«Һаятимиз вә хизмитимиз. Иш дәптири» үчүн мәлумат мәнбәлири
7—13 сентябрь
ХУДА СӨЗИДИКИ ҒӘЗНӘ | ЧИҚИШ 23, 24
«Көпчиликниң кәйнидин жүрмәң»
Сиздә ишәнчлик дәлил-испатлар барму?
7 Достлириңизға электронлуқ хәтләрни яки учурларни әвәтишни яхши көрәмсиз? Қизиқарлиқ һекайә яки хәвәрләрни аңлиғанда яки көргәндә, сиз худди мухбирлардәк дәрһал башқиларға бу учурларни тарқитамсиз? Электронлуқ хәтләрни яки учурларни әвәтиштин бурун өзүңиздин мону соалларни сораң: «Бу һекайә растму яки ялғанму? Мениңдә дәлил-испатлар барму?» Әгәр сиздә дәлил-испат йоқ туруп, шуларни әвәтсиңиз, сиз ялғанни тарқитишиңиз мүмкин. Шуңа, бир хәвәрниң раст-ялғанлиғини билмисиңиз, уни башқиларға әвәтмәй өчүрүветиң.
8 Электронлуқ хәтләрни яки учурларни ойлимай әвәтишниң йәнә бир хәтири бар. Бәзи дөләтләрдә бизниң паалийитимиз чәкләнгән, һәтта мәнъий қилинған. Қарши чиққучилар бизни қорқутуш яки бир-биримиздин гуман қилишни башлишимиз үчүн, әтәй ялған гәп-сөзләрни тарқитиши мүмкин. Илгири Совет иттипақида йүз бәргән вақиәгә нәзәр салайли. КГБ мәхпий сақчилири бәзи мәсъулийәтлик бурадәрләр Йәһваниң хәлқигә сатқунлуқ қилди дәп сөз-чөчәк тарқатқан (Изаһәткә қараң). Бәкму әпсус, нурғун қериндашлар бу ялған гәпкә ишинип, Йәһваниң тәшкилатидин кетип қалған еди. Кейинирәк көпинчилири қайтидин һәқиқәткә қайтип кәлгән, бирақ бәзилири шу пети қайтип кәлмигән. Улар ялған гәпләргә ишинип, етиқадиниң вәйран болушиға йол бәргән (Тимотийға 1-хәт 1:19). Шундақ вәзийәткә чүшүп қалмаслиқ үчүн немә қилишимиз керәк? Сәлбий яки дәлил-испати йоқ хәвәрләрни тарқатмаң. Аңлиған һәммә нәрсиләргә ишинивәрмәң. Әксичә, қолуңизда дәлил-испат бар-йоқлиғини җәзимләштүрүң.
it «Һарун»/«Һарун алтун мозайни ясиғанлиғи үчүн немә сәвәптин җазаланмиди?», 5-абз.
Һарун
Һарун үч қетим хаталиқ өткүзгән болсиму, һәр үчилисидә униң сәвәпчи болмиғанлиғи диққәткә сазавәр. Бәлким, у вәзийәтниң яки башқа кишиләрниң бесимиға берилип, тоғра йолдин чәтнәп кәткәнду. Болупму биринчи қетим хаталиқ өткүзгәндә, у мошу принципни ишләтсә болатти: «Явузлуққа көпчиликниң кәйнидин жүрмә» (Чқ 23:2). Униңға қаримастин, кейин Муқәддәс Язмиларда Һарунниң исми һөрмәт билән тилға елинған вә Әйса пәйғәмбәр йәрдә хизмәт қилған чағда Һарунниң роһанийлиғи қанунлуқ болғанлиғини етирап қилған (Зб 115:10, 12; 118:3; 133:1, 2; 135:19; Мт 5:17—19; 8:4).
it «Қарғулуқ»/«Көчмә мәнаси», 2-абз.
Қарғулуқ
Муқәддәс китапта сотчиларниң чириклиги қарғулуқ билән селиштурулған. Тәврат қанунида пара яки соғиларни елиш вә башқиларни камситиштин нери болушқа агаһландурған нурғун қанунлар болған. Чүнки буниң һәммиси сотчини қарғу қилип, адил һөкүм чиқиришқа тосалғу болатти. «Пара көрүдиғанларни қарғу қилиду» (Чқ 23:8). «Соғилар даналарниң көзлирини қарғу қиливетиду» (Қ.ш 16:19). Сотчи мәйли қанчилик зерәк вә адил болмисун, сотқа қатнашқанларниң биридин соға алғанда, әтәй яки билмәслигидин натоғра қарар чиқириши мүмкин еди. Худаниң қанунида пәқәт соғиларла әмәс, һис-туйғуларму адәмни қарғу қилалайдиғанлиғи йезилған: «Сотта һәққанийсизлиқ, намратқа иккийүзлүк, байға болса үз-хәтирилик қилма» (Лв 19:15). Һәтта сотчиниң гадайға ичи ағрисиму вә хәлиқниң көңлидин чиқишни халисиму, байни бай дәп, униңға қарши һөкүм чиқармаслиғи керәк еди (Чқ 23:2, 3).
Роһий гөһәрләрни издәйли
w16.10 9-б., 4-абз.
«Натонуш кишиләргә меһмандостлуқ болушни унтумаңлар»
Йәһва Худа исраилларни мусапирларға һөрмәт көрситишкә мәҗбурлимай, әксичә уларға ич ағритишқа үндигән (Чиқиш 23:9ни оқуң). Исраиллар өзлириму мусапир болғанлиқтин, уларни яхши чүшәнгән. Исраиллар қуллуққа чүшүп қелиштин илгири өз миллитидин яки динидин пәхирләнгәчкә, уларни камситқан (Ярит. 43:32; 46:34; Чиқ. 1:11—14). Ят жутта болғанда, Исраил хәлқи көп азап чәккән, шу сәвәптин Йәһва Худа уларниңму мусапирларға яхши муамилә қилидиғанлиғини күткән. У исраилларни мусапирларға йәрлик кишиләргә муамилә қилғандәк, яхши муамилә қилишқа үндигән (Ләв. 19:33, 34).
it «Микаил», 1-абз.
Микаил
1. Микаил — Җәбраилдин башқа Муқәддәс китапта исми тилға елинған бирдин бир пәриштә вә пәқәт Микаил «баш пәриштә» дәп аталған (Йәһ 9). Бу исим Муқәддәс китапта биринчи қетим Даниял китавиниң онинчи бабида учришиду. Бу бапта Микаил «баш әмирләрдин бири» сүпитидә тәсвирлинип, дәриҗиси өзидин төвәнирәк бир пәриштигә «Парс падишаһлиғиниң әмригә» қарши күрәш қилишқа ярдәм бәргәнлиги йезилған. Шундақла, Микаил хәлиқни қутқузидиған вә Даниялниң қериндашлирини «қоғдуғучи улуқ әмир» дәпму аталған (Дн 10:13, 20, 21; 12:1). Демәк, Микаил исраилларни чөл-баяванда йетәклигән пәриштә болған (Чқ 23:20, 21, 23; 32:34; 33:2). Баш пәриштә Микаил «Мусаниң җәсиди һәққидә Иблис билән сөз» таллашқанлиғиму буниң раст екәнлигини испатлайду (Йәһ 9).
14—20 сентябрь
ХУДА СӨЗИДИКИ ҒӘЗНӘ | ЧИҚИШ 25, 26
«Муқәддәс чедирдики әң муһим нәрсә»
it «Келишим сандуғи»/«Ташқи көрүнүши», 1-абз.
Келишим сандуғи
Ташқи көрүнүши. Йәһва Худа Муса пәйғәмбәргә Муқәддәс чедирни ясашни буйруғанда келишим сандуғини үлгә қилишни ейтқан. Чүнки келишим сандуғи Муқәддәс чедир вә Исраилдики пүтүн қараргаһидики әң муһим нәрсә болған. Келишим сандуғи җәйнәк билән өлчигәндә, узунлиғи 2,5, кәңлиги 1,5 вә егизлиги 1,5 җәйнәк болған (тәхминән 111*67*67 см; 44*26*26). У акация яғичидин ясилип, ичи вә теши сап алтун билән қапланған еди. Келишим сандуғиниң «чөриси алтун пәвәзгә» оралған еди. Сандуқниң қапқиғи болса, пүтүнләй алтундин ясалған. У алтун билән қапланған яғач қапқа болмиған. Сандуқниң қапқисиниң узунлиғи вә кәңлиги сандуқниң мөлчиригә дәл келидиған қилип ясалған. Қапқиниң икки гирвигидә бир-биригә үзму үз қаритилип алтундин қуюлған икки керуб болған. Уларниң үзлири қапқиға қаритилип, қанатлири көккә пәвәз қилип, сандуқни йепип туратти (Чқ 25:10, 11, 17—22; 37:6—9). Бу сандуқниң қапқиси йәнә «меһир-шәпқәт тәхти» яки «шәпқәт қапқиси» дәпму аталған (Чқ 25:17; Иб 9:5).
it «Келишим сандуғи»/«Муқәддәс қилиниши вә ишлитилиши», 2-абз.
Келишим сандуғи
Келишим сандуғи Худаниң муқәддәс әскәртишлирини әслитидиған архив сүпитидә ишлитилгән. Униңда сақлинидиған әң муһим нәрсә — икки таш тахтиға йезилған Худаниң он әмир-пәрмани болған (Чқ 25:16). Кейинирәк келишим сандуғиға манна селинған алтун қача вә Һарунниң бихланған һаса тайиғи қойилди. Амма Сулайман салған ибадәтханиниң қурулушидин бир мәзгил илгири улар еливетилди (Иб 9:4; Чқ 16:32—34; Сн 17:10; П1я 8:9; Т2я 5:10). Муса пәйғәмбәр өлүмидин авал ләвийләргә қанун китавиниң көчүрүлгән нусхисини Йәһваниң келишим сандуғиниң ичигә әмәс, бир четигә қоюшни буйриди вә бу китапниң уларға гувалиқ болидиғанлиғини ейтти (Қ.ш 31:24—26).
it «Келишим сандуғи»/«Йәһваниң Өз хәлқи билән биллә екәнлигиниң бәлгүси», 1-абз.
Келишим сандуғи
Йәһваниң Өз хәлқи билән биллә екәнлигиниң бәлгүси. Келишим сандуғи тарих давамида Йәһваниң Өз хәлқи билән биллә екәнлигиниң бәлгүси болған. Йәһва Худа мундақ дәп вәдә бәргән: «Мән саңа шу җайда, гува сандуғи ағзиниң үстидики икки хурабинниң [керубниң] арисида көрүнүп, саңа Исраил оғуллири үчүн барлиқ әмирләрни берип сөзлишимән», «келишим сандуғиниң қапқиси үстидә Мән булутта көрүнимән» (Чқ 25:22; Лв 16:2). Самуил пәйғәмбәр Йәһваниң икки керубниң арисида олтарғанлиғини язған (С1я 4:4). Керублар Йәһваниң һарвулирини тәсвирлигән (Т1я 28:18). «Һәр қетим Муса жиғилиш чедириға Йәһва билән сөзлишишкә киргәндә, у униң билән сөзлишиватқан Тәңриниң авазини аян сандуғиниң қапқиси үстидә, икки хурабин [керуб] арисида аңлатти. Йәһва униң билән сөзлишәтти» (Сн 7:89). Кейинирәк Йәшуа билән алий роһаний болған Пинехасму келишим сандуғиниң алдида Йәһваға мураҗиәт қилған (Йшу 7:6—10; Һк 20:27, 28). Амма Әң муқәддәс җайға пәқәт алий роһаний кирәләтти вә жилиға бир қетим кирип, келишим сандуғини көрәләтти. Алий роһаний Әң муқәддәс җайға жилиға бир қетим Йәһва Худа билән сөзлишиш үчүн әмәс, Гуналарни кәчүрүш күнигә бағлиқ мәрасимларни өткүзүш үчүн кирәтти (Лв 16:2, 3, 13, 15, 17; Иб 9:7).
Роһий гөһәрләрни издәйли
it «Керуб», 2-абз.
Керуб
Чөл-баяванда тикилгән Муқәддәс чедирниң қурал-җабдуқлириниң бири — алтундин ясалған керублар болған. Сандуқ қапқисиниң икки гирвигидә алтундин ясалған икки керуб қоюлған. Уларниң үзлири бир-биригә қаритилған вә уларниң беши Худаға һөрмәт көрситиши үчүн егилгән еди. Керубларниң қанатлири сандуқниң ағзини йепип, уни қоғдиғандәк жуқуриға йейилип туратти (Чқ 25:10—21; 37:7—9). Шундақла керубларниң сүрити Муқәддәс чедирниң ичидә вә Муқәддәс җай билән Әң муқәддәс җайни бөлүп туридиған пәрдидиму керубларниң рәсимлири кәштиләнгән еди (Чқ 26:1, 31; 36:8, 35).
it «Худаға сунидиған нанлар», 1-абз.
Худаға сунидиған нанлар
Худаға сунидиған он икки нан — Муқәддәс чедирда яки ибадәтханида үстәлниң үстигә қойилидиған нан вә уни һәр шәнбә күни йеңи нан билән алмаштуратти (Чқ 35:13; 39:36; П1я 7:48; Т2я 13:11; Нәһ 10:32, 33). Худаға сунидиған нан дегән ибарә ибраний тилида удул мәнада «нанниң үзи» дегәнни билдүриду. «Үз» дәп тәрҗимә қилинидиған ибраний сөз бәзи вақитта «шу йәрдә болуш» дегән мәнани билдүриду (П2я 13:23). Шуңа бу нанлар Йәһваниң алдида һемишәм униңға һәдийә қилинип туруши керәк еди (Чқ 25:30). Муқәддәс китапниң бәзибир айәтлиридә Худаға сунидиған нанлар «тәғдим нанлири», «нан» яки «Худаға һәдийә қилинидиған нанлар» дәп тәрҗимә қилиниду (Т2я 2:4; Мк 2:26; Иб 9:2).
21—27 сентябрь
ХУДА СӨЗИДИКИ ҒӘЗНӘ | ЧИҚИШ 27, 28
«Роһанийниң кийгән кийимидин немини үгинимиз?»
it «Урим вә туммим»/«Чәк сүпитидә ишлитилгән болуши мүмкин», 2-абз.
Урим вә туммим
Нурғун Муқәддәс китап тәтқиқатчиларниң ой-пикричә, урим вә туммим чәк сүпитидә ишлитилгән. Джеймс Мофатниң тәрҗимисидә Чиқиш 28:30-айәттә улар муқәддәс чәкләр дәп аталған. Бәзи адәмләрниң пикричә, улар үч қисимдин ибарәт болған дәп тәхмин қилиду. Биринчисидә «һә» дегән сөз, иккинчисидә «йоқ» дегән сөз, үчинчисидә һечнемә йезилмиған. Соалға җавап бериш үчүн уларни көкрәкликтин алатти. Әгәр һечнемә йезилмиған чәк чиқса, соал җавапсиз қалатти. Башқиларниң ейтишичә, улар икки япилақ таш болған болуши мүмкин. Бир тәрипи ақ, башқа тәрипи қара болған. Уларни ташлиғанда, әгәр икки тәрипи ақ болса, бу «һә» дегән җавапни билдүрәтти. Икки тәрипи қара болса, бу «яқ» дегән җавапни билдүрәтти. Әгәр биринчиси ақ, иккинчиси қара болса, бу җавапниң йоқлиғини билдүрәтти. Бир күни Саул падиша филистийәликләргә йәнә һуҗум қилиши керәклигини роһаний арқилиқ Худадин сориған. Бирақ һечқандақ җавап алмиған. У адәмлириниң арисида бирси гуна қилди дәп ойлап, туммим арқилиқ җавап беришини сориған. Кейин чәк ташланғанда, Саул билән Йонатанға чиқти. Андин Саул билән Йонатан арисида чәк ташланди. Чәк Йонатанға чиқти. «Туммим арқилиқ җавап бәргин» дегән Саул падишаниң сориғанлиғи чәк ташлиниш билән беваситә бағлиқ болмисиму, униңға мунасивәтлик болуши мүмкин (С1я 14:36—42).
it «Пешанә»/«Исраилдики алий роһаний»
Пешанә
Исраилдики алий роһаний. Исраиллиқ алий роһанийниң сәллисиниң алди тәрипидә алтундин ясалған япилақ, йәни беғишлашниң муқәддәс бәлгүси болған. Униңда: «Муқәддәслик Йәһваға мәнсүп» дәп йезилған (Чқ 28:36—38; 39:30). Алий роһаний Йәһваға ибадәт қилишта Исраил хәлқигә вәкиллик қилғанлиқтин, у һәрдайим муқәддәс болуши керәк еди. Шундақла, бу бәлгү орунлуқ мәнада Худаниң муқәддәслигини қоллап-қувәтләйдиған Алий роһаний Әйса Мәсиһниң хизмитини көрсәткән вә бу хизмәтни униңға Йәһваниң Өзи ишәнч қилип тапшурғанлиғини билдүргән (Иб 7:26).
w08 15/8 15-б., 17-абз.
Лайиқ жүрүш-турушиңиз билән Йәһвани мәдһийләң
17 Йәһва Худаға болған муқәддәс хизмитимизни лаяқәтлик түрдә қилиш интайин муһим. Вәз 5:1дә мундақ дейилгән: «Һәқиқий Пәрвәрдигарниң өйигә маңғанда, өзәңгә, диққәтчан бол». Йәһва Худа Муса пәйғәмбәргиму, Йәшуағиму улар муқәддәс җайда болғанда, аяқ кийимини йешишкә буйриған (Чқ 3:5; Йшу 5:15). Улар буни Йәһва Худаға болған иззәт-һөрмитини көрситиши үчүн қилиши керәк еди. Исраиллиқ роһанийлар «ялиңач тенини йепиш үчүн» зиғирдин тикилгән тамбалларни кийиши керәк еди (Чқ 28:42, 43). Қурбангаһниң алдида хизмәт қилған чағда уларниң ялиңач тени ечилип қалмаслиғи үчүн шундақ қилған. Роһанийниң аилисигә киргән һәрбир киши Худани жүрүш-туруши вә ташқи көрүнүши билән һөрмәтлиши керәк болған.
Роһий гөһәрләрни издәйли
w12 1/8 26-б., 1—3 абз.
Сиз биләмсиз?
Исраиллиқ роһанийниң көкрәклигидики есил ташлар қәйәрдин кәлгән?
Исраил хәлқи Мисирдин чиқип, чөл-баяванға киргәндә, Худа уларға алий роһанийниң көкрәклигини ясашқа буйриған (Чиқиш 28:15—21). Бу көкрәкликтә мошу есил ташлар болған: гөһәр, топаз, зумрәт, пирузә, көк яқут, йешил қашташ, лешем, һеқиқ таш, аметист, хризолит, оникс вә жадеит. Исраилларда мону есил ташларниң һәммә түрлири һәқиқәтән болғанму?
Қедимий заманларда кишиләр есил ташларни жуқури баһалиған вә уларни елип-сатқан. Мәсилән, қедимқи Мисирға есил ташлар заманавий Иран, Әвғанистан, бәлким һәтта Һиндистандин йәткүзүлгән. Шундақла есил ташларниң бәзибир түрлири Мисирниң өзидә қезип чиқирилған. Мисир әмирлири өзлири һөкүмранлиқ қилған районларда минерал ташлириниң қезип чиқирилишини башқуруш һоқуқиға егә болған. Аюп пәйғәмбәр замандашлириниң ғәзнә тепиш үчүн кан қазғанларни тәсвирлигән. У йәр астидин қезип чиқирилған есил ташларниң қатарида сериқ яқут вә көк яқутниму тилға алған (Аюп 28:1—11, 19).
Чиқиш китавида йезилғандәк, Исраил хәлқи Мисирдин чиққанда, «Мисирлиқларниң байлиқлирини», шу җүмлидин есил ташларниму елип кәткән (Чиқиш 12:35, 36). Шуңа алий роһанийниң көкрәклигини ясиған чағда, исраиллар Мисирдин елип чиққан есил ташларни ишләткән болуши еһтимал.
it «Муқәддәслик»/«Һайванатлар вә һосул»
Муқәддәслик
Һайванатлар вә һосул. Буқиларниң, қошқарларниң вә текиләрниң тунҗилири Йәһва Худа үчүн муқәддәс болған вә улар үчүн төләм төләп сетивелишқа болматти. Уларни қурбанлиққа әкелиш керәк еди вә шу қурбанлиқниң көпинчә бөлүги муқәддәсләнгән роһанийларға тегишлик болған (Сн 18:17—19). Шундақла, дәсләп пишқан һосул, ондин бир қисми вә Муқәддәс чедирдә ишлитилгән һәммә қурбанлиқлар вә соғилар муқәддәс болуп һесаплинатти (Чқ 28:38). Муқәддәс чедирдики һәммә буюмлар муқәддәс болуп саналғанлиқтин, уларни һөрмәтсизлик билән вә күндилик ишларда ишлитишкә рухсәт қилинматти. Мәсилән, ондин бир қисми тоғрилиқ қанунни алайли. Әгәр адәм буғдай һосулиниң ондин бир бөлигини алайтән бир тәрәпкә бөлүп қойса, андин аилисидики бирси яки өзи билмәстин бираз бөлүгини өз еһтияҗи үчүн ишләтсә, у адәм Худаниң қанунини бузған болуп, гунакар болуп һесаплинатти. У өз «гунайи үчүн Йәһваға падисидин нуқсансиз қойни сениң баһалишиң бойичә муқәддәс җайниң күмүч шекәллиридә әйип қурбанлиғини» бериши керәк болған. Шундақла Муқәддәс чедирға елип келиниши керәк нәрсиләрниң орнини толдуруп, униң үстигә қошумчә йәнә жигирмә пайиз қошуп бериши керәк еди. Бу қанун исраилларни Йәһва Худаға тегишлик муқәддәс дәп һесапланған нәрсиләргә һөрмәт билән қарашқа үгәткән (Лв 5:14—16).
28-сентябрь—4-октябрь
ХУДА СӨЗИДИКИ ҒӘЗНӘ | ЧИҚИШ 29, 30
«Йәһва Худаға берилгән ианә»
it «Нопус тизимлитиш»/«Синай теғида», 1-абз.
Нопус тизимлитиш
Синай теғида. Исраил хәлқи Мисирдин чиққандин кейин иккинчи жили Синай теғида Йәһва Худаниң буйруғи билән тунҗа қетим нопус тизимға елинған. Мусаға ярдәм бериш үчүн һәрбир қәбилидин бир башлиқ таллинип, өз қәбилисидикиләрни тизимға елиш үчүн җавапкарлиқни вә назарәтчиликни өз қолиға алған. Жигирмә яшқа киргән вә урушқа қатнишалайдиған әр кишиләрниң һәммиси ройхәткә елинған. Қанун бойичә нопус тизимиға елинғанларниң һәммиси Муқәддәс чедирдики хизмәтни қоллаш үчүн йерим шекәл (1,1 АҚШ доллари) бериши керәк еди (Чқ 30:11—16; Сн 1:1—16, 18, 19). Ләвийләрни һесапқа алмиғанда, ройхәттин 603550 исраиллар өткән. Ләвийләр Вәдә қилинған зиминда мирасқа еришмигән вә улар Муқәддәс чедирдики хизмәтни қоллаш үчүн баҗ төлимәй, әскәрдә хизмәт қилиштин бошитилған (Сн 1:44—47; 2:32, 33; 18:20, 24).
it «Ианә», 3-абз.
Ианә
Бәзи ианиләр қанун бойичә тәләп қилинатти. Муса пәйғәмбәр жигирмә яштин ашқан әр кишиләрниң һәммисини ройхәткә алғанда, улар өз җени үчүн төләм сүпитидә йерим шекәл (тәхминән 1,10 АҚШ доллари) бериши керәк болған. Улар Йәһва Худаға вә «жиғин чедирдики хизмәткә» ианә бериши керәк еди (Чқ 30:11—16). Йәһудий тарихчи Иосиф Флавийниң ейтишичә, кейин бу бекитилгән баҗ һәр жили төләнгән еди (The Jewish War, VII, 218 [vi, 6]) (Т2я 24:6—10; Мт 17:24).
w11 1/11 12-б., 1, 2-абз.
Сиз биләмсиз?
Ибадәтханидики хизмәт атқурулуши үчүн пулни қәйәрдин алатти?
Ибадәтханидики хизмәтниң чиқимлирини көтириш үчүн пул селиқтин елинатти. Бу селиқниң көпинчә бөлиги ондин бир қисми ианә қилинған пуллар болған. Селиқни башқа йоллар биләнму жиғатти. Мәсилән, Муқәддәс чедир қурулғанда, Йәһва Худа Муса пәйғәмбәр арқилиқ һәрбир ройхәттин өткән исраил киши Йәһваға ианә сүпитидә йерим шекәл күмүчни соға қилишни буйриди (Чиқиш 30:12—16).
Еһтимал, вақит өтүп ибадәтханидики хизмәт атқурулуши үчүн исраиллар шундақ хираҗәтни һәр жили берәтти. Дәл шундақ селиқни Әйса Петрусқа белиқниң ағзида тепилған пулни төләветишини ейтқан (Мәтта 17:24—27).
Роһий гөһәрләрни издәйли
it «Қол»/«Қолни үстигә қоюш»
Қол
Қолни үстигә қоюш. Адәмгә яки қандақту бир нәрсиниң үстигә қолини қоюшниң һәрхил мәнаси болған. Қолини үстигә қоюшниң асасий мәнаси бәлгүләш болуп, у мәлум бир адәмниң яки нәрсиниң бәлгүләнгәнлигини билдүрәтти. Роһанийлиқ орнитиш мәрасимида Һарун билән униң оғуллири қурбанлиққа елип келингән буқа вә икки қошқарниң бешиға қоллирини қоюп, қурбанлиқ қилиши керәк еди. Уларниң бу һәрикити роһаний болуп хизмәт қилалиши үчүн шу җаниварларни уларниң гуналири үчүн қурбанлиққа әкәлгәнлигини вә уларни етирап қилғанлиғини көрсәткән (Чқ 29:10, 15, 19; Лв 8:14, 18, 22). Муса пәйғәмбәр Худаниң буйруғи бойичә Йәшуани өзиниң орунбасари сүпитидә тәйинлигәндә, униң үстигә қоллирини қойған. У болса, «данишмәнлик роһиға толди» вә Исраил хәлқигә рәһбәрлик берәләтти (Қ.ш 34:9). Үстигә қол қоюлған киши бәрикәткә еришәтти (Яр 48:14; Мк 10:16). Әйса Мәсиһ сақайтиш үчүн бәзи адәмләрниң үстигә қолини тәккүзгән яки қолини қойған (Әлч 8:14—20; 19:6).
it «Майланған, майлаш»/«Майлаш», 4-абз.
Майланған, майлаш
Тәврат қанунида Йәһва Муса пәйғәмбәр арқилиқ майлаш мейиниң тәркивини ейтип бәрди. У әң яхши хушпурақлиқ: қатқан мурмәк, татлиқ дарчин, шерин игир, қовзақдарчин вә зәйтун мейидин тәркип тапқан (Чқ 30:22—25). Әгәр қандақту бир киши шу хушпурақлиқ майни башқа мәхсәт билән яки рухсәтсиз ишләтсә, у өлүмгә кесиләтти (Чқ 30:31—33). Бу муқәддәс май билән майлашниң муһимлиғини вә муқәддәс екәнлигини көрситәтти.