Watchtower EBIBLIOTEKA ONLAINE
Watchtower
EBIBLIOTEKA ONLAINE
Emakhuwa
  • BIIBILIYA
  • ILIIVURU
  • MITHUKUMANO
  • ol mpantta 3 ipaax. 8-11
  • Tanii Anikhala mMapuro Ahinooneya?

Mpantta ola khekhanle eviidiyu.

Muniswaamihe, khivaniweryaneya orumiha eviidiyu ela.

  • Tanii Anikhala mMapuro Ahinooneya?
  • Ephiro ya Okumi Woohimala—Moophwanya?
  • Miru Saamukhaani
  • Mwaha Onlikana Nuula
  • Yehova, Muluku eEkeekhai
  • Yesu Kristu, Mwene a Omwene wa Muluku
  • Malaikha, Arumeyi a Muluku
  • Satana, Nwanani Mmosaa a Muluku
  • Axetwani, Minepa Sootakhala
  • Soopattuxiwa Somunepani, Moota Sinnihapuwel’aya
    Biibiliya Oniixuttiha Exeeni Tthiri?
  • Ekeekhai Voohimya sa Malaikha
    Biibiliya Onniixuttiha Exeeni?
  • Waakhuliwa wa Makoho a Mbiibiliyani
    Owehaweha Elaleyaka Omwene wa Yehova—2014
  • Mmusuweleke Nwanani Inyu
    Owehaweha Elaleyaka Omwene Wa Yehova (Yoosoma)—2018
Nwehe Sikina
Ephiro ya Okumi Woohimala—Moophwanya?
ol mpantta 3 ipaax. 8-11

Epantte 3

Tanii Anikhala mMapuro Ahinooneya?

1. Moota xeeni etiini yeephattu enilikaniheriwa aya ni mwaako?

SOWAAMINI sa itiini seephattu sa wÁfrica sinlikaniheriwa ni mwaako. Osulu waya orii Muluku, mulupale mu owerya womunepani. Khuta mpantta aakhala amuluku ooyeveela, aahiiso minepa, arii arumeyi a Muluku. Mpantt’ayasa aakhala amuhavinre, aanuupuwelela imusi saya valaponi ni annuukhuwa mmukhalelo mulupale moophavela waakhapelela saana. Vathii sookhala ikuruu somunepani saamukhaani: maxintta, ehako, ni okhwiri.

2. Moota xeeni muhapo a wÁfrica onooniherya awe wira waamini weephattu wookhalana yoohapuwela yulupale voohimya sa etiini?

2 Sowaamini iyo seephattu saahikhalana ohapuwela wulupale voohimya sa itiini sikina sa wÁfrica. Ookhala muhapo mmosaa a wÁfrica onihimya so: “Otthara Nroromelo (nooKristau aahiiso noOmaka) khonnikhoottiherya wakokhorela amuluku ahu.”

3. Ninrowa ophwanya wuuwi ekeekhai voohimya sa ale anikhala mmapuro ahinooneya?

3 Ti sookhalela sowaamini seephattu sa wÁfrica? Biibiliya onninleela ekeekhai voohimya sa ale anikhala mmapuro ahinooneya.

Yehova, Muluku eEkeekhai

4. Exeeni sineemererya aya itiini sulupale sa wÁfrica?

4 Mixovo miraruu sulupale sa itiini sa wÁfrica sinneemererya wi Muluku ookhala ni wi owo ti mulupale. Biibiliya onnimulavula ntoko “Muluku onavikana amuluku akina, Apwiya a mapwiya, Muluku mulupalexa n’òweryexa ni òttittimiheya ni wova.” (Otumererya 10:17) Amaka nave-tho ammwaamini Muluku mmosaa paahi mulupale. Voohimya sa etiini yeephattu ya wÁfrica, Professor Geoffrey Parrinder onihimya so: “Anamunceene a wÁfrica annimukupali Muluku mulupale, tiithi aamuluku ni aatthu, mpattuxa a olumwenku.”

5. Taavi masina makina anivariheliwa muteko wira osuwanyeehiwe Muluku?

5 Masi, nnaamwi vakhanle ene omwaramwareya wa okupaliwa wa Muluku, anamunceene a atthu kharina mupuwelelo wowiwanyeya voohimya sa Muluku tanii. Nivalo noopacerya na wi nimusuwele mutthu nrii osuwela nsina nawe. Voohimya sa nsina na Muluku, vaakhala waakanyereya eriyari ya itiini. Mu Itiini sa eKristau, moolimaleleya owo oniihaniwa Muluku, mwiitthanelo ontaphulela “Oowerya.” Wa Amaka, owo Alá. Eriyari yaale aneettela etiini yeephattu, nsina nnivariheliwa muteko wira osuwanyeehiwe Muluku Mulupale ninnivirikana moovarihana ni nttaava naya. John S. Mbiti onnilepa mu eliivuru awe Concepts of God in Africa (Miyupuwelelo Voohimya sa Muluku wÁfrica), masina oovikanaka 500 ni mwiitthanelo a atthu a wÁfrica oomuromola Muluku. Mwa ntakiheryo, mu nttaava na Ioruba (nnilavuliwa oNigéria), Muluku oniihaniwa Olodumare; wa maKikuyu (oQuênia), owo ti Ngai; eriyari ya maZuulu (wÁfrica do Sul), owo ti Unkulunkulu.

6, 7. Nsina na Muluku tanii, nto ninsuwela sai?

6 Exeeni mwaneene Muluku onihimya awe voohimya sa nsina nawe? Vaavo Muluku wamulakihenrya awe Moisesi wira waakumihe a Isarayeli waaroohaka ota wEjitu, Moisesi aakon’he so: “Vavo, karowá waphwanya atthu a Isarayeli, kàhimeryaka wira: ‘Muluku a axitith’inyu òkiruma wa nyuwo’, awo anokikoha wira: ‘Nsina nawe tani?’ Miyo kiwakhule sai?”​—Okhuma 3:13.

7 Muluku aahaakhula: “Mwahimerye anamwane a Isarayeli wira, ‘Yehova, Muluku aaxitiith’inyu . . . t’okirumme woorweelani nyuwo.’ Nna nsina naka wa mahiku otheene, nrii yowupuxerya wa miyo nloko ni nloko nikhw’aya.” (Okhuma 3:15, NM) Nsina nna na Muluku ninnoorwa mu soolepa sa Biibiliya ikwaha soovikanaka 7.000, nnaamwi anamataphulela akina a Biibiliya aranttelin’hene ni mwiitthanelo a wi “Muluku” aahiiso “Apwiya.”

8. Yehova orii sai, nto niire exeeni naphavela weemereriwa n’uwo?

8 Mwekeekhai Yehova orii sai? Owo munepa, t’owerya sotheene ni oovuwa. Owo mulupale, ohinlikanihiwa, oohilikana ni mukina. (Otumererya 6:4; Yesaya 44:6) Yehova aahimuleela Moisesi: “Miyo Yehova Muluku anyu ka Muluku kiniphavela okokhoreliwa mekhaka.” Mmasuu makina, wira nikhalane weemereriwa ni Yehova, nohaana omukokhorela owo paahi. Owo khomphavela wira nikokhoreleke etthu ekina aahiiso mutthu mukina.​—Okhuma 20:3-5, NM.

Yesu Kristu, Mwene a Omwene wa Muluku

9. Nthowa xeeni ninwerya ahu ohimya wi Yesu khonlikana ni Yehova?

9 Olelo wookhala waakanyereya voohimya sa Yesu tanii. Anceene mu Itiini sa eKristau anaamini wi Yesu oniira mpantta wa “Otteelexa” wa Oraru. Masi Biibiliya khoniixuttiha wira Muluku orii atthu araruu mwa mmosaa. Nnakhala vakhaani wi Yesu t’olikana ni Yehova. Mwaneene Yesu aahimmye so: “Atithi t’akhanle alupale okivikana miyo.”​—Yohani 14:28.

10. Yesu aakhala wuuwi ohinatthi orwa valaponi?

10 Biibiliya oniixuttiha wi vahinatthi Yesu okhala valaponi ntoko mutthu, owo aakhala wirimu ntoko yoopattuxiwa yoowerya yomunepani. Ntoko siso Yehova vaapattunxa awe valaponi Adamu ni Eva, Owo aahaapattuxa-tho atthu wirimu oomunepani. Yesu aari mutthu oopacerya oomunepani yoowo Yehova ampattunxa awe.​—Yohani 17:5; aKolosi 1:15.

11. Mmukhalelo xeeni Yesu oyariwa awe ntoko mutthu?

11 Moophiyeryaka iyaakha sene 2.000 ottuli, Yehova aahivenxa okumi wa yoopattuxiwa eyo yomunepani oroihaka mmirimani mwa mwali oohitoko okumanela ni mulopwana eehaniwa Maria. Nlaikha neehaniwa Gabriyeli nahimuhimeerya wira: “Munorupala, mmuyare mwana mwamulopwana, yowo onrowanyu onvaha nsina na Yesu. Owo onimwaruma vohimala-tho atthu . . . nave omwene awe khummala-tho.”​—Luka 1:31, 33.a

12. Tinivi nthowa nimosaa niirin’he wi Yesu orwe valaponi?

12 Tivonto wi Yesu aahiyariwa, khunnuwa ni khuwiixuttiha atthu yotthuna ni yoolakela ya Yehova. Owo aahimmye wa kuvernatore a oRoma: “Miyo koyariwa, [nthowa na yeela] kihorwa mulaponi, wira kilaleye ekekhai.” ( Yohani 18:37) Moovarerya yeele Yesu yiixuttin’ha awe, nnoowerya wiixutta ekeekhai voohimya sa yotthuna ni yoolakela ya Muluku. Nnoowerya osuwela moota woophwanya weemereriwa ni Muluku.

13. Tinivi nthowa na nenli niirin’he wi Yesu orwe valaponi?

13 Nthowa na nenli niirin’he wi Yesu orwe valaponi naari na ovaha okumi awe ntoko yowoopola owoopolaka apinaatamu. (Mateyo 20:28) Opanke eyo wira onitaphule mu yoottheka eravunlya ahu wa amuhavinre ahu Adamu. Ela, mweekwaha aya, enoonikhaliherya okhala mahiku otheene. Murummwa Yohani aalempe so: “Muluku òhaphentexa atthu mpakha wavaha Mwan’awe mmosene, wira othene ale animwamini yowo, ehirimele, masi ekhalane ekumi ehinimala.”​—Yohani 3:16.

14. (a) Exeeni yiiranen’ye wa Yesu nuumala okhwa ntoko pinaatamu? (b) Nipuro xeeni nrina awe vano Yesu wirimu?

14 Nuumala okhwa ntoko pinaatamu, Yesu oohihimuxiwa wira akhaleke wirimu, weiwe otthikenlya awe okhala yoopattuxiwa yoowerya yomunepani. (Miteko 2:32, 33) Vattuli vaya, Yehova onvaha ‘owerya ni ottittimihiwa ni omwene: atthu a ilapo sothene ni a maloko othene ni a ilavulelo sothene amurumele.’ (Daniyeli 7:13, 14) Yesu aahikhala Mwene oowerya; owo Mwene a ekuvernu ya wirimu ya Yehova. Moohipisa-va onimooniherya owerya wawe elapo yotheene.

Malaikha, Arumeyi a Muluku

15. Silini ni wuuwi vapattuxiwa aya malaikha?

15 Yehova ni Yesu kahiyo yaaworu paahi tanikhala mapuro ahinooneya. Yehova oopaka soopattuxiwa sikina somunepani, malaikha. Gabriyeli, aalavunle ni Maria, orii mmosaa a malaikha yaawo. Okumi wa malaikha khopacerin’he okhala valaponi ntoko apinaatamu. Awo apattuxiwe wirimu khalai ahinatthi apinaatamu opattuxiwa valaponi. ( Yobi 38:4-7) Aakhala malaikha ikonto-ikonto sene.​—Daniyeli 7:10.

16. Nthowa xeeni apinaatamu ahintthuneya aya okokhorela malaikha?

16 Malaikha oororomeleya khaniphavela wi naakokhoreleke. Ikwaha piili, vaavo murummwa Yohani werenrya awe okokhorela malaikha, awosa yaahimpwapwela, yiiraka: “Muhiré siso! . . . Mmukokhoreleke Muluku pahi!”​—Wisupulula 19:10; 22:8, 9.

17. Exeeni enooniherya wi malaikha anoowerya owaakiha arumeyi a Muluku, nto nthowa xeeni eyo ery’aya yoohakalaliha wa hiyo?

17 Malaikha khanrwa-tho valaponi wa arumeyi a Muluku, ntoko yaarun’ya aya vaavo yaataphunle aya mukhatteya arummwa a Yesu. (Miteko 5:18, 19) Mwa sotheene, namukokhorela Yehova moovarihana ni Nuulumo nawe, Biibiliya, nnoowerya osuwelexa wi ikuruu sihinooneya, sa malaikha awe sinoonikhapelela. Biibiliya onihimya so: “Malaikha a Muluku annasuka ale animurumela, eniwakiherya sotakhala sothene.” (Esalimo 34:8; 91:11) Nthowa xeeni eyo entthuneya aya okhala yoohakalaliha wa hiyo? Okhala wira mmapuro ahinooneya aakhala anyokhani ootakhala aniphavela onihonona!

Satana, Nwanani Mmosaa a Muluku

18. (a) Nthowa xeeni nlaikha nna nimurukunuwenlya aya Muluku? (b) Masina xeeni avahiwe nlaikha nna naarukunuwenle?

18 Kahiyo wi malaikha otheene a Muluku yaahivikaniha okhala oororomeleya wa Muluku. Akina yaahimurukunuwela owo. Yaahikhala awanani a Muluku ni awanani aatthu a valaponi. Yiiranen’ye sai eyo? Malaikha otheene apattuxiwe ni Yehova yaari axariya ni ooloka. Masi, mmosaa a anamwane ala oomunepani, oomalela, aaphavela okokhoreliwa ni atthu ni aahiira moovarihana ni yoophavela yeeyo yoonanara. Yoopattuxiwa ela yomunepani yaahaakhela nsina na Satana, nintaphulela “Munyokhani [a Muluku].” Owo oniihaniwa-tho Diabo, nintaphulela “Nawoothe,” aayo onlavula sowootha sootakhala voohimya sa Yehova.

19. Nthowa xeeni ni moota xeeni Satana aamuhaaxalya awe vanceene Yobi?

19 Satana onnaakhanyereriha apinaatamu wira atakaahane ni owo moomurukunuwela Muluku. Muvarerye yeeyo owo aamwiirin’ha awe Yobi murumeyi mmosaa oororomeleya a Muluku. Yobi aari thaaciri mulupale. Aahikhalana ipwittipwitthi 7.000, ikameelo 3.000, inyompe 1.000, abuuru 500. Aahikhalana-tho anamwane muloko ni arumeyi anceene. Wanipacerya, Satana eivale inamaa ni arumeyi a Yobi. Moottharelana, aahiiriha ‘okhumelela mwanamukhaya’ aamoronxe empa yotheene, owiivaka anamwane otheene a Yobi. Nuumala-vo, Satana aahiiriha wi Yobi ohaawe vanceene ni “makhwatta ònanarexa, yakhunela erutthu awe yothene okhuma inawu mpakha va muruni.”​—Yobi 1:3-19; 2:7.

20. (a) Aatthuveliwe sai Yobi mwaha wa ororomeleya wawe? (b) Nnaamwi Yobi aavikanin’he ororomeleya wawe wa Muluku, exeeni Satana onipaka awe wa atthu akina anceene?

20 Nnaamwi aahaawa sisa, Yobi aahivikaniha ororomeleya wa Muluku. Tivonto wi Yehova aahinvoniha ni ‘ahinjererya mihakhu sawe sothene imara pili.’ ( Yobi 42:10) Satana aahooceela onyaanya ororomeleya wa Yobi, masi onniwerya waahapuxa wa Muluku atthu akina anceene. Biibiliya onihimya so: “Olumwenku wotheene orii mu owerya wa mutakhali.”​—1 Yohani 5:19, NM.

21. (a) Oonihenrye sai Satana yoophavela awe ya okokhoreliwa? (b) Nthowa xeeni Yesu aakhoottalya awe omukokhorela Satana?

21 Satana oniphavela wi nimukokhoreleke. Aahooniherya eyo vaavo vamweehalya awe Yesu vakhiviru va iyaakha 2.000 ottuli. Biibilia onnihimya: “Xetwani ahinweliha Yesu vasulu va mwako worekamexa, ahimoniherya omwene wothene wa mulaponi n’uvuwa waya, khumwirela: Kinimovahani itthu iye sothene, mwakikokhorelaru.” Yesu aahikhootta, oriki: “Khuma va, xetwani! Mana yolempwa wira: ‘Mwakokhorele Apwiya Muluku anyu: yawo pahi mwattittimihe.’” (Mateyo 4:8-10) Yesu aanisuwela saana nlamulo na Yehova, ni khaapanke yeele Satana yaaphavela awe.

Axetwani, Minepa Sootakhala

22. Axetwani aniwiiriha exeeni apinaatamu?

22 Malaikha makina aatakaahana ni Satana moomurukunuwela Muluku. Malaikha ala ooxetwani arii awanani aatthu a valaponi. T’otakhala ni oowali. Khalai, yaahiwiiriha atthu okhala oohuuluma ni oohoona. (Mateyo 9:32, 33; 12:22) Yaahaakumiherya akina iretta aahiiso yaahiwiiriha atthu akina okhwaaka ecilecile. (Mateyo 17:15, 18; Marko 5:2-5) Yaahiwoopopiha-tho anamwane.​—Luka 9:42.

23. (a) Siniphavela exeeni minepa sootakhala waapinaatamu? (b) Mu owoka, Satana ni axetwani awe aniwiiriha atthu opaka exeeni?

23 Ntoko Satana, minepa iyo sootakhala siniphavela okokhoreliwa. Ohiya okhootta ophavela okokhoreliwa ni apinaatamu—isuwelexaka wira Yehova paahi tonitthuneya okokhoreliwa—sinniphavela, sinnihaayasa, ni sinnitumererya yeeyo. Arumeelaka owoka, wootha, ni akumiheryaka woova, Satana ni axetwani anniwiiriha atthu waakokhorela awo. Mweepattu, atthu anceene a yaala khansuwela wi animukokhorela Satana ni axetwani awe. Anamunceene aatthu yaamwiiniwa murima mwaha woosuwela wi etiini aya enimukokhorela Satana. Mwa sotheene, Biibiliya onnilopola: “Mukuttho oniheleliwa n’amálapo, oniheleliwa xetwani, khanivahiwa Muluku.”​—1 aKorinto 10:20.

24. Tiivi emosaa ya ephiro Satana enivarihela awe muteko wira aawoke atthu?

24 Ephiro emosaa yeeyo Satana ni axetwani awe enaahapuxa aya atthu wira yaakokhoreleke awo erii omwarexa miyupuwelelo sootthekeya voohimya sa alipa-ookhwa. Niwehe eniixuttiha Biibiliya voohimya sa yeeyo.

[Enoota]

a Alcorão onnilavula oyariwa wamutikiniho wa Yesu mu Esura 19 (Maria). Onihimya: “Hiyo nooruma wa [Maria] munepa Ahu ntoko mutthu oomalela. Nto Maria aahimmye so: ‘Kintthyawela wa ole a Ikharari moowanana ni nyuwo! Mwawoovaka Apwiya, mukikhumele va.’ Owo khuhimya so: ‘Miyo ka namuhupi aApwiya. Kirwenle ovaha ya mahala ya mwaana ootteelihiwa.’ Maria khuhimya so: ‘Kinrowa omuyara sai mwaana vooneyaka wi khuuvo mulopwana okirupanne, voowi nkinahiye okhala oowiixumaaliha?’ Khwaakhula: ‘Siso sinimwiiraneya, “ti vookikweela,” onihimya siso Pwiya anyu. “Nnompakiha owo okhala ntoko ethoonyeryo ya atthu ni ya ikharari, “ni mareeliho ookhumela wa Hiyo. Ela yooruma Ahu.”’”

[Elatarato epaaxina 10]

Malaikha oororomeleya annikhootta okokhoreliwa

    Watchtower EBIBILIOTEKA ONLAINE (1982-2025)
    Okhuma
    Okela
    • Emakhuwa
    • Ovaha
    • Siniphavela Anyu
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Malamulo Oorumeela
    • Mwaha Woosuka Isiiri
    • Privacy Settings
    • JW.ORG
    • Okela
    Ovaha