Ko Te ʼu Mamahi ʼa Te Tagata—He Koʼe Koa ʼe Fakagafua e Te ʼAtua?

ʼI TE kamataʼaga ʼo te hisitolia ʼa te tagata, neʼe mole pe la ʼi ai he ʼu loʼimata ʼo te tagilāulau peʼe ʼo te mamahi. Neʼe mole ʼi ai he mamahi ʼo te tagata. Neʼe tuku age ki te tagata ke kamata ʼaki he maʼuli haohaoa. “Neʼe sio ai te ʼAtua kia meʼa fuli neʼe ina fai pea koʼeni ko te meʼa ʼaia neʼe lelei ʼaupito.”—Senesi 1:31.

Kae ʼe ʼui e ʼihi, ‘Ko te hisitolia ʼa Atama mo Eva ʼe ko he fagana pe ia.’ Meʼa fakaʼofaʼofa foki, ko te potu ʼaia ʼe ʼui e te tokolahi ʼo te kau takitaki lotu ʼo te Keletiate. Kae ko he pule ohage ko Sesu Kilisito totonu neʼe ina fakamoʼoni ki te ʼu meʼa ʼaē neʼe hoko ʼi te faʼahi ʼaia ohage ko he ʼu meʼa faka hisitolia neʼe hoko ʼi Eteni. (Mateo 19:4-6) Pea tahi ʼaē meʼa, ko te faʼahiga fai pe e tahi ke tou mahino ai ki te tupuʼaga ʼo te fakagafua ke mamahi te tagata, ʼe ko te vakaʼi te ʼu meʼa ʼaia neʼe hoko ʼi te kamataʼaga ʼo te hisitolia ʼo te tagata.

Ko te ʼuluaki tagata ko Atama, neʼe tuku age ki ai te gāue fīmālie ʼaē ko te tokaga ki te ʼōloto ʼo Eteni. Pea tahi, neʼe tuku age ki ai e te ʼAtua te fakatuʼutuʼu ʼaē ko te folahi ʼo te ʼōloto ʼo Eteni ko he ʼōloto faka malamanei ʼo te fakafiafia. (Senesi 1:28; 2:15) Moʼo tokoni kia Atama ki te fakahoko ʼo te toe gāue ʼaia, neʼe foaki age ki ai e te ʼAtua hona hoa, ia Eva, pea neʼe ina ʼui age kia nāua ke nā fanaunau pea ke nā fakahahaʼi te kele pea ke nā puleʼi. Kae neʼe ʼaoga te tahi age meʼa ke fakahoko ʼo maui mālie te fakatuʼutuʼu ʼa te ʼAtua ʼo ʼuhiga mo te kele pea mo te hahaʼi. ʼI te fakatupu ʼaē ʼo te tagata ki te paki ʼo te ʼAtua, neʼe ina maʼu ai foki te loto faʼitaliha; koia, neʼe ʼaoga ai ke ʼaua naʼa fefihiʼaki ʼi he temi te finegalo ʼa te tagata pea mo ʼaē ʼo te ʼAtua. Koteʼuhi, ʼe hoko ai anai he maveuveu ʼi te ʼatulaulau, pea ko te fakatuʼutuʼu ʼa te ʼAtua ʼo ʼuhiga mo te fakafonu ʼo te kele ʼaki he foʼi famili fakatagata fīmālie ʼe mole hoko anai ia.

Ko te fakalogo ki te ʼAtua neʼe mole ko he meʼa neʼe kua tukuʼaki. Neʼe tonu ia ko he fakahā ʼaia ʼa te tagata tona ʼofa ki te loto faʼitaliha. Ohage la, ʼe tou lau ʼi te temi ʼaē neʼe tau ai ia Sesu mo te ʼahiʼahi lahi, neʼe faikole fēnei: “Tāmai, kapau ʼe ke loto kiai, fakamamaʼo ia te ʼau te ipu nei. Kae, ke mole ko toku finegalo ʼaē ʼe tonu ke fai, kae ʼo koe ia.”—Luka 22:42.

ʼO toe feiā aipe, neʼe fakalogo kia Atama pea mo Eva ke nā fakamoʼoni peʼe nā loto ke nā fakalogo ki te pule ʼa te ʼAtua peʼe kailoa. ʼO ʼuhiga mo te fakatuʼutuʼu ʼaia, neʼe fakatuʼu e Sehova ʼAtua te kiʼi ʼahiʼahi. ʼI te ʼu fuʼu ʼakau ʼaē ʼo te ʼōloto ʼo Eteni, neʼe ʼi ai te fuʼu ʼakau neʼe fakahigoaʼi “ko te fuʼu ʼakau ʼo te mālama ki te meʼa ʼaē ʼe lelei pea mo te meʼa ʼaē ʼe kovi.” Neʼe ina fakatā te tau feʼauga mo te ʼAtua te fakafuafua ʼo te ʼu lekula ʼo te aga ʼaē ʼe tonu. ʼAki he lea ʼe mātala, neʼe tapuʼi e te ʼAtua te kai ʼo te fua mai te fuʼu ʼakau makehe ʼaia. Kapau neʼe talagataʼa ia Atama pea mo Eva, ʼe iku ai ki tonā mamate.—Senesi 2:9, 16, 17.

Ko Te Kamataʼaga ʼo Te Mamahi ʼa Te Tagata

Neʼe hoko mai te ʼaho neʼe fakatuʼutuʼu e te foha fakalaumālie ʼa te ʼAtua ke ina fakafihiʼi te faʼahiga takitaki ʼa te ʼAtua. ʼI tana fakaʼaogaʼi te gata ohage ko hona fakahoko palalau, neʼe fēnei tana fehuʼi age kia Eva: “ ʼE moʼoni koa la neʼe ʼui atu e te ʼAtua ke ʼaua naʼa koulua kakai ki te ʼakau fuli pe ʼo te ʼōloto?” (Senesi 3:1) Koia ko te lotolotolua neʼe tupu ia ʼi te fakakaukau ʼa Eva ʼo ʼuhiga mo te faʼahiga pule ʼa te ʼAtua peʼe tonu koa.a Neʼe fai age e Eva te tali ʼe tonu, ʼaia neʼe ina ako mai tona ʼohoana. Kae, neʼe fakafeagai te fakatupu fakalaumālie ʼaia ki te ʼAtua pea neʼe ina loiʼi age ʼo ʼuhiga mo te ʼu ikuʼaga ʼo te talagataʼa, ʼi tana ʼui ʼaē: “ ʼE moʼoni ʼe mole koulua mamate anai. Heʼe ʼiloʼi e te ʼAtua, ko te ʼaho pe ʼaē ʼe koulua kai anai kiai, ʼe ʼaʼala moʼoni ai anai ʼokoulua ʼu mata pea ʼe koulua liliu moʼoni ai anai ohage ko te ʼAtua, ʼo ʼiloʼi te meʼa ʼaē ʼe lelei pea mo te meʼa ʼaē ʼe kovi.”—Senesi 3:4, 5.

Ko he meʼa fakaʼofaʼofa foki, ko Eva neʼe kākāʼi ʼi tana manatu ʼaē ko te talagataʼa ʼe iku anai ki he maʼuli ʼe lelei age, kae mole ina fakatupu ʼaki anai te mamahi ʼa te tagata. ʼI te ʼaluʼaga ʼo te lahi ʼo tana sioʼi te fuaʼi ʼakau, neʼe hage leva ia kua ina leleiʼia, pea neʼe ina kai ai. Ki muli age, neʼe ina fakalotoʼi ia Atama ke kai mo ia ki te fuaʼi ʼakau ʼaia. Ko he malaʼia foki, neʼe fili ia e Atama ke ina taupau tona ʼofa ʼaē ki tona ʼohoana, ʼi hana taupau te ʼofa ʼaē ki te ʼAtua.—Senesi 3:6; 1 Timoteo 2:13, 14.

ʼAki tana fakaneke te agatuʼu ʼaia, neʼe fakaliliu totonu e te fakatupu fakalaumālie ʼaia ko he fakafeagai ki te ʼAtua. Koia, neʼe liliu ʼo higoa ko Satana, mai te kupu faka Hepeleo ʼaē ko tona faka ʼuhiga “ko he tahi ʼe fakafeagai.” Neʼe ina toe loiʼi foki ʼo ʼuhiga mo te ʼAtua, ʼo ina fakaliliu ai ia ia totonu ko he tahi ʼe fasituʼu. Koia, ʼe toe fakahigoaʼi foki ko Tevolo, mai te kupu faka Keleka ʼaē ko tona faka ʼuhiga “ko he tahi ʼe fasituʼu.”—Fakahā 12:9.

Neʼe kamata ai leva te ʼu mamahi ʼa te tagata. Ko te toko tolu ʼi te ʼu fakatupu ʼa te ʼAtua neʼe nātou fakaʼaogaʼi kovi te meʼa ʼofa ʼa nātou ʼaē ko te loto faʼitaliha, ʼo nātou fili te faʼahiga maʼuli faʼifaʼitaliha ʼo nātou fakafeagai ki tonatou Tupuʼaga. Neʼe malaga ai te fehuʼi, ʼE fakatokatoka feafeaʼi anai e te ʼAtua te agatuʼu ʼaia ʼi he ʼaluʼaga ʼe faitotonu ʼe ina fakaloto fīmālieʼi anai te toe ʼo tana fakatupu ʼe ʼatamai, ʼaē ʼe kau ai te kau ʼaselo agatonu ʼaē ʼi te lagi pea mo te hākoga ʼo Atama pea mo Eva?

Ko Te Tali Faka Agapoto ʼa Te ʼAtua

ʼE feala ke ʼui e ʼihi, neʼe feala pe ke lelei age mo kapau neʼe fakaʼauha atu aipe e te ʼAtua ia Satana, mo Atama pea mo Eva. Kae ʼe mole maʼu ai foki he tonu ʼo ʼuhiga mo te ʼu fehuʼi ʼaē neʼe lagaʼi ʼi te agatuʼu. Neʼe fakafihiʼi e Satana te faʼahiga pule ʼa te ʼAtua, ʼo ina ʼui e lagi fakafiafia age anai te tagata ki te maʼuli, ʼo ʼāteaina mai te pule ʼa te ʼAtua. Pea tahi, ʼaki tana lava fakahaga te ʼuluaki tagata pea mo te ʼuluaki fafine ke nā fakafeagai ki te pule ʼa te ʼAtua neʼe malaga ai ʼihi fehuʼi. Mai tona ʼaluʼaga ko Atama mo Eva neʼe nā agahala, neʼe faka ʼuhiga koa ʼaki te potu ʼaia neʼe kovi te faʼahiga faʼu ʼo te tagata e te ʼAtua? ʼE feala koa ki te ʼAtua ke ina maʼu he tahi ʼi te kele ʼe nofo agatonu age anai kia te ia? Pea e feafeaʼi ʼo ʼuhiga mo te ʼu foha fakaʼaselo ʼo te ʼAtua ʼaē neʼe nātou mamata ki te agatuʼu ʼa Satana? ʼE nātou lagolago anai koa ki Tana pule faʼitaliha? ʼE mahino ia, neʼe ʼaoga he temi feʼauga ke maʼu he tonu ʼo ʼuhiga mo te ʼu fehuʼi ʼaia. Ko te tupuʼaga la ʼaia ʼo te fakagafua e te ʼAtua kia Satana ke hoko atu tona maʼuli ʼo aʼu ki totatou temi.

ʼO ʼuhiga mo Atama pea mo Eva, ʼi te ʼaho ʼaē neʼe nā talagataʼa ai, neʼe fakatūʼa ia nāua ki te mate. Neʼe kamata ai te gāue ʼo te mate. Ko tanā hākoga, ʼaē neʼe tutupu ʼi te kua ʼosi agahala ʼa Atama mo Eva, neʼe nātou maʼu faka tōfiga te agahala pea mo te mate mai ʼonatou ʼu mātuʼa heʼe haohaoa.—Loma 5:14.

Neʼe kamata te gāue ʼa Satana ʼaki tana fakapipiki ki tona faʼahi te ʼuluaki tagata pea mo te ʼuluaki fafine. Neʼe ina fakaʼaogaʼi te temi ʼaē neʼe tuku age ki ai moʼo faigaʼi ke ina taupau te hākoga fuli ʼa Atama ʼi tona pule. Neʼe ina toe lava kākāʼi foki mo te kau ʼaselo tokolahi ke nātou kau ki tana agatuʼu. Kae, ko te kaugamālie ʼo te ʼu foha fakaʼaselo ʼo te ʼAtua neʼe nātou lagolago agatonu aipe ki te faitotonu ʼo te ʼuhiga pule ʼo Sehova.—Senesi 6:1, 2; Suta 6; Fakahā 12:3, 9.

Ko te pule ʼa Sehova neʼe fakafeagai ki te pule ʼa Satana, pea neʼe ko he fehuʼi neʼe ʼiloga mālohi ʼi te temi ʼo Sopo. Neʼe fakamoʼoni e te tagata agatonu ʼaia, ʼaki tana aga, neʼe fia fai pe ia ki te pule faitotonu ʼa te ʼAtua ʼi te faʼifaʼitaliha ʼa Satana, ohage ko tana fai e te ʼu tagata neʼe nātou manavasiʼi ki te ʼAtua ohage ko Apele, mo Enoke, mo Noe, mo Apalahamo, mo Isaake, mo Sakopo, pea mo Sosefo. Neʼe liliu ia Sopo ko te tupuʼaga ʼo te fai palalau neʼe hoko ʼi te lagi ʼi muʼa ʼo te kau ʼaselo agatonu ʼa te ʼAtua. Moʼo lagolago ki Tana pule faitotonu, neʼe ʼui fēnei e te ʼAtua kia Satana: “Kua ke tokagaʼi taku kaugana ko Sopo, ʼe mole he tahi ʼe tatau mo ia ʼi te kele, ko te tagata ʼe mole hana lākahala pea ʼe totonu ia, ʼe manavahe ki te ʼAtua pea mo fakatafa mai te kovi?”—Sopo 1:6-8.

ʼI tana fakafisi ʼaē ki tana lavā, neʼe tala e Satana ko Sopo ʼe tauhi pe ki te ʼAtua ʼaki te ʼu fakatuʼutuʼu fakakākā, koteʼuhi neʼe tapuakina lahi ia Sopo e te ʼAtua, ʼo fakatuputupu tana ʼu koloā. Koia neʼe fakamatala fēnei ai e Satana: “Kae, moʼo fetogi, fakalelei muʼa, ka ke faoʼi atu tou nima ki ai, pea ke fā ki te ʼu meʼa fuli ʼa ʼana, pea ke sio pe ʼe mole anai laukovi kia te koe ki tou fofoga.” (Sopo 1:11) Kae ko Satana neʼe ʼalu mamaʼo atu ia ʼo ina fakafihiʼi te agatonu ʼo te ʼu meʼa fuli neʼe fakatupu e te ʼAtua. Neʼe ina lau fēnei: “Ko meʼa fuli ʼe maʼu e te tagata, ʼe ina foaki anai ia ki tona maʼuli.” (Sopo 2:4) Ko te fasituʼu ʼaia neʼe mole ko Sopo tokotahi pe ʼaē neʼe pipiki kiai kae neʼe toe kau fuli kiai mo te kau atolasio agatonu ʼa te ʼAtua ʼaē ʼi te lagi pea mo te kele. Neʼe faka ʼuhiga e Satana ko te kau atolasio ʼaia ʼe nātou līaki anai tonatou ʼu vāhaʼa mo Sehova mokā tuʼutāmaki tonatou maʼuli.

Neʼe falala katoa ia Sehova ʼAtua ki te agatonu ʼa Sopo. Moʼo fakamoʼoni ki te potu ʼaia, neʼe ina tuku ia Satana ke ina fakamamahiʼi ia Sopo. ʼAki tana agatonu neʼe mole gata pe tana haga ʼo fakatonuhia ia ia totonu, kae ʼo laka age ia, neʼe ina lagolago te faitotonu ʼo te tuʼi faʼitaliha ʼa Sehova. Neʼe fakamoʼoni ai ko te Tevolo ʼe gutuloi.—Sopo 2:10; 42:7.

Kae, ko te faʼifaʼitaki lelei ʼo ʼuhiga mo te faitotonu neʼe ʼahiʼahiʼi neʼe ko Sesu Kilisito. Neʼe momoli ifo e te ʼAtua te maʼuli ʼo te foha fakaʼaselo ʼaia mai te lagi ki te ʼalo ʼo te taupoʼou. Koia ko Sesu neʼe mole ina maʼu te agahala pea mo te heʼe haohaoa. Kae neʼe tuputupu leva ohage he tagata haohaoa, te tatau ʼo te ʼuluaki tagata ʼi muʼa ʼo tana pulihi tona ʼuhiga haohaoa. Neʼe liliu ai ia Sesu ko he tahi neʼe lahi tona fakafihiʼi e Satana, ʼaki te ʼu fakahala pea mo te ʼahiʼahi tuʼa lahi, ʼo kaku ai mo tona mate fakaufiufi. Kae ko Satana neʼe hala mo holoʼi te agatonu ʼa Sesu. ʼI he ʼaluʼaga katoa, neʼe lagolago ia Sesu ki te faitotonu ʼo te pule ʼo tana Tāmai. Neʼe ina fakamoʼoni ai foki neʼe mole ʼi ai he takuʼaki ʼa te tagata haohaoa ʼaē ko Atama ʼi tana kau ʼaē ki te agatuʼu ʼa Satana. Neʼe feala pe ke nofo agatonu ia Atama ʼi tona ʼahiʼahiʼi ʼaē neʼe siʼisiʼi age ia.

Koteā He Tahi Age Meʼa Neʼe Fakamoʼoni?

Kua hili te ʼu taʼu e 6 000 ʼo te ʼu mamahi ʼa te tagata talu mai te agatuʼu ʼa Atama mo Eva. Lolotoga te temi ʼaia, neʼe tuku e te ʼAtua ki te tagata ke ina ʼahiʼahi te ʼu faʼahiga puleʼaga kehekehe. ʼE fakamoʼoni e te fakamatala fakaʼofaʼofa ʼo te ʼu mamahi ʼa te tagata ʼe mole feala ki te tagata ke ina puleʼi ia ia totonu. ʼI tona fakahagatonu, ʼi te temi nei ʼe lahi te ʼu koga meʼa ʼi te kele ʼe ʼi ai te maveuveu. Ko te faʼifaʼitaliha ʼaē mai te ʼAtua, ohage ko tona fakaneke e Satana, ʼe fakatupu malaʼia.

ʼE mole ʼi ai he meʼa ʼe tonu ke fakamoʼoni e Sehova kia ia totonu. ʼE ina ʼiloʼi ko tana faʼahiga pule ʼe faitotonu pea ko te pule ʼaia ʼaē ʼe lelei age ki te ʼu meʼa ʼaē neʼe ina fakatupu. Kae, ke maʼu he tonu ʼe feʼauga ki te ʼu fehuʼi fuli ʼaē neʼe lagaʼi e te agatuʼu ʼa Satana, neʼe ina tuku ai ki te ʼu meʼa ʼatamai ʼaē neʼe ina fakatupu he faigamālie ke nātou fakahā tanatou leleiʼia age ʼo tona pule faitotonu.

Ko te ʼu fakapale ki te ʼofa ʼaē ki te ʼAtua ʼo feiā pea mo te nofo agatonu ʼaē kia te ia ʼe laka maumau age ia ʼi te ʼu temi siʼisiʼi ʼo te ʼu mamahi ʼaē ʼe puleʼi e Satana. ʼE fakahā lelei te potu ʼaia ʼaki ia Sopo. Neʼe fakamālōlō e Sehova ʼAtua ia Sopo mai te mahaki ʼaē neʼe ʼaumai e te Tevolo ki ai. Pea tahi ʼaē meʼa, “neʼe tapuakiʼi [e te ʼAtua] te temi fakaʼosi ʼo Sopo, pea ki muli age, ʼo liuga lua age ʼi te meʼa ʼaē neʼe ina maʼu ʼuluaki.” Ki muli age, ʼi te hili ʼo tona taʼu loaloaga e 140, “neʼe mate ia Sopo, kua matuʼa pea mo fiafia ʼi tona ʼu ʼaho.”—Sopo 42:10-17.

ʼE fakatokagaʼi mai kia tatou e te tagata faitohi faka Tohi-Tapu ko Sake ʼo ʼuhiga mo te potu ʼaia, ʼi tana ʼui ʼaē: “Neʼe koutou logo ki te faʼa kātaki ʼa Sopo pea mo te ikuʼaga neʼe tuku ake e Sehova, ko Sehova ʼe fonu ʼi te ʼofa pea mo te manavaʼofa.”—Sake 5:11, nota ʼi te lalo pasina ʼo te Traduction du monde nouveau, tā fakapilitānia.

Kua hoko te temi kia Satana pea mo tona mālama. Ka ʼamanaki toʼo anai e te ʼAtua te ʼu mamahi fuli ʼaē neʼe ʼaumai e te agatuʼu ʼa Satana ki te malamanei. Māʼia mo te kau mate ʼe fakatuʼuake anai. (Soane 11:25) ʼIo, ko te hahaʼi agatonu ohage ko Sopo ʼe nātou maʼu anai te fealagia ʼaē ke nātou maʼu te maʼuli heʼegata ʼi he kele kua liliu ko he palatiso. ʼE fakamoʼoni anai kia ia ʼo talu ai te ʼu tapuakina ʼaia ka tuku ifo anai e te ʼAtua ki tana kau kaugana, ko ia moʼoni te Tuʼi pule faʼitaliha faitotonu ʼaē ʼe “fonu ʼi te ʼofa pea mo te manavaʼofa.”

[Nota ʼi te lalo pasina]

[Talanoa ʼo te pasina 8]

KO TE ʼU ʼATUA AGA FEKAI ʼO TE TAGATA

KO TE ʼu ʼatua ʼo te temi muʼa neʼe tau fakamatalatala ohage ʼe nātou aga fekai pea mo holi ki ni ʼu holi heʼeʼaoga. Moʼo fakafimālieʼi ʼo nātou, neʼe tau haga te ʼu mātuʼa ʼo tutu maʼuli tanatou ʼu fānau ʼi te afi. (Teutalonome 12:31) ʼI te tahi faʼahi, ko te kau pagani fai filosofia neʼe nātou akoʼi ko te ʼAtua neʼe loto fefeka ohage la ko te ʼita peʼe ko te manavaʼofa.

Ko te ʼu manatu fakatemonio ʼaia ʼa te ʼu hahaʼi fai filosofia neʼe nātou fakahalaʼi te hahaʼi ʼaē neʼe ʼui ko te hahaʼi ʼa te ʼAtua, te kau Sutea. Ko te tagata fai filosofia Sutea ko Philo, ʼe ko he tagata ʼo te temi ʼo Sesu, neʼe ina fakahā ko te ʼAtua “ ʼe malave gafua ki he faʼahiga holi.”

Māʼiape la mo te magaʼi lotu aga fefeka faka Sutea neʼe mole hāo mai te fakahala ʼa te filosofia faka Keleka. Neʼe nātou tali te ʼu akonaki ʼa Platon ʼo ʼuhiga mo te ʼui ʼaē ko te tagata ʼe ʼi ai tona nefesi tuputupua ʼe maʼuli kehe ʼi te sinoʼi tagata. Pea tahi ʼaē meʼa, ʼo mulimuli pe ki te ʼu meʼa neʼe tohi e te tagata fai hisitolia ʼo te ʼuluaki sēkulō ʼaē ko Josèphe, ko te kau Faliseo neʼe nātou faka tui ko te nefesi ʼo te kau hahaʼi agakovi “ ʼe fakamamahiʼi ʼi te tautea heʼegata.” Kae, ko te Tohi-Tapu ʼe mole lagolago pe la ki te taʼi manatu ʼaia.—Senesi 2:7; 3:19; Tagata Tānaki 9:5; Esekiele 18:4.

E feafeaʼi ki te kau tisipulo ʼa Sesu? Neʼe nātou tuku koa ia nātou totonu ke fakahalaʼi nātou e te filosofia pagani? ʼAki te ʼiloʼi ʼo te tuʼutāmaki ʼaia, neʼe fakatokagaʼi e te ʼapositolo ko Paulo tona ʼu kaugā fagona Kilisitiano: “Ke koutou tokaga ke ʼaua naʼa ʼi ai he tahi ʼe ina ʼave koutou ohage ko he meʼa ʼe kai ʼaki te filosofia pea mo te ʼu kākā, ʼo mulimuli pe ki te talatisio ʼa te tagata, ʼo mulimuli pe ki te ʼu meʼa faigafua ʼo te malamanei, ka mole mulimuli kia Kilisito.”—Kolose 2:8; vakaʼi ia 1 Timoteo 6:20.

Meʼa fakaʼofaʼofa, ko te kau taupau Kilisitiano neʼe fagonogono ʼi te lua pea mo te tolu sēkulō neʼe nātou meʼa noaʼi te fakatokaga ʼaia pea neʼe nātou akonaki ko te ʼAtua ʼe mole ia ia te ʼofa. ʼE ʼui fēnei e te tohi (The Encyclopedia of Religion): “Pea tahi ʼaē, ko te ʼu ʼulugaaga ʼo te ʼAtua neʼe mahino mai ia ohage ko te meʼa ʼaē neʼe ʼui e te kau Sutea pea mo te manatu faka filosofia ʼo te temi ʼaia . . . Ko te manatu ʼaē ko te ʼAtua te Tāmai neʼe ʼi ai te ʼu meʼa ʼi tona loto ʼe lelei ohage la ko te ʼofa . . . ʼi te agamāhani neʼe mole ko he manatu neʼe tali ʼo aʼu mai ki te hogofulu-ma-lua sēkulō.”

Koia, ko te Keletiate neʼe ina tali te akonaki loi ʼaē ʼo ʼuhiga mo te ʼatua aga fekai, ʼe ina tautea te kau agahala ʼaki hana fakamamahiʼi nātou ʼi he afi heʼegata. ʼI te tahi faʼahi, ko Sehova ʼAtua ʼe ina ʼui fakahagatonu ʼi tana Folafola, te Tohi-Tapu, “ko te totogi ʼaē ʼe foaki e te agahala, ko te mate,” kae mole ko he ʼu mamahi heʼegata ia.—Loma 6:23.

[Haʼuʼaga ʼo te paki]

Above: Acropolis Museum, Greece

Courtesy of The British Museum

[Paki ʼo te pasina 7]

ʼE tonu ke hoko te fakatuʼutuʼu ʼa te ʼAtua ʼo ʼuhiga mo te fakaliliu ʼo te kele ko he palatiso faka Eteni!