ʼE Tokaga “Te ʼAtua ʼo Te Tokalelei” Kia Nātou ʼAē ʼe Mamahi

ʼE FAKAHĀ lelei mai e te Tohi-Tapu ko Tavite ʼi te temi muʼa, neʼe tau mo te ʼu mamahi. Lolotoga ni ʼu taʼu, neʼe feholaʼaki, he neʼe tuli ia ia e te hau agakovi pea mo loto fefeka, ʼaē neʼe ina loto ke matehi ia ia. Lolotoga te temi ʼaia ʼaē neʼe tau ai mo te ʼu mamahi, neʼe fenonoʼaki ia Tavite ʼi te ʼu potu mamaʼo. Kae neʼe ina fai te tahi meʼa. Neʼe faikole fakamalotoloto kia Sehova ʼo ʼuhiga mo tana ʼu fihifihia. Ki muli age, neʼe ina tohi fēnei ʼo ʼuhiga mo tona ʼahiʼahi: “ ʼAki toku leʼo, neʼe ʼau kamata pāui kia Sehova ke tokoni mai kia ʼau . . . ʼI ʼona muʼa neʼe ʼau fakahā tuʼumaʼu toku ʼu tuʼania; ʼi ʼona muʼa neʼe ʼau haga tala age toku lotomamahi.”​—Pesalemo 142:​1, 2.

Ia ʼaho nei, ʼe lagi vāʼi e ʼihi te falala ʼa Tavite ki te ʼAtua. ʼE nātou ʼui ko te faikole ʼe ko he meʼa pe ia moʼo fakafimālie tokita fakakaukau, kae ʼi tona fakahagatonu ʼe ko he maumau temi pe ia. Kae neʼe tonu te falala ʼa Tavite kia Sehova, he neʼe fakaʼauha tona ʼu fili. ʼI tana fakakaukauʼi te ʼu meʼa ʼaē neʼe hoko kia ia, neʼe tohi fēnei e Tavite: “Neʼe pāui te tagata lotomamahi ʼaia, pea neʼe fagono ki ai ia Sehova totonu. Pea neʼe Ina hāofaki ia ia mai tona ʼu mamahi fuli.” (Pesalemo 34:6) Ko te ʼAtua moʼoni ʼaē neʼe faikole ki ai ia Tavite, ʼe toe fakahigoa foki ko “te ʼAtua ʼo te tokalelei.” (Filipe 4:9; Hepeleo 13:20) ʼE ina fakafimālieʼi anai koa ia tatou mai te ʼu mamahi, ʼo tou maʼuli ai ʼi te tokalelei?

ʼE Tokaga Ia Sehova Kia Koutou

ʼE mole meʼa noaʼi e Sehova te ʼu fihifihia ʼaē ʼe tau mo tana hahaʼi. (Pesalemo 34:15) ʼE tokaga lelei ki te ʼu meʼa ʼaē ʼe ʼaoga ki tana kau atolasio fuli, kae ʼe toe tokaga foki ki te hahaʼi takitokotahi ʼaē ʼe manavasiʼi kia te ia. ʼI te temi ʼaē neʼe fakatapu ai te fale lotu ʼi te Selusalemi ʼāfea, neʼe kole mamahi e Salomone kia Sehova ke fakalogo ki te ʼu kole ʼo tana hahaʼi, “tatau aipe pe koteā te kole, pe ko te fakakolekole ki te ʼofa ʼo he tagata pe, peʼe ko tau hahaʼi katoa ʼo Iselaele, heʼe nātou takitahi ʼiloʼi anai tona tautea pea mo tona mamahi.” (2 Fakamatala 6:​29) Ohage ko tona fakamoʼoni e Salomone, ʼe ʼi ai totatou ʼu mamahi takitokotahi, ʼe tonu ke tou kātakiʼi. ʼE lagi tau he tahi mo te mahaki fakasino. Ko he tahi kehe ʼe mamahi ʼuhi ko tona lotohoha. Ko ʼihi ʼe lagi nātou lotomamahi ʼuhi ko te mate ʼo he tahi neʼe nātou ʼofa mamahi ki ai. Ko te mole maʼu ʼo he gāue, te ʼu faigataʼaʼia faka ekonomike, pea mo te ʼu fihifihia faka famili, ʼe ko te tahi ʼaia ʼu fihifihia ʼe hoko māhani ʼi te ʼu temi faigataʼa ʼaenī.

Koutou fakakaukauʼi ‘te tautea pea mo te mamahi’ ʼaē ʼe tau mo koutou. ʼI ʼihi temi, neʼe lagi koutou logoʼi te meʼa ʼaē neʼe logoʼi e te tagata tohi pesalemo ko Tavite, ʼaē neʼe ina tohi fēnei: “Neʼe ʼau haga ʼamanaki ke ʼofa he tahi [kia te ʼau], kae neʼe mole ʼi ai he tahi; pea ke fakaloto fīmālieʼi ʼau e ʼihi, kae neʼe mole ʼau maʼu he tahi.” Kae ʼe feala hakotou tui papau ko te ʼAtua ʼe tokaga ki te ʼu meʼa ʼaē ʼe hoko ia koutou, heʼe ki muli age, neʼe tohi fēnei e Tavite ʼi te pesalemo ʼaia: “ ʼE fagono ia Sehova ki te kau masiva, kailoa ʼe mole fehiʼa anai ia ki tana ʼu hahaʼi pilisoni.”​—Pesalemo 69:20, 33.

Kapau ʼe tou faka ʼuhiga lahi te ʼu palalau ʼa Tavite, pea ʼe feala hatatou fīmālie ʼi tatatou ʼiloʼi papau ʼaē ʼe fagono te Tupuʼaga ʼo te malamanei ki te ʼu faikole ʼo nātou ʼaē ʼe pilisoniʼi ʼi hona ʼaluʼaga fakatātā, e tonatou ʼu mamahi. Tahi ʼaē meʼa, ʼe ina fai he puleʼaki moʼo fakatokatoka ʼo tonatou ʼu fihifihia. Koutou fakatokagaʼi te ʼu vaega faka Tohi-Tapu ʼaē ʼe hoa mai, ʼaē ʼe nātou fakahā mai te ʼofa ʼa Sehova kia nātou ʼaē ʼe tau mo ni ʼu mamahi.

“ ʼAua naʼa ke fakamamahiʼi he vitua, peʼe ko he tamasiʼi tagata ʼe mole hana tāmai. Kapau ʼe ke fakamamahiʼi ia ia ʼi he faʼahiga ʼaluʼaga pe, kapau ʼe fetapā mai kia te ʼau, pea ʼe ʼau logo moʼoni ki tana kalaga, pea ʼe ulo anai toku ʼita.”​—Ekesote 22:22-​24.

“ ʼE mole ʼapē fai anai koa ia e te ʼAtua te fakamāu ʼaē ʼe totonu ki tana hahaʼi ʼaē kua fili, ʼaē ʼe kalaga ake kia te ia ʼi te ʼaho mo te po, tatau aipe peʼe ina faʼa kātakiʼi fualoa ia nātou?”​—Luka 18:7.

“Heʼe ina hāofaki anai te masiva ʼaē ʼe pāui ki he tokoni, ʼo toe feiā mo ia ʼaē ʼe lotomamahi pea mo ia ʼaē ʼe mole he tahi ke tokoni age kia ia. ʼE fakaʼofaʼofa anai kia ia ʼaē ʼe veliveli pea mo ʼaē ʼe masiva, pea ʼe ina hāofaki anai te ʼu nefesi ʼo te kau masiva. Mai te taʼomia pea mo te agamālohi ʼe ina totogi anai tonatou ʼu nefesi, pea ko tonatou toto ʼe maʼuhiga anai ki ʼona mata.”​—Pesalemo 72:12-​14.

“Ko ʼaē ʼe kapa kia koutou [ko te hahaʼi ʼo te ʼAtua ʼi te kele] ʼe kapa ia ki toku loto kanoʼi mata.”​—Sakalia 2:8.

Ko te ʼu faʼifaʼitaki ʼaia ʼe nātou fakahā mai te tokaga fakamalotoloto ʼo totatou Tupuʼaga ki te fīmālie ʼo tana hahaʼi. Koia, ʼe ʼi ai te tupuʼaga lelei ke tou mulimuli ki te tokoni ʼaenī ʼa te ʼapositolo ko Petelo: “Koutou vevete kia te ia takotou ʼu tuʼania fuli, heʼe tokaga ia kia koutou.” (1 Petelo 5:7) Kae ʼe tokoni feafeaʼi anai ia te ʼAtua kia tatou ʼi te ʼu temi faigataʼaʼia?

ʼE Tokoni Feafeaʼi Te ʼAtua Kia Nātou ʼAē ʼe Mamahi

Ohage ko te meʼa ʼaē neʼe tou vakaʼi, neʼe faikole fakamalotoloto ia Tavite kia Sehova ke ina takitaki ia ia ʼi te temi ʼaē neʼe tau ai mo te ʼu mamahi. ʼI te temi ʼaia, neʼe ina fakakaukauʼi ke ina fakamaʼamaʼa tona ʼu fihifihia, ʼo ina fai te ʼu puleʼaki fakapopoto ke hāo mai ia nātou ʼaē neʼe nātou tuli ia ia. Koia, ko tana falala kia Sehova pea mo tana ʼu faiga, neʼe tokoni kia Tavite ke ina kātakiʼi tona ʼu fihifihia. Koteā te meʼa ʼaē ʼe feala ke tou tāʼofi mai te faʼifaʼitaki ʼaia?

Kapau ʼe tou tau mo ni ʼu mamahi, ʼe ko he meʼa lelei tatatou faiga ke tou maʼu he ʼu puleʼaki fakapopoto moʼo fakatokatoka ʼo totatou fihifihia. Ohage la, kapau ʼe mole kei maʼu e he Kilisitiano hana gāue, ʼe mole faiga mālohi anai koa la ke ina maʼu hana gāue? Pea kapau ʼe ʼi ai hona mahaki, ʼe mole ʼalu anai koa ki te tōketā? Koia, māʼiape la mo Sesu ʼaē neʼe feala ke ina faitoʼo te ʼu mahaki fuli, neʼe ina fakamoʼoni ‘ko te hahaʼi mahahaki ʼe ʼaoga kia nātou he tōketā.’ (Mateo 9:​12; vakaʼi ia 1 Timoteo 5:​23.) ʼE mahino papau ia, ʼe ʼi ai te ʼu fihifihia ʼe mole feala ke pulihi, kae ʼe tonu ke tou kātakiʼi. Kae ko te Kilisitiano moʼoni ʼe mole manatu ia, ʼe ko he meʼa lelei hana tau mo ni ʼu mamahi, ohage ko te ʼui e ʼihi. (Vakaʼi ia 1 Hau 18:28.) Kae ʼe faiga ia ke ina fai ia meʼa fuli moʼo kātakiʼi tona mamahi.

Tahi ʼaē meʼa, ʼe ko he meʼa fakapopoto tatatou fakahā totatou fihifihia kia Sehova ʼi te faikole. Koteā tona tupuʼaga? ʼUluaki, ʼi tatatou falala ki totatou Tupuʼaga, ʼe tokoni anai kia tatou ke tou “ ʼiloʼi papau te ʼu meʼa ʼaē ʼe maʼuhiga tāfito.” (Filipe 1:​10) Ohage la, mokā tou kumi he gāue, ko tatatou falala ʼaē ki te ʼatua ʼi te faikole ʼe tokoni anai kia tatou ke tou fakafisi ki he gāue ʼe fakafeagai ki te ʼu pelesepeto faka Tohi-Tapu. Tahi ʼaē meʼa, ʼe tou tekeʼi te manako ki te paʼaga ke ʼaua naʼa ina “fakahiga [tatou] mai te tui.” (1 Timoteo 6:​10) ʼIo, kapau ʼe tou fai te ʼu tonu maʼuhiga​—ʼo ʼuhiga mo te maʼu ʼo he gāue, peʼe ʼo ʼuhiga mo he tahi faʼahi ʼo te maʼuli—​ʼe tonu ke tou mulimuli ki te tokoni ʼaenī ʼa Tavite: “Tuku tau kavega kia Sehova totonu, pea ko ia totonu ʼe lagolago anai kia te koe. ʼE mole ina fakagafua anai ke tūkia ia ia ʼaē ʼe faitotonu.”​—Pesalemo 55:22.

Ko te faikole ʼe toe tokoni foki kia tatou ke ʼaua naʼa lahi fau tatatou tuʼania, naʼa tou taʼomia ʼi totatou ʼu mamahi. Neʼe tohi fēnei e te ʼapositolo ko Paulo: “ ʼI te faʼahi fuli, ʼaki te faikole pea mo te ʼu kole mamahi ʼaki te fakafetaʼi, koutou fakahā ki te ʼAtua takotou ʼu kole.” Koteā tona ʼu fua ʼaē ka tou maʼu? “Ko te tokalelei ʼa te ʼAtua, ʼaē ʼe māʼoluga ake ʼi te ʼu manatu fuli, ʼe ina taupau anai tokotou ʼu loto pea mo tokotou ʼatamai ʼaki ia Kilisito Sesu.” (Filipe 4:​6, 7) ʼIo, ko te tokalelei ʼaia, ʼe ko te tokalelei ʼo te ʼAtua. Ko te tokalelei ʼaia ʼe “māʼoluga ake ʼi te ʼu manatu fuli,” koia ʼe feala ai ke ina fakafimālieʼi tatou mokā tou tau mo ni ʼu mamahi. ʼE ina ‘taupau anai totatou loto pea mo totatou ʼatamai,’ ʼo tokoni ai kia tatou ke ʼaua naʼa tou fai he ʼu aga ʼe mole fakapotopoto ʼo fakaʼāsili ai anai totatou ʼu mamahi.​—Tagata Tānaki 7:7.

Ko te faikole ʼe feala ke ina fai te tahi ʼu meʼa. ʼE feala ke ina fetogi te ikuʼaga ʼo he fihifihia. Koʼeni te faʼifaʼitaki ʼi te Tohi-Tapu. ʼI te temi ʼaē neʼe nofo pilisoni ai ia Paulo ʼi Loma, neʼe ina fakaloto mālohiʼi tona ʼu tēhina ke nātou faikole maʼa ia. Koteā tona tupuʼaga? Neʼe ina tohi fēnei kia nātou: “ ʼE ʼau fakaloto mālohiʼi koutou ke koutou fai tāfito te meʼa ʼaia, ke feala haku toe liliu vave atu kia koutou.” (Hepeleo 13:19) Neʼe ʼiloʼi e Paulo ko te ʼu faikole mālohi ʼo tona ʼu tēhina ʼi te tui, neʼe feala ke nātou fetogi te temi ʼaē neʼe tonu ke fakamavae ai mai te fale pilisoni.​—Filemone 22.

Ko te faikole ʼe ina fetogi anai koa te ikuʼaga ʼo totatou mamahi? ʼE feala ke ina fakahoko te faʼahi ʼaia. Kae ʼe tonu ke mahino kia tatou, ko Sehova ʼe mole tali tuʼumaʼu ki tatatou ʼu kole ohage ko te meʼa ʼaē ʼe tou loto kiai. Ohage la ko Paulo, neʼe tuʼa lahi tana faikole ʼo ʼuhiga mo tona “tala ʼi te kakano”​—neʼe lagi ko he mahaki ʼo tona ʼu mata. Neʼe mole pulihi e te ʼAtua tona mamahi, kae neʼe ina ʼui fēnei kia Paulo: “Ko taku ʼofa makehe ʼe feʼauga kia koe; heʼe ko toku mālohi ʼe lolotoga fakaliliu ʼo haohaoa ʼi te agavaivai.”​—2 Kolonito 12:​7-9.

Koia, ʼi ʼihi temi, ʼe mole pulihi anai totatou ʼu fihifihia. Kae ʼe tou maʼu anai te fealagia ʼaē ke tou fakamoʼoni ʼe tou falala ki totatou Tupuʼaga. (Gāue 14:22) Tahi ʼaē meʼa, ʼe tonu ke tou ʼiloʼi papau tatau aipe peʼe mole pulihi e Sehova totatou ʼu mamahi, “ ʼe ina foaki atu anai he puleʼaki ke feala [hatatou] kātakiʼi te [ʼu mamahi] ʼaia.” (1 Kolonito 10:13) ʼIo, ʼe tonu te fakahigoaʼi ʼo Sehova “ko te ʼAtua ʼo te fakaloto fakafimālie fuli, ʼaē ʼe ina fakaloto fīmālie ia tatou ʼi totatou ʼu mamahi fuli.” (2 Kolonito 1:​3, 4) ʼE ina foaki mai te ʼu meʼa ʼaē ʼe ʼaoga kia tatou ke feala ai hatatou faʼa kātaki ʼi te tokalelei moʼoni.

Kua Ōvi Mai Te Mālama ʼAē ʼe Mole Toe ʼi Anai He ʼu Mamahi

ʼE fakapapau mai e te Tupuʼaga kua ōvi mai te temi ʼaē ka ina fakaʼaogaʼi anai tona Puleʼaga moʼo pulihi ia te ʼu mamahi ʼo te malamanei. ʼE ina fakahoko feafeaʼi anai te faʼahi ʼaia? ʼE ina pulihi anai ia Satana te Tevolo, ia ia ʼaē ʼe tupu ai te ʼu mamahi pea ʼe ko te fili tāfito ʼo te tokalelei, ʼaē ʼe fakahigoaʼi e te Tohi-Tapu ko “te ʼatua ʼo te tuʼu ʼo te ʼu faʼahiga meʼa ʼaenī.” (2 Kolonito 4:4) Kae kua ōvi mai te temi ʼaē ka fakagata ai tana puleʼi ia te malamanei. Ko te pulihi ʼo Satana ʼe ina faka fealagia anai kia nātou ʼaē ʼe manavasiʼi ki te ʼAtua ke nātou maʼu te ʼu tapuakina lahi. ʼE fakapapau e te Tohi-Tapu ko Sehova “ ʼe ina holoholoʼi anai te ʼu loʼimata fuli pe ʼi ʼonatou mata, pea ko te mate ʼe puli anai ia; ʼe mole toe ʼi ai anai he putu, he kekē, he mamahi. Ko te ʼu meʼa ʼāfea kua puli ia.”​—Fakahā 21:​1-4.

ʼE faigataʼa koa takotou tui ki he mālama ʼe mole toe ʼi ai anai he ʼu mamahi? Kua tou māhani ʼi te sio ki te ʼu mamahi, pea ʼe ko he meʼa faigataʼa tatatou manatu ʼaē ʼe mole toe ʼi ai anai he ʼu meʼa feiā. Kae ko te faka ʼāteaina mai te mataku, te tuʼania, pea mo te ʼu tuʼutāmaki, ʼe ko te meʼa ʼaia ʼaē neʼe fakatuʼutuʼu e te ʼAtua maʼa te malamanei ʼi te temi ʼaē neʼe ina fakatupu ai, pea ʼe hoko moʼoni anai tana fakatuʼutuʼu.​—Isaia 55:10, 11.

ʼE ko te ʼamanaki ʼaia ʼaē kua maʼu e Sonia, mo Fabiana, pea mo Ana, ʼaē neʼe tou talanoa ki ai ʼi te ʼuluaki alatike. Ko Sonia, ʼaē kua mamate tana ʼu tama e toko lua ʼuhi ko te SITA, kua ina maʼu te tokalelei ʼi tana ʼiloʼi te ʼamanaki ʼaē ʼe fakahā e te Tohi-Tapu​—ʼaē ko te fakatuʼuake ʼo te kau faitotonu pea mo te kau heʼe faitotonu. (Gāue 24:15) ʼE ina ʼui fēnei, “ko te meʼa ʼaē kua tou tui papau kiai, ko totatou ʼamanaki ʼe ina pulihi totatou ʼu mamahi, tatau aipe pe koteā te ʼu mamahi ʼaē ʼe tau mo tatou.”

ʼI tana kei nofo ʼi te fale ʼaē ʼe taupau ai te ʼu fānau ʼaē ʼe hala mo tāmai pea mo faʼe, neʼe ʼaʼahi ia Ana e te tuagaʼane. ʼE ina ʼui fēnei, “neʼe ina fakahā mai kia ʼau te huafa ʼo te ʼAtua ʼi te Tohi-Tapu, pea neʼe ʼau tagi fakafiafia. Neʼe ʼaoga ʼaupito ke ʼau maʼu he tokoni, pea neʼe ʼau ʼiloʼi ai ʼe ʼi ai te ʼAtua ʼe tokaga kia tatou.” ʼI tana ʼosi mavae mai te fale ʼaia, neʼe kamata ako e Ana te Tohi-Tapu, pea neʼe lahi te tahi ʼu meʼa ʼaē neʼe ina ako ʼo ʼuhiga mo te ʼu fakapapau ʼa Sehova. Ki muli age neʼe momoli tona maʼuli kia Sehova pea neʼe papitema. “Mai tona ʼuhiga ʼaē neʼe ʼau haga falala kia Sehova ʼaki te faikole, koia neʼe ʼau maʼu ai te fakaloto fīmālie ʼi taku ʼiloʼi papau ʼaē ʼe tokoni anai kia ʼau.”

ʼO toe feiā pe mo Fabiana, ʼi tana ako te ʼu fakapapau ʼa te ʼAtua ki te temi ka haʼu, neʼe ina maʼu te fakaloto fīmālie lahi ki tona ʼu mamahi pea mo te tokalelei ʼo te ʼatamai. “Ko te ako ʼo te moʼoni ʼo te Tohi-Tapu, ʼe hage ko takita mavae mai he potu fakapōʼuli pea mo fakamataku, pea kita hū ki he kogafale ʼe mālama lelei pea mo kita logo lelei ai.”​—Vakaʼi ia Pesalemo 118:5.

Kae ʼe hoko feafeaʼi anai te tokalelei moʼoni ʼi te kele katoa, pea ko ʼafea ʼaē ka hoko ai? Tou vakaʼi te faʼahi ʼaia ʼi te ʼu alatike ʼaē ʼe hoa mai.

[Talanoa ʼo te pasina 6]

Te ʼu ʼAluʼaga Kehekehe ʼo Te Mamahi

▪ ʼE teitei ko te vahe e tahi ʼi te fā ʼo te hahaʼi ʼi te malamanei ʼe māsisiva ʼaupito, pea ko te toko lauʼi miliona hahaʼi ʼe nātou maʼuʼuli ʼi te ʼu ʼaluʼaga kovi ʼe feala ke tuʼutāmaki ai tonatou maʼuli.

▪ Ko te toko 200 miliona tupu ia nātou liliki ʼe mole feʼauga tanatou meʼa kai.

▪ ʼI te taʼu fuli, ko te liligi ʼe ina matehi te toko tolu miliona tamaliki ʼe mole heʼeki nātou taʼu nima.

▪ Ko te ʼu taʼi mahaki neʼe nātou matehi te toko 16,5 miliona hahaʼi ʼi te taʼu 1993. Mai tona ʼuhiga ʼaē ʼe kehekehe te lau ʼo te ʼu mahaki ʼi ʼihi fenua, koia ʼe lagi lahi age te hahaʼi ʼaē neʼe mahahaki.

▪ ʼE ʼui ko te toko 500 miliona hahaʼi ʼe nātou kau ʼi te mahaki ʼo te ʼatamai.

▪ ʼE lahi age te kau tūpulaga ʼaē ʼe nātou fakamate ʼi te tahi ʼu hahaʼi.

▪ ʼE ʼui fēnei ʼi te sulunale The Unesco Courier: “Ko te pakupaku pea mo te mole maʼu ʼo he gāue kua liliu ko te ʼu meʼa ʼaē ʼe nātou ʼulihi te malamanei. ʼI te ʼu fenua lalahi e fitu ʼaē ʼe maʼu koloā, ʼe ʼi ai te toko 35 miliona hahaʼi ʼe mole hanatou gāue, pea ʼi Pelesile, ʼe ʼi ai te toko 20 miliona hahaʼi ʼe nātou gāue, kae ʼe mole nātou ʼiloʼi peʼe feʼauga anai tanatou meʼa kai.”

[Paki ʼo te pasina 7]

ʼE feala ke tokoni te faikole kia tatou ke tou manatuʼi tuʼumaʼu te fakapapau ʼa te ʼAtua ʼo ʼuhiga mo he mālama ʼe mole toe ʼi ai anai he ʼu mamahi