Mano Nlipelelo Xeni Nikhanle Wa Ale Anaphentahu Akhwiye?
“Mutthu okhwiye, onowerya okhala-tho mukumi?”, ahikoha Yobi okathi ovinre khalai. (Yobi 14:14, Almeida) Khinoo nnakhala nyunwano motoko wikooha siso. Masi mwatthuna wira exeni mwasuwenle wira vanoweryaneya okumana-tho nale anaphentanyu akhwiye, mulaponi mumu, wa marehereryo oloka?
Vanonto, Bibiliya onimutthukwa natiri: “Amus’inyu akhwiye anokhala-tho akhumi . . . alipa-òkhwa avithiwe anovenya.” Yowo-tho onnihimya: “Anaxariya animwakhela elapo yohiyeriw’aya anrowa okhalaka-mo mahiku othene [ohimala, Tradução do Novo Mundo].”—Yesaya 26:19; Masalmo 37:29.
Vowira nikhalano nroromelo na ekekhai sanatiri yawo, nohana nisuwelaka wakhula makoho avathixa: Mulattu xeni atthu ankhwaya? Ari wuwi alipa-okhwa? Ni ninrowa ophwanya vavi ekekhai yowira awo anokhala-tho?
Naakhwa, ni etthu Eniraneya Nakhwavale
Bibiliya onniwanyeha wira Muluku wephattuwene khaphavenle wira atthu akhweke. Owo ahapattuxa anamathelana ale opajerya, Adamu ni Eva, ahakuha mparayiisu yavatthi yehaniwa Edeni, ni ahaalaka wira yayareke anamwane vo wira emwaryamwarye etthoko aya ele yo parayiisu mpakha okhunela elapo yothene. Awo yarowa okhwa pahi yahiwelelero ikano sa Muluku.—Maphattuwelo 1:28; 2:15-17.
Vothoiwa nsivelo wa orera murima wa Muluku, Adamu ni Eva v’ekekhai kiyiwelenle, vano ehukhumu yeyo yalamuliwe yahano elivaka. “[Munotthikela] mutthayani”, Muluku ahimulela Adamu, “okhala wira mùpiwé ni etthaya yeyo. Tthiri nyuwo mwà etthayá, munotthikela-tho mutthayani memmo”. (Maphattuwelo 3:19) Ohinatthi wùpiwa, Adamu kakhanle; owo ari etthaya. Vano, vorwela ohiwelela wawe, wala yottheka, Adamu ahilamuleliwa otthikela otthayani, makhalelo wa ohikhala.
Tivo, naakhwa vakhanlyawe ohikhala-tho ni okumi. Bibiliya onnoniherya nihiyaniho: “Ale anira etampi aniliviwa n’ukhwa. Vano eparakha Muluku enivahawe mahala enniphwanyiha ekumi ehinimala.” (aRoma 6:23) Oniheryaka wira naakhwa ohia okhalano miyupuwelelo siri sothene, Bibiliya oni: “Ayo! Atthu akumi annisuwela wira anrowa okhwa, masi alipa-òkhwa khansuwela-tho etthu.” (Musuweli 9:5) Vavo mutthu vankhwawe, Bibiliya ntoko sin’himyawe: “Iphumu sàmalela, anotthikela vatthayani: nihiku nenlo sowupuwela saya sothene sinomala.”—Masalmo 146:3, 4.
Masi, vowoneya wi pahi Adamu ni Eva tihiwelenle nlamulo nnle na wEdeni, vano mulattu xeni hiyano ninkhwahu? Mulattu aya okhala wira hiyano othene niyariwe Adamu otthenkene, tivo hiyano othene noravula wa yowo yottheka ni okhwa. Ntoko Bibiliya ontaphulelawe: “mutthu mmosá pahi [Adamu] t’oruhale etampi mulaponi: etampi eyo yoruha okhwa. Siso okhwa ohaphwanya atthu othene.”—aRoma 5:12; Yobi 14:4, NM.
Masi, mutthu mukina oni akohaka: ‘Atthu kharina okumi yowo ontthikela okhala vattuli va nakhwa?’ Atthu anjene anisomiha siso, annira-tho nokhwa olapuwa worowa wa ekumi ekina. Masi, mupuwelo owo khonkhuma mBibiliyani. Ohia-vo, Nulumo na Muluku ninsomiha wira nyunwano timukhanle ekumi, ekumi anyu vekekhai tinyuwano, ni sothene sowerya sanyu sawirutthuni ni samupuwelo. (Maphattuwelo 2:7; Yeremiya 2:34; Miruku 2:10) Nave-tho, Bibiliya onihimya: “Ekumi enrowa ottheka—yeyo tenrowa okhwa.” (Ezekiyeli 18:4, NM) Khuvo mpantta nnakhala mmosa Bibiliya onsomihawe wira mutthu okhalana ekumi ehinikhwa yeyo entthikela okhala vattuli va okhwa wa erutthu.
Mota Atthu Anrowaya Owerya Okhala-tho
Vavo yottheka ni okhwa vakelansaya mulaponi, Muluku ahupulula yolakel’awe wi alipa okhwa atthikele-tho okhala, orwela mwa ohihimuwa. Sisa, Bibiliya onihimya: “Abrahamu . . . anámini wira Muluku an’werya onvenxa owo [mwanawe Isakhi] hatá mokhwani.” (aHeberi 11:17-19, NM) Yororomela ela ya Abrahamu khiyakuhinwe mohiloka, tthiri Bibiliya onnilavula mwaha wa Namawerya-sothene: “Muluku khahiyó a atthu òkhwa: t’a atthu akumi! Tthiri othene ahana ekumi mwaha wa yowo.”—Luka 20:37, 38.
Ayo, Muluku Namawerya-sothene okhalana ohia ikuru pahi masi-tho yotthuna yo wahihimuxa atthu yawo yathanlalyawe. Mwanene Yesu Kristu yowo ahihimya iraka: “Itthu iya sihotikiniheni, okhala wira onophiya okathi oniraya atthu othene ale ari mmahiye, yiwe nsu . . . ekhume mmahiye.”—Yohani 5:28, 29; Miteko 24:15.
Vohilokela ohinmyene eyo, Yesu ahikumanano muttitthi warowa onvitha muthu okhwa okumihiwaka o Nayini muttethe mmosaa wo isarayeli. Akhwiye ari mmiravo mwana mmosaa mekhawe anamukhweli. Oripiwa murima wa muthiyana ola, Yesu amonakaru ahimoriwa ikharari. Tivo, orowaka wa murutthu ole, owo ahiruma: “Mmiravo! Ti miyo kinorumani: Nvenyé!” Ni mmiravo ole ahikilathi, ni Yesu ahimwinnya mamawe.—Luka 7:11-17.
Ntoko mwaha wa namukhweli ole, wahikala navee ohakalala wulupale vavo Yesu axukunryawe etthoko ya Jairo, muholeli mmosaa wa esinagoga ya mayuda. Mwanawe mwamuthiyana a iyakha 12 ahikhwa. Masi, vavo Yesu vaphiyawe owanny’awe Jairo, ahimwattamela mwanamwane ole akhwiye n’iraka: “Mwanamwane, nvenyé!” Nuwo ahivenya!—Luka 8:40-56.
Oholo waya, Lázaro, mpatthani a Yesu, ahikhwa. Vavo Yesu aphiyawe owàn’nyawe, Lázaro ira avinrene mahiku maxexe nokhwawe. Hataa aripiwe murima, Marta murokorawe Lázaro ahihimya ororomelawawe iraka: “Miyo kosuwela wira onohihimuwa nihiku nokiserya.” Masi, Yesu ahirowa omahiye, aruma atthu ale wira akumihe nluku nle, ni khokhuwela: “Lázaro, mukhumele otá nno!” Ni owo ahirwa!—Yohani 11:11-44.
Vano, mupuwele yottharelana ela: Makhalelo xeni Lázaro yarinawe muhina mwa mahiku ale maxexe yakhwiyawee? Lázaro khahimyale nnakhala vakhani wira aronwe otthapa wirimu walaa ohoxiwa omorroni, ayo owo amuhimya, akhanle wira ahirowa nipuro nimosa wa yala manli. Ayo, Lázaro vavo vakhwiawe ari ohikhalano miyupuwelelo sothene, ni arowa okhala siso mpakha ‘ohihimuwa mu nihiku nokiserya’, vahakhanle wi Yesu khamutthikihenrye okumi.
Ekekhai wira miriraiya Yesu senryawe mirrerelo saya sari sa okathi vakhani, okhala wira ale yahihimuxiwe yahikhwa-tho vasyavasya. Masi, miyakha 1.900 ottuli owo ahivaha nlawiheryo nowira, ni ikuru sa Muluku, vekekhai-xa alipa-okhwa anotthikela okhala akumi! Vano, wa muhina mwa mirira sawe, Yesu ahithonyerya vakhani etthu xeni enrowa wiraneya mulaponimu vavo vanrowaya olamuleliwa ni Omwene wa Muluku.
Vavo Vankhwawe Mmosa Oninphentahu
Okathi yowo munyokhani naakhwa vantuphelawe, oripiwa murima wanyu onokhala wunjene, nnamwi muroromelaka ohihimuwa. Abrahamu ahikhalano nroromelo nowira amwarawe yamutthikela okhala, masi, ninnisoma wira “Abrahamu ahirowa-wo onvitha Sara n’umunlela”. (Maphattuwelo 23:2) Vano ninrowa ohimya exeni vorwela wa Yesu? Vavo Lázaro vakhwiyawe, owo “ahiripiwa murima ni khiyahihimerya”, vaholo vaya “Yesu ahinla”. (Yohani 11:33, 35, NM) Sisa, akhwa mutthu oninphentahu, wunla kahiyo ohilipa.
Akhwa mwanamwane, amamawe annitepa wona owereya. Siso, Bibiliya kontikhina oripiwa murima w’owawa onkhalano mama’we. (2 Mamwene 4:27) Mwephatthu, tivoxankiha-tho wa tithi okhweliwa. “Kakhwale miyo nipuro nanyu!”, ahikhuwela Davidi okathi vakhwiyawe mwanawe Absalomi.—2 Samuweli 18:33.
Masi, okhala wira munniroromela ohihimuwa, oripiwa wanyu murima khonrowa okhala woturuwexa. Ntoko Bibiliya onihimyawe, nyuwano ‘khamunrowa oripiwa murima ntoko sinripiwaya atthu akina ahinroromela’. (1 aTesalonika 4:13) Vohiana-vo, nyuwano munrowa omwattamela Muluku nnivekelo, Bibiliya onnivaha natiri iraka “owo onrowa wolipihani”.—Masalmo 55:22, NM.
Voohikhala wira varii nthonheryo nikina, soromoliwa sothene sa Mbibiliyani vasulu siri sa Biblia - Solempwa sa Muluku (Centro Catequético de Anchilo, 1982).