MUTAKIHEKE WAAMINI WAYA
‘Owo Ahikhalihiwa Naxariya Mwaha wa Sowira Sawe’
NKAHAYA muupuwele ela: Rahabi onniweha ota wa ejanela awe voosisu vaavo waarya wa nsuwa onimwaleela aya epooma ya oYerikho. Owo onnaaweha anakhotto athukumanne a Isarayeli. Nto vaavo anipacerya aya orukurerya epooma ele ikwaha soovirikana, onyakula wa malope wala mapetta onniiweya ikwaha sinceene.
Rahabi aakhala oYerikho. Owo aanisuwela iphiro sa epooma ele, inupa saya, imerkaatu ni ilooja saya. Nave owo aanaasuwela atthu a epooma ele oratteene. Nto aaniweha wira atthu oYerikho yaanitepa woova, vaavo mahiku yaavira aya, ni aIsarayeli yaavikaniha aya opaka yoolema aya yootikiniha, eyo piiyo, orukurerya epooma ele, khuta nihiku ekwaha emosa. Masi vaavo onyakula wa malope waatepa aya wiiweya mpooma mme, Rahabi khoova etthu ni oxanka ntoko atthu a nloko nawe.
Rahabi aaniweha vaavo anakhotto a Isarayeli yaapacenrye aya orukurerya muttetthe wa oYerikho nihiku na neethanu nenli. Okathi omosaru, owo aahaaweha alipa a mukuttho yoopaka malope, ni akuxale ene nivuku nowataana nenlo naataphulela wira Yehova Muluku, aari ni atthu awe. Nkahaya mmuupuwele Rahabi ovarenle ene mukhoi wooxeerya yoowo aathomeyale awe vajanelani, yoowo wooneya saana mpantta mukina wa exiri yuulupale ya oYerikho. Mukhoi owo wooxeerya, waanimuupuxerya Rahabi wira owo ni emusi awe yaarowa woopowa okathi epooma ele yaarowa aya onyaanyiwa. Niireke Rahabi aari namavariha? Mmoonelo wa Yehova, nnaari. Owo aanimoona Rahabi ntoko muthiyana owaamini vanceene. Nkahaya nuupuwelele sowiiraneya sa Rahabi wira niwehe ele ekhanle ahu oowiixutta voohimya sa yena.
RAHABI, NAMARARUWA
Rahabi aari namararuwa. Mukhalelo owo wanaaxankiha asomi akina a myaha sa Biibiliya a khalai, nto anoona oreerela ohimya wira owo aari mutthu owaakhela aletto paahi. Masi, Biibiliya onnihimya saana ni khonivitha ekeekhai. (Yoxuwa 2:1; aHéberi 11:31; Yakobo 2:25) Woonasa wene, oraruwa khahiyo waari wootthekeya mmoonelo wa aKanani. Nnaamwi atthu oKanani yeemererya mweettelo ole, waaniheryasa, Rahabi aahisuwela wira ele yaavara awe yaari etthu yoohiloka. (aRoma 2:14, 15) Rahabi aanuuliwa muru mwaha wa mweettelo awe. Waaniheryasa, ntoko anamunceene olelo-va, owo aanoona wira ele yaavara awe, yaari etthu yoohiloka masi khaarina moota mukina wira okhaliherye emusi awe.
Moohaaniherya, Rahabi aaniphavela okumi wooloka. Elapo awe yaahisareya otakhala, mweettelo woohiloka ohela muhina orupihana amusiru, ni orupihiwa inama. (Onamukuttho 18:3, 6, 21-24) Mweettelo owo woohiloka, waanikumiheriwa vanci ni itiini sowootha. Inupa sa okokhoreliwa amuluku owootha, saanikumiherya mweettelo wa onamuttompe. Nave-tho okokhoreliwa wa Bayali ni Molokhi waanihela muhina opahiwa wa anamwane ntoko mukuttho.
Yehova aaniweha itthu sotheene saapakiwa oKanani. Tthiri, mwaha wa itthu sootakhala saapakiwa oKanani, Yehova aahihimya so: ‘Elapo eyo yoravihiwa mwikho; tivó miyo kinimwahukhumu atthu awo mwaha wa sotakhala saya: kinowomola mulaponi mwaya’. (Onamukuttho 18:25) Nto yaataphulela-ni ‘wahukhumu’ atthu mwaha wa sotakhala saya? Yooleiherya ya Muluku wa aIsarayeli yaahimya so: “Apwiya Muluku anyu anowomola atthu awo vakhani vakhani”. (Otumererya 7:22) Ohiya-vo, khalai ohinatthi ophiya okathi owo, Yehova aahileiherya ovaha elapo eyo osuulu wa Abrahamu; nto Muluku khonootha.—Tito 1:2; Maphattuwelo 12:7.
Masi-tho, Yehova aahihimya wira maloko makina oKanani yaahaana omala-malihiwa. (Otumererya 7:1, 2) Okhala wira Yehova ti ‘Namalumelela a elapo yothene’, owo aahitokosa mirima sa khula mutthu ni khuweha wira awo yaari ootepexa otakhala. (Maphattuwelo 18:25; 1 Wahala 28:9) Nto Rahabi oonela sai okhala epooma yeeyo yaarowa opwetexiwa? Nkahaya nuupuwele moota owo saakhanle awe vaavo anakhotto a Isarayeli yaatepa aya waattamela. Owo aahiiwa wira Muluku a aIsarayeli aahiwoopola atthu awe okhuma elapo yeeyo yaahaaxiwa aya, ni aahaaxintta anakhotto a wEjiitu, yaawo yaari ootepexa owerya a okathi ole. Vano, aIsarayeli yaahanle vakhaani opwetexa oYerikho! Masi, atthu a epooma ele, yaanivikaniha otakhala. Ti maana aya Biibiliya onihimya awe wira atthu oKanani ‘khiyamwìwelenle Muluku’.—aHéberi 11:31.
Rahabi khaalikana ni atthu akina. Owo aahiiwa itthu voohimya sa aIsarayeli ni Muluku aya, Yehova. Tthiri, Yehova khaalikana ni amuluku a oKanani! Owo aari Muluku aakhaliherya atthu awe, ohiya waahaaxa; nave aaniwiixuttiha mweettelo wooloka, ohiya onanariha makhalelo ooloka. Owo aanaavaha efaita athiyana, ni khaawoonela ntoko etthu epakeliwe orupihiwa paahi, opakeliwa nakoso ni orumeeliwa okathi wa okokhoreliwa amuluku eethiru. Nto vaavo Rahabi aasuwenle awe wira aIsarayeli yaahilapuwa muro Yordani ni yaahala vakhaani otuphela oYerikho, waaniheryasa owo aahixanka vanci vaavo aasuwenle awe ele yaarowa owiiraneela atthu a nloko nawe. Niireke Yehova aanimoona Rahabi ni aahinwehana mikhalelo sooloka?
Olelo-va, ahaavo atthu anceene ntoko Rahabi. Awo annipaka itthu soohiloka seiyo siniwiiriha okhalana mweettelo onaariipiha murima, wiixoona ohikhalana efaita ni ohooneliwa vatthu. Yowiiraneya ya Rahabi enninikhaliherya wuupuwela wira khuuvo mutthu ohinooneya vamaithoni va Muluku. Hata okathi nintteettheya ahu vanci, “Muluku khankhala ottaiwene ni hiyo”. (Miteko 17:27) Owo ori vakhiviru wa ale animwaamini, ni onniphavela waavaha yoolipelela. Niireke Rahabi aahipaka eyo?
OWO AAHIWAAKHELA ALIPA OOHOTTELA ELAPO
Nihiku nimosa, aIsarayeli ahinatthi orukurerya epooma ya oYerikho, vatthokoni va Rahabi yaahiphiya alopwana anli ootikiniha. Alopwana awo yuupuwela wira khiyaarowa wooniwa, masi anamunceene a epooma eyo yuulupale yaari oowehaweha wira yaavare anamahottela ookhuma wIsarayeli. Nto mowaakuveya Rahabi aahisuwela etthu yaaphavela aya axilopwana ale. Okhala wira Rahabi aari namararuwa, moohaaniherya owo aamakela owaakhela alopwana ahaasuwela awe; masi axilopwana ala anli yaaphavelasa opuro woorupa paahi, ohiya etthu ekina.
Tthiri, alopwana awo anli, yaari anamahottela a Isarayeli. Mukhulupale aya Yoxuwa, aahaaruma wira yawehe akhala wira atthu oYerikho yaari aikuru wala ootteettheya. Ela yaari epooma yoopacerya ya oKanani yeeyo aIsarayeli yaarowa aya opwetexa; woonasa wene, ela yaari epooma yootepexa owerya. Yoxuwa aaphavela osuwela ele owo ni anakhotto awe yaarowa aya ophwanya. Nto moolakela, anamahottela ale yaahithanla omaka enupa ya Rahabi. Omaka vatthokoni va namuttompe, wamwaakhaliherya ohisuweliwa. Waaniheryasa, anamahottela ale yaanilipelela wiiwa etthu akhala wira mutthu mukina oohikhalana ephoole aamulavula voohimya sa aIsarayeli.
Biibiliya onihimya wira Rahabi “ahavaha opuro aYuda òwehaweha”. (Yakobo 2:25) Nnaamwi Rahabi ahaasuwela saana elapo yaakhuma aya anamahottela ale ni ele yaaphavela aya, owo aahiweemererya omaka owannyawe. Waaniheryasa, aalipelela wiixutta itthu sikina sa Muluku aya, Yehova.
Masi, moohipisa, mwene oYerikho aahaaruma anamitthaka! Atthu anceene a epooma ele yaahiiwa wira Rahabi aahiwaakhela anamahottela. Nto Rahabi aarowa opaka exeeni? Niireke waakhapelela anamahottela ala, khiwaarowa okumiherya maxakha okumi awe ni emusi awe? Wala atthu oYerikho khiyaarowa omookottha Rahabi ni emusi awe yotheene mwaha wa waakhapelela awanani? Mwa mpantta mukina, Rahabi aahisuwela vano wira alopwana ale yaari anaIsarayeli. Nto akhala wira owo aanisuwela wira Yehova aari Muluku ooloka waavikana amuluku oYerikho, yowiiraneya ela yaahimwiiriha omwaamini ni omurumeela Yehova.
Nnaamwi Rahabi ahaarina okathi munceene wira uupuwele, owo aahipaka etthu moolipa murima ni mowaakuveya. Nto, owo aahaavitha alopwana awo vataratoni va empa awe, aatthunyelelaka ni malaxi yuukenle awe vaavo. Nuumala-vo ahaahimeerya anamitthaka yaarummwale ni mwene wira: “Tthiri awo yarwiye vaté vaka: nto miyo nkasuwenle wakhumaya. Vavo vailalyaya, vatthukiwaya mikhora sa muttetthe, awo yahirowasa. Nkisuwenle okelenlyaya. Mwatthimakeleke nananoru: munimwaphwanya”. (Yoxuwa 2:4, 5) Nkahaya muupuwele oweha ithoi sa anamitthaka ale oonanariwa a mwene. Niireke Rahabi aahiikoha akhala wira anamitthaka awo yaarowa wuupuwela wira murima awe waari woohiloka?
Palano awe aahikhumela saana! Anamitthaka yaahitthimaka arowaka opuro woolapuwa wa muro Yordani. (Yoxuwa 2:7) Waaniheryasa, okathi owo Rahabi aahiittha iphumu moohakalala. Opakaka etthu yookhweya, owo aahaathoonyerya ephiro yoohiloka anamitthaka ale ootakhala yahaareerela oleeliwa ekeekhai; masi aahaasuka arumeyi a Yehova.
Nto mowaakuveya, Rahabi aahirowa vataratoni ni aahaahimeerya anamahottela a Isarayeli etthu yaapanke awe. Nave-tho, owo aahaaleela wira atthu a nloko nawe khiyaarina nlipelelo ni yaaniwoova aIsarayeli vanceene. Ihapari iyo saahaatteeliha murima vanci anamahottela ale. Atakhali ale oKanani yaanithukumela yoovaka owerya wa Muluku a Isarayeli, Yehova! Moottharelana, Rahabi aahooniherya waamini, nimphavela ahu otakiha, vaavo aalavunle awe so: Yehova “Muluku anyu ti Muluku osulu wu wirimu ni vathí-va”. (Yoxuwa 2:11) Itthu aiwale awe voohimya sa Yehova, saahimwiixuttiha wira Muluku a Isarayeli taareerela omuroromela. Owo aahimwaamini Yehova.
Rahabi aanikupali wira Yehova aamwaakhaliherya aIsarayeli wira axintte oYerikho. Nto owo aahixonttela omoreliwa ikharari wira owo ni amusi awe ahiiviwe. Nto anamahottela ale yaaheemya yooveka ya Rahabi. Masi yaahimuleela wira owo aahaana osuka esiiri, ni othomeya mukhoi wooxeerya vajanelani vawe wira anakhotto aIsarayeli amukhapelele owo ni emusi awe.—Yoxuwa 2:12-14, 18.
Niireke ninniixutta etthu voohimya sa waamini wa Rahabi? Aayo. Biibiliya onihimya wira ‘wamini onkhala wiwaka ehapari yorera’. (aRoma 10:17) Rahabi aahiiwa ihapari soororomeleya voohimya sa owerya ni exariya ya Yehova Muluku. Nto eyo yaahimwiiriha omwaamini ni omuroromela Yehova. Olelo-va, ninnisuwela itthu sinci voohimya sa Yehova. Niireke ninniphavelasa omusuwela Yehova ni omwaamini nittharihelaka ele eniixutta ahu mBiibiliyani?
EPOOMA YOOWERYA ENNIPWETEXIWA
Attharaka miruku sa Rahabi, anamahottela ale anli yaahikhuruwela ota wa ixiri sa muttetthe arumeelaka mukhoi aathomeyale awe vajanelani, nto anatthyawela omwaako. Yaahikhala makhuku manceene epantte enikela epheyo wa oYerikho, weiwo alopwana ale yaipithale aya. Nto yaahikhala weiwo mpakha ophiya okathi yoona aya wira vaanireerela otthikela opuro yaathukumanne aya aIsarayeli wira yaahimeerye ihapari sooreera yaaleeliwe aya ni Rahabi.
Muhoolo mwaya, moohaaniherya atthu oYerikho yaahoova vanci okathi yaiwale aya wira mootikiniha Yehova aahikawanya muro wa oYordani, owiirihaka aIsarayeli olapuwa muro ole inawu saya sihinanne. (Yoxuwa 3:14-17) Ihapari iyo isya saahimwiiriha Rahabi okupali wira omwaamini wawe Yehova waari wooloka.
Vanonto, waahiphiya okathi aIsarayeli yaarukurerya aya oYerikho: mahiku 6, khula nihiku ekwaha emosa. Masi, nihiku na neethanu nenli, naari noovirikana. Ntoko sihimmwale aya wanipacerya wa mwaha ola, orukurerya iwo waapacerya nsuwa nikhumaka. Nto nuumala anakhotto orukurerya epooma eyo ekwaha emosa, yaanivikaniha opaka etthu emosaru mahiku 6. (Yoxuwa 6:15) Exeeni aIsarayeli yaapaka aya?
Nto nihiku na neethanu nenli, nuumala orukurerya epooma ikwaha 7, anakhotto a Isarayeli yaaheemela. Alipa a mukuttho yaahimaaliha malope. Nave atthu otheene yaahimaala. Nto atthu oYerikho yaahoova vanceene. Nuumala anakhotto a Isarayeli orummwa ni Yoxuwa, yaahipacerya okhuwela ni woopa elulu ya ekhotto. Niireke alipa oowehaweha yaahiwela vaxirini va epooma yuupuwelaka wira enamuna eyo ya ekhotto yaari yoohikhalela? Akhala wira ti siiso, awo khiyuupuwenle mwa okathi munceene. Maana ixiri soolipa sa oYerikho saahipacerya ottikinyeya, ophomowa, ophweeya, ni omora! Masi hata vari siiso, exiri emosa yaahivikaniha ohimora, eyo piiyo, enupa ya Rahabi mwaha wa waamini wawe. Nkahaya muupuwele moota aatteeliwe awe murima vaavo aawehale awe wira aahoopoliwa ni Yehova!a Tthiri, emusi awe yaahoopoliwa!—Yoxuwa 6:10, 16, 20, 21.
AIsarayeli yaahimuttitimiha Rahabi mwaha wa waamini wawe. Vaavo yoonale aya wira nuumala opwetexiwa muttetthe wa oYerikho, enupa emosa paahi ti yaavikaninhe weemela, awo yaahisuwela wira Yehova aahimukhaliherya muthiyana ole. Rahabi ni emusi awe, yaahoopowa vaavo Yehova aapwetenxe awe epooma ele yootakhala. Nuuvira ekhotto, Rahabi aaheemereriwa okhala waattamela opuro yaamanke aya aIsarayeli. Moovira wa okathi, Rahabi ahiirela mpantta nloko na aYuda. Owo aahitheliwa ni mulopwana aitthaniwa Salimoni. Nto khumuyara Bowazi, yoowo aari mulopwana oowaamini vanceene. Nave-tho, Bowazi aahimuthela Ruthi oMowabi.b (Ruthi 4:13, 22) Mwene Davidi, ni Yesu Kristu yoowo ori Mesiya, yaari osuulu a emusi eyo yowaamini.—Yoxuwa 6:22-25; Matheyo 1:5, 6, 16.
Yowiiraneya ya Rahabi ennooniherya wira khuuvo mutthu ohirina efaita vamaithoni va Yehova. Owo onnaaweha atthu otheene, onnitokosa mirima sahu, ni onnihakalala vaavo onoona awe wira nookhalana waamini, ntoko waamini wa Rahabi. Waamini wawe waahimwiiriha opaka etthu. Ntoko Biibiliya onihimya awe, owo ‘ahikhalihiwa naxariya mwaha wa sowira sawe’. (Yakobo 2:25) Tthiri, nnimooniherya miruku akhala wira nnootakiha waamini wawe!
[Inoota]
a Ti voohakalaliha osuwela wira Yehova aahittittimiha nivarihano naapanke aya anamahottela ale anli ni Rahabi.
b Wira mwiixutte sikina voohimya sa Ruthi ni Bowazi, moone erevista Owehaweha 1 ya Julyo ni 1 ya Outubro 2012, ekunya, epantte eni: “Mutakiheke Waamini Waya”.
[Elatarato epaaxina 12]
[Elatarato epaaxina 14]
Rahabi aahaavitha arumeyi a Yehova anli vataratoni va empa awe, aatthunyelelaka ni malaxi yuukenle awe vaavo; nnaamwi eyo yaari etthu yowoopiha
[Elatarato epaaxina 13]
Rahabi aahimwaamini Muluku aIsarayeli