«Һаятимиз вә хизмитимиз. Иш дәптири» үчүн мәлумат мәнбәлири
2—8 март
ХУДА СӨЗИДИКИ ҒӘЗНӘ | ЯРИТИЛИШ 22, 23
«Ибраһимниң етиқади синалди»
w12 1/1 23-б., 4—6 абз.
Немә үчүн Худа Ибраһимдин өзиниң оғлини қурбанлиққа әкелишни сориған?
Худа Ибраһимға мундақ дегән: «Илтимас, оғлуңни, өзүңниң ялғуз оғлини, сән сөйүдиған оғлуңни — Исһақни елип... көйдүрмә қурбанлиқ қилғин» (Яритилиш 22:2). Диққәт қилсиңиз, Йәһва Исһақни «сөйидиған оғлуң», дәп атиған. Исһақ Ибраһим үчүн бәк әтиварлиқ екәнлигини Худа яхши билгән. Йәһва Худаму Өз Оғлини бәк яхши көриду. Худа Әйсани интайин яхши көргәнлигидин, асмандин икки қетим «сөйүмлүк оғлум» дәп ейтқан (Марк 1:11; 9:7).
Шундақла Худа Ибраһимға «илтимас», дәп ейтқан сөзигә диққәт қилиң. Бир Муқәддәс китап тәтқиқатчисиниң ейтишичә, шу сөз «Худаниң сориғини бәк қиммәт екәнлигини көрситиду». Шуңа, Йәһваниң илтимаси Ибраһимға қанчилик еғир кәлгәнлигини тәсәввур қилип көрүң. Шуниңға охшаш, сөйүмлүк Оғлиниң азап чәккәнлиги вә өлүми Йәһва Худаға техиму еғир кәлгән. Йәһва һечқачан шундақ интайин қаттиқ азапқа дучар болмиған.
Йәһваниң Ибраһимға қилған илтимаси бизни чөчүтүветиши мүмкин, бирақ бир муһим нәрсини әстә тутушимиз керәк: Йәһва садиқ хизмәтчиси Ибраһимға өз оғлини қурбанлиққа әкелишигә йол қоймиған. Йәһва Худа Исһақни аман сақлап қелип, Ибраһимға бәк еғир келидиған орни толмас җудалиқтин қутулдурған. Бирақ Йәһва Худа «Өз Оғлиниму айимай, һәммимиз үчүн беривәткән» (Римлиқларға 8:32). Немә үчүн Йәһва Өз Оғлини қурбан болушқа әвәткән? Худа бизни мәңгүлүк һаятқа ериштүрүш үчүн шундақ қилған (Йоһанниң 1-хети 4:9). Бу Худаниң бизгә болған чоңқур сөйгү-муһәббитиниң ипадисидур! Бу бизни Йәһваға меһир-муһәббәт көрситишкә дәвәт қилмамду?!
w12 15/10 23-б., 6-абз.
Худаға қулақ селип, У бәргән вәдиләрниң пайдисини көрүң
6 Йәһва Худа намукәммәл инсанийәтниң пайдиси үчүн: «“Мән һаятим билән қәсәм қилимәнки”, — дәйду Рәб Пәрвәрдигар» (Әзәк. 17:16; КТ). Муқәддәс китапта, Йәһва Худаниң 40 қетимдин ошуқ қәсәм бәргәнлиги һәққидә йезилған. Шуларниң ичидә һәммигә мәлуми — Худаниң Ибраһимға бәргән қәсими. Жиллар бойи Йәһва Ибраһим билән бирнәччә әһдә қурған, йәни униңға бирнәччә вәдә бәргән. Бу вәдиләрниң һәммиси вәдә қилинған «әвлат» Исһақтин тарилидиғанлиғини көрсәткән (Ярит. 12:1—3, 7; 13:14—17; 15:5, 18; 21:12). Йәһва Ибраһимға өзиниң сөйүмлүк оғли Исһақни қурбанлиққа әкелишини буйриғанда, униң етиқади қаттиқ синалған. Ибраһим дәрру Йәһваға бойсунуп, оғлини әндила қурбанлиққа әкеләй дегәндә, бир пәриштә келип уни тохтатқан. Кейин Йәһва Ибраһимға мундақ дәп вәдә бәргән: «Өзүм билән қәсәм қилимән,— дәйду Йәһва,— сән өз оғлуңни, ялғуз оғлуңни айимай, бу ишни қилғиниң үчүн, Мән сени бәрикәтләп, сениң әвладиңни асмандики юлтузлардәк вә деңиз бойидики қумлардәк көпсанлиқ қилимән вә сениң әвладиң дүшмәнлириниң дәрвазилириға егә болиду. Шуңдақла сениң әвладиң арқилиқ, сән Мениң авазимға қулақ салғиниң үчүн, йәр йүзидики барлиқ хәлиқләр бәрикәтлиниду» (Ярит. 22:1—3, 9—12, 15—18).
Роһий гөһәрләрни издәйли
w16.02 11-б., 13-абз.
Йәһва уни «достум» дәп атиған
13 Ибраһим униң билән биргә келиватқан чакарлириға: «Силәр ешәкниң йенида туруп туруңлар, мән балам билән әву йәргә берип, Худаға ибадәт қилип, силәргә қайтип келимиз»,— дегән (Ярит. 22:5). Ибраһим немә демәкчи болған? У Исһақни қурбанлиққа әкелидиғанлиғини билгән болсиму, Исһақ билән қайтип келимиз дәп чакарлириға ялған ейтқанму? Яқ. Муқәддәс китаптин Ибраһимниң қандақ ойда болғанлиғини көрүп бақайли (Ибранийларға 11:19ни оқуң). Ибраһим Худа Исһақни тирилдүрәләйду дегән пикирдә болған. Һәқиқәтән, у Худаниң Исһақни тирилдүридиғанлиғиға ишәнгән! Ибраһим билән аяли Сарәниң йеши чоң болған. Бирақ буниңға қаримастин, Йәһва Худа уларға пәрзәнт сөйүшкә мүмкинчилик бәргән. Ибраһим буни дайим әстә тутқан (Ибр. 11:11, 12, 18). У Йәһва Худа һәммигә Қадир екәнлигини чүшәнгән. Шуңа, Ибраһим шу күни қандақ вәзийәт болмисун, Худа униң оғлини тирилдүрәләйдиғанлиғиға вә барлиқ вәдилирини чоқум орунлайдиғанлиғиға ишәнчиси камил болған. Шу сәвәптин, Ибраһим «етиқади барларниң атиси» дәп җакаланған.
it «Алдин-ала билиш, алдин-ала орунлаштуруш»/«Худа алдин-ала көрүш қабилийитини керәк болғанда пайдилиниду», 1, 2-абз.
Алдин-ала билиш, алдин-ала орунлаштуруш
Худа алдин-ала көрүш қабилийитини керәк болғанда пайдилиниду. Бәзи адәмләрниң көзқариши бойичә, Худа алдин-ала билиш қабилийитини һәрдайим ишләтмәйду, дәп ойлайду. Бу қабилийәтни ишләткәндә, Йәһва Өзиниң һәққаний нормилириға вә Муқәддәс китапта Өзи һәққидә намайән қилған һәммә нәрсиләргә мас иш-һәрикәт қилиду. Худа тәғдирни адәмләрниң пешанисигә язмайду, чүнки Муқәддәс китапниң үзүндилири бойичә, У вәзийәтни тәпсилий тәтқиқ қилип болғандин кейинла қарар чиқириду.
Яритилиш 11:5—8дә, Худа Өз диққитини йәр-йүзигә қаритип, Бабилда немә иш йүз бериватқанлиғини көргәндин кейинла, зулум адәмләрниң планлирини йоққа чиқиришни қарар қилғанлиғи йезилған. Һәмдә Содом вә Гомора рәзилликкә толуп кәткәндә, Йәһва Ибраһимға Өз қарарини ейтқан: «Мән пәскә чүшүп, аңлиған пәриятлар растмекин вә уларниң қиливатқан ишлири һәқиқәтән шунчилик явузмекин. Мән буни билмәкчимән» (Яр 18:20—22; 19:1, ЙД). Йәһва Ибраһимниң Исһақни қурбанлиққа әкелишкә тәйяр болғанлиғини чүшәнгәндин кейинла, Худа Ибраһимға уни йеқин тонуғанлиғини ейтип мундақ дегән: «Әнди Мән билимәнки, сән Худадин қорқисән екән, чүнки сән Мениң үчүн өзәңниң оғлуңни, ялғуз оғлуңни айимидиң» (Яр 18:19; 22:11, 12ни Нәһ 9:7, 8 билән селиштуруң; Гл 4:9).
9—15 март
ХУДА СӨЗИДИКИ ҒӘЗНӘ | ЯРИТИЛИШ 24
«Исһақниң өйлиниши»
wp16.3 14-б., 3-абз.
«Халаймән»
Ибраһим оғли Исһақни қананийларниң қизлириға өйләнмәслиги үчүн чакари Әлиазардин қәсәм алған. Немә үчүн? Чүнки қананийлар Йәһва Худаға ибадәт қилмиған, һәтта Униңға һөрмәт көрсәтмигән. Ибраһим Йәһваниң һаман бир күни қананийларни зулум ишлири үчүн җазалайдиғанлиғини билгән. Шуңа, Ибраһим сөйүмлүк оғлиниң шу адәмләр билән йеқин мунасивәттә болуп, уларниң зулум ишлириға арилашқанлиғини халимиған. Шундақла, Ибраһим Худаниң вәдилириниң орунлинишида оғлиниң муһим роль атқуридиғанлиғини билгән (Яритилиш 15:16; 17:19; 24:2—4).
wp16.3 14-б., 4-абз.
«Халаймән»
Әлиазар: «Мән Қанан зимининиң йенида болған қудуқниң йениға келип, Йәһваға дуа қилдим»,— дәп ейтқан. У Худадин Исһаққа яр болидиған қизни таллап беришини сорап, мундақ дуа қилған: «Йәһва, ғоҗайиним Ибраһимниң Худаси, өтүнүмәнки, мән сорайдиған нәрсини бүгүн қилип бәргинә вә ғоҗайиним Ибраһимға сөйүмлүк меһриванлиғиңни көрсәткәйсән. Мана, мән булақниң йенида туримән вә бу шәһәр хәлқиниң қизлири су алғили чиқиватиду. Шундақ болсунки, мән қайси қизға: «Илтимас, комзигиңни чүшәргинә, мән су ичивалай»,— десәм, у җавап берип: «Ичкин һәм мән төгилириңниму суғирип берәй»,— десә, у қиз Сән қулуң Исһаққа бәлгүлигән қиз болиду» (Яритилиш 24:12—14). Һәм шу қудуқниң йениға кәлгән қиз дәл Рәбәкә болған. Тәсәввур қилиң, әгәр Әлиазарниң өйидикиләргә ейтқан сөзлирини Рәбәкә аңлиған болса, қандақ һис-туйғуда болатти?!
wp16.3 14-б., 6, 7-абз.
«Халаймән»
Бир нәччә һәптә бурун Әлиазар сәпәргә атланмай туруп, бу иш һәққидә Ибраһим билән сөзлишип: «Әгәр у қиз мән билән кәлмисичу?»— дәп сориған. Ибраһим җававән: «Шу чағда берилгән қәсимиңдин халас болисән»,— деди (Яритилиш 24:39, 41). Бетуилниң аилисидә яш қизларниңму ой-пикирлири етибарға елинатти. Әлиазар униңға тапшурулған җавапкарлиқ ишиниң утуқлуқ болғанлиғиға бәк һаяҗанлинип, хошаллиғидин әтиси әтигәндила Рәбәкәни өзи билән Қананға чапсанирақ елип кәтмәкчи болған. Амма ата-аниси Рәбәкәниң он күн болсиму, улар билән болушини халиған. Нәтиҗидә улар: «Қизни чақирип, униңдин сорап көрәйли»,— дегән қарарға кәлди (Яритилиш 24:57).
Рәбәкәниң чиқарған қарари униң пүтүн һаятиға тәсир қилатти. У немә дәйдекин? У атисидин вә акисидин: «Мени ят зиминға әвәтмәңлар»,— дәп ялвуруп сорамду? Яки у Йәһваниң йетәкчилик қиливатқан вәзийәтләргә өз үлүшини қошуш чоң имтияз дәп һесапламду? Униң җававидин һаятида туюқсиз орун алған вә һаятини түп йилтизидин өзгәртидиған вәзийәткә болған ой-пикри ениқ көриниду. У: «Баримән»,— деди (Яритилиш 24:58).
Роһий гөһәрләрни издәйли
wp16.3 12, 13-б.
«Баримән»
Бир күни кәчқурун Рәбәкә қудуқтин су елип маңай дегәндә, бир яшанған киши униң қешиға жүгрәп келип: «Маңа сүйиңиздин азирақ бәрсиңизчу?»,— деди. Немә дегән кәмтәрлик вә һөрмәт билән ейтилған илтимас! Бу чоң кишиниң җирақ йәрдин кәлгәнлиги көрүнүп турған еди. Рәбәкә мүрисидин дәрру комзәкни чүшүрүп, бир жутум су берипла қоймай, усслуғи қанғичә су бәргән. Шундақла, Рәбәкә он төгиниң ятқанлиғини вә уларниң техи суғурилмиғанлиғини көргән. Бу чоң кишиниң ярдәмгә муһтаҗ екәнлигини көргән Рәбәкә униңға қолидин кәлгиничә ярдәм беришни халиған. Шуңа у: «Мән суни төгилириңиз тойғичә әкелип берәй»,— деди (Яритилиш 24:17—19).
Рәбәкә төгиләргә мундақла су берип қоймай, уларниң уссулуғи қанғичә су тошиғанлиғиға диққәт ағдуруң. Адәттә уссап кәткән төгә тәхминән 100 литр су ичиду. Әгәр шу кишиниң төгилири бәк уссап кәткән болса, Рәбәкә бирнәччә саат еғир әмгәк қилиши керәк еди. Бирақ төгиләр бәк уссумиған охшайду. Рәбәкә буни бешида билгәнму? Яқ. Лекин у шу кишигә меһмандостлуқ көрситип, униңға ярдәм бериш үчүн бар күчини салған. Шу киши униң ярдимини қобул қилди. У яш қизниң у яқтин бу яққа жүгрәп, төгиләрни суғарғанлиғиға һаяҗанлинип қарап турди (Яритилиш 24:20, 21).
wp16.3 13-б., изһ.
«Баримән»
Кәч кирип қалди. Муқәддәс китапта Рәбәкә қудуқ бешида қанчә саат болғанлиғи йезилмиған. Шундақла, Муқәддәс китапта у өйигә қайтип кәлгәндә, униң аилисиниң ухлап қалғанлиғи яки униң немә үчүн кечикиватқанлиғини билиш үчүн өйдикилириниң уни издәп кәлгәнлигиму йезилмиған.
wp16.3 15-б., 3-абз.
«Баримән»
Шуниң билән мақалиниң бешида ейтилған күнму келип йәтти. Улар Нәгәв йеригә кәлгәндә, гугум чүшүп қалған еди. Рәбәкә етизда келиватқан кишини көргән. У өз ойлириға чөкүп кәткән еди. Рәбәкә төгиниң йәргә тизлинип олтиришини күтмәйла төгидин дәрру чүшүп, чакардин: «Алдимизға келиватқан әву киши ким?»— дәп сориған. Униң Исһақ екәнлигини билгәндә, у яғлиқни бешиға артқан (Яритилиш 24:62—65). Немә үчүн? Чүнки шундақ қилиш арқилиқ Рәбәкә Исһаққа болған һөрмитини көрсәткән. Бүгүнки күндә шундақ һөрмәт көрситиш замандин қалған дәп көрүнүши мүмкин. Шуңа, әр кишиләрму вә аял кишиләрму Рәбәкәдин үлгә елип, кәмтәр болушқа үгинәләйду.
16—22 март
ХУДА СӨЗИДИКИ ҒӘЗНӘ | ЯРИТИЛИШ 25, 26
«Әсав тунҗилиқ һоқуқини сетивәтти»
it «Яқуп», 3-абз.
Яқуп
Исһақниң сөйүмлүк оғли Әсав явайи, өзини туталмайдиған вә һәртүрлүк йәрләрни кезип жүридиған очи болған. Яқуп болса, «чедирларда яшайдиған әйипсиз [ибр. там] адәм» болған. У еғир бесиқ вә жугач адәм болуп, қойлирини беқип жүрәтти. Яқуп өй ишлирини җавапкарлиқ билән атқуратти. Уни аниси бәк яхши көрәтти (Яр 25:27, 28). Там дегән ибраний сөзи Язмиларниң башқа айәтлиридә Худаға яқидиған адәмләргә қарита ишлитилиду. Мәсилән, «қанхорлар дили пак адәмләргә» нәпрәтлинидиған болсиму, амма Йәһва Худа «[һәққаний] адәмниң ақивити арам-хатирҗәмлик болиду»,— дәп вәдә бериду (П.н 29:10; Зб 37:37). Садиқлиғини сақлиған Аюп пәйғәмбәрму «әйипсиз [ибр. там], сәмимий» адәм болған еди (Аюп 1:1, 8; 2:3).
w19.02 16-б, 11-абз.
Миннәтдарлиқ билдүрәйли
11 Әпсуски, Муқәддәс китаптики бәзи кишиләр миннәтдарсиз болған. Мәсилән, Әсав Йәһва Худани яхши көргән вә һөрмәтлигән аилидә өссиму, муқәддәс нәрсиләрниң қәдригә йәтмигән (Ибранийларға 12:16ни оқуң). Буни нәдин билимиз? Әсав тунҗа оғуллуқ һоқуқини иниси Яқупқа бир қача тамаққа сетивәтти (Ярит. 25:30—34). Кейин Әсав қилған ишиға пушайман қилди. Лекин у өзидә бар нәрсиләрни қәдирлимигәч, тунҗа оғул еришидиған бәрикәтләргә егә болалмиғанлиғи үчүн шикайәт қилишқа һоқуқи йоқ еди.
it «Тунҗа оғул», 2-абз.
Тунҗа оғул
Қедимий заманда тунҗа оғул аилидә алаһидә орунға егә болуп, атисиниң өлүмидин кейин аилиниң беши болуп һесаплинатти. У атиси қалдурған мирасниң икки һәссисигә егә болатти (Қ.ш 21:17). Йүсүп қериндашлирини дәстиханға олтарғузғанда, Рубенға тунҗилиқ һоқуқи бойичә орун бәргән (Яр 43:33). Амма Муқәддәс китапта қериндашларни тизимлап ейтқанда, тунҗа оғул дайим биринчи болуп ейтилматти. Адәттә биринчи болуп тунҗа оғулни әмәс, һәммигә мәлум болған яки Худаға садиқ болған оғулни ейтатти. Шундақ қилиш арқилиқ униңға һөрмәт көрситиләтти (Яр 6:10; Т1я 1:28ни Яр 11:26, 32; 12:4 билән селиштуруң.).
Роһий гөһәрләрни издәйли
Оқурмәнләрниң соаллири
Ундақта Ибранийларға 12:16дә Паул немә ейтқуси кәлди? Бу айәттә мундақ йезилған: «Һәм араңларда һечбири зинахор, Әсавтәк бир тәхсә тамақ үчүн өз тунҗилиғини беривәткән, һәм муқәддәс нәрсини қәдирлимәйдиған болмисун».
Бу йәрдә Паул Мәсиһниң әҗдатлири һәққидә ейтмиған. Әксичә, у мәсиһийләрни агаһландурған. Паул уларға «аяқлириңларға түз йолларни ясаңлар», шу чағда «һечким Худаниң инайитидин мәһрум қалмайду» дегән. Ечинарлиғи шуки, әгәр улар җинсий әхлақсизлиқ қилса, Худаниң инайитидин айрилатти (Ибр. 12:12—16). Шу чағда улар «муқәддәс нәрсини қәдирлимәй», өз һәвәслирини қанаәтләндүрүшни халиған Әсавқа охшиған болатти.
Шу замандики урп-адәт бойичә, тунҗа оғул сүпитидә Әсавниң Йәһваға бәзидә қурбанлиқни әкелиш имтиязи болған (Ярит. 8:20, 21; 12:7, 8; Аюп 1:4, 5). Лекин Әсав һәвәслирини биринчи орунға қоюп, бир қача тамақ үчүн өзиниң тунҗилиқ һоқуқидин айрилди. Бәлким у Йәһва Ибраһимниң әвлади һәққидә бәшарәт қилинған азаптин қечишни халиди (Ярит. 15:13). Шундақла у сахта илаһларға ибадәт қилидиған икки аял алғанда, ата-анисини қайғуға селип, муқәддәс нәрсиләрни қәдирлимигәнлигини көрсәтти (Ярит. 26:34, 35). У һәқиқий Худаға ибадәт қилған аялға өйләнгән Яқуптин қанчилик пәриқләнгән! (Ярит. 28:6, 7; 29:10—12, 18).
it «Ялған», 7-абз.
Ялған
Муқәддәс китапта яман нийәт билән ейтилған ялған сөзләр әйиплиниду. Амма билишкә һоқуқи йоқ адәмләргә һәқиқәтни ейтиш шәрт әмәс. Әйса Мәсиһ мундақ дегән: «Иштларға муқәддәс нәрсини бәрмәңлар һәм чошқиларниң алдиға үнчә-мәрвайитларни чачмаңлар, чүнки уларни дәссәветип, улар кәйнигә бурулуп силәрни талавәтмисун» (Мт 7:6). Шу сәвәптин, Әйса һәммә мәлуматни ейтмиған яки һаятиға зиян кәлтүридиған вәзийәтләрдә соалларға удул җавап бәрмигән (Мт 15:1—6; 21:23—27; Йоһ 7:3—10). Худаниң қедимий хизмәтчилириму шундақ қилған. Мәсилән, Ибраһим, Исһақ, Раһаб вә Елишә Худаға хизмәт қилмиған адәмләргә һәммә һәқиқәтни ейтмиған яки хата йол көрсәткән (Яр 12:10—19; 20-бап; 26:1—10; Йшу 2:1—6; Яқ 2:25; П2я 6:11—23).
23—29 март
ХУДА СӨЗИДИКИ ҒӘЗНӘ | ЯРИТИЛИШ 27, 28
«Яқуп бәрикәтләргә еришкән»
w04 15/4 11-б., 4, 5-абз.
Рәбәкә — Худадин әйминидиған вә батур аял
Муқәддәс китапта, Әсав иниси Яқупқа хизмәт қилиш керәклигини дадиси Исһақниң билгән-билмигәнлиги һәққидә һечнемә йезилмиған. Мәйли қандақ болмисун, Рәбәкә билән Исһақ Яқупниң бәрикәткә еришидиғанлиғини билгән. Әсав олап кәлгән һайванаттин тамақ тәйярлап, дадисиниң алдиға әкәлгәндә, дадиси уни бәрикәтлимәкчи болғанлиғини билгән Рәбәкә, дәрру һәрикәт қилишқа башлиған. Рәбәкә яш чеғида болғинидәк, һазирму чаққан, тетик һәм тимән аял еди. У Яқупқа икки өшкини елип келишкә буйруқ берип, шу өшкиләрниң гөшидин йолдиши яхши көридиған тамақни тәйярлиған. Кейин Яқуп дадиси уни бәрикәтлиши үчүн өзини Әсав дәп ейтиши керәк еди. Амма Яқуп буни қилишқа баш тартиду, чүнки дадиси билип қойса, уни қарғайдиғанлиғини билгән. Бирақ аниси Рәбәкә уни ишәндүрүп: «Оғлум, ләнәт сениңда әмәс, мениңда болиду»,— деди. Шуниңдин кейин Рәбәкә тамақ тәйярлап, Яқупни Әсавқа охшаш кийиндүрүп, дадисиға әвәткән (Яритилиш 27:1—17).
Муқәддәс китапта Рәбәкәниң немә үчүн шундақ һәрикәт қилғанлиғи йезилмиған. Көплири униң һәрикитини әйипләйду, амма Муқәддәс китапта униң һәрикити натоғра дәп ейтилмиған. Дадиси Исһақму Яқупни бәрикәтлигәнлигини билгәндә, Рәбәкәни әйиплимигән. Әксинчә, у Яқупни техиму көп бәрикәтлигән (Яритилиш 27:29; 28:3, 4). Рәбәкә оғуллири тоғрилиқ пәйғәмбәрлик сөзләрни билгән. Шу сәвәптин, Рәбәкә Яқупниң бәрикәткә еришиш һоқуқи барлиғини билип, амал қилған. Һәқиқәтән, бу Йәһваниң ирадисигә мас кәлгән (Римлиқларға 9:6—13).
w07 1/10 31-б., 2, 3-абз.
Оқурмәнләрниң соаллири
Муқәддәс китапта Рәбәкә билән Яқуп немә үчүн шундақ иш қилғанлиғи йезилмиған. Амма бу ишниң туюқсиз йүз бәргәнлиги ениқ. Диққәт қилидиған йери шуки, Худа Сөзи уларниң иш-һәрикитини ақлимайду яки әйиплимәйду. Шуниң үчүн бу вақиәни мисалға елип, ялған ейтишқа боламду? Яқ, болмайду. Муқәддәс китап бу вақиәни ениғирақ чүшәндүриду.
Биринчидин, Әсавқа қариғанда, Яқуп дадисиниң бәрикитигә егә болушқа толуқ һоқуқи болған. Бурун Әсав тунҗилиқ һоқуқини қәдирлимәй, қосуғи бәк ачқанда уни Яқупқа бир қача тамақ үчүн сетивәткән. Шуңа, Яқуп тунҗилиқ һоқуқини қанунлуқ түрдә сетивалған. Әсав болса, «тунҗилиқ һоқуқиға етиварсизлиқ» қилған (Яритилиш 25:29—34). Шу сәвәптин, Яқупниң дадисиниң бәрикитини елишқа толуқ һоқуқи болған.
it «Бәрикәт»/«Бәрикәтләрниң сәвәплири», 2-абз.
Бәрикәт
Қедимий заманда адәттә атиси оғуллириға бәрикәт берәтти. Бу ишниң әһмийити зор болған. Шуңа, Исһақ Яқупни чоң оғли Әсав дәп ойлап, уни бәрикәтлигән. Исһақ чоң оғли Әсавқа әмәс, Яқупқа молчилиқта яшайдиғанлиғиға вә Йәһваниң уни қоллап-қувәтләйдиғанлиғиға вәдә бәргән. Шу вақитта, Исһақ қерип, көзи көрмигәчкә, бу бәрикәтләрниң орунлинишини Йәһвадин сориған (Яр 27:1—4, 23—29; 28:1, 6; Иб 11:20; 12:16, 17). Кейинирәк, Исһақ ейтқан сөзлирини қайтилап, уни техиму көп бәрикәтлигән (Яр 28:1—4). Яқуп өлүмидин авал биринчи новәттә Йүсүпниң икки оғлини, кейин өзиниң оғуллирини бәрикәтлигән (Яр 48:9, 20; 49:1—28; Иб 11:21). Шундақла, Муса пәйғәмбәр өлүмидин авал пүтүн Исраил хәлқини бәрикәтлигән (Қ.ш 33:1). Бәзи вақитларда адәм кимни бәрикәтлисә, шуниң бешиға қолини қоятти (Яр 48:13, 14). Бу адәмләрниң сөзлири пәйғәмбәрлик сөзләр болғанлиғини кейинки йүз бәргән вақиәләр дәлиллигән.
Роһий гөһәрләрни издәйли
w06 15/4 6-б., 3, 4-абз.
Аилидә бир-бирини қандақ чүшинишкә болиду?
Исһақ билән Рәбәкә бир-бирини яхши чүшинәттиму? Әсав Хетниң қизлириға өйләнгәндә, уларниң аилисидә қийин бир мәсилә пәйда болған. Рәбәкә Исһаққа: «Мошу Хетниң қизлири касапитидин җенимдин җақ тойдум. Әгәр Яқупму бу йәрниң қизлиридәк, йәни Хетниң қизлиридин хотун алса, маңа яшашниң немә кериги бар?»,— дәп ейтти (Яритилиш 26:34; 27:46). Шундақ қилип, Рәбәкә өзиниң ғәм-әндишилирини ениқ ашкарилиди.
Исһақ аялиниң һис-туйғулирини чүшинип, Яқупқа акиси Әсавқа охшаш, қананлиқ қизларға өйләнмәслигини ейтқан (Яритилиш 28:1, 2). Исһақ билән Рәбәкә шундақ мәсилиләрдә бир-бирини яхши чүшинәләтти. Бу биз үчүн яхши үлгә. Бирақ әгәр әр-аял бир-бири билән келишәлмисә, немә қилишқа болиду?
w04 15/1 27-б., 6-абз.
Яритилиш китавидики пайдилиқ ой-пикирләр (2-қисим)
28:12, 13: Яқуп чүшидә көргән пәләмпәй немини билдүриду? Бәлким бу пәләмпәй таштин ясилип, йәрдин тартип та асманғичә болған. У символлуқ мәнада йәр билән асмандики алақини билдүриду. Пәләмпәйдә жуқури-төвән меңиватқан пәриштиләрниң хизмити, Худаниң адәмләргә болған ирадисидә муһим роль атқуридиғанлиғини көрситиду (Йоһан 1:51).
30-март—5-апрель
ХУДА СӨЗИДИКИ ҒӘЗНӘ | ЯРИТИЛИШ 29, 30
«Яқупниң өйлиниши»
w03 15/10 29-б., 5-абз.
Яқуп Йәһва билән болған мунасивитини қәдирлигән
Жигит қиз билән нека қурушқа вәдиләшкәндә, у қизниң аилисигә селиқ селиши керәк. Тәврат қануни бойичә, «әгәр бирси вәдиләшмигән иппәтлик қиз билән учришип, уни елип ятса,... әр киши қизниң атисиға 50 шекәл күмүч җәриман ретидә төлиши лазим» болған. Гордон Уэнхем дегән тәтқиқатчиниң ейтишичә, бу қиз үчүн берилидиған әң чоң төләм вә көпинчә вәзийәтләрдә селиқ селиш 50 шекәл күмүчтин азирақ болған (Қанун шәрһи 22:28, 29). Яқупниң пули болмиғачқа, у Лабанниң өйидә 7 жил ишләшни сориған. Уэнхемниң ейтишичә, қедимий Бабил шәһиридә ишчи бир айда йерим шекәлдин бир шекәлгичә алатти [7 жилда 42 шекәлдин 84 шекәлгичә тапатти]. Шуңа, Яқуп Раһилә үчүн наһайити мәртлик билән чоң төләм төлигән. Буниңға Лабан асанла келишти (Яритилиш 29:19).
w07 1/10 8, 9-б.
«Исраилниң җамаитини бәрпа қилған» һәдә-сиңилләрниң азаплири
Лия дадиси билән келишивалғанму яки у дадисиниң ейтқан сөзлиригә бойсунушқа тоғра кәлгәнму? Раһилә шу вақитта қәйәрдә болған? У немә иш йүз бериватқанлиғини билгәнму? Әгәр билгән болса, қандақ һис-туйғуда болған? Рәһилә атисиға қарши чиқалаттиму? Муқәддәс китапта бу тоғрилиқ һечнемә йезилмиған. Рәһилә билән Лия атисиниң қарариға қандақ қаримисун, буниңға Яқуп бәк аччиқланған еди. Яқуп аччиғини Лия билән Рәһиләгә әмәс, Лабанға ейтқан. У: «Мән сизгә Раһил үчүн ишлимидимму? Немишкә мени алдидиңиз?»,— дегән. Лабан җававән: «Бизниң жутта кичигини чоңидин авал турмушқа бәрмәйду. Мошу аялниң һәптисини ахириғичә мәйрәмлигин, кейин саңа иккинчисиму берилиду, бирақ униң үчүн сән маңа йәнә йәттә жил ишләйсән»,— деди (Яритилиш 29:25—27). Шундақ қилип, Яқуп көп аяллиқ болған вә бу һәдә-сиңилниң арисида көрәлмәслик пәйда қилған.
it «Нека»/«Той мәрикиси», 1-абз.
Нека
Той мәрикиси. Гәрчә Исраилда той мәрикисигә бағлиқ алаһидә урп-адәтләр болмисиму, той мәрикиси бәк хошаллиқ өткүзиләтти. Той күни қиз өз өйидә мәрикигә яхши тәйярлиқ қилатти. Алди билән у жуюнуп, кейин өзигә май яқатти (Рт 3:3ни Әзк 23:40 билән селиштуруң.). Қиз (бәзидә башқа аялларниң ярдими билән) көксигә бир парчә рәхтни йөгәп униң үстигә ақ кийим кийәтти. Униң кийимлиригә, турмуш әһвалиға қарап, кәштә тикилип ясандурулатти (Йр 2:32; Вһ 19:7, 8; Зб 45:13, 14). Әгәр қизниң турмуш әһвали жуқури болса, у зенәт буюмлирини кийәләтти вә у өзини баштин аяқ йеник тон билән йепивалатти (Йша 49:18; 61:10; Вһ 21:2; Йша 3:19, 23). Шу сәвәптин, Лабан Яқупни оңайла алдап кәткән вә Яқупму Рәһиләниң орниға Лияни бәргәнлигини чүшәнмәй қалған (Яр 29:23, 25). Мәсилән, Рәбәкә Исһақ билән учришиштин авал бешини яғлиқ билән йепивалған (Яр 24:65). Бундақ һәрикәт қиз өзиниң яриға бойсунидиғанлиғини билдүрәтти (К1х 11:5, 10).
Роһий гөһәрләрни издәйли
it «Бала беқивелиш», 3-абз.
Бала беқивелиш
Рәһилә билән Лияниң хизмәткарлири Яқупқа туғуп бәргән балиларни өзиниң балилиридәк һесаплап, «буниң билән мәнму ана болуп қалай», дегән (Яр 30:3—8, 12, 13, 24). Бу хизмәткарларниң балилири Яқупниң аяллириниң балилири билән тәң болғачқа, қанун бойичә мирасқа тәң еришкән. Шундақла, хизмәткарлар Рәһилә билән Лияниң мүлки болғачқа, улар туққан балиларму Рәһилә билән Лияниң балилири болуп санилатти.
w04 15/1 28-б., 6-абз.
Яритилиш китавидики пайдилиқ ой-пикирләр (2-қисим)
30:14, 15: Немә үчүн Рәһилә азирақ мандрагорға еришип һамилдар болуш үчүн Яқуп билән җинсий мунасивәттә болуш пурситини өтүнүп бәрди? Қедимки заманда мандрагор өсүмлүгиниң мевиси мәс қилиши вә мүшкүл тартишишниң алдини елиш яки давалаш үчүн дора сүпитидә ишләткән. Бу мевә йәни җинсий һәвисини күчәйтиду вә инсанларниң көпийишигә, йәни һамилдар болушқа ярдәм бериду дәп қаралған (Күйләрниң күйи 7:13). Муқәддәс китапта Рәһиләниң мәхсәт-муддиаси чүшәндүрүлмигән. Бәлким Рәһилә мандрагорларни һамилдар болушиға ярдәм берип, өзини туғмас дегән номустин азат қилиду, дәп үмүт қилған. Амма бу иштин нәччә жил кейин, Рәһилә андин һамилдар болған еди (Яритилиш 30:22—24).