«Һаятимиз вә хизмитимиз. Иш дәптири» үчүн мәлумат мәнбәлири
13—19 апрель
ХУДА СӨЗИДИКИ ҒӘЗНӘ | ЯРИТИЛИШ 31
«Яқуп Лабан билән течлиқ келишимини түзгән»
it «Галид», 3 абз.
Галид
Яқуп билән Лабан өз-ара болған талаш-тартишни һәл қилип, бир-бири билән келишим түзгән. Яқуп йоған бир ташни елип, уни тикләп қойди вә уруқ-туққанлириға таш жиғдуруп, бәлким үстәл сүпитидә дога қилип қойди. Кейин улар шу йәрдә тамақ йейишти. Андин, Лабан арамей (сүрийә) тилида бу йәрни «җәгар-сахадута» дәп атиған, Яқуп болса уни ибраний тилида «Галид», дәп атиған. Лабан: «Бу дөң [ибр. гал] бүгүн иккимизниң оттурида гува [ибр. әдх] болсун»,— дәп ейтти (Яр 31:44—48). Бу догиланған ташлар (тикләнгән таш) өткән-кәчкәнләр үчүн гува болған. 49-айәттә (ЙД) бу җай «Күзитиш мунари» [ибр. митс пах] дәп атилип, Яқуп билән Лабанниң аилилири арисида болған течлиқ мунасивәтни сақлашқа келишкәнлигини көрситиду (Яр 31:50—53). Вақит өткәндин кейин, шундақ догиланған ташлар сөзлимәйдиған гувачилардәк туратти (Йшу 4:4—7; 24:25—27).
it «Күзитиш мунари», 3-абз.
Күзитиш мунари
Яқуп ташларни догилап, уни «Галид» («гувачи дөң») вә Күзитиш мунари дәп атиған. Кейин Лабан: «Иккимиз айрилип кәткәндә, Йәһва аримизда күзәттә турсун»,— дегән (Яр 31:45—49). Бу догиланған ташлар Яқуп вә Лабан өз-ара түзгән келишимни орунлайдиғанлиғини Йәһваниң Өзи күзитидиғанлиғини испатлайду.
Роһий гөһәрләрни издәйли
it «Аилиниң бути», 2-абз.
Аилиниң бути
Месопотамия вә әтрапидики районларда болған археологларниң тапқан қезилмилири бойичә, қедимий аилиләрдә кимниң қолида «терафимлар» яки «аилиниң бутлири» болса, улар мирасқа егә болалатти. Нузи шәһиридә тепилған таштики йезиқларға асаслансақ, әгәр күйоғул шундақ бутларға егә болса, у сотқа берип, вапат болған қейинатисиниң мал-мүлкини мирас қилип елишқа тәләп қилалатти (Ancient Near Eastern Texts, edited by J. Pritchard, 1974, pp. 219, 220, and ftn 51). Бәлким, Раһилә шу сәвәптин атисиниң бутлирини еливалған. Униң атиси Лабан йолдиши Яқупни алдиғанлиғи үчүн шундақ һәрикәт қилған болуши мүмкин (Яр 31:14—16ни селиштуруң). Аилә бутлириниң мирасқа тегишлик роли муһим болғанлиқтин, Лабан уларни өзигә қайтуравалмақчи болған. У һәтта қериндашлирини жиғип, йәттә күн Яқупниң кәйнидин қоғлиған (Яр 31:19—30). Әлвәттә, Яқуп Рәһиләниң немә қилғанлиғини билмигән (Яр 31:32). Амма у бу аилә бутлирини Лабанниң мал-мүлкини тартивелиш үчүн ишләткәнлигиниң һечбир дәлил-испати йоқ. Яқупниң һечқандақ аилә бутлири болмиған һәм у уларни һечқачан ибадәттә ишләтмигән. Яқуп өйдикилириниң һәммә бутлирини көйдүрүш үчүн жиққанда, Рәһилә еливалған бутларниму көйдүрүп, Шәкәм шәһиригә йеқин җайдики йоған дәрәқниң түвигә көмүп йоқ қилған (Яр 35:1—4).
w13 15/3 21-б., 8-абз.
Йәһва — бизниң Башпанайимиз
8 Яқуп Һаран шәһиригә кәлгәндә униң уруқ-туққини Лабан уни иллиқ қарши елип, Лия билән Рәһиләни аялиққа бәргән. Кейин Лабан Яқупни ишләшкә мәҗбурлап, иш һәққини он қетим өзгәрткән (Ярит. 31:41, 42). Яқуп болса, адаләтсизликкә чидап, Худа униңға давамлиқ ғәмхорлуқ қилидиғанлиғиға ишәнгән. Һәқиқәтән Йәһва Худа униңға ғәмхорлуқ қилған. Чүнки Худа униңға Қананға қайт дегәндә, у нурғун қой падилар, әр-аял қуллар, төгә вә ешәкләргә егә болған (Ярит. 30:43, УМКҖ). Яқуп Пәрвәрдигарға чоңқур миннәтдар болуп, мундақ дәп ейтқан: «Мән Сениң өз чакариңға көрсәткән пүткүл сөйүмлүк меһриванлиғиңға вә барлиқ садиқлиғиңға лайиқ әмәсмән. Мән Иордандин өткәндә, мениңда пәқәт ялғуз һаса таяқ бар еди, әнди мана мениңда икки қараргаһ бар» (Ярит. 32:10).
20—26 апрель
ХУДА СӨЗИДИКИ ҒӘЗНӘ | ЯРИТИЛИШ 32, 33
«Бәрикәт елиш үчүн күришиватамсиз?»
w03 15/8 25-б., 3-абз.
Йәһва Худани тиришчанлиқ билән издәватамсиз?
Язмиларда Йәһва Худани тиришип издигәнләрниң көп мисаллири бар. Шундақ адәмләрниң бири Яқуп. У пәриштә билән таң атқичә бәрикәт алмиғичә болди қилмиған. Нәтиҗидә, Яқупқа Исраил (Худа билән челишқан) дәп исимни қойған, чүнки, у Худа билән тутушуп, «челишқан» яки «қәтъий бошашмиған», «бой бәрмигән», «қәтъий давамлаштурған». Пәриштә уни тиришчанлиғи үчүн бәрикәтлигән (Яритилиш 32:24—30).
it «Ақсақ, ақсақлаш»/«Яқупниң ақсақлиши», 4-абз. Ақсақ, ақсақлаш
Яқупниң ақсақлиши. Яқуп 97 яшта болғанда, у кечичә пәриштә билән челишқан. Пәриштә уни бәрикәтлимигичә Яқуп уни қоюп бәрмигән. Улар челишиватқанда пәриштә униң ямпишиға тегип қойди. Буниң билән Яқупниң сүйиги орнидин чиқип кәтти. Шуңа, Яқуп ақсақ болуп қалған (Яр 32:24—32; Һш 12:2—4). Пәриштә Яқупқа «сән болсаң, Худа вә инсан билән челишип, ғалиб болдуң» дегән болсиму, Яқупниң ақсақ болуп қалғанлиғи күчлүк пәриштини йеңәлмигәнлигини испатлиған. Яқуп пәриштә билән Худаниң ирадиси бойичә челишқан. Чүнки бу күрәштә Яқуп Йәһваниң бәрикәтлирини һәқиқәтән қәдирләйдиғанлиғини дәлиллигән.
it «Исраил»/«1-мәнаси»
Исраил
1. Яқуп 97 яшта болғанда, Худа униңға бәргән исим. Яқуп акиси Әсав билән учришиш үчүн, Яббук дәриясидин өткән кечидә, униңға пәриштә билән күришишкә тоғра кәлгән. Яқуп шу күрәштә болди қилмиғанлиғи үчүн униң исми Исраилға өзгәртилгән. Бу Худаниң Яқупни бәрикәтлигәнлигиниң испати болған. Шуңа бу вақиәни хатириләш үчүн Яқуп шу йәрни Пениәл дәп атиған (Яр 32:22—31). Кейинирәк Бәйтәл шәһиридә Худа Яқупниң исми һәқиқәтән өзгәртилгәнлигини ейтқан. Шу вақиттин тартип та униң өлүмигичә уни Исраил дәп атиған (Яр 35:10, 15; 50:2; Т1я 1:34). Муқәддәс китапта «Исраил» дегән сөз 2500 қетим тилға елинған. Бирақ бу сөз асасән Яқупниң әвладиға яки хәлиққә қарита ейтилған (Чқ 5:1, 2).
Роһий гөһәрләрни издәйли
w10 15/6 22-б., 10, 11-абз.
Йеқимлиқ сөзләр башқилар билән яхши мунасивәттә болушқа йол ачиду
10 Йеқимлиқ сөзләр өзгиләр билән яхши мунасивәттә болушқа вә уни сақлашқа ярдәм бериду. Һәқиқәтән башқилар билән яхши мунасивәттә болушқа бар күчимизни салсақ, улар билән йеқимлиқ сөзлишишкә тиришимиз. Әгәр биз башқиларға яхшилиқ қилсақ, мәсилән, ярдәм бәрсәк, чин жүрәктин соға қилсақ вә меһмандостлуқ көрсәтсәк, өз-ара йеқин арилишишқа мүмкинчилик болиду. Шундақ қилиш арқилиқ, адәмниң «бешиға ялқунлиған чоғларни» топлап, униң қәлбини юмшиталаймиз вә яхши хисләтлирини риваҗландурушқа пурсәт яриталаймиз. Нәтиҗидә мәсилини һәл қилишқа асан болиду (Рим. 12:20, 21).
11 Яқуп пәйғәмбәр яхши ишларниң муһимлиғини чүшәнгән. Әсав Яқупқа бәк аччиқланғач, һәтта уни өлтүривәтмәкчи болған. Шуңа Яқупқа қечишқа тоғра кәлгән. Бирақ көп жиллар өткәндин кейин Яқуп қайтишни қарар қилған. Әсав болса, өзи билән 400 адәмни елип, униң алдиға маңған. Яқуп Пәрвәрдигардин ярдәм сорап, Әсавқа көп малларни соға қилип әвәткән. Шу соғилар акисиниң жүригини юмшатқан охшайду. Шуңа, акиси Яқупниң алдиға жүгрәп берип уни қучақлиған (Ярит. 27:41—44; 32:6, 11, 13—15; 33:4, 10).
it «Худа — Исраилниң Худаси», 2-абз.
Худа — Исраилниң Худаси
Яқуп пәриштә билән учришип, йеңи исимға егә болған. У акиси Әсав билән яришивалғандин кейин, Суккот, андин Шәкәм шәһиридә турған. У Хаморниң оғуллиридин йәр сетивелип, өз чедирини тиклигән (Яр 32:24—30; 33:1—4, 17—19). «Яқуп шу җайда қурбангаһ селип, уни “Худа — Исраилниң Худаси”, дәп атиди» (Яр 33:20, ЙД). Немә сәвәптин Яқуп қурбангаһни өзиниң йеңи исми билән атиған? Чүнки у Худаниң бәргән Исраил дегән исимни қобул қилип қәдирлигән. Шундақла, Худа униңға Вәдә қилинған зиминға аман-есән йетишкә йол йоруқ бәргәнлиги үчүн миннәтдар болған. «Худа — Исраилниң Худаси» дегән нам Язмиларниң башқа һечбир йеридә тилға елинмиған.
27-апрель—3-май
ХУДА СӨЗИДИКИ ҒӘЗНӘ | ЯРИТИЛИШ 34, 35
«Яман муамилиниң паҗиәлик нәтиҗиси»
w97 1/2 30-б., 4-абз.
Җилғида орунлашқан шәһәр — Шәкәм
Яш жигитләр турмуш қурмиған қизниң уларниң шәһиригә дайим ялғуз келип жүргәнлигини көрүп немә ойлиған болуши мүмкин? Шу йәрниң әмириниң оғли Шәкәм (Сихем) Динани көрүп қелип, уни тутувелип, зорлап биргә ятти. Немә үчүн Дина әхлақсиз қананлиқлар билән арилишип, өзини хәтәргә салған? Бәлким у өзи демәтлик қизлар билән арилишишни халиғанду? Дина гайибир акилириға охшаш тәрса вә мустәқил болғанму? Яритилиш китавини оқуғанда, Яқуп билән Лияниң қизи Дина Шәкәм шәһиригә берип, ата-анисиниң абройини чүширип, уятқа қалдурғанлиғини вә қанчилик еғирчилиққа салғанлиғини тәсәввур қилип көрүң (Яритилиш 34:1—31; 49:5—7; «Күзитиш мунариниң» (ингл.) 1985-жил, 15-июнь саниниң 31-бетигә қараң.).
Җинсий әхлақсизлиқтин қечиңлар
14 Дина Шәкәмни көргәндә, бәлким, униң билән җинсий алақә қилишни ойлимиғанду. Амма Шәкәм, җинсий һәвәси пәйда болғанда, қананлиқлар үчүн аддий болған ишни қилди. Дина қанчилик қаршилиқ көрсәтсиму, Шәкәм «уни тутувелип, зорлап биргә ятти». Кейин у Динани «яхши көрүп қалсиму», бу униң қилмишини ақлалматти (Яритилиш 34:1—4ни оқуң). Ақиветидә ялғуз Динала азап чәкмиди. Униң әқилсизлиғи пүтүн аилисини шәрмәндә қилип, үзини йәргә қаратти (Яритилиш 34:7, 25—31; Галатилиқларға 6:7, 8).
w09 1/9 21-б., 1, 2-абз.
Сизни бири рәнҗиткән чағда
Адәттә адәмләр өч елип, қәлбидики ярисини сақайталаймиз дәп ойлайду. Мәсилән, Муқәддәс китапта Исраил хәлқиниң атиси Яқупниң оғуллири сиңлиси Динани хорлиғанлиғини билгәндә уятқа қелип, қаттиқ ғәзәпләнгән еди (Яритилиш 34:1—7). Шундақ сәт иш болғанлиғи үчүн, Яқупниң икки оғли Шимон билән Ләвий, Шәкәм вә униң өйдикилиридин өч алмақчи болған. Улар қувлуқ қилип, қананларниң шәһиригә кирип, Шәкәмни вә һәммә әр кишиләрни қирип ташлиған (Яритилиш 34:13—27).
Бу қан төкүш мәсилисини йоқ қилғанму? Яқуп икки оғлиниң қилған ишлирини билип: «Силәр мени қоғландилиққа салдиңлар. Улар чоқум жиғилип, маңа һуҗум қилиду, мениңда болса адәм аз, шуңа мән пүткүл өйүм билән қирилип кетимән»,— дәп уларни әйиплигән (Яритилиш 34:30). Улар мәсилини йоқ қилишниң орниға, өч елип вәзийәтни техиму еғирлаштурған. Чүнки әтрапидики адәмләр улардин өч елишни халиған. Шу сәвәптин, Йәһва Худа Яқупниң аилисигә зиян тәгмәслиги үчүн, униңға шу йәрдин Бәйтәл шәһиригә көчүп кетишни буйриған (Яритилиш 35:1, 5).
Роһий гөһәрләрни издәйли
it «Дебора»/«1-мәнаси»
Дебора
1. Рәбәкәни баққан хизмәткарниң исми. Рәбәкә Исһаққа турмушқа чиқиш үчүн дадисиниң өйидин кетип, Пәләстин йеригә барғанда, униң билән хизмәткари Дебораму барған (Яр 24:59). У көп жиллар бойи Исһақниң өйидә хизмәт қилған. Рәбәкә өлгәндин кейин у Яқупниң өйидә яшиған охшайду. Бәлким Исһақ билән Рәбәкәниң өйләнгинидин кейин 125 жил өткәндә, Дебора вапат болуп, Бәйтәлдә чоң дәрәқниң түвигә дәпнә қилинған. Бу дәрәқниң Аллон-Бақут («көз йеши дәриғи» дегән мәнани билдүриду) дәп атилиши, Яқуп вә униң аилиси Деборани бәк яхши көргәнлигини көрситиду (Яр 35:8).
Оқурмәнләрниң соаллири
Қедимий Исраилда әр кишиниң Мәсиһниң әҗдади болуш үчүн тунҗа оғул болуши шәрт болғанму?
Бурун биз Ибранийларға 12:16гә асаслинип, мундақ көзқарашта болдуқ. Бу айәттә Әсавниң «муқәддәс нәрсини қәдирлимигәнлиги» вә Яқупқа «бир тәхсә тамақ үчүн өз тунҗилиғини беривәткәнлиги» йезилған. Шуңа, Яқуп Әсавниң «тунҗилиғини» алғанда, буниңға Мәсиһниң әҗдади болуш имтиязиму киргән дәп ойлидуқ (Мәт. 1:2, 16; Луқа 3:23, 34).
Амма Муқәддәс китаптики башқа вақиәләрни пухта тәтқиқ қилғанда, әр кишиниң Мәсиһниң әҗдади болуш үчүн тунҗа оғул болуши шәрт болмиғанлиғини көрдуқ. Келиң, буниң бәзи дәлиллирини қараштурайли.
Яқупниң Лиядин туғулған тунҗа оғли Рубән болди. Раһиләдин туғулған биринчи оғли болса Йүсүп еди. Рубән әхлақсизлиқ қилғанда, тунҗилиқ һоқуқидин айрилип, бу һоқуқ Йүсүпкә берилди (Ярит. 29:31—35; 30:22—25; 35:22—26; 49:22—26; Тар. 1-яз. 5:1, 2). Лекин Мәсиһ Рубәнниңму, Йүсүпниңму әвлади болмиған. У Яқуп билән Лияниң төртинчи оғли Йәһуданиң қәбилисидин чиққан (Ярит. 49:10).