʼel Diose, ti muʼyuk onoʼox te tsakal skʼoplal li ta livroetik yuʼun judioetike, ti jaʼ li livroetik ta Tsʼibetik ta Ebreo Kʼope. Pe labal sba ta aʼiel, jech kʼuchaʼal chal li Vivliae, li judioetike «jaʼ kʼubanbatik li chʼul mantaletik yuʼun Diose» (Romanos 3:1, 2). Jaʼ yuʼun chaʼa, li yan Vivliaetik xchiʼuk li Xchʼul kʼop Dios sventa Achʼ Balumile, lek ti muʼyuk la stsakik ta venta li yan livroetik ti maʼuk yakʼoj ta naʼel li Diose.

Versikuloetik ti muʼyuk yichʼoj tale. Jlom Vivliaetike, yichʼoj talel versikuloetik o loʼiletik ti muʼyuk te li ta voʼneal tsʼibetike, yuʼun ta tsʼakal to la stikʼik. Li avie, oy ep Vivliaetik ti muʼyuk la stikʼik li kʼusi jecheʼ yichʼoj alele, jaʼ jech li Xchʼul kʼop Dios sventa Achʼ Balumil eke. Mi oy jech stikʼojike chalbeik skʼoplal ti maʼuk te laj yichʼ tael ti bu xuʼ jpat-o koʼontontike.b

Ti kʼu yelan xuʼ xichʼ alel li kʼusi chale. Kʼalal ta jujupʼel kʼop chichʼ jelubtasel li Vivliae, muʼyuk bu jamal chakʼ ta aʼiel li kʼusi chal ta orijinale. Jech kʼuchaʼal li kʼusi laj yal Jesus ta Mateo 5:3, bakʼintike xi yichʼoj jelubtasele: «Xkuxet noʼox yoʼonton li buchʼu abol sba chaʼiike» (Biblia de Jerusalén, Nácar-Colunga, Reina-Valera xchiʼuk Torres Amat). Li kʼusi skʼan xal li «abol sba chaʼiik» xie, ti ta jujupʼeluk kʼop chichʼ jelubtasel ta orijinale, mu jamaluk ta aʼibel smelolal jechuke. Jlome tsnopik li kʼusi laj yal Jesuse jaʼ la ti skʼan aboluk jbatike o ti bikʼit skʼan xkakʼ jbatike. Pe li kʼusi la skʼan laj yale jaʼ ti skʼan xkakʼtik venta ti chtun kuʼuntik li beiltasel yuʼun Dios sventa xijmuyubajuk noʼoxe. Li Xchʼul kʼop Dios sventa Achʼ Balumile, mas lek chalbe smelolal li kʼusi la skʼan laj yal Jesus kʼalal xi laj yale: «Li buchʼutik chakʼik venta ti chtun yuʼunik li beiltasel chakʼ Diose».c

Li kʼusi tsnopik ta sventa li Xchʼul kʼop Dios sventa Achʼ Balumil li buchʼutik lek chanemike

• Ta jlik karta ta 8 yuʼun disiembre ta 1950, li jun vinik ti lek ojtikinbil ta jelubtasej kʼop xchiʼuk ti lek xchanoj ta sventa li Vivliae, ti jaʼ sbi Edgar J. Goodspeed, xi laj yal ta sventa li Xchʼul kʼop Dios sventa Achʼ Balumile: «Toj lek chkil ti kʼu yelan ch-abtej li a-organisasionike, jech kʼuchaʼal ti bu to kʼalal chacholik mantale, toj lek chkil ti ta anil chajelubtasik ta yan kʼopetike, ti lek ta aʼibel smelolale xchiʼuk ti chkʼot ta oʼontonal li kʼusi chale. Ep kʼusitik yichʼoj talel ti tsotsik skʼoplale xchiʼuk ti xuʼ jpat koʼontontik yuʼune, jchʼunoj ti jech ta melele».

  

• Li jchanubtasvanej Allen Wikgren, ta Universidad ta Chicago, laj yalbe skʼoplal li Xchʼul kʼop Dios sventa Achʼ Balumil ti jech tsʼibabil jech kʼuchaʼal chijkʼopoj avie, muʼyuk la xchanbe li yan Vivliaetike. Yuʼun xi laj yale: «Oy ep kʼupilik sba loʼiletik chal» (The Interpreterʼs Bible, volumen I, pajina 99).

• Ta sventa li Xchʼul kʼop Dios sventa Achʼ Balumile, jun j-al-loʼil ta sventa Vivlia ti likem ta Gran Bretaña ti Alexander Thomson sbie, xi la stsʼibae: «Jamal xvinaj ti jaʼ sjelubtasojik li buchʼutik lek xtojobike xchiʼuk ti lek chanemike, ti yakʼojbeik yipal ta sjelubtasel jech kʼuchaʼal chal li ta griego kʼop ti xuʼ jech xichʼ jelubtasel ta inglese» (The Differentiator, avril ta 1952, pajina 52).

• Kʼalal laj xa ox yal ti kʼusi tsnop ta sventa ti kʼu yelan jelubtasbil jayibuk tekstoetik li buchʼu chchanbe skʼoplal Dios (teólogo) ti Charles Francis Potter sbie, xi laj yale: «Ta melel, li buchʼutik la sjelubtasike toj lek la sjelubtasik, yuʼun la stunes spʼijilik xchiʼuk lek tojobik kʼalal la sjelubtasik li kʼusi chal ta griego xchiʼuk ta Ebreo kʼope» (The Faiths Men Live By, pajina 300).

• Li kʼusi la stsʼiba ta sventa li Xchʼul kʼop Dios sventa Achʼ Balumil li Robert M. McCoy sbie, laj yal ti oy la kʼusi lek batemik ta pasele xchiʼuk ti oy la kʼusitik mu toj lekuke. Xi to laj yale: «Ti kʼu yelan laj yichʼ jelubtasel li Achʼ Testamento [yuʼun stestigotak Jeovae] jaʼ skʼelobil ti oy buchʼutik lek chanemik ta skʼelel ti kʼu yelan skʼan jelubtasel li kʼusi chal Vivlia kʼalal oy bu tsotse» (Andover Newton Quarterly, enero ta 1963, pajina 31).

• Li jchanubtasvanej Samuel MacLean Gilmour laj yal ti muʼyuk lek laj yil ti kʼu yelan jelubtasbil jlomantik tekstoetik li ta Xchʼul kʼop Dios sventa Achʼ Balumile, pe laj yakʼ venta ti lek xtojobik li buchʼutik tsjelubtasike, yuʼun «lek xojtikinik li griego kʼope» (Andover Newton Quarterly, septiembre 1966, pajina 26).

• Li jchanubtasvanej Thomas N. Winter xi laj yal ta sventa li Xchʼul kʼop Dios sventa Achʼ Balumil xchiʼuk li Tsʼibetik ta Griego Kʼop ti chalbe skʼoplal Kristoe (Kingdom Interlinear Translation of the Greek Scriptures): «Li jelubtasej kʼopetike toj lek la sjelubtasik, yuʼun parejo yichʼoj jelubtasel xchiʼuk la tsakik ta venta li kʼusitik achʼ tabil ta sventa li Vivliae» (The Classical Journal, avril-mayo 1974, pajina 376).

• Li ta 1989, li Benjamin Kedar-Kopfstein ti lek xchanojbe skʼoplal ebreo kʼop ta Israele, xi laj yale: «Kʼalal ta jchan kʼu yelan tsʼibabil li Vivlia ta Ebreo kʼop xchiʼuk ti kʼu yelan jelubtasbile, nopoltik noʼox ta jkʼel li Xchʼul kʼop Dios sventa Achʼ Balumil ta inglese. Kʼalal ta jkʼele, jaʼ te chkakʼ venta ti laj yakʼ ta yoʼontonik ta melel li buchʼutik la sjelubtasik sventa jamaluk ta aʼibel smelolale».

• Li Jason David BeDuhn ti jaʼ jchanubtasvanej ta sventa relijionetike, la skʼelbe skʼoplal baluneb jeltos Vivliaetik ti lek ojtikinbil ta inglese, xi la stsʼibae: «Li Xchʼul kʼop Dios sventa Achʼ Balumile jaʼ li Vivlia ti mas lek tukʼ jelubtasbil ta skotole». Akʼo mi oy buchʼutik chalik ti muʼyuk lek kʼu yelan yichʼoj jelubtasel li Vivliae, xi laj yal li BeDuhne: «Ti kʼu yuʼun jelel yilele jaʼ ti toj tukʼ jelubtasbile, ti muʼyuk jelbil li kʼusi chal ta orijinale xchiʼuk ti ta jujupʼel laj yichʼ jelubtasel li ta Achʼ Testamentoe» (Truth in Translation, pajina 163, 165).