Wachtawur ONLAYN LAYBREERIYAA
Wachtawur
ONLAYN LAYBREERIYAA
Wolayttattuwa
  • GEESHSHA MAXAAFAA
  • XUUFETA
  • SHIIQOTA
  • ti sin. 5-7
  • I Tumuppe Geeshsha Maxaafaa Timirttee?

Ne dooridoogan biidoy baawa.

Atto ga, biiduwaa bessiyoode balay merettiis.

  • I Tumuppe Geeshsha Maxaafaa Timirttee?
  • Neeni Sillaasiyan Ammanana Bessii?
  • Sima Huuphe Yohota
  • Issi Mala Qofaa
  • “Sillaasee” Geeshsha Maxaafaa Giddon Deꞌii?
  • Ibraysxxe Geeshsha Maxaafaa Xuufetu Markkatettaa
  • Giriike Geeshsha Maxaafaa Xuufetu Markkatettaa
  • Beni Kiristtaaneti Tamaarissidobee?
  • Niiqiyaa Yaaꞌaappe Kase Deꞌida Aawati Tamaarissidobaa
  • Xoossay Sillaasee?
    Geeshsha Maxaafaabaa Oychchiyoobatu Zaaruwaa
  • Neeni Sillaasiyaa Ammanana Bessii?
    Neeni Sillaasiyan Ammanana Bessii?
  • Sillaasiyaa Qonccissiyo Ogiyaa
    Neeni Sillaasiyan Ammanana Bessii?
  • Sillaasiyaa Timirttee Diccido Ogiyaa
    Neeni Sillaasiyan Ammanana Bessii?
Neeni Sillaasiyan Ammanana Bessii?
ti sin. 5-7

I Tumuppe Geeshsha Maxaafaa Timirttee?

SILLAASEE tuma gidikko, Geeshsha Maxaafan qoncciyaaninne issi mala hanotan deꞌana koshshees. Aybissi? Kiitettidaageeti boxooxissidoogaadan, Geeshsha Maxaafay Xoossay bana asaa naatussi qonccissidoba gidiyo gishshataassa. Qassi nuuni Xoossau bessiyaagaadan goynnanau a erana koshshiyo gishshau, i oonakko Geeshsha Maxaafay nuussi qonccissidi odana koshshees.

Koyro xeetu layttan deꞌida Kiristtaaneti Geeshsha Maxaafay tumuppe Xoossay qonccissidoba gidiyoogaa ammanidosona. Eta ammanuwau baasonne waanna alaafe gididay Geeshsha Maxaafaa. Leemisuwau, kiitettida PHauloosi Beeriyaa kataman deꞌiya asau sabbakido wode, “‘[i] giidoogee tumakkonne’ yaagidi, ubba gallassi Xoossaa maxaafata tamaariiddi, qaalaa kumetta laamotan ekkidosona.”—Oosuwaa 17:10, 11.

He wode keehippe erettida Xoossaa asati banttau alaafe oottidi goꞌettidoy aybee? Oosuwaa 17:2, 3y, ‘PHauloosi ba meeziyaadankka Xoossaa maxaafatuppe asaara haasayidoogaa, qassi etassi birshshidi yootiiddinne tuma gididoogaakka eta erissidoogaa’ yootees.

Yesuusi ba huuphe ‘Xoossaa maxaafay yaagees’ giidi zaari zaari goꞌettidi, Geeshsha Maxaafaa ba timirttiyau baaso oottiyoogan leemiso gidiis. “Xoossaa maxaafatu ubban babai xaafettidaagaa etassi birshshiis.”—Maatiyoosa 4:4, 7; Luqaasa 24:27.

Yaatiyo gishshau, Yesuusi, PHauloosinne koyro xeetu layttan deꞌida Kiristtaaneti Geeshsha Maxaafaa bantta timirttiyau baaso oottidi goꞌettidosona. ‘Xoossaa maxaafa ubban Xoossaa Ayyaanay deꞌiyoogaanne, qassi he maxaafati Xoossau oottiya asi kumettanne loꞌꞌo ooso ubbau giigidaagaa gidana mala, tumatettaa tamaarissanau, balaa seeranau, mooruwaa suurissanaunne xillotetta deꞌuwau zoriyaa immanau maaddiyoogaa’ eti eroosona.—2 Ximootiyoosa 3:16, 17; qassi 1 Qoronttoosa 4:6; 1 Tasalonqqe 2:13; 2 PHeexiroosa 1:20, 21 xeella.

Geeshsha Maxaafay ‘mooruwaa suurissana’ danddayiyo gishshau, Sillaasee geetettiyoogaadan waanna timirtte gididabau qoncce qofaa immana koshshees. SHin haymaanootiyaa timirttiyaanne taarikiyaa eranchati Sillaasee tumuppe Geeshsha Maxaafaa timirtte giyoonaa?

“Sillaasee” Geeshsha Maxaafaa Giddon Deꞌii?

PROTESTTANTTE haymaanootiyan issi maxaafay: “Sillaase giyo qaalay Geeshsha Maxaafaa giddon deꞌenna . . . Hegee 4tto xeetu laytta gakkanaashin woosa keetta timirtte gidenna” yaagees. (The Illustrated Bible Dictionary) Qassi Kaatoliketun erettida issi xuufee Sillaasee “Xoossaa doonaappe kiyida qaala . . . gidenna” yaagees.—New Catholic Encyclopedia.

Zi Kaatolik Insaykilooppiidiyaa giyo maxaafaykka: “Xoossa giyo Heezzu Bollata issippe qonccissiya qaali Geeshsha Maxaafan baawa. Τρίας [triyas] (Laatiniyan trinitas geetetti birshshettidaagee) giya qaalay koyro xaafettidoy K.S. 180 heeran Anxxookiyaa Tewofiloosa xuufiyaana. Hegaappe gamꞌꞌennan trinitas giya Laatine qaalay Terttuuliyaane xuufiyan xaafettiis.”

Gidikkokka, hegee Terttuuliyaani Sillaasiyaa tamaarissidoogau naqaasha gidenna. Leemisuwau, Trinitas—E Tiꞌolojikal Insaykilooppiidiya of zi Hoolii Tirinitii giyo Kaatolike maxaafay, Terttuuliyaani goꞌettido issi issi qaalata guyyeppe harati Sillaasiyaa qonccissanau goꞌettidoogaa yootees. Yaagi simmidi: “SHin i he qaalata Sillaasiyaa timirttiyau goꞌettibeenna gishshau, qaalaa goꞌettido ogiyaappe eesuwan kuuyana danddayettenna” yaagidi akeekissees.

Ibraysxxe Geeshsha Maxaafaa Xuufetu Markkatettaa

“SILLAASE” giya qaalay Geeshsha Maxaafan deꞌennaba gidikkokka, he qofaakkonne qonccissidi i tamaarissii? Leemisuwau, Ibraysxxe Geeshsha Maxaafaa Xuufeti (“Galꞌꞌa Maachay”) ay qonccissiyoonaa?

Zi Insaykilooppiidiya of Rilijin giyo maxaafay: “Ibraysxxe Geeshsha Maxaafan Sillaasiyaa timirttee deꞌennaagaa ha wodiyan haymaanootiyaa eranchati maayoosona” yaagees. Qassi Niwu Kaatolik Insaykilooppiidiya giyo maxaafaykka: “Galꞌꞌa Maachay Geeshsha Sillaasiyaa timirttiyaa tamaarissenna” yaagees.

Hegaadankka, Jesuwit giyo ammanuwaa kaalliya Edmund Portimaani Zi Triyun God giya ba maxaafan kaallidi deꞌiyaagaadan xaafiis: “Galꞌꞌa Maachay . . . Aaway, Naꞌaynne Xillo Ayyaanay Issi Xoossa gi qonccissidi woy hegaa malaatidi odiyoobi baawa. . . . Issi Xoossan [Sillaasee] deꞌiyoogaa qoppida geeshsha xaafee deꞌiyoogau naqaashi baawa. . . . [“Galꞌꞌa Maachan”] heezzu bollati issuwaa gidiyoogaa bessiya qofaa woykko eesho gidiyaaba woy ‘geema malaata’ demmanau qoppiyoogee geeshsha xaafetu qaalaappenne qofaappe haakkidaba.”—Geddi oottidi xaafiday nuna.

Ibraysxxe Geeshsha Maxaafaa Xuufeta pilggiyoogee ha qofaa minttees. Yaatiyo gishshau, geeshsha ayyaanay kaalettin xaafettida Ibraysxxe Geeshsha Maxaafaa Xuufetu 39n Sillaasiyaa tumuppe tamaarissiyaabi baawa.

Giriike Geeshsha Maxaafaa Xuufetu Markkatettaa

YAATIN, Kiristtaane Giriike Geeshsha Maxaafaa Xuufeti (“Ooratta Maachay”) Sillaasiyaabaa qonccissidi yootiyoonaa?

Zi Insaykilooppiidiya of Rilijin giyo maxaafay: “Ooratta Maachaykka Sillaasiyaa timirttiyaa qonccissidi tamaarissennaagaa haymaanootiyaa eranchati maayoosona” yaagees.

Jesuwite ammanuwaa kaalliya Portimaani: “Ooratta Maachaa xaafeti . . . erettida woy aahuwan qonccida Sillaasiyaa timirttiyaabaa xaafibookkona; issi lagge gidida heezzu bollati issi Xoossan deꞌiyoogaa yootiya qoncce timirttee baawa. . . . Heezzu bollati issi Xoossan issippe deꞌiyoogaanne oottiyoogaa bessiya, Sillaasiyaa timirttiyaa awaaninne demmokko” yaagees.

Zi Niwu Insaykilooppiidiya Britaanika giyo maxaafay: “Sillaasiyaa giya qaalay woy qoncce timirttee Ooratta Maachaa giddon xaafettibeenna” yaagees.

E SHort Histtirii of Kiristtiyan Doktirin giyo maxaafan Bernhard Loosee: “Ooratta Maachaa xeelliyaagan, issi uri a giddon Sillaase timirttiyaa demmenna” yaagees.

Zi Niwu Internaashinal Dikshineerii of Niwu Testtament Tiꞌoloojii giyo maxaafay: “Sillaasiyaa timirttee Ooratta Maachaa giddon deꞌenna. [Protesttantte haymaanootiyaa eranchaa Karl Barti hagaadan giis] ‘Aaway, Naꞌaynne Xillo Ayyaanay ubbaban issi mala yaagiya qofay Geeshsha Maxaafan baawa’” yaagidi hegaara issi mala qofaa qonccissees.

Yel Yuniversttiyaa profeeseree I. Washbarn Hopkinsi: “Yesuusinne PHauloosi Sillaasiyaa timirttiyaa erennaba malatees; . . . eti Sillaasiyaabaa aynne yootibookkona” yaagidi qonccissiis.—Origin and Evolution of Religion.

Taarikiyaa eranchaa Arter Weygeli: “Yesuus Kiristtoosi hegaa mala hanotaa mule denttibeenna; qassi Ooratta Maachan awaaninne ‘Sillaasiyaa’ giya qaalay baawa. Nu Goday hayqqoosappe heezzu xeetu layttay aadhi simmin, Woosa Keettay he qofaa ba ammano oottidi ekkiis” yaagiis.—The Paganism in Our Christianity.

Hegaa gishshau, Ibraysxxe Geeshsha Maxaafaa Xuufetu 39n gidin, Kiristtaane Giriike Geeshsha Maxaafaa Xuufetu 27n gidin, Sillaasiyaa qonccissiya timirttee aybinne deꞌenna.

Beni Kiristtaaneti Tamaarissidobee?

BENI Kiristtaaneti Sillaasiyaa tamaarissidonaa? Taarikiyaanne haymaanootiyaa eranchati immido kaallidi deꞌiya qofaa akeeka:

“Wodiyaappe wodiyan haymaanootiyaa wogan dicci dicci biidaagaa mala Sillaasiyaa timirttee beni wode Kiristtaane haymaanootiyan qonccidaba gidenna.”—The New International Dictionary of New Testament Theology.

“Gidikkonne, beni wode Kiristtaaneti, koyroogeeti [Sillaasiyaa] qofaa bantta ammanuwan goꞌettanau qoppibookkona. Eti Xoossau, Aawaunne Yesuus Kiristtoosa, Xoossaa Naꞌau aqidosona; Geeshsha Ayyaanaakka . . . shaakki eridosona; gidikkonne hegeeti heezzay Sillaase, issi laggenne heezzay Issuwaa gidiyoogaa bessiya qofi baawa.”—The Paganism in Our Christianity.

“Koyro Kiristtaane ammanuwan Sillaasiyaa timirttee baawa . . . Ooratta Maachaaninne beni wode Kiristtaaneti xaafido hara xuufetun qonccidaagaadan, Yesuusi Kiittidoogeetu wodiyaaninne etappe kaallidi deꞌiya wodiyan hegee erettiyaaba gidenna.”—Encyclopaedia of Religion and Ethics.

“‘Issi Xoossan deꞌiya heezzu bollata’ giyo qofau mino naqaashi baawa; 4⁠tta xeetu layttaa wurssettaappe kase Kiristtaane deꞌuwaaranne ammanuwaara muleera walahettibeennaba. . . . Hegau matattiya qofay woy xeelay Kiitettida Aawatuppe oossinne deꞌenna.”—New Catholic Encyclopedia.

Niiqiyaa Yaaꞌaappe Kase Deꞌida Aawati Tamaarissidobaa

NIIQIYAA yaaꞌaappe kase deꞌida aawati Kiristtoosa yeletaappe simmin deꞌiya koyro xeetu layttatun haymaanootiyan waannatiya asttamaare gidiyoogan erettoosona. Eti tamaarissidobay akeekan xeellana bessiyaaba.

Ba haymaanootiyaa gishshau K.S. 165 heeran hayqqida Jesttini, Yesuusi asa gidanaappe kase “ubbabaa medhida Xoossaappe dumma” gidida merettida kiitancha yaagiis. I, Yesuusi Xoossaappe guuxxiyoogaa yootiisinne “Medhidaagee oottanaadaaninne yootanaadan azazidobaappe . . . harabaa mule oottibeenna” yaagiis.

Kiristtoosappe simmin 200 heeran hayqqida Ireniyeesi, Yesuusi asa gidanaappe kase Xoossaappe dumma deꞌidoogaanne appe guuxxiyoogaa yootiis. “Ubbaappe bolla, qassi appe hari baynna,” “a xallay tumu Xoossa” gididaagaara Yesuusi issi lagge gidennaagaa qonccissiis.

Alekisanddiriyaa kataman deꞌidanne K.S. 215 heeran hayqqida Kilementti, Xoossaa “merettibeennanne hayqqenna, a xallay tumu Xoossaa” yaagiis. I, Naꞌay “a xallay ubbaa danddayiya Aawaappe kaalliyaagaa” shin aara issi lagge gidennaagaa yootiis.

Kiristtoosappe simmin 230 heeran hayqqida Terttuuliyaani, Xoossay ubbaappe bolla gidiyoogaa tamaarissiis. I: “Aaway dariyaagaa gidiyoogaadan, Naꞌaappe dumma; medhidaagaa gidiyoogaadan merettidaagaappe dumma; kiittidaagee kiitettidaagaappe dumma” yaagidi qonccissiis. Qassikka: “Naꞌay baynna wodee deꞌees. . . . Ubbabaappe kase Xoossay barkka deꞌiis” yaagiis.

Kiristtoosappe simmin 235 heeran hayqqida Hippoliteesi, Xoossaa “koyruwaanne Issuwaa xallaa, Medhidaagaanne ubbaa Godaa, issi Xoossaa,” “layttan aara laggetiyay oonne baynnaagaa . . . SHin i barkka deꞌida Issuwaa;” asa gidanaappe kase merettida Yesuusa mala “kase deꞌennabay deꞌanaadan ba sheniyan oottidaagaa” yaagiis.

Kiristtoosappe simmin 250 heeran hayqqida Oriijeni, ‘Aawaynne Naꞌay Naaꞌꞌa gidiyoogaa, . . . etayyo eta eeshshay eeshshay deꞌiyoogaa,’ qassi “Aawaara gatti xeelliyo wode [Naꞌay] keehi guutta pooꞌo” gidiyoogaa yootiis.

Taarike naqaashaa xaaxi waaxidi, Alvan Lamseni Zi CHerch of zi Ferist Sirii Sencheriis giyo maxaafan kaallidi deꞌiyaagaadan gees: “[Ba haymaanootiyaa gishshau hayqqida] Jesttini yootidoban . . . ha wodiyan keehippe erettida Sillaasiyaa timirttiyaa kaafiyaabi baawa: Niiqiyaa yaaꞌaappe kase deꞌida Aawatu ubbau, giishin Kiristtoosa yeletappe simmin heezzu xeetu layttan deꞌida Kiristtaane xaafetu ubbau hegaa mala qofay deꞌees gaana danddayettees. Eti Aawaabaa, Naꞌaabaanne xillo Ayyaanaabaa yootidoogee tuma; shin ha wodiyan Sillaasiyaa ammaniyaageeti giyoogaadan, issi lagge, issi mala eeshshay deꞌiyoogeeta, Issi Xoossan heezzu bollay deꞌiyoogeeta gibookkona. Tuma gididabay hegaappe dumma.”

Yaatiyo gishshau, Geeshsha Maxaafaynne taarikee markkattiyoobay Geeshsha Maxaafay xaafettido wode ubbaaninne hegaappe simmin deꞌiya amarida xeetu layttatu ubban Sillaasee erettennaba gidiyoogaa bessees.

[Sinttaa 7n deꞌiya misiliyaa]

“Issi Xoossan [Sillaasee] deꞌiyoogaa qoppida geeshsha xaafee deꞌiyoogau naqaashi baawa.”—The Triune God

    Wolayttatto Xuufeta (2000-2025)
    Kiya
    Gela
    • Wolayttattuwa
    • Kiita
    • Dosiyoobata
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Goꞌettiyo Wogaa
    • Goꞌettiyaageetu Xuuraa Naagiyo Higgiyaa
    • Goꞌettiyaageetu Xuuraa Naagiyo Higgiyaa Giigissiyoobaa
    • JW.ORG
    • Gela
    Kiita