A2
Itthu Siri Mbiibiliyani-mu
Biibiliya Soolempwa sa Ekereku sa Ekristau a enkelexi, aakumiheriwe mwaakha wa 1950. Nave Biibiliya oomalela a Biibiliya a Elapo Esya a enkelexi, aakumiheriwe mwaakha wa 1961. Okhuma okathi owo, atthu imilyau sinceene a mattaava anivikana 300, annittottela mureerelo omusoma Biibiliya ola ootaphuleliwa saana ni ookhweya omusoma, yoowo otaphulenle saana Soolempwa Soowaarya sa mattaava orixinaale.
Masi iyaakha iya 50 sivinre, atthu moota anilavula aya wooturukeya. Tivo, Ekomisau ya Alipa Amutaphulenle Biibiliya a Elapo Esya, yooweha wiira ehaana omutaphulela Biibiliya ettharaka moota atthu anilavula aya mahiku ala, wiira yaavare murima atthu awo. Nto, Biibiliya ola, aapakiwa marukunuxo a ilepeliwo ni vokapulaario. Tivonto, mbiibiliyani-mu, sookhala itthu ntoko iya:
Orumeela moolumo a niinaano, ookhweya wintenteri. Moolumo makina a khalai, ntoko ale aniphwanyaneya abiibiliya akina a Emakhuwa, aaranttelihiwa ni moolumo anisuweliwa mahiku ala. Mwa ntakiheryo, nuulumo noowi “ovilela”, pooti atthu akina ohintenteriki saana, yuupuwelaka wiira onihimmwa “mutthu onihaawa mwa okathi munceene”. Masi, onitaphulela mutthu onilakelela wiihiiha. Tivonto, nuulumo noophwanelela ti “opixa murima”. (Akalaasia 5:22) Nave-tho, moolumo a khalai ntoko “xoowa” nimphwanyaneya Aheeperi 4:12, “namuttompe”, niri Yakobo 2:25 ni “onyolo” niri Esaalimu 105:18, aaturukiwa ni moolumo anisuweliwa olelo-va, ntoko “espaata”, “namararuwa” ni “ekwirinti”.
Moolumo a mbiibiliyani atthokiheriwe saana. Moolumo makina aniphwanyaneya abiibiliya akina a Emakhuwa, ikwaha sinceene yaahaana otthokiheriwa wiira mutthu intenteri saana. Mwa ntakiheryo, abiibiliya anceene a Emakhuwa, anirumeela nuulumo noowi “mwiikimanyo”. Masi Biibiliya ola a Elapo Esya onnirumeela nuulumo noowi “mwiri” aahiiso “mwiri wa nihaaxeryo”, wiira aakhaliherye atthu wintenteri wiira Yesu aakhomeliwe vamwirini mmosa woowookololowa, ohiya miri miili soovittana. — Luka 23:33; Afilipi 2:8; Miteko 2:36.
Abiibiliya awo akina a Emakhuwa, annirumeela nuulumo noowi “elapo ya alipa-ookhwa”, aphavelaka ohimya opuro atthu anirowa aya nuumala okhwa. Mwaha wa yeeyo, ale anaasoma abiibiliya awo, khanisuwela mweekeekhai etthu eniiraneya nuumala mutthu okhwa. Awo anniwiiriha atthu wuupuwela wiira nuumala mutthu okhwa, onnitthikela okhala mukumi elapo ekina. Masi Biibiliya ola onnirumeela nuulumo noowi “Mahiye”. Eyo ennaakhaliherya atthu animusoma wintenteri saana etthu eniwiiraneela atthu akhwiiye. — Musuweli 9:10; Wiisuupulula 20:13, 14.
Moolumo anirumeeliwa ni abiibiliya akina, ntoko “munepa” ni “erooho”, yaawo aniwiiriha atthu akina wuupuwela wiira itthu sirina okumi, aahiiso minepa sa atthu akhwiiye, khanirumeeliwa ni Biibiliya ola. Ohiya-vo, annirumeeliwa moolumo ntoko “okumi”, “ikuru”, “ikuru soowaarya”, “ikuru soowaarya sa Muluku” ni inamuna sikina, moovarihana ni etthu enihimmwa opuro owo. — Matheyo 10:28; Yesaya 61:1; Luka 3:22.
Ohiiriha wiira okhweyeke omusoma. Biibiliya ola, masina makina a iliivuru sa mbiibiliyani ni a ilapo, aalokiheriwa ilepeliwo saya, wiira akhweyeke osoma. Mwa ntakiheryo, “Ruthi”, vano ninlepa “Ruti”, “Mothakoni” vano ninlepa “Mammeru”, “Gogi a Magogi” vano ninlepa “Kooki a oMakooki”. — Ezekiyeli 38:2.
Itthu sikina siri mbiibiliyani-mu:
Biibiliya ola orina inoota vakhaani. Inoota iyo siri inamuna iya:
“Aahiiso” Sinooniherya enamuna ekina, etestu ya eheeperi, aramaiko aahiiso ekereku yaakhanle aya ootaphuleliwa, wiira ehimye etthu emosa-ru. — Yooxuuwa 1:8, “vathi-vathi”.
“Aahiiso, woonasa wene” Sinooniherya enamuna ekina, etestu yaakhanle aya ootaphuleliwa, masi mwa enamuna enivirikana ni etthu enihimmwa. — Maphattuwelo 21:6, “anootheyaka ni miyo”; Zakariya 14:21, “mukanaani”.
“Eheeperi, aramaiko, ekereku” Sinooniherya otaphuleliwa nuulumo ti nuulumo wa etestu ya eheeperi, aramaiko aahiiso ekereku, etthu enitaphulela aya nuulumo nimosa na nttaava noopacerya aalempwale awe Biibiliya. — Maphattuwelo 14:14, “mmusi awe”; Okhuma 10:7, “yamukokhorele”.
Etthu enitaphulela aya ni soohimmwa sikina Ele enitaphulela aya masina (Maphattuwelo 3:17, “Adamu”; Okhuma 15:23, “oMara”); itthu sikina sinihimmwa sa miphimo ni mitita (Maphattuwelo 6:15, “imeeturu”); moolumo anikhaliherya omusuwela mutthu ene onilavuliwa (Maphattuwelo 38:5, “owo”); itthu sinikhaliherya siri Apentise ni Moolumo Ootthokiheriwa. — Maphattuwelo 37:35, “Mmahiye”; Matheyo 5:22, “oGehena”.
Epantte yoopacerya ya Biibiliya ola, onniphwanyaneya mpantta oni: “Masu Oopacerya a Nuulumo na Muluku”. Emalaka-ru eliivuru yookiserya ya mbiibiliyani, enniphwanyaneya “Elista ya Iliivuru sa Biibiliya”, “Intise a Moolumo a Mbiibiliyani” ni “Moolumo Ootthokiheriwa a Mbiibiliyani”. Moolumo Ootthokiheriwa annimukhaliherya ole onimusoma Biibiliya, oweha moota moolumo kamosa-kamosa a mbiibiliyani anirumeeliwa aya. Apentise A ookhalana ipantte iya: “Malakiheryo a Omutaphulela Biibiliya”, “Itthu Siri Mbiibiliyani-mu”, “Moota Biibiliya Ophiyale Awe Mpakha Olelo-va”, “Nsina na Muluku Soolempwa sa Eheeperi”, “Nsina na Muluku Soolempwa sa Ekereku sa Ekristau”, “Etapela: Maprofeta ni Mamwene a Oyuda ni a Wisarayeli”, ni “Itthu Suulupale Saamwiiranenle Yesu Elapo Ela ya Vathi”. Apentise B ookhalana maapha, iteseenyu, itapela ni itthu sikina sinaakhaliherya ale animusoma Biibiliya.
Mbiibiliyani, khula eliivuru yookhalana myaha sinithokoreriwa khula ekapiitulu vamosa ni iversiikulu sene. Eyo ennimukhaliherya ole onimusoma Biibiliya osuwela etthu enithokoreriwa eliivuru eyo. Eriyari ya khula epaaxina, sookhala ireferensia vakhaani sikumihiwe abiibiliya a Elapo Esya avinre. Ireferensia iyo sinnooniherya iversiikulu sikina sinivarihana ni mwaha owo.