Hidaare

Nuuni Yihoowawu haggaaziyo wode merinawu deꞌiyoogaa gujjin, Addaameppenne Hewaanippe halida ubbabaa Yihooway nuussi immana. Addaameenne Hewaana Yihoowa keehi siiqenna gishshawu ayyo oottennan agganawu dooridosona. Gidikkokka, Yihooway eti naata yelanaadaaninne he naata dichchanawu bantta maaraa kessanaadan eeno giis. Addaameenne Hewaana Yihoowappe laꞌa kiyana giidi kuuyidoogee eti keehi eeyya gidiyoogaa daro takkennan qonccissiis. Eta bayra naꞌay aynne mooribeenna ba ishaa woriis; qassi danobaa oottiyoogeenne ba xallaa siiqiyoogee guyyeppe ubbasan kumiis. (Doo. 4:8; 6:11-13) Gidoppe attin, Addaamenne Hewaani naatuppe Yihooway baayyo oottanawu koyiya ubbaa ashshiyo ogiyaa giigissiis. (Yoh. 6:38-40, 57) Yihooway ay keena danddayiyaakkonne siiqiyaakko intte loytti eriyo wode, intte A kaseegaappe aaruwan siiqennan waayi aggana. Addaameenne Hewaana kaallido ogiyaa kaallennaadan intte naagettanawunne intte huuphiyaa Yihoowawu sheedhdhanawu koyana. w19.03 2 ¶3; 4 ¶9

Qarettiyoogaa bessanawu ne so asaa, qassi ne ishanttanne michchontta gakkiya metuwaa akeekanawu baaxeta. Gubaaꞌiyan deꞌiya yelagatussi, sahettidaageetussi, cimidaageetussinne eti siiqiyoogeeti hayqqidoogeetussi qoppiyoogaa bessa. Eti waaniiddi deꞌiyaakko oychcha. Eti banttawu siyettiyaabaa neeyyo yootiyo wode loytta ezgga. Neeni eta hanotaa tumuppe akeekidoogee etawu siyettanaadan maadda. Neeni oottana danddayiyo ubbaban maadda. Nuuni hegaadan oottikko, eta wozanappe siiqiyoogaa bessoos. (1 Yoh. 3:18) Nuuni harata maaddanawu baaxetiyo wode hanotaadan laamettana koshshees. Aybissi? Metoy gakkiyo wode asay haniyoobay dumma dumma gidiyo gishshataassa. Amaridaageeti bantta metuwaa haratuyyo yootanawu keehi koyoosona, shin harati qassi yootanawu koyokkona. Hegaa gishshawu, nuuni eta maaddanawu koyikkonne, yeellayiya oyshata eta oychchana bessenna. (1 Tas. 4:11) Harati banttawu siyettiyaabaa nuussi yootiyo wode, eti yootiyoobaa nuuni ubbatoo maayettennan aggana danddayoos. SHin, etayyo aybi siyettiyaakko, nuuni akeekana koshshees. Nuuni haasayanawu gidennan siyanawu eesotennaageeta gidanawu koyoos.—Maa. 7:1; Yaaq. 1:19. w19.03 19 ¶18-19

Asay dariyoosan tumaabaa haraatuyyo yootanawu yayyay? Nahimiyaa hassaya. I wolqqaama kawuwaa son oottees. Nahimee Yerusalaame gimbbetinne penggeti laalettidoogaa siyido gishshawu azzaniis. (Nah. 1:1-4) I keehi azzanido gaasuwaa kawoy A oychchido wode, I ay keena yayyana danddayiyaakko qoppa! Nahimee sohuwaara woossiis; yaatidi zaariis. Yaatin, Xoossaa asaa maaddanawu kawoy darobaa oottiis. (Nah. 2:1-8) Yoonaasabaakka qoppa. Yoonaasi Nanawe asawu yootanaadan Yihooway A kiittido wode, I keehi yayyido gishshawu harasaa baqatiis. (Yona. 1:1-3) SHin Yihooway maaddin, Yoonaasi baassi imettida oosuwaa oottiis. Qassi I yootidobay Nanawe asawu daro loꞌꞌobaa demissiis. (Yona. 3:5-10) Zaaranaappe kase woossiyoogee keehippe koshshiyaaba gidiyoogaa Nahimiyaappe tamaaroos. Qassi nuuni keehi yayyishinkka Yihooway nuuni ayyo haggaazanaadan maaddana danddayiyoogaa Yoonaasappe tamaaroos. w19.01 11 ¶12

Geeshsha Maxaafaa tumaadan deꞌanawu nuuni kuuyiyo wode, nu laggetuuranne nu dabbotuura nu issippetettay kaseegaa keena mino gidennan aggana danddayees. Aybissi? Yesuusi bana kaalliyaageeta xeelliyaagan, “Neeni tumatettan eta nebaa ootta; ne qaalaikka tumatettaa” yaagidi woossiis. (Yoh. 17:17) “Eta nebaa ootta” geetettidaagee eta dummaya geetettanakka danddayees. Nuuni tumaa ekkiyo wode, alamiyaa milatiyoogaa aggiyo gishshawu appe dummatoos. Nuuni xoqqu ootti xeelliyoobay laamettido gishshawu asay nuna kaseegaadan xeellenna. Nuuni Geeshsha Maxaafan deꞌiya tumaadan deꞌoos. Nuuni nu laggetuuranne nu dabbotuura ubbatoo sarotettan deꞌanawu baaxetikkonne, issoti issoti nuna kaseegaa keena dosennan aggananne haray atto nu ooratta ammanuwaa eqettana danddayoosona. Nuuni hegan garamettokko. Yesuusi, “Asassi morkketi a so asata gidana” yaagiis. (Maa. 10:36) SHin, nuuni ay keena darobaa aggikkonne, hegaappe keehi aadhdhiyaabaa demmanaagaa Yesuusi yootiis! w18.11 6 ¶11

Kiitettida PHawuloosi ba ishanttanne michchontta nashshiis; qassi I etabaa haasayiyoogan hegaa bessiis. I ba buzo woosan ubbatoo eta gishshawu Xoossaa galatees. I etawu xaafido wodekka galatiis. Roome 16n, koyro 15 paydotun PHawuloosi 27 ba mala Kiristtaanetu sunttaa yootiis. PHawuloosi ba gishshawu ‘bantta shemppuwaa aatti immida’ PHirisqqilonne Aqiila hassayiis; qassi I bana gujjin, ‘daro asaa maaddida’ Peebibaa yootiis. Minni oottiya, I siiqiyo ishanttanne michchontta galatiis. (Roo. 16:1-15) PHawuloosi ba ishanttinne michchontti nagaranchcha gidiyoogaa erikkonne, eta loꞌꞌo eeshshata yootiis. PHawuloosi xaafidobay gubaaꞌiyan nabbabettiyo wode siyidi he ishanttinne michchontti ay keena minettidaakko qoppa! Hegaappe denddidaagan, etassi PHawuloosaara dabbotay keehi minnennan waayi aggana. Ne gubaaꞌiyaa yameti haasayido woy oottido loꞌꞌobaa gishshawu eta ubbatoo nashshay? w19.02 16 ¶8-9

Suure gididi deꞌanawu nuuni wottiyoobi baynnaageeta gidana bessii? Nuuni darobaa mooroos giidi qoppana danddayoos. Suure gididi deꞌanawu nuuni wottiyoobi baynnaageeta gidana koshshenna. Yihooway nu mooruwaa tishshi ootti xeellenna. A Qaalay hagaadan gees: “Abeet GODAU, neeni nu nagaraa mazggafan xaafidaakko, abeet Godau, woni ooni pirddaappe attanau danddayii?” (Maz. 130:3) I nuuni nagaranchcha gidiyoogaa eriyo gishshawu kehatettan nuuyyo atto gees. (Maz. 86:5) Yihooway nu wolqqaa pacaa eriyo gishshawu nuuni danddayennabaa oottanaadankka koyenna. (Maz. 103: 12-14) Yihoowa ashkkarati suure gidana mala siiqoy keehi koshshees. Nuuni Xoossaa, saluwan deꞌiya nu Aawaa siiqiyo siiqoynne assi ammanettiyoogee kumetta gidana bessees. Nuna paacee gakkiyo wodekka nu siiqoy ubbatoo hegaa mala gidikko, nuuni suure gididi deꞌoos. (1 Odi. 28:9; Maa. 22:37) Yihooway kessido geeshsha maaraa tishshi ootti akeekidi xeelliyoogee saluwan deꞌiya nu Aawaa ufayssiyoogaa eroos. Nuuni A siiqiyo gishshawu issibaa kuuyanaappe kase ubbatoo abaa qoppoos. Yaatiyoogan nuuni suure gididi deꞌiyoogaa bessoos. w19.02 3 ¶4-5

Nuuni likke gididabaa oottiyoogee demissiyo goꞌꞌaa akeekiyo wode ubban nu ammanoy minnees. (Yaaq. 1:2, 3) Yihooway nuna ba naatudan qoodanawu yeellatenna gishshawu ufayttoos; qassi nuuni kaseegaappe aaruwan A ufayssanawu koyoos. (Lee. 27:11) Paace ubbay nuuni nu Aawawu loytti haggaazanawu murttidoogaa bessanaadan oottana danddayees. (Maz. 119:113) Nuuni Yihoowa azazota azazettanawunne A sheniyaa polanawu murttiyoogan nu kumetta wozanaappe A siiqiyoogaa bessoos. (1 Kaw. 8:61) Nuuni balabaa oottanee? Ee; nuuni nagaranchcha. Nuuni xubettikko, Kawuwaa Hizqqiyaasa hanotaa hassayoos. I baliis. SHin I ba nagaraappe simmiis; qassi “kumetta wozanan” Yihoowawu oottiyoogaa aggibeenna. (Isi. 38:3-6; 2 Odi. 29:1, 2; 32:25, 26) Yaakko, Seexaanay nuuni aagaadan qoppanaadan maliyoobaa eqettoos. Ubbatoo Yihoowayyo ammanettidi deꞌanawu nuussi azazettiya ‘wozanay’ deꞌanaadan woossoos.—1 Kaw. 3:9; Maz. 139:23, 24. w19.01 18-19 ¶17-18

SHiiquwan nuuni zaariyo wode nuna goꞌꞌoos. (Isi. 48:17) Waatidi? Koyruwan, nuuni zaaranawu halchchikko, hegee nuuni shiiquwawu loytti giigettanaadan denttettees. Nuuni loytti giigettiyo wode, Xoossaa Qaalaa loytti akeekoos. Qassi nuuni loytti akeekiyo wode, nu tamaariyoobaa kaseegaappe aaruwan oosuwan peeshshana danddayoos. Naaꞌꞌanttuwan, nuuni issippe tobbiyo gishshawu shiiquwan ufayttana danddayoos. Heezzanttuwan, zaaranawu baaxetana koshshiyo gishshawu, shiiqoy wuri simmin daro wodee aadhdhinkka nuuni he qofaa darotoo hassayoos. Nuuni nu ammanuwaabaa yootiyo wode Yihooway ufayttees. Nuuni shiiqotun zaariyoobaa Yihooway siyiyoogaanne zaaranawu baaxetiyoogaa nashshiyoogaa nuuni ammanettana danddayoos. (Mil. 3:16) Nuuni A ufayssanawu baaxetiyoogaa anjjiyoogan I nuna nashshiyoogaa bessees. Nuuni shiiquwan qofaa immiyo loꞌꞌo gaasoy deꞌiyoogee qoncce.—Mil. 3:10. w19.01 8 ¶3; 9-10 ¶7-9

Yihooway nuna oyqqiyo ogiyan keehi aadhdhida eranchcha. I nuuyyo zawi baynna higgiyaa immiyoogaappe, nuuni siiquwaa higgiyaa kaallanaadan nuna danddayan tamaarissees. Nuuni Xoossay kessido maaraadan deꞌanaadaaninne iitabaa ixxanaadan I koyees. A Naꞌay, Yesuusi deriyaa bolli tamaarissido timirttiyan, asay iitabaa aybissi oottiyaakko akeekanaadan nuna maaddiis. (Maa. 5:27, 28) Xoossaa Kawotettaa Kawo gidida Kiristtoosi nuuni xillotettaanne nagaraa wottiyoobi baynna ogiyan aagaadan xeellanaadan nuna ooratta alamiyan ubbatoo tamaarissana. (Ibr. 1:9) I nuuni asatettaaninne qofan wottiyoobi baynna asa gidanaadankka oottana. Nuuni iitabaa oottanawu paacettenna wodeenne nagaraa gaasuwan nuuni waayettenna wodee ay mala gidanaakko qoppa. He wode, neeni Yihooway qaalaa gelido ‘bonchcho kessa’ kiyana woy laꞌa kiyana. (Roo. 8:21) Ooratta alamiyankka nu laꞌatettawu zaway deꞌana. Ayba ogiyan? Nuuni Xoossaa siiqiyoogeenne harata siiqiyoogee nuna ubbatoo denttettana koshshees.—1 Yoh. 4:7, 8. w18.12 23 ¶19-20

Israaꞌeela asi ‘issi iitabaa ba machchee bolli demmikko,’ O yeddana danddayees. “Issi iitabaa” geetettidabi aybakko Higgee yootenna. Hegee guutta mooro gidennan, yeellayiyaabaa woy wolqqaamaba gidiyoogee qoncce. (Zaa. 23:14) Yesuusa wode daro Ayhudati “issiban gaasottidi” bantta machchota yeddidoogee azanttiyaaba. (Maa. 19:3) Nuuni etaagaadan qoppana koyennaagee qoncce. Paraman shaahettiyoogaa xeelliyaagan Xoossaa qofaa hananabaa yootiya Milkkiyaasi qonccissiis. He wode issi asi geella eeqaassi goynniya yelagiyo ekkanawu ‘ba yelagatettan ekkido machcheeyyo’ ammanettennan aggidi O yeddiyoogee meeze gididaba. Xoossaa qofaa xeelliyaagan Milkkiyaasi, “Azinai ba machchiyo yeddiyoogaa ixxais” yaagiis. (Mil. 2:14-16) Hegee asi “ba machcheera issippe de7ees; eti naa77ai issi asho gidoosona” yaagidi Xoossaa Qaalay koyro aqo deꞌuwaabaa yootiyoobaara maayees. (Doo. 2:24) Yesuusi, “Xoossai issippe gattidoogaa asi shaakkoppo” yaagiyoogan, aqo deꞌuwaa xeelliyaagan ba Aawaa qofaa yaa minttiis.—Maa. 19:6. w18.12 11 ¶7-8

Amarida ishanttinne michchontti haggaazuwawu harasaa baana danddayoosona. Eta xeelay hananabaa yootiya Isiyaasaagaa mala. Yihooway, “Oona kiittoo? Nuuyyo oonee baanai?” giidi oychchin, I, “Hekko, tana kiitta” yaagiis. (Isi. 6:8) Neeni Yihoowa dirijjitiyaa maaddana danddayay, qassi koyay? Neeni maaddana danddayiyo amarida ogeti aybee? Sabbakiyoonne erissiyo ashkkara oottiyo oosuwaa xeelliyaagan Yesuusi hagaadan giis: “Simmi kattaa Godai kattaa cakkanau oosanchcha yeddana mala, a woossite.” (Maa. 9:38) Neeni aassiyaageeti keehi koshshiyoosan geella aqinye gidada haggaazana danddayay? Woy qassi hara uri hegaadan oottanaadan maaddana danddayay? Daro ishanttinne michchontti kattaa cakkiyaageeti keehi koshshiyo heeran woy moottan aqinye gididi oottiyoogee Xoossaanne nu shooruwaa siiqiyoogaa bessiyo aybippenne aadhdhiya oge giidi qoppoosona. Ne haggaazuwaa aassiyo hara ogeta qoppana danddayay? Yaatiyoogee daro ufayssaa demissees. w18.08 27 ¶14-15

Wonggeleti aquwaabaa xeelliyaagan Yihoowa qofaa nuussi loytti bessoosona. Xoossay daro aqoy baynna Yooseefinne Mayraama ba Naꞌaa dichchanaadan dooriis. (Wog. 12:8; Luq. 2:24) Yesuusi yeletido wode, Mayraama “imattai aqiyo keettan sohoi bainna gishshau, . . . miizzai kattaa wottin miyo qoriyan [A] zin77issaasu.” (Luq. 2:7) Yihooway koyiyaakko, ba Naꞌay yelettanawu keehi injjetiya sohuwaa giigissana danddayees. SHin, Yihoowa keehi qofissidabay Yesuusi ayyaanaabaa sinttayiya keettan dicciyoogaa. Ha Geeshsha Maxaafaa taarikiyaappe Yihooway aquwaabaa waati xeelliyaakko nuuni akeekana danddayoos. Aquwaaban etawu injjetanaadan mintti zoriyoogee naata ayyaanaaban keehi qohikkonne, issi issi aawatinne aayeti hegaadan oottoosona. SHin Yihooway ayyaanaabaa aybippenne xoqqu ootti xeelliyoogee qoncce. Neeni Yihoowaagaadan qoppay? Neeni oottiyoobay ay qonccissii? w18.11 24 ¶7-8

Ufayssawu pultto gidida Xoossay nuuni ufayttanaadan koyees; qassi ufayttanaadan oottiya darobaa I nuussi immiis. (Zaa. 12:7; Era. 3:12, 13) Gidoppe attin, ha wodiyan ufayttiyoogee metiyaaba gidana danddayees. Aybissi? Siiqiyo uri hayqqiyoogaa woy bohettiyoogaa, woy aqo laggiyaappe shaahettiyoogaa woy oosuwaappe kiyiyoogaa mala unꞌꞌissiya hanotati nuuni ufayttennaadan oottana danddayoosona. Hegaa bollikka, ubbatoo ooyettiyoogaa gaasuwan son sarotettay xayiyo wode, nunaara issippe oottiyaageeti woy issippe tamaariyaageeti baceessiyo wode, woy nuuni Yihoowayyo haggaaziyoogaa gaasuwan yedetettiyo woy qashettiyo wode ufayttiyoogee metana danddayees. Payyatettaa xayiyoogee, sahoy caddiyoogee woy unꞌꞌettiyoogeekka hegaadan oottana danddayees. SHin, “ufayttiyaanne A xallay wolqqaama” gidida Yesuus Kiristtoosi asay minettanaadaaninne ufayttanaadan oottiyoogan ufayttees. (1 Xim. 6:15, NW; Maa. 11:28-30) Yesuusi deriyaa bolli tamaarissido timirttiyan Seexaanaa alamiyan nuna unꞌꞌissiya paacee deꞌishinkka nuuni ufayttanaadan maaddiya daro eeshshata yootiis. w18.09 17-18 ¶1-3

Miishsha qanxxiyoogaadan tumawu giidi qanxxiyo keehi metiyaabaappe issoy Xoossaa ufayssenna meeziyaanne oosuwaa aggiyoogaa. (Lee. 23:23) Issoti issoti he meeziyaa agganaadan Geeshsha Maxaafay yootiyoobaa ekkanawu metootana xayikkonne, harata eta soo asay, etaara oottiyaageetinne eta mata laggeti wayssiyo gishshawu, eta hegee metana danddayees. Issi meezee hayqqida dabbota bonchchiyoogaara gayttidaba gidikko, hanotay keehi yiilloyana danddayees. Harati xalidi oottido loꞌꞌobay laamettana bessiyaaban laamettanaadan nuna maaddana danddayees. Bitiyoogaa aggidi Efisoonan mati Kiristtaane gididaageeti Xoossaa ufayssenna he oosuwaa aggidi tumaa shammanawu ay oottidonaa? Geeshsha Maxaafay hagaadan gees: “[Eti] bantta maxaafata shiishshidi, asaa ubbaa sinttan xuuggidosona; he maxaafatu waagaa qoodiyo wode, ishatamu sha7u bira gidiis.” (Oos. 19:19, 20) Ha ammanettida Kiristtaaneti hegaa keena alꞌꞌobaa aggibayidi daro anjjuwaa demmidosona. w18.11 7 ¶15-16

Israaꞌeelati Yorddaanoosa pinni simmin takkennan, bisuwaa shoddi oyqqida bitanee Yaasuura gayttiis. Olanchchay I oonakko qonccissin Yaasu garamettiis. I Xoossaa asaa ashshanawu giigida, ‘Yihoowa olanchchatu gadaawaa.’ (Yaas. 5:13-15) Yarkko katamaa waati oyqqanaakko, Kaalettiya kiitanchchay Yaasussi qoncce kaaletuwaa yootiis. Koyro, amarida kaaletotu halchchoy loꞌꞌo milatennan aggana danddayees. Leemisuwawu, ubba attuma asay qaxxarettanaadan Yihooway azaziis; hegee amarida gallassawu eti olettana danddayennaadan oottana. (Doo. 34:24, 25; Yaas. 5:2) Ashshiyaabi baynnaba milatiya Israaꞌeela wotaaddarati, ‘Morkketu olanchchati nu kambbiyaa woraajjiyaakko nu soo asaa waatidi naaganee?’ giidi qoppennan waayi aggana. SHin “Israa7eela asaayyo yayyido gaasuwan Yarkko katamaa dirssaa penggeti gorddettidi” naagettiyoogaa odoy sohuwaara siyettiis. (Yaas. 6:1) Qoppennan hegaadan hanotay laamettidoogee eti Xoossaa kaaletuwan keehi ammanettanaadan oottennee? w18.10 23 ¶5-7

Nuna ziqqi oottiyoogan PHawuloosa leemisuwaa waati kaallana danddayiyoo? Koyruwan, Yihooway maaddin nuuni oottidobawu asay nuna sabbanaadan koyanawu woy saban ufayttanawu paacettennaadan naagettana bessees. Nuuni ubbay nuna hagaadan oychchana koshshees: ‘Taani etawu mishiraachchuwaa yootiyo asaa waata xeelliyaanaa? Heeraa meeziyaadan asay lagiyoogeeta taani akeekennan lagiyaanaa?’ Yihoowa Markkati mishiraachchuwaa siyanaageeti deꞌiyaakkonne akeekanawu kumetta saꞌan bantta moottaa xomoosiyoogee galatissiyaaba. Yaatanawu, asay lagiyoogeetu qaalaanne wogaa tamaariyoogee issi issitoo koshshennan waayi aggana. Hegaa mala asatuyyo markkattiya Yihoowa Markkati etappe aadhiyaabadan mule qoppana koshshenna. SHin, eti Kawotettaa mishiraachchoy asaa wozanaa denttettana mala ubba asaa hanotaa akeekanawu koyoosona. w18.09 5 ¶9, 11

Roomati Yihudaa woridosona. Bantta biittawu mishettiya Ayhudatinne harati Masee polotikaa asa gididi yaana giidi wozanappe naagidosona. Yaagiyoogee, eti Masee yiidi bantta biittaa bonchchissananne asaa hashiyaappe Roomatu qambbaraa denttana giidi qoppidosona giyoogaa. (Luq. 2:38; 3:15) Daroti Masee saꞌan Israaꞌeela biittan kawotettaa essana giidi qoppidosona. Yaatikko, hara biittan laalettida miilooniyan qoodettiya Ayhudati bantta biitti simmana. Xammaqiya Yohaannisi issi wode, “Yaanaagee neneeyye? Woi nuuni haraa naaganee?” yaagidi Yesuusa oychchidoogaa hassaya. (Maa. 11:2, 3) Yohaannisi Ayhudati hidootan naagiyo ubbabaa polanay hara urakkonne eranawu koyennan waayi aggana. Emaahuusa biiddi, hayquwaappe denddida Yesuusaara gayttida naaꞌꞌu erissiyo ashkkaratikka naagidobay polettibeenna. (Luq. 24:21) Hegaappe simmin takkennan, Yesuusi kiittidoogeeti, “Godau, ha wodiyan Israa7eelatussi kawotettaa zaaruutee?” yaagidi A oychchidosona.—Oos. 1:6. w18.06 4 ¶3-4

Yihoowa asaabaa odiyoobaa siyiyo wode nuuni keehi naagettana koshshees. Seexaanay Xoossaa ashkkarata mootiyoogaa mule dogoppa. (Ajj. 12:10) Hegaa gishshawu, Yesuusi nuna eqettiyaageeti nu bolli “iitabaa ubbaa wordduwan [haasayanaagaa]” yootiis. (Maa. 5:11) Nuuni hegaa loytti qoppikko, Yihoowa asaabaa iita oduwaa siyiyo wode dagammokko. Neeni ne laggetussinne neeni eriyo asatussi imeeliyaaninne moobayliyan kiitaa yeddiyoogaa dosay? Yaatikko, ooratta oduwaa woy hanidabaa siyiyo wode, ufayssiyaabaa ooppenne kasetidi yootanawu koyiya uraagaadan neeyyo siyettana danddayees. SHin hegaa moobayliyan woy imeeliyan kiittanaappe kase hagaadan nena oychcha: ‘Taani yootana haniyoobay tuma gidiyoogaa shaakkidanaa? Tumubaa wurssa eridanaa?’ Neeni hegaa shaakkana xayikko, nu ishanttussi worddobaa yootana danddayaasa. Neeni sirikko, ‘kiitta’ giyaagaa aggada ‘xayssa’ giyaagaa bochcha. w18.08 3 ¶3; 4 ¶6-7

Kehatettan immiyoogan nuuni ufayttanaadan Yesuusi koyees. Kehatettan immiyo wode daro asay nashshees. Galatiyay ubba asaa gidenna; shin amaridaageeti galatiyo wode, neeni kehatettan immiyoogee etikka yaatanaadan denttettana danddayees. Yaaniyo gishshawu, asay nashshiyaaba milatin aggin kehatettan imma. Neeni issitoo kehatettan immidoogee ay keena maaddana danddayiyaakkonne ooni erii. Wozanappe kehatettan immiya asi kushiyaa zaaranaadan giidi immenna. Yesuusi, “Neeni qumaa katissiyo wode, hiyyeesata, quunata, wobbeta, qooqeta xeesa. Eti ne kushiyaa zaaranau danddayenna gishshau, neeni anjjettana” yaagidi tamaarissido wode hegaa qoppiis. (Luq. 14:13, 14) Geeshsha Maxaafay, “Keha asi . . . anjjettana” yaagees. Hagaadankka gees: “Hiyyeesaayyo qoppiya asi anjjettidaagaa.” (Lee. 22:9; Maz. 41:1) Harata maaddiyoogee ufayssiyo gishshawu nuuni immana koshshees. w18.08 21-22 ¶15-16

Maaddenna daro oduwaappe, muleera tuma gidennabaappenne nu nagaraappe denddidaagan, tumubaa eranaageenne hegaa maara yiggi xeellanaagee ha wodiyan metiyaaba. He wayssiyaaban nuna maaddanabay aybee? Nuuni Geeshsha Maxaafan deꞌiya maarata erananne oosuwan peeshshana koshshees. Tumubaa siyennan deꞌiiddi zaariyoogee eeyyatettanne yeellayiyaaba gidiyoogee he maaratuppe issuwaa. (Lee. 18:13) Geeshsha Maxaafay yootiyo hara maaray nuuni ubbabaa oychchennan coo ammanennaadan hassayissees. (Lee. 14:15) Qassi wurssettan, nuuni Kiristtaane gididi deꞌuwan ay keena darobaa beꞌikkonne, nu akeekan zemppennaadan naagettana bessees. Nuuni ammanettiya tumaa naqaasha oottidi loꞌꞌobaa qoppiyaabanne eratettan kuuyiyaaba gidikko, Geeshsha Maxaafay yootiyo maaray nuna naagees. w18.08 7 ¶19

Nuuni maaraadan haattan xammaqettidi Yihoowaba gidiyoogaanne ayyo haarettanawu koyiyoogaa asaa sinttan bessoos. Yesuusi xammaqettiyo wode hegaara issi malabaa oottiis; hegee I Yihoowawu, “Abeet ta Xoossau, taani neeni koyiyoogaa oottanau dosais” giidoogaa mala. (Maz. 40:7, 8) Yesuusi xammaqettin Yihooway waatidee? Geeshsha Maxaafay hagaadan gees: “Yesuusi xammaqettidoogaappe guyyiyan, sohuwaara haattaappe kiyiis; saloi dooyettin, Xoossaa Ayyaanai haraphphedan yiishiininne ba bolli wodhdhishin be7iis; qassi saluwaappe, ‘Taani siiqiyo ta Na7ai, tana ufaissiyaagee hagaa’ yaagiya qaalai yiis.” (Maa. 3:16, 17) Yesuusi kasekka saluwan deꞌiya ba Aawaaba gidikkonne, Yihooway I koyiyoobaa xallaa oottanawu A Naꞌay dosiyoogaa beꞌidi ufayttiis. Nuna muleera ayyo sheedhdhiyo wode Yihooway hegaadan ufayttees; qassi ba anjjuwaa immiyoogan I nuna bonchchana.—Maz. 149:4. w18.07 23 ¶4-5

Muusee bananne Aaroona “nuuni” yaagennan aggenna. Hanida maalaaliyaabawu tumu Pulttoy Yihoowa gidiyoogaa Muusee bonchchibeennaagaa hegee bessees. Mazamure 106:32, 33n deꞌiya ha qofay hegaa bessiyaaba milatees: “Mariiba pulttuwaa matan GODAA hanqqetissidosona; eta gaasuwan Muuse bolli metoi gakkiis. Aissi giikko, eti a yiilloyidosona; yiillotin Muuse doonaappe bessenna qaalai kiyiis.” (Qoo. 27:14) Ay gidinkka, Muusee oottidobay Yihooway bessiyaagaa keenaa bonchchettennaadan oottiis. Yihooway Muuseyyoonne Aaroonayyo, “Intte naa77aikka ta azazuwaa bolli [makkalideta]” yaagiis. (Qoo. 20:24) Hegee tumukka gita nagara! Hegaappe kase, Israaꞌeelatu issi yeletay kumettay Kanaane gelennaadan Yihooway diggiis. (Qoo. 14:26-30, 34) Hegaa gishshawu, Muusee makkalidoogaappe denddidaagan he pirddaa Yihooway pirddidoogee bessiyaabanne likkeba. I Hidootaa Biittaa gelennan attiis. w18.07 14 ¶9, 12; 15 ¶13

A kahay ekkiyoobay neegaappe dummatiyo ishaa xubbennaadan, ne maata gidiyaabaa aggabayiyoogee maaddiyaaba gidiyaakko, yaatanawu eeno guutee? Neeni eeno gaanaagee qoncce. Nu ishanttuppe amaridaageeti tumaa eranaappe kase ushshaa daro uyoosona, shin haꞌꞌi ushshaappe mule haakkanawu murttidosona. Issi ishay bana keehi qohiyaaban zaarettidi kunddanaadan oottanawu nu giddoppe ooninne koyennaagee erettidaagaa! (1 Qor. 6:9, 10) Yaatiyo gishshawu, issi ishay ushshaa uyanawu koyana xayikko shoobbida uri I uyanaadan iisettiyoogee siiqo bessiyaaba gidenna. Yelaga Ximootiyoosi I etawu sabbakana haniyo Ayhudata xubbanaappe giidi seellishin qaxxarettanawu eeno giis; he wode ayyo layttay 20 heera gidennan aggenna. A qofay kiitettida PHawuloosaagaara issi mala. (Oos. 16:3; 1 Qor. 9:19-23) Neeni harata goꞌꞌiyaabawu gaada Ximootiyoosaagaadan ne goꞌꞌaa aggabayuutee? w18.06 18-19 ¶12-13

Yihooway wozanaa suure asata tumu goynuwawu ehiidi, eta ayyaanaaban ba soo asaa oottiyoogan eta baakko shiishshees. (Yoh. 6:44) Neeni tuman deꞌenna uraara koyro gayttiyo wode, neeni abaa eriyoobay aybee? A sunttaappenne A meraappe harabaa neeni eriyoobi waayi deꞌana. Neeni Yihoowa eriyaanne siiqiya uraara koyro gayttiyo wode hanotay hegaa mala gidenna. Diccido hanotan, biittan, qommuwan woy wogan neeppe I dummatikkonne, intte issoy issuwaabaa darobaa ereeta! Leemisuwawu, intte issoy issuwaa qaalaa, hegeekka tumaa “geeshsha” qaalaa sohuwaara akeekeeta. Hegaa giyoogee intte naaꞌꞌaykka Xoossan ammaneeta, issi mala kandduwaa maaraa kaalleeta, qassi sinttanaabawu intte hidootay issi mala giyoogaa. Qassi, issi uran ammanettanaadaaninne A ammananaadan oottiya, abaa erana koshshiyo waannabati hegeeta. Hegeeti loꞌꞌonne mino dabbotettaa medhdhanaadankka maaddoosona. w18.12 21 ¶9-10

Kiristtoosi kaalettin, bolla gididi heemmiyaagee Ayhuda gidenna Kiristtaaneti qaxxarettana koshshennaagaa qonccissiis. (Oos. 15:19, 20) SHin, hegaa kuuyoosappe daro wodee aadhdhin, Ayhuda Kiristtaaneti daroti bantta naata qaxxarissiyoogaa aggibookkona. SHin nuuni hagaadan qoppana danddayoos: ‘Yesuusa hayqoy Muuse Higgee xayanaadan oottiis; yaatin I ha yohoy daro wodiyawu giigennan takkanaadan oottidoy aybissee?’ (Qol. 2:13, 14) Ooratti akeekidobaa ekkanawu daro wodee koshshana danddayees. Amarida Ayhuda Kiristtaaneti Muuse Higgiyaa kaallana koshshennaagaa gamꞌꞌidi akeekidosona. (Yoh. 16:12) Xoossaara dumma dabbotan deꞌiyoogawu qaxxaray malaata gidiyoogee attidoogaa ammananawu amaridaageeti metootidosona. (Doo. 17:9-12) Harati qassi bantta mala Ayhudatuppe dummatikko yedetay gakkana giidi yayyidosona. (Gal. 6:12) SHin guyyeppe, geeshsha ayyaanay denttettin PHawuloosi xaafido dabddaabbiyaa baggaara Kiristtoosi hara kaaletuwaa immiis.—Roo. 2:28, 29; Gal. 3:23-25. w18.10 24-25 ¶10-12

Qayaafi wotaaddarati qammi xuman Yesuusa oyqqanaadan kiittiis. Yesuusi he kawushsha maqquwaa eriis, yaatiyo gishshawu, I ba kiittidoogeetuura wurssetta kahuwaa miyo wode, bisuwaa oyqqanaadan etawu yootiis. Keehi koshshiya issibaa eta tamaarissanawu naaꞌꞌu bisoy gidana. (Luq. 22:36-38) He qammi guyyeppe, Yesuusa bolli denddida guytiyaappe issuwaa shocanawu PHeexiroosi bisuwaa denttiis. Qammi oyqqana bessennaashin oyqqiyoogee I seelettenaadan oottidoogee qoncce. (Yoh. 18:10) Yesuusi PHeexiroosawu: “Ne bisuwaa a shoohuwan zaarada wotta; aissi giikko, biso shoddiya ubbai bison haiqqana” yaagiis. (Maa. 26:52, 53) He wolqqaama timirttee he qammi hegaappe kase, eti alamiyaa bagga gidana bessennaagaa Yesuusi woosan qonccissidoogaara maayiyaaba. (Yoh 17:16) Naaquwaa xayssanawu olettiyoogaa Xoossawu aggiigana bessees. Hegaa gishshawu, nuuni sarotettaaninne issippetettan deꞌoos. Qassi Yihooway ha shaahettida alamiyaa beꞌiyo wode, I ba asaa giddon beꞌiyo issippetettan ufayttiyoogee erettidaaga.—Sof. 3:17. w18.06 7 ¶13-14, 16

Seexaanay cimmiyoobaa giigissiyoogaa bolli, nuuni Yihoowawu ammanettiyoogaa agganaadan wolqqanttanawukka malees. Leemisuwawu, kawotettati nuuni sabbakennaadan diggana mala I denttettana danddayees. Woy qassi nuuni Geeshsha Maxaafaa kandduwaa maaraa kaalliyo gishshawu nunaara oottiyaageeti woy tamaariyaageeti nuna boranaadan denttettana danddayees. (1 PHe. 4:4) Woykko nu soo asay nuussi loꞌꞌobaa qoppidi, shiiquwaa beennaadan nuna diggana mala denttettanakka danddayees. (Maa. 10:36) He wode waanidi genccana danddayiyoo? Koyruwan, hegaa malabay gakkana giidi nuuni naagana koshshees; ayssi giikko, Seexaanay nunaara olettees. (Ajj. 2:10) Naaꞌꞌanttuwan, Seexaanay nuuni injjetiyo wode xallan Yihoowayyo oottiyaabadan nuna mootiyo waanna yohuwaa hassayana koshshees. Yedetay gakkikko Xoossaappe haakkoosona giidi I nuna mootees. (Iyy. 1:9-11; 2:4, 5) Wurssettan, paaciyaa xoonanawu Yihooway wolqqaa nuussi immanaagaa ammanettana bessees. I nuna mule yeggi aggennaagaa hassaya.—Ibr. 13:5. w18.05 26 ¶14

Sabbakiyoobaa ooninne siyennaba milatikkonne, hegee asaa ay keena maaddana danddayiyaakko nuuni mule dogana bessenna. Daro asay nuuni yootiyoobaa siyennaagee tuma, shin eti nuna loytti xeelloosona. Eti nuuni giiga maayuwaa maayiyoogaa, qassi ashkkenne pashkka gidiyoogaa akeekoosona. Guyyeppe, amaridaageeti nuna iita ayfiyan xeellidoogee bessennaba gidiyoogaa akeekanaadan nu hanotay maaddana danddayees. Aqinye gididi haggaaziya Serzhinne Olinda hagaadan giidosona: “Nuuni sahettidi, guutta wodiyawu haggaaziyoosaa bibookko. Simmidi biido wode, yaara kanttiyaageeti ‘Waanideti? Inttena laamotida’ yaagidosona.” Nuuni Kawotettaa zerettaa ‘zeriyoogaa aggana’ xayikko, “asa ubbau markka gidana mala” maaddiyaabaa oottoos. (Maa. 24:14) Ubbaappe aaruwan, Yihooway nuna nashshiyoogaa eriyo gishshawu keehi ufayttoos; ayssi giikko, ‘danddayan naagidi ayfiyaageeta’ I siiqees!—Luq. 8:15. w18.05 16 ¶16-18

Asay nagaraa oottido wodiyaappe doommidi, Yihooway I minttettuwaa immiya Xoossaa gidiyoogaa bessiis. Edene makkalaappe simmin sohuwaara, I biron yelettana Addaame zerettaa minttettiis. Doomettaabaa 3:15n odettida hiraagay “beni shooshshai” Seexaanaa Dabloosinne A iita ooso ubbay wurssettan xayanaagaa asay hidootanaadan oottees. (Ajj. 12:9; 1 Yoh. 3:8) Yihoowa ashkkaray Nohee A soo asaa xallay Yihoowawu goynniyo iita alamiyan deꞌiis. He wode makkalaynne pokkobaa oottiyoogee meeze gididaba; Nohee hegan hidootaa qanxxana danddayees. (Doo. 6:4, 5, 9,11; Yih. 6) SHin Yihooway I iita alamiyaa xayssanaagaanne Nohee ba soo asaa ashshanawu ay oottana koshshiyaakko ayyo yootiis. (Doo. 6:13-18) Yihooway minttettiya Xoossaa gidiyoogaa Nohessi bessiis. w18.04 15 ¶1-2

Nuuni hara asaara darin haasayenna gishshawu harata minttettana danddayokko giidi qoppikko hegee bala. Minttettanawu darobaa oottana koshshenna; issi uraa sarotiyo wode pashkki giyoogaa xallay gidana danddayees. He uri neeyyo pashkki gaana xayikko, hegee metoy deꞌiyoogaa bessiyaaba gidana danddayees; qassi I yootiyoobaa hara uri siyiyoogaa xallay A minttettana danddayees. (Yaaq. 1:19) Nuuni ubbay minttettoy koshshiyo ishanttanne michchontta minttettana danddayoos. Kawuwaa Solomoni hagaadan giis: “Haasayaa likke wodiyan haasayiyoogee aiba lo77obee! Pashkkidi xeelliyo xeelai wozanaa ufaissees; mishiraachcho odoikka bollaa pattees.” (Lee. 15:23, 30) Kawotettaa mazamuriyaa issippe yexxiyoogee minttettana danddayiyoogaakka PHawuloosi yootiis. (Oos. 16:25; Qol. 3:16) Yihoowa gallassay keehi matatti matatti biyo wode, nuuni kaseegaappe aaruwan issoy issuwaa minttettana koshshees.—Ibr. 10:25. w18.04 23 ¶16; 24 ¶18-19