Watchtower EBIBLIOTEKA ONLAINE
Watchtower
EBIBLIOTEKA ONLAINE
Emakhuwa
  • BIIBILIYA
  • ILIIVURU
  • MITHUKUMANO
  • ol mpantta 6 ipaax. 19-21
  • Nireke wi Itiini Sotheene Sinneemereriwa ni Muluku?

Mpantta ola khekhanle eviidiyu.

Muniswaamihe, khivaniweryaneya orumiha eviidiyu ela.

  • Nireke wi Itiini Sotheene Sinneemereriwa ni Muluku?
  • Ephiro ya Okumi Woohimala—Moophwanya?
  • Miru Saamukhaani
  • Mwaha Onlikana Nuula
  • Sowiima sa Etiini Yoowoka
  • Etiini ni Ekhotto
  • Mukhumee ‘mBabilonia, Muttetthe Mulupale’
  • Itiini Sowootha Siniwiiriha Sai Atthu Ohimwaattamela Muluku?
    Okumi Woohimala!​—Kursu a Biibiliya
  • Omala Wa Etiini Yoowoka Ori Vakhiviru!
    Omala Wa Etiini Yoowoka Ori Vakhiviru!
  • Mukhoottele Etiini Yoowoka!
    Munoowerya Okhala Mpatthani a Muluku!
  • Okokhorela Oneemereriwa ni Muluku
    Biibiliya Oniixuttiha Exeeni Tthiri?
Nwehe Sikina
Ephiro ya Okumi Woohimala—Moophwanya?
ol mpantta 6 ipaax. 19-21

Epantte 6

Nireke wi Itiini Sotheene Sinneemereriwa ni Muluku?

1. Moovarihana ni Nuulumo na Muluku, mithinto miili ivii paahi sikhanle sa etiini?

“NVIREKE mukhora wophunyeya,” aahihimya Yesu, “mana mukhora mulupale n’iphiro yowokowa t’iye sinroiha worimelani: ale anivira seiyo kharere. Vano, mukhora onikeliha mwekumini ti wophunyeya: ephiro ene ti yorika, vano ale amphwanya ephiro yeyo ari vakhani.” (Mateyo 7:13, 14) Moovarihana ni Nuulumo na Muluku, sookhala mithinto miili sa etiini: etiini emosaa yekeekhai, ekina yoowoka; emosaa yookhalela, ekina yoohikhalela; emosaa eniroiha wookumini, ekina eniroiha woorimeelani.

2. Biibiliya onooniherya sai wi kahiyo wira itiini sotheene sinnimuhakalaliha Muluku?

2 Aakhala atthu anupuwela wira itiini sotheene sinnimuhakalaliha Muluku. Iversiikulu iya sinttharelana sa Biibiliya sinnooniherya wira eyo kahiyo ekeekhai:

● “Atthu a Isarayeli yahitthikela-tho wira sotakhala va maithoni v’Apwiya. Awo yaharumela amuluku aBayali n’Astarte n’amuluku a Arami n’a o Sidoni n’a Mowabi n’amuluku a Amoni n’ale a aFilisti. Awo yahahiya Apwiya, khuharumela-tho. Apwiya yahaviruwela vanjene atthu a Isarayeli.” ( Makhulupale 10:6, 7) Nto vakhala wi nipuro noomukokhorela Muluku a ekeekhai, nnaakokhorela amuluku a ethiru aahiiso muluku mukina khinnirowa ophwanya weemereriwa ni Yehova.

● “Atthu ala anikittittimiha [Muluku] ni molumo pahi: nto mirima saya siri ottaiwene ni miyo, Awo anikittittimiha siyo: ikano sinixuttihaya siri soruma s’atthu pahi.” (Marko 7:6, 7) Vakhala wi atthu anihimya omukokhorela Muluku aniixuttiha mupuwelo aya ohiya wiixuttiha ele Biibiliya enihimya awe, okokhorela waya ethiru. Okokhorela nno khoneemereriwa ni Muluku.

● “Muluku Munepa, nto ale animukokhorela ahaana omukokhorela owo ni munepa ni ekeekhai.” ( Yohani 4:24, NM) Okokhorela wahu wohaana okhala woovarihana ni ekeekhai ya Nuulumo na Muluku.

Sowiima sa Etiini Yoowoka

3. Tiivi ephiro emosaa ya osuwelexa etiini yekeekhai ni yoowoka?

3 Ninrowa osuwela sai vakhala wi etiini ennimuhakalaliha Muluku aahiiso khemmuhakalaliha? Yesu aahimmye wira: “Mwiri worera onnìma mihokorokho soloka: mwiri wonanara onnìma mihokorokho sohiloka. . . . Siso-tho munimwasuwela maprofeta òwotha mwaha wa sowima saya.” Mmasuu makina, vakhala wi etiini emosaa ti ya Muluku, enookumiherya etthu yooloka; masi vakhala wi etiini ya Satana, enookumiherya etthu yootakhala.​—Mateyo 7:15-20.

4. Mukhalelo xeeni onooniherya aya ale animukokhorela Yehova?

4 Etiini yekeekhai erina atthu anooniherya ophentana eriyari aya ni wa atthu akina. Ti siso okhala wira mwaneene Yehova orii Muluku a ophenta. Yesu aahimmye wira: “Nthonyeryo ninweryanaya atthu othene osuwela wira mwà awixutti aka ti nla: ophentana wanyu mukina ni mukhw’awe.” Nireke wi itiini sinnivara moovarihana ni malamulo ala a okokhorela?​—Yohani 13:35; Luka 10:27; 1 Yohani 4:8.

5. Enihimya exeeni enciclopédia emosaa mwaha wa nakoso a ipottha wÁfrica?

5 Muthokorerye mwaha a nakoso a ipottha wÁfrica. The New Encyclopædia Britannica enihimya so: “Mookhuveela 18.000.000 sa atthu a wÁfrica yaahitumiheriwa alipa a nakoso a ipottha Amaka orweela mwa oSahara ni Ephareya ya wÍndico eriyari ya 650 mpakha mwaakha wa 1905. Eriyari ya nenli ya eseekulu 15, Akunya a waEuropa yaahimpacerya nakoso a ipottha muxerexere mwa ephareya ya onikela nsuwa wÁfrica, mpakha mwaakha wa 1867 eriyari ya 7.000.000 ni 10.000.000 ya atthu a wÁfrica yaahiroohiwa ni pakiti ntoko ipottha arowaka Elapo Esyaa.”

6. Moota xeeni etiini yaakelihiwa aya muhina mu nakoso a ipottha?

6 Tuuvi waari mukhalelo wa etiini okathi ene yoole wa muxankiho wÁfrica, vaavo alopwana, athiyana ni anamwane yaavariwa aya owannyeya ohoolo wa amusi aya, atthukiwaka ni mikhoyi, aheliwaka ekanyeryo ni eyuuma yooviha, atumihiwaka ntoko enyompe? Bethwell Ogot onnilavula mu ejornaali Daily Nation ya oNairóbi, oQuênia: “Pooti eKristau hataa Emaka ennitthara yowiixuttiha yomuluku ya okupali wiiraana wa apinaatamu, masi otheen’aya-sa aapaka maloko yaarina ipottha ni yaasaren’ye onyokhana wa nloko. . . . Nohaana waakhulela nthowa nikawaniwe eriyari ya Amaka ni maKristau, eriyari ya Onikela Nsuwa ni Oriente Médio, makhalelo aya oohiixumaaliha etthu ekumihenre ohaaxeya wulupale wa atthu a wÁfrica mu iseekulu sinceene.”

Etiini ni Ekhotto

7. Muteko xeeni anivara aya ahooleli a itiini mukhottoni?

7 Etiini yoowoka ennooniherya sowiima saya sowuntta mmikhalelo-tho sikina. Mwa ntakiheryo, nnaamwi Biibiliya orumaka “mumphenteke mukhw’inyu,” ahooleli a itiini sa elapo yotheene annittittimiherya vaalupale ekhotto.​—Mateyo 22:39.

8. (a) Moota xeeni ahooleli a itiini antumererya aya wiiva mu ikhotto sa wÁfrica? (b) Olavunle exeeni pastore mmosaa voohimya sa ahooleli a itiini okathi wa ekhotto ya atthu a elapo emosaru oNigéria?

8 Etthu esuweliwe wi mwaakha a 1994, mafereera ni mapaatiri makina yaahiirela mpantta wiiviwa wa atthu oRuanda. Etiini yaahiirela mpantta vaalupale mu ikhotto sikina sa wÁfrica. Mwa ntakiheryo, muhina mwa ekhotto ya atthu a elapo emosaru yaawiivale atthu anceene oNigéria, itiini sa mpantta wotheene sahaalipiherya atthu owana. Vaavo ekhotto yaavikaniha aya, pastore mmosaa aahimmye wi ahooleli a ekerexa “yaahihiya muteko waarummwalya aya ni Muluku.” Aahihimya-tho wi: “Hiyo nnihimya okhala arumeyi a Muluku noopakeya arumeyi a Satana.”

9. Biibiliya onlavula exeeni voohimya sa arumeyi a Satana?

9 Biibiliya onihimya etthu emosaru: “Hatá xetwani onìtatuxa wira òneye ntoko nlaikha nowarya. Tivó, khivo-tho yotepa anamuteko a xetwani yaìtatuxaka, wira yoneye ntoko anamuteko a exariya.” (2 aKorinto 11:14, 15) Siso ntoko atthu anceene ootakhala anootha aya okhala ooloka, Satana onnaawoka atthu orweela mwa arumeyi anikhala ntoko axariya masi miteko saya sirii sootakhala ni sowiima saya sirii sowuntta.

10. Ahooleli a itiini animukhootta sai Muluku?

10 Ahooleli a itiini sa elapo yotheene, annilaleerya ophenta, murettele, ni oreera murima, masi anooniherya onyokha, anniwana ekhotto, ni itthu sikina sootakhala. Biibiliya onnaatthokihasa saana. Owo onihimya so: “Awo annihimya wira annimusuwela Muluku, nto miteko saya ti s’omukhotta Muluku.”​—Tito 1:16.

Mukhumee ‘mBabilonia, Muttetthe Mulupale’

11. Biibiliya onitthokiha sai etiini yoowoka?

11 Nnoowerya wiiwexexa yeele Yehova enupuwela awe voohimya sa etiini yoowoka naasomaka eliivuru ya Biibiliya ya Wisupulula. Mme, etiini yoowoka enilavuliwa ntoko muthiyana anthoonyeryo, “‘Babilonia’, muttetthe mulupale.” (Wisupulula 17:5) Nwehe moota Muluku sinitthokiha awe:

● “Muthiyana namararuwa ònanarexa, . . . mamwene a mulaponi ahìra itthu sowuliha muru ni yowo.” (Wisupulula 17:1, 2) Ohiya okhala oororomeleya wa Muluku, etiini yoowoka yiikelin’he mpoliitikani, ikwaha sinceene ihimyaka wa ikuvernu itthu sintthuneya aya opaka.

● “Vano-tho mwa nyuwo yophwanyiwa ephome ya maprofeta n’iphome y’atthu a Muluku n’iphome y’atthu othene aiviwe mulaponi-mu.” (Wisupulula 18:24) Etiini yoowoka ennaalupattha ni owiiva arumeyi oororomeleya a Muluku ni terina muritti wa okhwa mukhottoni imilyau sinceene sa atthu.

● “Tthiri uwo onnìhimerya mmansaya wira: ‘Kikilanthe va, ntoko pwiyamwene: miyo nkihiyó namukhweli, nkinrowa-tho ohawa!’” (Wisupulula 18:7) Etiini yoowoka yookhalana muhakhu munceene, yoole ahooleli aya anivarihela aya muteko wira akhaleke nipuro nooreerexa.

● “Vano nyuwo ni mirette s’okhwiri anyu mowototha atthu othene a muluponi.” (Wisupulula 18:23) Orweela mwa yowiixuttiha yootthekeya ya wi erooho khenkhwa, etiini yoowoka yoohula ephiro ya mukhalelo wotheene wa onammunepani ni okhwiri yoovaha ipacereryo sa wooviwa alipa-ookhwa ni yootumererya okokhoreliwa amuhavinre.

12. Yoolopola xeeni Biibiliya onivaha awe voohimya sa etiini yoowoka?

12 Yoolopola yulupale anivahiwa atthu wira avalaane ni etiini yoowoka, Biibiliya onihimya so: “Nyuwo, atthu aka, mukhumé muttetthe owo! Muhatàne n’itampi saya: ehukhumu aya ehophwanyiheni-tho nyuwo.”​—Wisupulula 18:4, 5.

13. Exeeni enrowa wiiraneya wa etiini yoowoka ni wa ale aneettela?

13 Muhoolo mookhuveela, Babilonia Muttetthe Mulupale, olamulelo wa elapo yotheene wa etiini yoowoka, onrowa onyaanyiwa. Biibiliya onihimya so: “Tivó, wa nihiku nimosá pahi, sinimorwa ihasara simphwanelawe: okhwa n’ikuttho n’itala. Owo onrowa opahiwa ni moro. Mana Pwiya Muluku, yowo onrowa olamula, t’òwerya.” (Wisupulula 18:8) Wira nisyakee waakhela mpantta wa ipahu saya, nohaana okwasa wataana wotheene ni etiini yoowoka, nto khihiniirela mpantta mmiteko saya sotheene, sowuupuwela saya, ni sookupali sihimmuhakalaliha Muluku. Etthu yootthuneya mowaakuveya. Okumi ahu orii va yowoopiha!​—2 aKorinto 6:14-18.

[Ilatarato epaaxina 20, 21]

Etiini yoowoka ehiivolooha mukhottoni ni nakoso a ipottha

[Masu a ilatarato]

Aareelihaka atoropa: Daily Times ya oNigéria; pakiti aalovola ipottha: Schomburg Center for Research in Black Culture/The New York Public Library/Astor, Lenox and Tilden Foundations; mwammiravo onkhwa etala: EFOTO YA ONU 186797/J. Isaac

    Watchtower EBIBILIOTEKA ONLAINE (1982-2025)
    Okhuma
    Okela
    • Emakhuwa
    • Ovaha
    • Siniphavela Anyu
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Malamulo Oorumeela
    • Mwaha Woosuka Isiiri
    • Privacy Settings
    • JW.ORG
    • Okela
    Ovaha