Te ʼu Lelei ʼe Maʼu ʼi Te Manavasiʼi Ki Te ʼAtua Moʼoni
“Ko ʼau, Sehova, ko ʼau tou ʼAtua, ia Ia ʼaē ʼe ina akoʼi koe ke ʼaoga kia te koe, ia Ia ʼaē ʼe ina taki koe ʼi te ala ʼaē ʼe tonu ke ke haʼele ai.”—Isaia 48:17.
1. Koteā te ʼu malaʼia ʼaē neʼe feala ke fakamamaʼo ʼaki te manavasiʼi faka lotu?
KA NA pau la neʼe maʼuliʼi e Atama te manavasiʼi faka lotu, neʼe feala ke ina fakamamaʼo ia ia mai te agahala ʼaē neʼe ina taki ki te mate heʼegata mo te mamahi, ia tona hākoga lolotoga te ʼu taʼu ʼe lauʼi afe. Ka na pau la neʼe fakalogo la te fenua ʼāfea ʼo Iselaele ki te tokoni ʼa Sehova ke manavasiʼi kia te ia pea mo ʼofa kia te ia, ka na ʼaua la neʼe mole ʼaunofo te puleʼaga ʼaia ʼi Papiloni, peʼe ina līaki te ʼAlo ʼo te ʼAtua pea mo lākahala ʼi tana liligi tona toto. Ka na pau la neʼe manavasiʼi pe la te malamanei ki te ʼAtua, ka na ʼaua la neʼe mole ʼi ai he aga fakahehema ʼi te puleʼaga peʼe ʼi te ʼu matani gāue, peʼe ko he fakapō, peʼe ko te tau.—Tāʼaga Lea 3:7.
2. Logope te ʼu ʼaluʼaga ʼo te mālama ʼaē ʼi ʼotatou tafa, he koʼe ʼe tonu ke tou maʼuliʼi te manavasiʼi kia Sehova?
2 Kae ʼo mole lauʼia te meʼa ʼaē ʼe fai e te mālama ʼi ʼotatou tafa, ʼe feala kia tatou, ʼi totatou ʼuhiga takitokotahi, mo totatou ʼuhiga famili, ʼo feiā mo totatou ʼuhiga kokelekasio ʼo te kau Fakamoʼoni ʼa Sehova, ke tou maʼu he ʼu lelei ʼi te maʼuliʼi ʼo te manavasiʼi ki te ʼAtua moʼoni. Ko te faʼahi ʼaia ʼe ʼalutahi mo te fakamanatu ʼaenī neʼe foaki e Moisese ki te fenua ʼo Iselaele: “Koteā ʼaē ʼe kole atu kia te koe e Sehova, tou ʼAtua, ʼe mole ina kole atu koa la ke ke manavasiʼi kia Sehova, tou ʼAtua, koteʼuhi ke ke haʼele ʼi tona ʼu ala fuli, pea mo ʼofa kia te ia, pea mo gāue kia Sehova, tou ʼAtua, ʼaki tou loto katoa pea mo tou nefesi katoa; mo taupau te ʼu folafola ʼa Sehova . . . ke ke fīmālie?” (Teutalonome 10:12, 13) Koteā he ʼu lelei ʼe tou maʼu ʼi tatatou manavasiʼi kia Sehova, te ʼAtua moʼoni?
Te Agapoto—ʼe Maʼuhiga Age Ia ʼi Te Aulo
3. (a) Koteā te lelei maʼuhiga ʼe feala ke tou maʼu? (b) Koteā te faka ʼuhiga ʼo te Pesalemo 111:10?
3 Ko te lelei ʼaē ʼe maʼuhiga tāfito ʼe ko te agapoto moʼoni. ʼE tala fēnei e te Pesalemo 111:10: “Ko te manavasiʼi kia Sehova ko te kamataʼaga ia ʼo te agapoto.” Koteā tona faka ʼuhiga? Ko te agapoto ko te fealagia ʼo te fakaʼaogaʼi fakalelei ʼo te ʼatamai mālama moʼo fakatokatokaʼi ʼo te ʼu fihifihia, moʼo tekeʼi he tuʼutāmaki, pea mo fakaiku he ʼu faʼahiga fakatuʼutuʼu. ʼE fakamaʼua kiai he fakakaukau fakapotopoto. Ko te kamataʼaga, te ʼuluaki koga, te fakatafito ʼo te taʼi agapoto ʼaia, ko te manavasiʼi kia Sehova. Koteā tona tupuʼaga? Koteʼuhi ko te ʼu meʼa fuli ʼaē neʼe fakatupu ko te gāue ʼo tona ʼu nima. ʼE fakalogo kia te ia. Neʼe ina foaki ki te tagata te loto faʼitaliha, kae neʼe mole ina foaki age ki te tagata te fealagia ʼaē ke nātou takitaki tonatou ala ʼo haohaoa lelei, kae nātou ʼāteaina mai tana takitaki. (Sosue 24:15; Selemia 10:23) Gata pe mokā tou mahino ki te ʼu faʼahi tāfito ʼaia ʼo ʼuhiga mo te maʼuli pea mo tou mulimuli kiai, ʼe hoki tou lava maʼu ai he faʼahi haohaoa ʼe heʼegata. Kapau ko tatatou ʼatamai mālama kia Sehova ʼe ina tuku mai kia tatou he tui papau ʼe hoko moʼoni anai te finegalo ʼo te ʼAtua pea ko tana fakapapau pea mo tana lava fakapale ʼo te agatonu ʼe moʼoni, ʼe mahino ia ʼe uga anai tatou e te manavasiʼi faka lotu ke tou aga fakapotopoto.—Tāʼaga Lea 3:21-26; Hepeleo 11:6.
4, 5. (a) He koʼe koa neʼe mole tuku age ki ai e te ako ʼo te tagata tūpulaga ʼi te univelesitē te agapoto moʼoni? (b) Neʼe maʼu feafeaʼi e te tagata ʼaia mo tona ʼohoana he agapoto moʼoni ki muli mai, pea neʼe fetogi feafeaʼi e te faʼahi ʼaia tonā maʼuli?
4 Koutou fakatokagaʼi te faʼifaʼitaki ʼaenī. Kua hili atu kiai te ʼu taʼu ʼe lauʼi hogofulu, ko te tūpulaga neʼe ako ʼi te univelesitē ʼo Saskatchewan, ʼi Kanata. ʼI te ʼu meʼa ʼaē neʼe ina ako neʼe kau ai mo te ako ʼo te maʼuli (biologie), pea neʼe akoʼi age ki ai te evolisio. ʼI tana ʼosi maʼu tona pepa, neʼe tokaga tāfito ki te physique nucléaire, ʼo ina maʼu tona faigamālie ke hoko atu tana ako ʼi te univelesitē ʼo Toronto. Lolotoga tana ako, neʼe sio ai ki te fakamoʼoni fakaofoofo ʼo ʼuhiga mo te fakatokatoka pea mo te agaaga ʼo te ʼu faʼu ʼo te ʼu atomes. Kae neʼe mole ina maʼu he tali ki te fehuʼi ʼaenī: Ko ai ʼaē neʼe ina fakatupu te ʼu meʼa ʼaia? Ko te temi fea ʼaē neʼe fakatupu ai te ʼu meʼa ʼaia? Pea koteā tona tupuʼaga? ʼI tana mole maʼu te tali ki te ʼu fehuʼi ʼaia, neʼe feala koa hana fakaʼaogaʼi fakalelei tona poto ʼi he mālama neʼe tau mo te Lua Tau Faka Malamanei? Ko ai ʼaē ka ina taki anai ia ia? Ko te tauhi koa ʼaē ki te fenua? Peʼe ko he holi koa ki te ʼu koloā? Peʼe kua ina maʼu moʼoni koa ia te agapoto moʼoni?
5 Hili pe te kiʼi temi siʼisiʼi ki tana maʼu ʼo tona pepa, neʼe kamata ako te Tohi-Tapu e te tagata tūpulaga ʼaia mo tona ʼohoana mo te kau Fakamoʼoni ʼa Sehova. ʼI te Folafola totonu ʼa te ʼAtua, neʼe nā kamata maʼu te ʼu tali ʼaē neʼe mole nā maʼu ʼi muʼa atu. Neʼe nā ako te ʼiloʼi ʼo te Tupuʼaga, ia Sehova ʼAtua. ʼI tanā ako te meʼa ʼaē neʼe hoko kia Moisese ʼi te Tai Kula pea mo te meʼa ʼaē neʼe hoko kia Taniela mo ʼona ʼu kaugā fagona ʼi Papiloni, neʼe nā ʼiloʼi ai te maʼuhiga ʼaē ke ʼaua naʼa nā manavasiʼi ki te tagata, kae ke nā manavasiʼi nāua ki te ʼAtua. (Ekesote 14:10-31; Taniela 3:8-30) Neʼe kamata gāue ia nāua te manavasiʼi faka lotu ʼo fakatahi kiai te ʼofa moʼoni kia Sehova. Mole fualoa, pea neʼe fetogi tonā maʼuli. Kua ʼiloʼi leva e te tagata tūpulaga ia Ia ʼaē neʼe ina ako Tana gāue ʼi te biologie. Neʼe mahino kia ia te fakatuʼutuʼu ʼo Ia ʼaē ko tona poto neʼe ʼiloga ai ʼi tana ako te physique. Neʼe mole ina fakaʼaogaʼi tona poto moʼo faʼu ʼo he ʼu meʼa ʼe fakaʼauha ai anai te tagata, kae ko ia mo tona ʼohoana neʼe nā fia tokoni ki te hahaʼi ke nātou ʼoʼofa ki te ʼAtua mo tonatou kāiga. Neʼe nā kau ki te kau fai faka mafola ʼo te Puleʼaga ʼo te ʼAtua, ohage ko he ʼu pionie. Ki muli age, neʼe nā kau ki te Faleako Faka Tohi-Tapu ʼo Kalaate ʼo te Watchtower pea neʼe fekauʼi nāua ke nā gāue ohage he ʼu misionea.
6. Kapau ʼe tou maʼu te agapoto ʼaē ʼe fakatafito ki te manavasiʼi kia Sehova, koteā te ʼu faiga ʼe mole fakapotopoto ʼe tou fakamamaʼo anai tatou mai ai, pea koteā anai ʼaē ka tou fai?
6 ʼE moʼoni, ʼe mole feala ke misionea te hahaʼi fuli. Kae ʼe feala ke tou maʼu fuli te agapoto ʼaē ʼe fakatafito ki te manavasiʼi ʼaē kia Sehova. Kapau ʼe tou maʼuliʼi te agapoto ʼaia, ʼe mole lahi anai hatatou tokakaga ki te ʼu filosofia ʼa te tagata ʼaē ʼe ina vakavakaʼi pe te ʼaluʼaga ʼo te maʼuli. ʼE tou tokakaga anai ki te ako ʼo te Tohi-Tapu, ʼaē ʼe haʼu mai te Matapuna ʼo te maʼuli, ia Sehova ʼAtua, ia ia ʼaē ʼe feala ke ina foaki mai kia tatou te maʼuli heʼegata. (Pesalemo 36:9; Kolose 2:8) ʼI tatatou mole liliu ko ni ʼu kaugana ʼo he tuʼu fakatau koloā ʼaē ʼe fakaʼau ke puli, ʼe tou fakalogo anai ki te ʼu tokoni ʼa Sehova ʼaē ke tou fakafeauga pe ki te meʼa kai pea mo te ʼu mutuʼi meʼa teu, pea ke takimuʼa ʼi totatou maʼuli tatatou ʼu felogoi mo te ʼAtua. (1 Timoteo 6:8-12) ʼI tatatou mole fai he aga ʼe hage ai ko tatatou ka haʼu ʼe fakalogo ki te maʼu ʼo he ʼaluʼaga ʼe lelei ʼi te mālama ʼaenī, ʼe tou faka tui anai ki te Folafola ʼa Sehova ʼi tana ʼui ʼaē ʼe mole te malamanei pea mo tona loto, ka ko ʼaē ʼe ina fai te finegalo ʼo te ʼAtua ʼe nofo maʼu ia ʼo talu ai.—1 Soane 2:17.
7. (a) ʼE tokoni feafeaʼi mai ia Tāʼaga Lea 16:16 ke tou maʼu he manatu fakapotopoto ʼo ʼuhiga mo te ʼu meʼa maʼuhiga? (b) Koteā te ʼu fakapale ʼe maʼu mai tatatou faka takimuʼa ʼi totatou maʼuli, ia te fai ʼo te finegalo ʼo te ʼAtua?
7 ʼE fakaloto mālohiʼi tatou e te Tāʼaga Lea 16:16 ʼaki tana palalau moʼoni ʼaenī: “Ko te maʼu ʼo te agapoto [te agapoto ʼaē ʼe kamata ʼaki te manavasiʼi kia Sehova], ʼio! ʼe maʼuhiga age ia ʼi te aulo! Pea ko te maʼu ʼo te ʼatamai ʼe lelei age ia ʼi te siliva.” ʼE uga tatou e te taʼi agapoto ʼaia pea mo te taʼi ʼatamai ʼaia ke tou fakaliliu te fai ʼo te finegalo ʼo te ʼAtua ko te meʼa ʼaia ʼaē ʼe tou faiga tāfito kiai ʼi totatou maʼuli. Pea koteā te gāue ʼaē neʼe tuku e te ʼAtua ki tana kau Fakamoʼoni ʼo te temi ʼaenī ʼi te hisitolia ʼo te tagata? Ko te faka mafola ʼo tona Puleʼaga pea mo te tokoni kia nātou ʼaē ʼe agatonu ke nātou liliu ko he kau tisipulo moʼoni ʼa Sesu Kilisito. (Mateo 24:14; 28:19, 20) Ko te gāue ʼaia ʼe ina ʼaumai te ʼu fakapale ʼo te fīmālie moʼoni pea mo te fiafia lahi. Koia, ʼe ʼui ai e te Tohi-Tapu: “Manuʼia te tagata ʼaē neʼe ina maʼu te agapoto.”—Tāʼaga Lea 3:13.
Ko Te Hāo ʼAē Mai Te Fai ʼo Te Meʼa ʼAē ʼe Kovi
8. (a) Koutou lau te lua lelei ʼaē ʼe haʼu mai te manavasiʼi ki te ʼAtua. (b) Koteā te meʼa kovi ʼaē ʼe tou hāo mai ai? (c) E feafeaʼi he liliu ʼo te manavasiʼi faka lotu ko he mālohi ʼe ina uga tatou?
8 Ko te lua lelei ʼaē ʼe toe maʼu ʼi te manavasiʼi ki te ʼAtua, ko tatatou hāo mai te fai ʼo te meʼa ʼaē ʼe kovi. ʼE mole fili ia e nātou ʼaē ʼe nātou fakaʼapaʼapa lahi ki te ʼAtua, te meʼa ʼaē ʼe lelei mo te meʼa ʼaē ʼe kovi kia nātou. Ko te meʼa ʼaē ʼe ʼui e te ʼAtua ʼe lelei, ʼe mole faka ʼuhiga ia e nātou ʼe kovi, peʼe ko te meʼa ʼaē ʼe ʼui e te ʼAtua ʼe kovi, pea ke faka ʼuhiga leva ia e nātou ʼe lelei, kailoa. (Pesalemo 37:1, 27; Isaia 5:20, 21) Pea tahi ʼaē meʼa, ko he tahi ʼe uga e te manavasiʼi faka lotu ʼe mole gata pe ʼi tana ʼiloʼi te meʼa ʼaē ʼe ʼui e Sehova ʼe lelei pea mo te meʼa ʼaē ʼe ina ʼui ʼe kovi. Ko te taʼi tagata ʼaia ʼe ʼofa ki te meʼa ʼaē ʼe ʼofa kiai ia Sehova pea mo fehiʼa ki te meʼa ʼaē ʼe fehiʼa kiai ia Sehova. Ko te meʼa ʼe hoko ai, ʼe ina fai tana aga ʼo ʼalutahi mo te ʼu lekula ʼa te ʼAtua. Koia, ohage ko tana tala ia Tāʼaga Lea 16:6, “ ʼi te manavasiʼi kia Sehova ʼe maliu ai he tahi mai te kovi.” Ko te taʼi manavasiʼi faka lotu ʼaia ʼe liliu ai ko he mālohi ʼe ina uga ke iku he meʼa e lagi mole lava fai e he tagata ʼaki tona mālohi totonu.
9. Neʼe fakalotoʼi feafeaʼi te fafine ʼi Mekesike, e te holi mālohi ke ʼaua naʼa lotomamahi te ʼAtua, pea koteā tona ikuʼaga?
9 Tatau aipe peʼe kamata tuputupu te manavasiʼi faka lotu ʼi he tahi, ʼe feala ke ina fakamamaʼo ia ia mai te fai ʼo he meʼa kovi ʼe feala anai ke fakahemala kiai ʼi tona maʼuli katoa. Ohage la, ko te fafine faitama ʼi Mekesike, neʼe ina fehuʼi ki te Fakamoʼoni ʼa Sehova ʼo ʼuhiga mo te fakatō fatu. Neʼe lau age e te Fakamoʼoni te ʼu tuʼuga vaega ki te fafine pea mo ina fakamahino age: “Ki te Tupuʼaga, ko te maʼuli ʼe maʼuhiga ʼaupito, māʼia mo te maʼuli ʼo nātou ʼaē ʼe mole heʼeki tutupu.” (Ekesote 21:22, 23; Pesalemo 139:13-16) Neʼe fakahā e te diagnostic ko tana tamasiʼi ʼe lagi māʼimoa anai. Kae ʼi te temi nei, ʼi te uga ʼo ia e te meʼa ʼaē neʼe sio kiai ʼi te Folafola ʼa te ʼAtua, neʼe fakatotonu e te fafine ke ina taupau tana tamasiʼi. Neʼe mole toe fia sio tana tōketā ki ai, pea neʼe fakamatakuʼi age e tona ʼohoana ʼe nā mavete anai, kae neʼe ina taupau maʼu pe tana tonu. Ki muli age, neʼe ina fānauʼi te kiʼi tamasiʼi fafine—ʼe mole māʼimoa, pea ʼe haohaoa, mo finemui. ʼAki he loto fakafetaʼi, neʼe ina kumi te kau Fakamoʼoni ʼa Sehova, pea neʼe nātou kamata ako te Tohi-Tapu mo ia. Mole maʼu he taʼu, neʼe papitema ia ia mo tona ʼohoana. ʼOsi te ʼu taʼu ʼi te fakatahi faka tisitilike, neʼe nā fiafia ʼi te toe felāveʼi mo te ʼuluaki Fakamoʼoni ʼaē neʼe palalau age ki ai pea neʼe nā fiafia ʼi te fakahā age ki ai tanā kiʼi tamasiʼi fafine ʼaē kua taʼu fā. ʼE mahino ia ko he fakaʼapaʼapa ʼe tāu mo te ʼAtua pea mo he holi mālohi ke ʼaua naʼa fakaloto mamahiʼi ia ia ʼaē ʼe ʼi ai tona ʼu pipikiga mālohi ʼi tokita maʼuli.
10. Koteā te ʼu faʼahiga aga kovi ʼe feala ke fakaloto mālohiʼi e te manavasiʼi faka lotu ke ʼāteaina mai ai?
10 ʼE fakaloto mālohiʼi tatou e te manavasiʼi faka lotu ke tou fakamamaʼo mai he ʼu tuʼuga aga kovi. (2 Kolonito 7:1) Kapau ʼe maʼuliʼi fakalelei, ʼe feala ki te manavasiʼi faka lotu ke tokoni ki he tahi ke ina fakagata te ʼu agahala ʼaē ʼe fai fakafūfū, ʼaē ʼe ʼiloʼi pe e ia totonu pea mo Sehova. ʼE feala ke tokoni ki ai ke ʼāteaina mai te kaugana ki te ʼinu kava fakavale pea mo te fakaʼaogaʼi ʼo te toloke. Neʼe fakamahino fēnei e te tagata neʼe ina fakaʼaogaʼi te toloke ʼi te temi kua hili ʼi te Potu Toga ʼo Afelika: “ ʼI taku mālama ʼaē ki te ʼAtua, neʼe ʼau toe fakatuputupu foki ia ʼau te manavasiʼi ʼo tona fakamamahiʼi. Neʼe ʼau ʼiloʼi neʼe ina sioʼi ʼau, pea neʼe ʼau holi ke leleiʼia ʼau. Neʼe uga ʼau e te manavasiʼi ʼaia ke ʼau maumauʼi te toloke ʼaē neʼe ia ʼau, ʼo ʼau fakaʼalu ʼi te fale vao.” Neʼe tokoni te manavasiʼi faka lotu ki te hahaʼi ʼe lauʼi afe tupu, ʼi he ʼu ʼaluʼaga feiā pe.—Tāʼaga Lea 5:21; 15:3.
Ko He Puipui Ki Te Manavasiʼi Ki Te Tagata
11. Ko te hele fea ʼaē ʼe feala ke hāofakiʼi tatou mai ai e te manavasiʼi fakatupu hāofaki ʼaē kia Sehova?
11 ʼE toe puipui pe foki tatou e te manavasiʼi fakatupu hāofaki ʼaē ki te ʼAtua mai te manavasiʼi ki te tagata. Tokolahi te hahaʼi ʼe felāveʼi mo he faʼahiga manavasiʼi ki te tagata. Māʼia mo te kau ʼapositolo ʼa Sesu Kilisito neʼe nātou līaki ia ia pea mo nātou feholaki ʼi te temi ʼaē neʼe puke ai ia ia e te kau solia ʼi te ʼōloto ʼo Setesemane. Ki muli age, ʼi te lotoʼā ʼo te pelepitelo lahi, ʼi tana mole kei fakapotopoto pea mo tana manavasiʼi ʼaupito, neʼe fakafisi ia Petelo ʼe ko ia neʼe mole ko he tahi ʼe kau ʼi te kau tisipulo ʼa Sesu pea neʼe hoko ai mo tana fakafisi kia Sesu. (Maleko 14:48-50, 66-72; Soane 18:15-27) Kae neʼe tokoniʼi te kau ʼapositolo ke nātou toe maʼu he fakapotopoto ʼi te faʼahi fakalaumālie. Kae ʼi te tahi faʼahi, ʼi te ʼu ʼaho ʼo te Hau ko Seoiakimi, ko Ulia te foha ʼo Semaia ʼi tana mataku ʼaupito, neʼe ina līaki tana gāue ʼi tona ʼuhiga polofeta ʼa Sehova pea neʼe hola ʼi te fenua, ki muli age neʼe puke pea neʼe fakapogi.—Selemia 26:20-23.
12. (a) Ko te puipui fea ʼaē ki te manavasiʼi ki te tagata ʼaē ʼe hinoʼi mai e Tāʼaga Lea 29:25? (b) ʼE tuputupu feafeaʼi te falala ʼaē ki te ʼAtua?
12 Koteā ʼaē ʼe feala ke tokoni ki he tahi ke mālo ʼi te manavasiʼi ki te tagata? ʼI tana ʼosi fakatokagaʼi “ko te misimisi ʼi muʼa ʼo te tagata, koʼena te meʼa ʼaē ʼe liliu ko he hele,” ʼe toe hoko fēnei atu e te Tāʼaga Lea 29:25: “Ko ia ʼaē ʼe falala kia Sehova ʼe puipui anai ia.” Ko te falala ʼaē kia Sehova, ʼe ko te moʼoni ʼaia. Ko te taʼi falala ʼaia ʼe fakatafito ki te ʼatamai mālama pea mo te māhani ki te ʼu faʼahiga meʼa ʼo te maʼuli. ʼAki tatatou ako tana Folafola, ʼe tou sio ai ki te moʼoni ʼo te faitotonu ʼo te ʼu ala ʼa Sehova. ʼE tou mahino ai ki te ʼu meʼa ʼe hoko ʼe nātou fakahā tana tāu ʼaē mo te falala, mo te moʼoni ʼo tana ʼu fakapapau (ʼo kau ai mo te toe fakatuʼuake), tona ʼofa pea mo tona māfimāfi. Koia ka tou fai tatatou aga ʼo mulimuli ki te ʼatamai mālama ʼaia, ʼo tou fai te ʼu meʼa ʼaē ʼe takitaki e Sehova pea mo līaki moʼoni te ʼu meʼa ʼaē ʼe ina fakatokagaʼi mai, ʼe tou kamata maʼu ʼuluaki tana tokaga ʼofa pea mo tana tāu ʼaē mo te falala. ʼE tou sisio mata ai ki tana lava fakahoko ʼo tona finegalo. Ko tatatou falala kia te ia ʼe tuputupu, pea mo tatatou falala ki te ʼAtua, mo totatou ʼofa kia te ia pea mo tatatou holi mālohi ʼaē ke ʼaua naʼa tou fakamamahiʼi ia ia. Ko te taʼi falala ʼaia ʼe fakatuʼu ki he tafitoʼaga mālohi. ʼE ko he kaupā ki te manavasiʼi ki te tagata.
13. ʼE lava tokoni feafeaʼi mai kia tatou te manavasiʼi faka lotu ʼi te gāue ʼi te mālama, ʼi te loto fale, pea ʼi te faleako?
13 Ko tatatou falala ʼaē kia Sehova, ʼo fakatahi mo te manavasiʼi faka lotu, ʼe ina fakamālohiʼi anai tatou ʼo ʼuhiga mo te meʼa ʼaē ʼe totonu, mo kapau la ʼe fakamatakuʼi tatou e he patolo ke ina fakamavae tatou ʼi he gāue ʼi hatatou fakafisi ki te kau ʼaē ki te ʼu aga fakakākā ʼe fai ʼi te ʼu matani gāue. (Vakaʼi ia Mikea 6:11, 12.) Ko te taʼi manavasiʼi faka lotu ʼaia ʼe ina faka fealagia ki te kau Kilisitiano ʼe lauʼi afe ke nātou haga nofo ʼi te tauhi moʼoni ʼi tanatou felāveʼi mo te fakafeagai mai ʼonatou kāiga ʼaē ʼe mole tatau ʼanatou tui. ʼE ina toe tuku foki te lototoʼa ki te kau tūpulaga ʼaē ʼe kei ako, ke nātou fakaʼilo ia nātou ko he kau Fakamoʼoni ʼa Sehova, pea ʼe ina fakaloto mālohiʼi nātou ke nātou tali te ʼu manuki ʼaē ʼe fai age e tanatou ʼu kaugā ako ʼaē ʼe nātou manuki ki te ʼu lekula ʼo te Tohi-Tapu. Koia, neʼe ʼui fēnei ai e te finemui, ko te Fakamoʼoni: “ ʼI tona fakahagatonu, ko te meʼa ʼaē ʼe nātou manatu kiai ʼe mole maʼuhiga ia. Ko te meʼa ʼaē ʼe manatu kiai ia Sehova, koʼena ia te meʼa ʼaē ʼe maʼuhiga.”
14. ʼE lava mālo feafeaʼi te kau kaugana ʼa Sehova, tatau aipe peʼe felāveʼi tonatou maʼuli mo he ʼu tuʼutāmaki?
14 Ko te taʼi manatu ʼaia ʼe ina fakamālohiʼi te kau Kilisitiano ke nātou pipiki mālohi ki te ʼu ala ʼa Sehova tatau aipe mokā tuʼutāmakiʼia tonatou maʼuli. ʼE nātou ʼiloʼi ʼe tonu ke nātou ʼamanaki ʼe nātou felāveʼi mo te ʼu fakataga mai te mālama. ʼE nātou mahino, ko te kau ʼapositolo neʼe kauʼi ʼakauʼi pea ko Sesu Kilisito neʼe haha pea neʼe fakapogi e te ʼu tagata agakovi. (Maleko 14:65; 15:15-39; Gāue 5:40; vakaʼi ia Taniela 3:16-18.) Kae ʼe falala katoa te kau kaugana ʼa Sehova ʼe feala tana fakamālohiʼi nātou ke nātou faʼa kātaki; koia ʼaki te tokoni ʼa te ʼAtua ʼe nātou lava mālo ai; ko Sehova ʼe ina fakapale moʼoni ia nātou ʼaē ʼe agatonu—tatau aipe mo kapau ʼe tonu ke fakapale ʼaki te fakatuʼuake ki te maʼuli ʼi te mālama foʼou. ʼE uga nātou e tonatou ʼofa ki te ʼAtua ʼo fakatahi mo te manavasiʼi faka lotu ke nātou fakamamaʼo mai te fai ʼo he faʼahiga meʼa ʼe fakaloto mamahi anai kia ia.
15. Koteā ʼaē neʼe ina faka fealagia ki te kau Fakamoʼoni ʼa Sehova ke nātou taupau tanatou agatonu ʼi te lotoʼā fakamamahi Nasi?
15 Ko te manatu mālohi ʼaia neʼe ina uga te kau Fakamoʼoni ʼa Sehova ke nātou kātakiʼi te ʼu aga fakalialia ʼo te ʼu lotoʼā fakamamahi Nasi lolotoga te ʼu taʼu 1930 pea mo te ʼu taʼu 1940. Neʼe nātou fakaʼaogaʼi fakamalotoloto te tokoni ʼaenī ʼa Sesu ʼaē ʼe tuʼu ia Luka 12:4, 5: “ ʼE ʼau tala atu kia koutou, ʼaē ko toku ʼu kaumeʼa, ʼaua naʼa koutou manavasiʼi kia nātou ʼaē ʼe nātou matehi te sino, pea ʼosi ia pea ʼe mole feala ke nātou toe fai atu he tahi meʼa. Kaʼe ʼe ʼau fakahā atu anai kia koutou pe ko ai ʼaē ʼe tonu ke koutou manavasiʼi ki ai: Koutou manavasiʼi kia ia ʼaē ʼi tana ʼosi matehi, ʼe feala ke ina lī ki te Seʼeni. ʼIo, ʼe ʼau tala atu kia koutou, ke koutou manavasiʼi kia Ia ʼaia.” Koia, ko Gustave Auschner, ko te Fakamoʼoni neʼe nofo ʼi te lotoʼā fakamamahi ʼo Sachsenhausen, neʼe ina tohi fēnei ki muli mai: ‘Neʼe fanahi ia August Dickmann e te kau SS pea neʼe nātou fakamatakuʼi mai ʼe nātou fanahi anai mo mātou mo kapau ʼe mole mātou sinie te pepa ʼe tohi ai ʼe mātou fakafisi ki tamatou tui. Neʼe mole he tahi ia mātou neʼe ina sinie. Neʼe lahi age tamatou manavasiʼi naʼa lotomamahi ia Sehova kia mātou ʼi ʼanatou ʼu mahafu.’ Ko te manavasiʼi ki te tagata ʼe ina taki ki te fakatō laloʼi ʼo te tui, kae ko te manavasiʼi ki te ʼAtua ʼe ina ʼaumai he tahi ke pipiki mālohi ki te meʼa ʼaē ʼe totonu.
Ko Te Hāofaki ʼo Te Maʼuli
16. Koteā ʼaē neʼe ina faka fealagia kia Noe ke ina taupau he aga ʼe totonu lolotoga te ʼu taʼu ʼe lauʼi hogofulu ʼo aʼu ki te Tulivio, pea koteā te ikuʼaga kia ia mo tona loto fale?
16 Neʼe maʼuli ia Noe ʼi te ʼaho fakamuli ʼo te mālama ʼi muʼa ʼo te tulivio. Neʼe kua fakatuʼutuʼu e te ʼAtua ke ina fakaʼauha te mālama agakovi ʼo te temi ʼaia ʼuhi ko te aga fakalialia ʼa te tagata. Kae lolotoga te temi ʼaia, neʼe nofo ai ia Noe ʼi te mālama ʼaia ʼaē neʼe fonu ai te agamālohi, mo te aga heʼeʼaoga fakalialia, pea mo te meʼa noaʼi ʼo te finegalo ʼa te ʼAtua. Logope te faka mafola e Noe te faitotonu, “neʼe mole nātou fakatokagaʼi he meʼa ʼo aʼu ki te haʼu ʼa te tulivio pea ʼave ai ia nātou fuli.” (Mateo 24:39) Kae ko Noe neʼe mole lītuʼa ia ki te gāue ʼaē neʼe hinoʼi age e te ʼAtua ke ina fai. Neʼe ina fai ia “meʼa fuli ʼaē neʼe fakatotonuʼi age e te ʼAtua ke ina fai. Neʼe ina fai feiā.” (Senesi 6:22) Koteā ʼaē neʼe ina uga ia Noe ke ina kātakiʼi ʼo kaku ki te ʼaho ʼo te Tulivio? ʼE tali fēnei e te vaega ʼo Hepeleo 11:7: “ ʼAki te tui, ko Noe ʼi te fakahā age ʼaē ʼo te ʼu meʼa ʼe mole heʼeki hā, neʼe ina fakahā tana manavasiʼi faka lotu.” Ko te meʼa neʼe hoko ai, ko ia mo tona ʼohoana pea mo tona ʼu foha mo ʼonatou ʼu ʼohoana neʼe hāofaki nātou ʼi te Tulivio.
17. (a) ʼO mole tou tokagaʼi te meʼa ʼaē ʼe fai e te ʼu hahaʼi ʼaē ʼi ʼotatou tafa, koteā ʼaē ʼe tonu ke tou fai? (b) He koʼe koa ko nātou ʼaē ʼe nātou manavasiʼi kia Sehova ʼe ko he hahaʼi ʼe fiafia moʼoni?
17 ʼE tou maʼuʼuli ʼi te temi ʼe lahi ai te ʼu ʼaluʼaga ʼe tatau mo te temi ʼo Noe. (Luka 17:26, 27) ʼE ʼi ai te tahi fakatokaga. ʼE ʼui e te Fakahā 14:6, 7 ko te ʼaselo ʼe lolotoga tuʼu ʼi te lagi ʼe ina uga te hahaʼi ʼo te ʼu fenua fuli mo te ʼu telepi fuli pea mo te lea fuli ke nātou “manavasiʼi ki te ʼAtua pea mo foaki ki ai te kolōlia.” ʼO mole koutou tokagaʼi te mālama ʼaē ʼi ʼokotou tafa, koutou fakalogo ki te ʼu palalau ʼaia, pea mo koutou fakahoko atu te fakaafe ʼaia ki niʼihi age. Ohage ko Noe, koutou gāue ʼaki te tui pea mo koutou fakahā te manavasiʼi faka lotu. Ko te meʼa ʼaē ʼe koutou fai ʼe feala ke ina taki ai koutou ki te hāofaki ʼo tokotou maʼuli pea mo te ʼu maʼuli ʼo ʼihi hahaʼi tokolahi. ʼI tatatou mamata ki te ʼu lelei ʼaē ʼe fakafiafia kiai ia nātou ʼaē ʼe nātou manavasiʼi ki te ʼAtua moʼoni, ʼe feala pe ke tou manatu tahi mo te tagata fai pesalemo ʼa te ʼAtua ʼaē neʼe hiva fēnei: “Manuʼia te tagata ʼaē ʼe manavasiʼi kia Sehova, ʼaē ʼe lahi tona fiafia ʼi tana ʼu fakatotonu.”—Pesalemo 112:1.
ʼE Feafeaʼi Anai Hakotou Tali?
◻ Koteā te ʼu lelei makehe ʼe maʼu mai te manavasiʼi ki te ʼAtua moʼoni?
◻ ʼE lava puipui feafeaʼi tatou e te agapoto ʼaē ʼe fakatafito ki te manavasiʼi faka lotu?
◻ He koʼe koa ʼe fakamamaʼo tatou e te manavasiʼi faka lotu mai te meʼa ʼaē ʼe kovi?
◻ ʼE puipui feafeaʼi tatou e te aga faka lotu mai te manavasiʼi ki te tagata?
◻ ʼE malave feafeaʼi te manavasiʼi faka lotu ki totatou maʼuli ʼi te temi ka haʼu?
[Paki ʼo te pasina 16, 17]
“Manuʼia te tagata ʼaē ʼe manavasiʼi kia Sehova, ʼaē ʼe lahi tona fiafia ʼi tana ʼu fakatotonu.”—Pesalemo 112:1