Tou Tauhi Kia Sehova, Te Hau ʼo Te Heʼe Gata

1, 2. (1) Ko ai ia “te Hau o te u sekulo,” pea he ko ʼe ʼe tou lava ui te faʼahi ʼaia? (Vakaʼi te ʼuluaki pakī.) (2) He ko ʼe ʼe tou loto ke pule ia Sehova kia tatou?

LOLOTOGA teitei taʼu ʼe 61, neʼe ʼafio te Hau ko Sobhuza 2 ʼi te fenua ʼo Swaziland. ʼE fakaofoofo foki moka ʼafio fualoa feia he hau, kaʼe ʼe ʼi ai te tahi hau ʼe mole maʼuli pe ʼi he kiʼi temi ohage ko te tagata. ʼE ui ʼi te Tohi-Tapu, ʼe ko “te Hau o te u sekulo.” (1 Tim. 1:17) ʼE fakaha mai ʼi te pesalemo ia te huafa ʼo te Tuʼi ʼaia. ʼE ui fenei ai: “E hau [ia Sehova] i te taitupu mo te taitupu, o heegata.”—Pes. 10:16.

² ʼE kehekehe te pule ʼa te ʼAtua mo ʼae ʼa te tagata, ʼuhi ko tona loaloaga. Kaʼe ʼe tou fakaovi kia Sehova ʼuhi ko tana faʼahiga pule. Ko he hau neʼe pule ki Iselaele ia taʼu ʼe 40, neʼe fakavikiviki fenei ki te ʼAtua: “E loto tokaga [ia Sehova] mo manavaofa, e kataki fualoa ia ia mo agalelei lahi; nee fakatuu [e Sehova] tona hekaaga fakahau i te atu lagi, pea e pule ia ia ki te u mea fuli.” (Pes. 103:8, 19) Ko Sehova ʼe mole gata pe ki tona ʼuhiga Hau, kaʼe ʼe toe fakaʼuhiga foki ko tatatou Tamai ʼofa. Koia neʼe liliu feafeaʼi ia Sehova ko hatatou Tamai? Neʼe fakaha feafeaʼi e Sehova ʼe kei nofo pe ʼi tona ʼuhiga Hau pea mo ina fakahoko tona finegalo talu mai te agatuʼu ʼae neʼe hoko ʼi Eteni? ʼAki te ʼu tali ʼo te ʼu fehuʼi ʼaia, ʼe tou fakaovi anai kia Sehova pea mo malohi ai tatatou falala ʼae kia te ia.

NEʼE FAKATUPU E TE HAU ʼO TE HEʼE GATA IA HE FAMILI ʼI TE LAGI MO TE KELE

3. Ko ai ʼae neʼe ʼuluaki kau ki te famili ʼo Sehova? Ko ai ʼae neʼe toe fakatupu ko te ʼu “foha” ʼo te ʼAtua?

³ ʼE mahino ia, neʼe fiafia Sehova ʼi tana fakatupu ia tona ʼuluaki ʼAlo! Neʼe maʼuhiga te ʼuluaki tupu ʼaia ki te ʼAtua. Pea neʼe ʼofa ki tona ʼAlo ʼo ina fakaafe ia ia ke nā gaue fakatahi ʼi te fiafia ʼaki tanā fakatupu ia te toko lau ʼi miliona kau ʼaselo haohaoa. (Kol. 1:15-17) ʼE ui ʼi te Tohi-Tapu, ʼe tauhi te ʼu ʼaselo ʼaia kia Sehova ʼi te fiafia ohage “ko ana faifekau, pea e natou fai tona finegalo!” ʼE fakamaʼuhigaʼi natou e Sehova ʼi tana ui ʼae ko ʼona “foha.” Pea ʼe natou kau ki tona famili.—Pes. 103:20-22; Sopo 38:7.

4. Neʼe liliu feafeaʼi te tagata ʼo kau ki te famili ʼo Sehova?

⁴ Hili te fakatupu ʼo te lagi pea mo te kele, neʼe fakahahaʼi ai e Sehova ia tona famili. ʼO feafeaʼi? ʼI tana ʼosi teuteuʼi te kele ke liliu ko he nofoʼaga taulekaleka, neʼe ina fakatupu ai te ʼuluaki tagata, ia Atama, ʼo fakatatau ki Tona pakī. (Sen. 1:26-28) Neʼe loto e Sehova ke fakalogo age ia Atama koteʼuhi neʼe Ina fakatupu ia ia. ʼI tona ʼuhiga Tamai, neʼe akoʼi e Sehova ia Atama ʼaki te ʼofa pea mo te agalelei. Neʼe ina foaki kia Atama ni fakatotonu ʼe feala ke fakatuʼakoi ai tona loto faʼitaliha pea neʼe ʼi ai tona ʼaoga.—Lau ia Senesi 2:15-17.

5. Kotea te fakatuʼutuʼu neʼe fai e te ʼAtua moʼo fakafonu ai te kele?

⁵ ʼE mole hoko ia Sehova ki te ʼu hau fakatagata, heʼe kia ia ko ʼana kaugana ʼe natou kau ki tona famili. ʼE falala kia natou, koia ʼe fiafia ia ʼi te foaki age he ʼu maʼua pea mo te pule ke natou fakahoko ʼanatou gaue. Ohage la, neʼe ina tuku age kia Atama ia te gaue fakafiafia ʼae ko te fakahigoaʼi ʼo te ʼu manu. (Sen. 1:26; 2:19, 20) Pea tahi, neʼe mole fakatupu e te ʼAtua te tagata fuli. Kaʼe neʼe ina filifili ke ina fakatupu te fafine haohaoa ʼae ko Eva, ia te ʼohoana ʼo Atama. (Sen. 2:21, 22) Pea neʼe ina foaki age leva ia te fealagia ʼae ke nā fakafonu te kele. ʼAki te temi, ʼe fakaliliu anai e Atama mo Eva te kele katoa ko he Palatiso. Pea ʼe liliu ai anai te hahaʼi fuli pea mo te kau ʼaselo ko he foʼi famili ʼe tahi ʼe feala hanatou tauhi kia Sehova ʼo talu ai. ʼE moʼoni, neʼe fakaha e Sehova ia he ʼofa fanau ʼaki tana foaki ʼae kia Atama mo Eva ia he ʼamanaki taulekaleka ki te ka haʼu.

TE AGATUʼU ʼO TE ʼU FOHA ʼO TE ʼATUA KI TONA ʼUHIGA HAU

6. (1) Neʼe kamata feafeaʼi te agatuʼu ʼi te famili ʼo te ʼAtua? (2) ʼE tou iloʼi feafeaʼi ʼe kei lava fakahoko pe e Sehova ia tona finegalo?

⁶ Kaʼe meʼa fakaʼofaʼofa, neʼe mole tali e Atama mo Eva ke liliu ia Sehova ko tonā Pule. Neʼe nā filifili naua ke nā mulimuli ia Satana, ia te ʼaselo ʼae neʼe agatuʼu ki te ʼAtua. (Sen. 3:1-6) Neʼe nā iku ai ki te maʼuli mamahi pea mo te mate, ʼo toe feia mo tanā fanau. (Sen. 3:16-19; Loma 5:12) Koia neʼe mole kei maʼu e te ʼAtua hana kaugana talagafua ʼi te kele. Kaʼe ʼe fakaʼuhiga ai koa neʼe mole kei feala hana fakahoko tona finegalo? Neʼe ina liaki ai koa mo tana pule faʼitaliha ʼae ki te kele? Kailoa ia! Neʼe ina kapu ia Atama mo Eva pea mo ina hinoʼi ni selupino moʼo leʼoleʼo te huʼaga ʼo te ʼoloto ʼo Eteni ke ʼaua tanā toe ulu ki ai. (Sen. 3:23, 24) Kaʼe neʼe ina toe fakaha ia tana ʼofa fanau. Koteʼuhi neʼe ina fakapapau ʼe ina toe maʼu anai he famili ʼe kau ai te kau ʼaselo pea mo te hahaʼi agatonu. Pea ʼe ko te tahi ʼo te “hakoga” ʼo Atama ʼae ka ina fakaʼauha anai ia Satana pea mo pulihi ai ia te ʼu nunuʼa ʼo te agahala ʼa Atama.—Lau ia Senesi 3:15.

7, 8. (1) Neʼe liliu ʼo kovi feafeaʼi te malama ʼi te temi ʼo Noe? (2) Kotea ʼae neʼe fai e Sehova moʼo fakamaʼa ia te kele pea mo puipui te famili fakakelekele?

⁷ ʼI te ʼu lau ʼi taʼu ʼe teau ki muli age, ko te ʼu tagata ʼae ko Apele mo Enoke neʼe nā filifili ke nā nonofo agatonu kia Sehova. Kaʼe, tokolahi neʼe mole natou tali ke liliu ia Sehova ko tanatou Tamai pea mo Hau. Pea ʼi te temi ʼo Noe, neʼe kua liliu te kele ʼo fonu “i te agamalohi.” (Sen. 6:11) ʼE fakaʼuhiga ai koa neʼe mole kei feala ke fakahoko e Sehova ia tona finegalo ʼi te kele? Kotea ʼae ʼe ui ʼi te Tohi-Tapu?

⁸ ʼE ui ʼi te Tohi-Tapu neʼe foaki e Sehova kia Noe ni fakatotonu ke ina faʼu he toe aleka ʼe haofaki ai anai ia ia pea mo tona famili. Neʼe toe fakaha e te ʼAtua ia tona ʼofa ʼae ki te tagata ʼi tana hinoʼi ia Noe ke liliu ko he ‘tagata faiakonaki ʼo te faitotonu.’ (2 Pet. 2:5) ʼE mahino ia, neʼe fakaafe e Noe ia te hahaʼi ke natou fakahemala pea mo ina fakatokaga natou ki te fakaʼauha ʼae ka hoko, kaʼe neʼe mole he tahi neʼe fakalogo ki ai. Lolotoga ni taʼu, neʼe maʼuʼuli ai ia Noe mo tona famili ʼi he malama agamalohi pea mo heʼe ʼaoga ʼaupito. Kaʼe ko Sehova ʼi tona ʼuhiga Tamai ʼofa, neʼe ina puipui mo takitaki ia te toko valu agatonu ʼaia. ʼI te fakato ʼae e Sehova ia te Tulivio, neʼe ina pulihi ai te hahaʼi agatuʼu pea mo te kau ʼaselo agakovi. Neʼe fakaha ai e Sehova, ʼe kei ina lava fakahoko pe ia tona finegalo.—Sen. 7:17-24.

TE ʼUHIGA HAU ʼO SEHOVA ʼI TE HILI ʼO TE TULIVIO

9. Kotea te fealagia ʼae neʼe foaki e Sehova ki te malamanei hili te Tulivio?

⁹ ʼE mahino papau ia, hili tanatou hu ki tuʼa mai te aleka, neʼe lotofakafetaʼi lahi ia Noe mo tona famili ki te tokaga pea mo te puipui ʼo natou e Sehova. Neʼe faʼu atu aipe e Noe ia te ʼaletale pea mo fai ni sakilifisio moʼo tauhi kia Sehova. Neʼe tapuakinaʼi e te ʼAtua ia te famili ʼo Noe pea mo ina ui age ke natou ‘fanaunau, mo liuliuga, pea mo fakafonu te kele.’ (Sen. 8:20–9:1) ʼI te temi ʼaia, neʼe toe feala ai ki te hahaʼi ke natou tauhi kia Sehova ʼi te logotahi pea mo fakafonu ia te kele.

10. (1) Hili te Tulivio, neʼe kamata agatuʼu feafeaʼi te hahaʼi kia Sehova pea neʼe hoko ʼifea? (2) Kotea ʼae neʼe fai e Sehova ke ina fakahoko ai tona finegalo?

¹⁰ Kaʼe ʼi te hili ʼo te Tulivio neʼe kei agahala pe te hahaʼi. Pea neʼe kei natou tau pe mo te ʼu fakaneke ʼa Satana mo te kau temonio. Mole faʼa fualoa ki ai, neʼe toe agatuʼu te hahaʼi ki te ʼuhiga pule ʼofa ʼa Sehova. Ohage la, ko Nimelote ia te mokoliha ʼo Noe ʼae neʼe fakafeagai kia Sehova. Ko Nimelote neʼe “ko he tagata kapu manu lahi ia mua o [Sehova].” Neʼe ina laga ni kolo lalahi, ohage la ko Papele pea mo ina fakanofo hau ia ia totonu “i te fenua ko Sinea.” (Sen. 10:8-12) Kotea ʼae ka fai anai e Sehova ki te hau agatuʼu ʼaia ʼae neʼe faiga ke fakafeagai ki te finegalo ʼo te ʼAtua? Neʼe veuki e te ʼAtua te lea ʼa te hahaʼi ʼo mavetevete ai te hahaʼi fakalogo ʼa Nimelote ʼi te malamanei katoa. Neʼe natou ʼave ai mo ʼanatou lotu hala pea mo tanatou faʼahiga pule ki te koga meʼa ʼae neʼe natou olo ki ai.—Sen. 11:1-9.

11. Neʼe fakaha feafeaʼi e Sehova ia tana agatonu ki tona kaumeʼa ko Apalahamo?

¹¹ ʼI te hili ʼo te Tulivio, tokolahi neʼe natou atolasio ki te ʼu ʼatua loi, kaʼe neʼe kei ʼi ai pe ʼihi tagata agatonu neʼe natou atolasio kia Sehova. Ohage la ko Apalahamo ʼae neʼe maʼuli fimalie ʼi te kolo ʼo Ulu. Kaʼe neʼe fakalogo ia kia Sehova ʼo mavae ʼi tona kolo pea mo maʼuli ʼi te ʼu fale la lolotoga ni taʼu. (Sen. 11:31; Hep. 11:8, 9) Neʼe mole tuku e Apalahamo tana falala ki te puipui ʼae neʼe feala ke ina maʼu mai he hau fakatagata peʼe mai te ʼu kaupa ʼo he kolo. Koteʼuhi neʼe ko Sehova ʼae neʼe ina puipui ia ia mo tona famili. Neʼe tohi fenei e te tagata faipesalemo ʼo ʼuhiga mo te puipui ʼa Sehova ʼi tona ʼuhiga tamai: “Nee mole . . . fakagafua [e te ʼAtua] ke gaohi kovii natou e he tahi, pea nee ina tauteai ni hau o tupu ko natou.” (Pes. 105:13, 14) Neʼe agatonu ia Sehova kia Apalahamo koia ʼae neʼe ina fai ai te fakapapau ʼaeni ki tona kaumeʼa ʼaia: “E tupu anai ni hau maia koe.”—Sen. 17:6; Sakp. 2:23.

12. Neʼe fakaha feafeaʼi e Sehova ia tana pule faʼitaliha ki te kau Esipito, pea neʼe tokoni feafeaʼi te faʼahi ʼaia ki tana hahaʼi?

¹² Neʼe fakapapau e te ʼAtua kia Isaake te foha ʼo Apalahamo pea mo Sakopo ia tona mokopuna, ʼe ina tapuakinaʼi anai ia naua pea ʼe liliu anai tonā hologa ko ni hau. (Sen. 26:3-5; 35:11) Kaʼe ʼi muʼa ʼo tanatou liliu ko ni hau, neʼe nofo popula muʼa te hologa ʼo Sakopo ʼi Esipito. Ko tona fakaʼuhiga koa ʼe mole fakahoko anai e Sehova tana fakapapau? Pea neʼe ina liaki koa mo tana pule faʼitaliha ʼae ki te kele? Kailoa ia! ʼI te temi ʼae kua ina fakakatofa, neʼe fakaha ai e Sehova ʼe malohi age ia ʼi te hau logogataʼa ko Falaone. Neʼe tui te kau Iselaele kia Sehova pea neʼe ina fakaʼateaina natou ʼi hona aluʼaga fakaofoofo ʼi tanatou fakalaka ʼi te Tai Kula. ʼO ha mai ai, neʼe kei nofo pe ia Sehova ʼi tona ʼuhiga pule ʼo te ʼatulaulau. Pea ohage ko he Tamai ʼe tokaga ki tana fanau, neʼe ina fakaʼaogaʼi ia tona mafimafi moʼo puipui ia tana hahaʼi.—Lau ia Ekesote 14:13, 14.

NEʼE LILIU IA SEHOVA KO TE HAU ʼO ISELAELE

13, 14. (1) Kotea ʼae neʼe hivaʼi e te kau Iselaele ki te ʼuhiga hau ʼa Sehova? (2) Kotea ʼae neʼe fakapapau e te ʼAtua kia Tavite?

¹³ ʼI te ʼosi pe ʼo te fakaʼateaina e Sehova ia te kau Iselaele mai Esipito, neʼe natou hiva ia te hiva fakavikiviki ʼae ʼi te kapite 15 ʼo Ekesote. ʼE ui fenei ʼi te vaega 18: “E hau anai [ia Sehova] o heegata!” Neʼe liliu moʼoni ia Sehova ko te Hau ʼo te puleʼaga foʼou ʼo Iselaele. (Tet. 33:5) Logo la neʼe liliu ia Sehova ko tonatou Hau, kaʼe neʼe mole feʼauga ia ki te kau Iselaele he neʼe mole natou sisio kia te ia. Pea hili taʼu ʼe 400 ʼape ki tanatou mavae mai Esipito, neʼe natou kole ke foaki age e te ʼAtua hanatou hau fakatagata, ohage pe ko te ʼu puleʼaga pagani ʼi ʼonatou tafaʼaki. (1 Sam. 8:5) Kaʼe lolotoga te ʼafio ʼa Tavite, neʼe kei ha lelei aipe ko Sehova ʼae neʼe Hau.

¹⁴ Neʼe ʼave leva e Tavite ia te aleka ʼo te fuakava ki Selusalemi. Pea ʼi te ʼaho fakafiafia ʼaia, neʼe hiva fakakavikiviki te kau Levite kia Sehova pea mo natou fai ai te ʼu palalau maʼuhiga ʼaeni ia 1 Koloniko 16:31, MN: “Kotou ui fenei ʼi te lotolotoiga ʼo te ʼatu puleʼaga: ‘Ko Sehova kua liliu ʼo Hau!’ ” Kaʼe mai tona aluʼaga ʼae ko Sehova ko te Hau ʼo te heʼe gata, he ko ʼe ʼe ui ai neʼe liliu ia ʼo Hau ʼi te temi ʼaia? ʼE liliu ia Sehova ʼo Hau moka ina fakaʼaogaʼi ia tona ʼuhiga pule peʼe ina hinoʼi he tahi moʼona fakafofoga. Ko tatatou mahino ʼae pe liliu feafeaʼi ia Sehova ʼo Hau, ʼe maʼuhiga ʼaupito. ʼI muʼa ʼo te mate ʼa Tavite, neʼe fakapapau age e Sehova ki ai ko tana pule ʼe tuʼu anai ʼo talu ai, ʼo ina ui fenei: “ ʼE au fakatupu moʼoni anai hou hakoga ke hoa atu kia koe, pea ʼe haʼu anai mai ia koe; pea ʼe au fakatuʼu anai tona puleʼaga ke tuʼu malohi.” (2 Sam. 7:12, 13, MN) Neʼe hoko moʼoni te fakapapau ʼaia ʼi te temi ʼae neʼe ha ai te “hakoga” peʼe foha ʼo Tavite ʼi te ʼu taʼu ʼe 1 000 tupu ki muli age. Neʼe ko ai te hakoga ʼaia pea neʼe liliu ʼo Hau ʼi te temi fea?

NEʼE FAKANOFO E SEHOVA IA HE HAU FOʼOU

15, 16. Ko te temi fea ʼae neʼe fakanofo ai Sesu ke liliu ki muli age ʼo Hau? ʼI tana ʼi te kele, kotea ʼae neʼe fai e Sesu moʼo teuteuʼi ʼo tona Puleʼaga?

¹⁵ ʼI te taʼu 29 H.T.S.,a neʼe kamata fakamafola ai e Soane Patita “kua fakaovi mai te puleaga o te atu lagi.” (Mat. 3:2) ʼI te temi ʼae neʼe fakapapitema ai e Soane ia Sesu, neʼe fakanofo ai e Sehova ia Sesu ko te Mesia pea ʼe ko ia anai ʼae ka Hau ʼi te Puleʼaga ʼo te ʼAtua. Neʼe fakaha e Sehova tana ʼofa fanau ʼi tana ui fenei: “Ko ia aeni ko toku Alo ofaina, ae kua au tuku ki ai toku ofa katoa.”—Mat. 3:17.

¹⁶ Lolotoga tana minisitelio, neʼe fakakololiaʼi e Sesu ia tana Tamai. (Soa. 17:4) Neʼe ina fai te faʼahi ʼaia, ʼaki tana faifakamafola ʼo ʼuhiga mo te puleʼaga ʼo te ʼAtua. (Luka 4:43) Neʼe ina toe akoʼi ki ʼana tisipulo ke natou faikole ke hoko mai te Puleʼaga. (Mat. 6:10) ʼUhi ko ia ʼae ka Hau, neʼe ina ui fenei ai ki ʼona fili: “E nofo te puleaga o te Atua i te lotomalie o koutou.” (Luka 17:21) Ki muli age, ʼi te po ʼi muʼa ʼo tana mate, neʼe fai e Sesu ia he fuakava pea mo ʼana apositolo ki he puleʼaga. Ko tona fakaʼuhiga, ʼe kauga hau anai ʼihi tisipulo agatonu mo Sesu ʼi te puleʼaga ʼo te ʼAtua.—Lau ia Luka 22:28-30.

17. Neʼe feafeaʼi te kamata pule ʼa Sesu ʼi te taʼu 33 H.T.S., kaʼe kotea ʼae neʼe tonu ke fakatalitali ki ai?

¹⁷ Ko te temi fea ʼae ka kamata pule ai Sesu ʼi tona ʼuhiga Hau ʼo te Puleʼaga ʼo te ʼAtua? Neʼe mole feala ke Hau atu aipe. Koteʼuhi ʼi te hili hoʼata ʼo te ʼaho ake, neʼe matehi ai ia Sesu pea neʼe mavetevete ai ʼana tisipulo. (Soa. 16:32) Kaʼe ohage pe ko te temi muʼa, neʼe kei lava fakahoko pe e Sehova ia tona finegalo. Koteʼuhi ʼi te tolu ʼaho, neʼe ina fakatuʼuake ia tona ʼAlo pea neʼe kamata pule ia Sesu ki te kokelekasio ʼa te kau Kilisitiano fakanofo. (Kol. 1:13) Kaʼe ko Sesu, te foha ʼo Tavite ʼae neʼe fakapapauʼi, ʼe tonu anai ke fakatalitali ke ina maʼu te pule fuli ki te kele. Koia neʼe ui fenei ai e Sehova ki tona Alo: “Nofo ia koe i toku fahai matau, o kaku ki taku fai ki ou fili tou hiliaga vae.”—Pes. 110:1.

TOU TAUHI KI TE HAU ʼO TE HEʼE GATA

18, 19. Kotea ʼae ʼe ina uga tatou ke tou fai? Pea kotea ʼae ka tou vakaʼi ʼi te alatike ʼae ka hoa mai?

¹⁸ Kua lau ʼi afe taʼu te agatuʼu ʼa te kau ʼaselo pea mo te tagata ki te pule ʼa Sehova. Kaʼe neʼe fakahoko tuʼumaʼu pe e Sehova ia tona finegalo pea neʼe mole ina liaki ʼi he temi ia tana pule faʼitaliha. ʼI tona ʼuhiga Tamai ʼofa, neʼe ina puipui pea mo tokaga ki ʼana kaugana agatonu ohage ko Noe mo Apalahamo pea mo Tavite. Pea ko te faʼahi ʼaia, ʼe ina uga ai tatou ke tou fakaovi kia te ia pea ke tou fakalogo ki totatou Hau.

¹⁹ Kaʼe ʼe feala ke tou fai te ʼu fehuʼi ʼaeni: ʼE liliu feafeaʼi ia Sehova ʼo Hau ia ʼaho nei? ʼE feafeaʼi hatatou liliu ko he ʼu kaugana agatonu ʼa Sehova pea mo ni foha haohaoa ʼi tona famili ʼae ʼi te lagi mo te kele? Kotea tona fakaʼuhiga moka tou faikole ke hoko mai te Puleʼaga ʼo te ʼAtua? ʼE tou maʼu anai te ʼu tali ki te ʼu fehuʼi ʼaia ʼi te alatike ʼae ka hoa mai.