Li jpʼijiltike: jtunel sventa jtsaltik skʼakʼal oʼontonal

JKOTOLTIK oy kilojtik krixchanoetik ti chkap sjolike, jech li voʼotik eke oy xijkap. Akʼo mi jnaʼojtik ti chopol tspas li skapemal jolal o skʼakʼal oʼontonale xchiʼuk ti skʼan spajes sba li jun krixchanoe, chlik xa jpoj jbatik kʼalal jaʼ voʼotik ti kapemutike xchiʼuk mas to vokol chkaʼitik kʼalal muʼyuk jmul chkaʼitike. Jun vun ti lokʼem tal ta Asociación Americana de Psicología chal ti «stalel onoʼox la jech chij-ilin li krixchanoutike xchiʼuk ti jaʼtik la sventa jlekilaltik kʼalal jech ta jpastike».

Li kʼusi laj yal li Asociación taje xuʼ van melel chkaʼitik mi la jkoʼoltastik xchiʼuk li kʼusi laj yal jtakbol Pabloe. Ta skoj ti snaʼoj ti jkotoltik oy chij-ilinutike, xi tojobtasvan li jtakbole: «Me chaʼilinique, mu me teuc xasaʼ amulic o. Mu me sbejeluc cʼacʼal xaʼilinic» (Efesios 4:26). Taje, ¿mi jaʼ van skʼan xal ti muʼyuk chopol ti tsots chij-ilinutike? ¿O mi jaʼ van lek ti jtsaltike?

¿MI CHOPOL VAN TI CHIJ-ILINUTIKE?

Kʼalal laj yal tojobtasel li Pabloe, xuʼ van jaʼ yakal tsnop li kʼusi laj yal li jtsʼibajom yuʼun salmo ti xi chale: «Ilinanik, pe mu me xasaʼ amulik» (Salmo 4:4, TNM). ¿Mi jaʼ van skʼan xal ti xuʼ skoltaik lokʼel skapemal sjolik li yajtsʼaklomtak Cristoe? Moʼoj, maʼuk jech snopoj ox chakʼ ta aʼiel li jtakbole. ¿Kʼuxi xuʼ jnaʼtik? Jaʼ ta skoj li kʼusi to laj yale: «Jipic loqʼuel ta atojolic li cʼusitic toj cʼuxic chavalbe abaique, li scʼacʼal avoʼntonique, li sbicʼtal avoʼntonique, xchiʼuc ti xacʼaqʼuet noʼox chacʼopojique, xchiʼuc li chopolcʼoptavaneje» (Efesios 4:31). Li ta vun ti la slokʼes li Asociación Americana de Psicología chal xtok ti lek la ilbil skʼoplal ti maʼuk xa la chlekub kʼusi jnuptanojtik kʼalal ta jkoltatik lokʼel li skapemal joltike, moʼoj, mas to la tsok batel.

¿Kʼuxi xuʼ jtsaltik li skapemal joltike xchiʼuk li kʼusitik vokol chkʼot ta pasel yuʼune? Xi tstakʼbutik Salomón, ti jaʼ jun pʼijil ajvalil ta voʼneal Israele: «Li sbijil cristianoe xuʼ tstsal o li scʼacʼal yoʼntone; li bochʼo bije ta sventa smucʼul yoʼnton chcuch yuʼun li ilbajinele» (Proverbios 19:11). Jech ta melel, li jpʼijiltike tskoltautik sventa mu xchʼi ta koʼontontik li skapemal joltike. ¿Kʼuxi taje?

LI XPOXIL SKAPEMAL JOLTIKE

Ti jpʼijiltik chichʼ alel liʼe jaʼ skʼan xal ti maʼuk noʼox ta jkʼeltik li kʼusitik chkil ta jsatike, jaʼ skʼan xal ti chkakʼtik persa sventa xkaʼibetik lek smelolale. Taje jaʼ tskoltautik kʼalal oy buchʼu oy kʼusi chopol chalbutik o tsaʼ joltike.

Jech kʼuchaʼal liʼe, kʼalal oy buchʼu jecheʼ chichʼ ilbajinel chkiltike o voʼotik jech ta jnuptantike, xuʼ chijkap-o yuʼun. Pe mi la jkoltatik li skapemal joltike, xuʼ xijyayij o jyayijestik yan krixchano. Li skapemal joltike xkoʼolaj ta jun kʼokʼ ti xuʼ xkʼakʼ yuʼun jpʼej nae, yuʼun xuʼ tsokes jkʼoplaltik o kʼu yelan chkil jbatik xchiʼuk yantik o xchiʼuk Dios. Jaʼ yuʼun mi xtiltun xa chkaʼitik li skʼakʼal koʼontontike, jnopbetik skʼoplal li kʼusi kʼot ta pasele, yuʼun, jaʼ me tskoltautik sventa jpajes jbatik.

Li ajvalil Davide, ti jaʼ stot li Salomone, jutuk xa mu la smil jun vinik ti Nabal sbie. Pe sventa mu jechuk xkʼot ta pasel yuʼun taje, oy buchʼu koltavan sventa x-och ta rason. Jkʼeltik li kʼusi kʼot ta pasele. Li David xchiʼuk sviniktake laj toʼox xchabibeik xchijtak Nabal te ta takixokol balumil ta Judea. Kʼalal kʼot yorail tslokʼbe stsotsil xchij li Nabale, li Davide la skʼanbe vokol ti akʼo x-akʼbat jutebuk li kʼusitik oy yuʼune. Pe li Nabale la stakʼ ti muʼyuk tspojbe sveʼel yaj-abteltak sventa chakʼbe slajes ti buchʼutik mu xojtikinane. ¡Solel toj chopol li kʼusi la stakʼe! Ta anil xa bat xchiʼuk chanib sien sviniktak li Davide, yuʼun tskʼan tsmil li Nabale xchiʼuk li buchʼutik te oy ta snae (1 Samuel 25:4-13).

Li yajnil Nabal, ti Abigail sbie, laj yaʼi li kʼusi kʼot ta pasele, vaʼun bat snup ta be li Davide. Nopaj ta stsʼel yakan, vaʼun xi laj yalbee: «Ta jcʼan ta jchiʼinot ta loʼil; aʼibun li jcʼope». La skʼanbe vokol ti akʼo yakʼbe perton li sbolil smalale xchiʼuk laj yalbe ti ta to snop ta tsʼakal mi la spas li kʼusi ox snopoje (1 Samuel 25:24-31).

Ta skoj li kʼusitik laj yal li Abigaile, oy kʼusitik laj yakʼ venta li Davide, vaʼun jech chapaj-o li kʼope. ¿Kʼusi ti laj yakʼ ventae? Li baʼyele jaʼ ti akʼo mu stikʼ ta yoʼonton ti kʼu yelan albate, yuʼun jech onoʼox stalelal ta stojolal yantik li Nabale. Li xchibale jaʼ ti chmilvan oxe. Mi oy junuk velta ti toj kapemot chavaʼi aba kʼuchaʼal li Davide, ¿kʼusi van stakʼ xapas? «Nopbo skʼoplal li kʼusi kʼot ta pasele, tsots xavichʼ ikʼ xchiʼuk chapo kʼalal to ta lajuneb» xi chal jun vun ti la slokʼes li Clínica Mayo ti chchanbe skʼoplal kʼusitik xuʼ jpastik sventa jtsaltik li skapemal joltike. Jech, akʼo persa skʼelel kʼuxi ti chlik-o skʼakʼal avoʼontone xchiʼuk nopo li kʼusitik xuʼ xkʼot ta pasel yuʼune. Akʼo skoltaot ‹stsalel› o slajesbel skʼoplal skʼakʼal oʼontonal li apʼijile (1 Samuel 25:32-35).

Li avi eke, ep buchʼutik staojik koltael kʼuchaʼal li Davide. Jech kʼuchaʼal Sebastian ti 23 jabil toʼox yichʼoje, te la xchan Vivlia ta yut chukinab ta Polonia, taje jaʼ koltaat sventa skʼunibtas li stsatsal talelale. Xi chal ti kʼusi tspase: «Baʼyel ta jnopbe skʼoplal li kʼusitik xuʼ chkʼot ta pasele, ta tsʼakale jaʼ chkakʼ ta jkuxlejal li tojobtaseletik ta Vivliae. Laj xa kakʼ venta ti stuk xa noʼox jech li beiltasel tee».

Jech la spas ek li Setsuoe. Xi tsvules ta sjole: «Kʼalal chkap jol yuʼun li jchiʼiltak ta abtele, tsotsik toʼox ta jkʼopon. Pe li avi ti xkojtikin xa li Skʼop Diose, mu ta aniluk xa tsots chikʼopoj, baʼyel xi ta jakʼbe jbae: ‹¿Buchʼu van smul ta melel? ¿Mi mu voʼonuk van?›». Kʼalal jech tsjakʼbe sba li Setsuoe, jaʼ koltaat-o sventa stsal li skʼakʼal yoʼontone, ti mu jaʼuk stsalat li stuke.

Xuʼ van tsots xkaʼitik stsalel li skʼakʼal oʼontonale, pe jaʼ mas tsots sjuʼel li tojobtaseletik ta Vivliae. Mi laj avakʼ ta akuxlejal xchiʼuk mi laj akʼanbe koltael li Diose, xuʼ te chata apʼijil sventa stsal avuʼun li skʼakʼal oʼontonale.