Một cây ô-li-ve sai trái

“Vậy thì cả dân Y-sơ-ra-ên sẽ được cứu”. (RÔ-MA 11:26)

1. Có thể nói gì về các cây ô-li-ve?

Những cây ô-li-ve sống hàng trăm năm. Đến khi thân cây già, nhiều chỗ lõm và chết đi, những chồi non nhiều khi xuất phát từ rễ mọc thành một hay nhiều cây ô-li-ve mới. Nhưng có một cây ô-li-ve được trồng gần 4.000 năm trước đây mà nay vẫn còn sống và sinh ra nhiều trái!

2. Liên quan đến lời hứa nào mà sứ-đồ Phao-lô nói về cây ô-li-ve và dùng để tượng-trưng gì?

² Trong bức thư của sứ-đồ Phao-lô gởi cho những người tại thành Rô-ma, ông dùng cây ô-li-ve để làm thí-dụ dẫn giải cho lời hứa của Đức Giê-hô-va với Áp-ra-ham nhiều thế-kỷ trước:

“Ta sẽ ban phước cho ngươi, thêm dòng-dõi ngươi nhiều như sao trên trời, đông như cát bờ biển, và dòng-dõi đó sẽ chiếm được cửa thành quân nghịch. Bởi vì ngươi đã vâng theo lời dặn ta, nên các dân thế-gian đều sẽ nhờ dòng-dõi ngươi mà được phước” (Sáng-thế Ký 22:16-18).

Giao-ước Áp-ra-ham

3, 4. a) Áp-ra-ham đã chứng tỏ đức-tin như thế nào? b) Việc đó hình dung điều gì?

³ Áp-ra-ham đã chứng tỏ ông sẵn lòng hy sinh Y-sác, con trai duy nhất sinh bởi người vợ đầu tiên là Sa-ra (Hê-bơ-rơ 11:17-19; xin đọc Sáng-thế Ký 22:1-18). Từ thời kỳ đầu những tín-đồ đấng Christ đã nhận thấy đoạn này hình dung việc Đức Giê-hô-va hy sinh Con của Ngài và rồi nhận con lại bằng sự phục-sinh. Đúng vậy, “Đức Chúa Trời yêu-thương thế-gian (loài người), đến nỗi đã ban Con một của Ngài, hầu cho hễ ai tin Con ấy không bị hư-mất mà được sự sống đời đời”. (Giăng 3:16).

⁴ Vậy trong hình ảnh tiên-tri này Áp-ra-ham hình bóng Giê-hô-va Đức Chúa Trời, và Y-sác—một thanh niên đã có thể cưỡng lại người cha già 125 tuổi—là hình bóng cho Giê-su Christ, đấng đã sẵn lòng hy sinh sự sống làm người của mình để làm giá chuộc. (Hê-bơ-rơ 7:27; 10:12).

5. Điều gì được tiết lộ trong giao-ước của Đức Chúa Trời với Áp-ra-ham về dòng-dõi đã hứa ở Sáng-thế Ký 3:15?

⁵ Vì đức-tin lớn của Áp-ra-ham, Đức Giê-hô-va đã lập một giao-ước với ông và giao-ước ấy có hiệu lực kể từ năm 1943 trước kỷ-nguyên chung (Sáng-thế Ký 12:4, 7; Ga-la-ti 3:17). Độ 50 năm sau, khi nhìn thấy đức-tin vững vàng của Áp-ra-ham, thể hiện trong trường hợp liên quan đến Y-sác, Đức Giê-hô-va lập lại và làm lớn thêm lời hứa về giao-ước đã được ghi trong Sáng-thế Ký đoạn 22. Đoạn này cho thấy giao-ước với Áp-ra-ham đó cung cấp chi tiết về những ý định tuyệt diệu của Đức Giê-hô-va, đồng thời cho biết dòng-dõi được hứa ở vườn Ê-đen sẽ xuất hiện trên đất với tư cách là con cháu của Áp-ra-ham, dòng-dõi này gồm nhiều người (con số chính xác lúc đó chưa được tiết lộ) sẽ cả thắng trên các kẻ thù, và sau hết chính sẽ bởi dòng-dõi này mà tất cả các dân tộc trên đất sẽ được ban phước. (Sáng-thế Ký 3:15).

Nhận diện Dòng-dõi của Áp-ra-ham

6, 7. a) Theo Kinh-thánh ai là dòng-dõi chính của Áp-ra-ham? b) Làm thế nào chúng ta biết là có một dòng-dõi phụ của Áp-ra-ham? c) Con số chính-xác được tiết lộ khi nào và là bao nhiêu?

⁶ Tất cả chi tiết của lời hứa đó rất lợi ích cho những ai có cùng niềm tin như Áp-ra-ham và muốn được Đức Giê-hô-va ban phước (Rô-ma 4:16). Ai là dòng-dõi chính của Áp-ra-ham bởi đó tất cả các dân tộc sau này sẽ được ban phước? Sứ-đồ Phao-lô cho biết dòng-dõi chính này là đấng Christ (Ga-la-ti 3:16).

⁷ Hơn nữa vì Đức Giê-hô-va đã hứa với Áp-ra-ham sẽ làm dòng-dõi của ông thêm nhiều, vậy những ai sẽ thuộc phần phụ của dòng-dõi Áp-ra-ham? Ai sẽ là “kẻ kế tự theo lời hứa,” “kẻ đồng kế tự” với dòng-dõi chính là đấng Christ? (Ga-la-ti 3:29; Rô-ma 8:17). Khoảng 2.000 năm qua, ngay cả con số những người thuộc dòng-dõi phụ của Áp-ra-ham cũng chưa được biết, như là “sao trên trời” hay là “cát bờ biển”. Mãi đến cuối thế-kỷ thứ nhất kỷ-nguyên chung, sứ-đồ Giăng đã nghe “số người được đóng ấn là: mười bốn vạn bốn ngàn người được đóng ấn từ trong các chi-phái dân Y-sơ-ra-ên” (Sáng-thế Ký 22:17; Khải-huyền 7:4).

8. Những người Do-thái cắt bì đã có cơ hội đặc biệt nào?

⁸ Tuy nhiên từ đám người nào mà số 144.000 “con-cái của Y-sơ-ra-ên” sẽ được chọn và đóng ấn? Nếu có đủ những người Y-sơ-ra-ên xác thịt chịu theo giao-ước luật pháp tức như là “thầy-giáo đặng dẫn đến đấng Christ (dòng-dõi chính của Áp-ra-ham)” thì họ có thể hợp thành toàn thể số 144.000 người của dòng-dõi phụ của Áp-ra-ham và như thế sẽ thành “một nước thầy tế-lễ, cùng một dân-tộc thánh” (Ga-la-ti 3:24; Xuất Ê-díp-tô Ký 19:5, 6). Nhưng có đủ người chứng minh được họ là con cái thật sự của Áp-ra-ham, “cha(của)hết thảy những kẻ tin” không? (Rô-ma 4:11).

9. Giăng Báp-tít chứng tỏ như thế nào rằng dòng-dõi thiêng-liêng của Áp-ra-ham sẽ không nhất thiết chỉ gồm những người Do-thái?

⁹ Ngay từ trước khi Giê-su bắt đầu chức vụ trên đất, Giăng Báp-tít đã cảnh cáo những nhà lãnh-đạo tôn-giáo Do-thái mà rằng: “Đừng tự khoe rằng: Áp-ra-ham là tổ chúng ta; vì ta nói cho các ngươi rằng Đức Chúa Trời có thể khiến đá nầy sanh ra con-cái cho Áp-ra-ham được. Bây giờ cái búa đã để kề rễ cây; vậy hễ cây nào không sanh trái tốt, thì sẽ phải đốn và chụm” (Ma-thi-ơ 3:9, 10). Đến thời của Phao-lô, cách khôn-ngoan lạ lùng mà Đức Giê-hô-va sẽ dùng để cung cấp đầy đủ số người thuộc dòng-dõi phụ của Áp-ra-ham đã được cho biết (Rô-ma 16:25-27). Phao-lô giải thích chi tiết về vấn đề này trong lá thư gửi cho người thành Rô-ma.

Lá thư của Phao-lô gửi cho người Rô-ma

10. Những người Do-thái xác thịt đã tin tưởng lầm lạc điều gì?

¹⁰ Người Do-thái thời đó rất quan tâm đến việc họ là dân được chọn bởi Đức Chúa Trời. Về từ ngữ “dân được chọn” cuốn Bách-khoa Tự-điển Do-thái Giản-lược (The Concise Jewish Encyclopedia) viết: “Từ ngữ này bày tỏ sự tin tưởng rằng người Do-thái có một liên lạc đặc biệt với Đức Chúa Trời. Ý tưởng này được căn cứ trên giao ước với Áp-ra-ham”. Người Do-thái hãnh diện là con cháu của Áp-ra-ham và tin rằng họ là dòng-dõi bởi đó mà tất cả các dân-tộc sẽ được ban phước, và họ có thể được xưng công-bình trước mặt Đức Chúa Trời bằng cách thực hành theo giao ước Luật-pháp (Giăng 8:33, 39; Rô-ma 9:31, 32; 10:3, 4; 11:7).

11, 12. a) Lúc sứ-đồ Phao-lô viết thư cho người Rô-ma, tình trạng hội-thánh ở Rô-ma như thế nào? b) Tại sao sứ-đồ Phao-lô viết thư đến những người tín-đồ đấng Christ Do-thái và dân ngoại ở Rô-ma?

¹¹ Sứ-đồ Phao-lô viết cho hội-thánh tín đồ đấng Christ ở thành Rô-ma để phản đối ý tưởng trên. Một số người Do-thái ở Rô-ma đã trở thành tín-đồ đấng Christ, nhưng phần đông từ chối không tin Giê-su là Đấng Mê-si. Hội-thánh tín-đồ đấng Christ ở Rô-ma cũng gồm có nhiều người không phải là người Do-thái.

¹² Bởi những lý do khác nhau người Do-thái và dân ngoại đều có cảm tưởng mình là hơn người: người Do-thái nghĩ rằng họ là chính gốc từ Áp-ra-ham, còn người dân ngoại thì nghĩ họ được đặc quyền nhận vào giao-ước với Áp-ra-ham bởi vì có những người Do-thái thiếu lòng tin. Phao-lô đã cố tìm cách thuyết phục các tín-đồ đấng Christ gốc người Do-thái cũng như gốc người dân ngoại rằng họ được xưng công-bình trước Đức Chúa Trời ấy là bởi vì họ tin vào đấng Christ chứ không phải do việc làm của họ (Rô-ma 3:21-27). Mục tiêu của Phao-lô khi viết bức thư là nhằm khuyến khích anh em tín-đồ đấng Christ có sự đoàn-kết và sanh ra nhiều bông trái để làm vinh hiển Đức Giê-hô-va bởi phương cách tuyệt diệu mà Ngài làm ứng nghiệm lời hứa trong giao-ước với Áp-ra-ham.

Một cây Ô-li-ve Tượng-trưng

13. Tại sao Phao-lô buồn rầu và ông dùng cây ô-li-ve để diễn tả điều gì?

¹³ Sứ-đồ Phao-lô bày tỏ sự buồn rầu rằng: “Những kẻ bởi Y-sơ-ra-ên sanh-hạ, chẳng phải vì đó mà hết thảy đều là người Y-sơ-ra-ên” và nói: “cũng không phải vì là dòng-dõi của Áp-ra-ham thì hết thảy đều là con-cái người (thuộc dòng-dõi thiêng-liêng của Áp-ra-ham)”. Sau đó Phao-lô dẫn chứng cách Đức Giê-hô-va “sanh ra con cháu cho Áp-ra-ham” (Rô-ma 9:1, 2, 6, 7). Để diễn tả cách nào giao-ước Áp-ra-ham sẽ cung cấp đầy đủ các thành viên của dòng-dõi thiêng-liêng theo lời hứa, Phao-lô dùng hình ảnh của một cây ô-li-ve đã được trồng một cách đặc biệt. (Xin đọc Rô-ma 11:13-26).

14. Ai là rễ của cây ô-li-ve tượng-trưng đó và đoạn Kinh-thánh nào chứng tỏ điều ấy?

¹⁴ Phao-lô đề cập đến rễ cây trước khi nói đến chính cái cây, và ông nói cái “rễ là thánh” (Rô-ma 11:16). Giê-hô-va Đức Chúa Trời là “Đấng Thánh” (Ô-sê 12:1). Ngài thường được gọi là “Đấng Thánh của Y-sơ-ra-ên”, đặc biệt trong cuốn sách Ê-sai (Ê-sai 10:20; 29:19; 60:9). Sứ đồ Phi-e-rơ có lời khuyên cho những tín-đồ đấng Christ được xức dầu mà rằng: “Như Đấng gọi anh em là thánh, thì anh em cũng phải thánh trong mọi cách ăn-ở mình” (I Phi-e-rơ 1:15, 16). Giê-hô-va Đức Chúa Trời, Đấng lớn hơn Áp-ra-ham, là rễ của cây ô-li-ve tượng-trưng.

15. a) Đức Giê-hô-va là rễ của Y-sơ-ra-ên như thế nào? b) Ai là thân cây của cây ô-li-ve tượng-trưng và tại sao?

¹⁵ Như tộc-trưởng Áp-ra-ham là rễ của nước Y-sơ-ra-ên, cũng vậy Đức Giê-hô-va ban sự sống cho Y-sơ-ra-ên thiêng-liêng. Như 12 chi-phái Y-sơ-ra-ên đều do Áp-ra-ham mà ra qua con trai ông là Y-sác, rồi qua Gia-cốp và 12 tộc-trưởng, thì 12 chi-phái tượng trưng của Y-sơ-ra-ên thiêng-liêng cũng do Đức Giê-hô-va mà ra qua đấng lớn hơn Y-sác tức Giê-su Christ. Vậy Giê-su, dòng-dõi chính của Áp-ra-ham được tượng-trưng bởi thân của cây ô-li-ve (Ga-la-ti 3:16). Đức Giê-hô-va là rễ cây, đã sản-xuất ra đủ số các phần-tử của dòng-dõi phụ qua Con Ngài là Giê-su Christ (Ga-la-ti 3:29). Nhưng thế nào hay bằng cách nào Đức Giê-hô-va sẽ đạt được đủ số cần-thiết của những cành tượng-trưng?

Vài cành bị chặt đi, cành khác được ghép vào

16. Điều gì là “sự mầu-nhiệm” mà sứ-đồ Phao-lô nói đến trong Rô-ma 11:25 và Ê-phê-sô 3:3-6?

¹⁶ Phao-lô tiếp tục giải-thích sự xếp đặt kỳ-diệu này. Ông viết: “Vả, hỡi anh em, tôi không muốn anh em chẳng biết sự mầu-nhiệm này, e anh em khoe mình khôn-ngoan chăng: ấy là vì một phần dân Y-sơ-ra-ên đã sa vào sự cứng lòng, cho đến chừng nào số dân ngoại nhập vào được đầy đủ; vậy thì (tiếng Hy-lạp, kai houˈtosa) cả dân Y-sơ-ra-ên sẽ được cứu” (Rô-ma 11:25, 26; so sánh với Ê-phê-sô 3:3-6). Đức Giê-hô-va sẽ “sanh con cháu cho Áp-ra-ham” bằng cách chấp nhận những người dân ngoại vào dòng-dõi phụ của Áp-ra-ham cho đủ số hay là “con số đầy đủ của dân ngoại”. Bằng cách bày tỏ “đức-tin của Áp-ra-ham”, con số giới hạn thuộc dân ngoại này sẽ chứng tỏ họ là những người Do-thái thiêng-liêng, một phần của Y-sơ-ra-ên thiêng-liêng, “dân Y-sơ-ra-ên của Đức Chúa Trời” (Rô-ma 4:16; 2:28, 29; Ga-la-ti 6:15, 16).

17. a) Sứ-đồ Phao-lô diễn tả một điều khác thường nào? b) Cành bị chặt đi hình dung ai và cành cây ô-li-ve hoang được ghép vào thì hình dung ai? c) Thí dụ này đã vạch trần điều gì về những người Do-thái kiêu-căng và ngạo-mạn?

¹⁷ Phao-lô dùng một phương-pháp trồng trọt khác thường để diễn tả cho chúng ta cách Đức Chúa Trời hoàn thành sự “mầu-nhiệm” này. Phao-lô biết rõ phương-pháp thông thường là ghép nhánh của một cây giống vào một thân cây hoang, để làm cho cây sinh trái. Ông viết cho các tín-đồ thuộc gốc dân ngoại rằng họ đã được tháp vào cây ô-li-ve “tốt nghịch tánh” (Rô-ma 11:24). Như vậy ông đã so sánh dân ngoại được nhận vào giao-ước Áp-ra-ham như những nhánh của một cây ô-li-ve hoang đã được ghép vào thân của “cây ô-li-ve tốt”. Họ thay thế những cành thật đã bị chặt đi hình dung cho những người Do-thái xác thịt không được chấp nhận bởi sự thiếu đức-tin của họ (Rô-ma 11:17, 19, 20, 24). Thí-dụ lạ lùng này vạch trần một cách rất rõ ràng sự kiêu-căng và ngạo-mạn của những người Do-thái thiếu đức-tin, họ đã coi dân ngoại như hòn đá không có sự sống, hay không có khả năng sinh trái tốt cũng như cành ô-li-ve hoang vậy. Điều này xác quyết rằng Đức Giê-hô-va có quyền-lực để “khiến từ đá này sanh ra con cái cho Áp-ra-ham được”, cũng như Giăng Báp-tít đã báo trước. (Lu-ca 3:8).

18. a) Điều gì đã xảy ra trong năm 36 tây-lịch, nhưng có cành bị chặt nào được ghép lại vào cây giao-ước Áp-ra-ham không? b) Làm thế nào Phao-lô khuyến khích sự đoàn-kết trong hội-thánh tín-đồ đấng Christ?

¹⁸ Tuy nhiên, các tín-đồ đấng Christ thuộc gốc dân ngoại mà đã được “ghép nghịch với lẽ tự nhiên” (NW) vào cây giao-ước Áp-ra-ham với tư cách là một phần của dòng-dõi thiêng-liêng không có lý-do nào để tự cao hơn những người Do-thái. Phao-lô giải thích: “Về phần họ (những người Do-thái) nếu không ghì mài trong sự chẳng tin, thì cũng sẽ được tháp, vì Đức Chúa Trời có quyền lại tháp họ vào” (Rô-ma 11:23). Một số ít những người Do-thái xác thịt đã nhận dòng-dõi chính (Giê-su) và trở thành những cành vĩnh-viễn của cây tượng trưng (Rô-ma 9:27; 11:5). Nhưng phần đông người Do-thái đã bị chặt đi khỏi cây giao-ước Áp-ra-ham trong năm 36 kỷ nguyên chung vào cuối tuần thứ 70 được báo trước bởi Đa-ni-ên (Đa-ni-ên 9:27)b. Tuy nhiên, sau đó một số người Do-thái đã được tháp lại “vào chính cây ô-li-ve mình” vì đã tin vào Đấng Mê-si Giê-su, dòng-dõi chính của Áp-ra-ham (Rô-ma 11:24; Công-vụ các Sứ-đồ 13:5, 42, 43; 14:1). Bằng cách giảng rõ những điều này, Phao-lô khuyến khích sự đoàn-kết giữa các tín-đồ đấng Christ được xức dầu vì tất cả đã “có phần về nhựa và rễ” qua lòng “nhơn từ của Đức Chúa Trời” (Rô-ma 11:17, 22).

Một cây ô-li-ve đầy đủ và sai trái

19. Giao-ước Áp-ra-ham dần dần sinh ra dòng-dõi thiêng-liêng thế nào để “cả Y-sơ-ra-ên” đều được cứu?

¹⁹ Qua nhiều thế kỷ, và nhất là trong thời kỳ sau rốt này, những người khác thuộc gốc Do-thái và gốc dân ngoại cũng được ghép vào cây ô-li-ve tượng-trưng. Như vậy giao-ước Áp-ra-ham đã sanh ra “đủ số” những người gốc Do-thái và gốc dân ngoại cần thiết để hợp thành dòng-dõi thiêng-liêng đầy đủ. “Vậy thì cả dân Y-sơ-ra-ên sẽ được cứu”, không phải dân Do-thái xác thịt nhưng những người “Y-sơ-ra-ên thật”, 144.000 người của Y-sơ-ra-ên thiêng-liêng. (Rô-ma 11:12, 25, 26; 9:6-8; Khải-huyền 7:4).

20, 21. a) Sự ứng nghiệm phần quan trọng nhất của giao-ước Áp-ra-ham khiến chúng ta phản ứng ra sao? b) Bài tới sẽ bàn đến vấn đề gì?

²⁰ Đức Giê-hô-va đã làm ứng nghiệm một cách tuyệt diệu phần quan trọng nhất của giao-ước với Áp-ra-ham bằng cách tạo nên thân cây và số cành đầy đủ của cây tượng-trưng, việc này phải khiến chúng ta ngạc nhiên thán phục, Như Phao-lô, chúng ta cũng nên kêu lên: “Ôi! sâu-nhiệm thay là sự giàu-có, khôn-ngoan và thông-biết của Đức Chúa Trời! Sự phán-xét của Ngài nào ai thấu được, đường-nẻo của Ngài nào ai hiểu được! Vì, ai biết ý-tưởng Chúa, ai là kẻ bàn-luận của Ngài? Hay là ai đã cho Chúa trước, đặng nhận lấy điều gì Ngài báo lại? Vì muôn vật đều là từ Ngài, bởi Ngài, và hướng về Ngài. Vinh-hiển cho Ngài đời đời vô-cùng! A-men” (Rô-ma 11:33-36).

²¹ Nhưng thí dụ của cây ô-li-ve được ghép có thể cho chúng ta những bài học thiết thực nào, cho cả cành tượng-trưng (tín-đồ đấng Christ được xức dầu) và những người khác bây giờ được ban phước qua dòng-dõi sanh ra bởi cây giao-ước Áp-ra-ham? Những vấn đề này sẽ được bàn đến trong bài kỳ tới.

[Chú thích]

Bạn có hiểu rõ những điểm chính này không?

□ Giao-ước Áp-ra-ham gồm có lời hứa nào?

□ Ai là dòng-dõi chính và ai là dòng-dõi phụ?

□ Hãy chỉ định các phần sau đây của cây ô-li-ve tượng-trưng gì?

—rễ cây

—thân cây

—các nhánh bị chặt

—các nhánh còn sót lại trên cây hay được tháp lại

—các nhánh được ghép vào lấy từ cây ô-li-ve hoang

□ “Sự mầu-nhiệm” được Phao-lô đề cập trong Rô-ma 11:25 là gì?

□ Tại sao cây ô-li-ve tượng trưng đã được đầy đủ và sai trái?

[Biểu đồ/​Hình nơi trang 21]

(Để có thông tin đầy đủ, xin xem ấn phẩm)

CÂY Ô-LI-VE TƯỢNG-TRƯNG—Mẫu tượng-trưng Sự thật

CÀNH CÂY

12 chi-phái Y-sơ-ra-ên

144.000 người Y-sơ-ra-ên thiêng-liêng (dòng-dõi phụ)

THÂN CÂY

Y-sác, Gia-cốp và 12 tộc-trưởng

Đấng Mê-si Giê-su (dòng-dõi chính)

RỄ CÂY

Áp-ra-ham

Đức Giê-hô-va