Neʼe Agatonu Ia Sehova Kia ʼAu
NEʼE FAKAMATALA E PETER PALLISER
Neʼe ko te māhina ʼo Tesepeli ʼo te taʼu 1985. Neʼe lahi tomā fiafia ʼi te kamata hifohifo ʼo te vakalele ki te malaʼe vakalele ʼo Nairobi, ʼi Kenia. ʼI tamā ʼolo ki te kolo, neʼe ma toe manatuʼi te ʼu meʼa neʼe kua ʼosi ma sisio pea mo logo kiai.
NEʼE ma ʼolo ki Kenia ke ma kau ki te Fakatahi Faka Tisitilike ʼo te kau Fakamoʼoni ʼa Sehova, ʼaē neʼe ko tona kupu tāfito ʼaenī: “Te ʼu Hahaʼi Agatonu.” ʼI te ʼu taʼu e hogofulu-ma-lua ki muʼa atu, neʼe tonu ke ʼau mavae mo toku ʼohoana ʼi Kenia ʼuhi ko te tapuʼi ʼo tamatou gāue fai faka mafola. Neʼe ma nonofo ai ʼi te Petele, te higoa ʼaē ʼe foaki ki te ʼu filiale ʼo te kau Fakamoʼoni ʼa Sehova. Neʼe ʼi ai te meʼa fakafiafia neʼe talitali kia māua ʼi tamā toe liliu ʼo ʼaʼahi te fenua!
Ko te taʼahine ʼaē neʼe tokoni ki te fai ʼo te meʼa kai ʼi te Petele, neʼe ko te Fakamoʼoni kei tūpulaga neʼe ma ʼiloʼi ʼi tona kei taʼu lua. Neʼe lagi ko te toko ono ʼo te famili ʼo te Petele neʼe ko ni ʼu hahaʼi neʼe ma ʼiloʼi ʼi tonatou kei veliveli. Neʼe ko he meʼa fakafiafia kia māua tamā sisio ʼi te temi nei, ko he kau tūpulaga, ʼo fakatahi mo tonatou famili, pea ʼe kei nātou gāue fuli ʼi te minisitelio! Ko totatou ʼAtua, ia Sehova, neʼe tokaga kia nātou ʼi tana fakahoko te fakapapau ʼaenī ʼo te Tohi-Tapu: “ ʼAki ia ia ʼaē ʼe agatonu ʼe ke agatonu anai kia ia.” (2 Samuele 22:26) ʼI kehekehe leva ʼo te temi ʼaē neʼe kei ʼau tūpulaga ai, pea mo te maʼuli fiafia ʼaē kua maʼu e te ʼu tūpulaga ʼaia!
Neʼe Mole ʼi Ai Haku Fakatuʼutuʼu ʼi Te Kamataʼaga
Neʼe ʼau tupu ʼi Scarborough, ʼi Pilitania, ʼi te ʼaho 14 ʼo ʼAukusito 1918. Hili taʼu e lua, neʼe mavae taku faʼe pea mo toku taʼokete ki Kanata, koia neʼe ʼau nofo ai lolotoga taʼu e tolu mo taku tāmai, mo tana faʼe, pea mo tona tokolua. ʼI toku taʼu nima, neʼe ʼave ʼau e taku faʼe pea ma ʼolo ki Montréal, ʼi Kanata. Hili kiai taʼu e fā, pea neʼe ina toe fakaliliu ʼau ki Pilitania ke ʼau nofo mo taku tāmai pea ke ʼau ʼalu ʼo ako.
Neʼe faitohi mai taku faʼe pea mo toku taʼokete ʼi te ʼu māhina ono fuli. ʼI tanā ʼu fakaʼosi tohi, neʼe nā fakahā mai tanā loto ʼaē ke ʼau liliu ko he tahi ʼe fakalogo lelei mo agatonu ki te Hau pea mo te fenua. ʼE mahino papau ia neʼe nā lotomamahi ʼi taku tali age ʼi taku ʼu tohi, ko te faka maʼuhigaʼi ʼo te fenua pea mo te tau ʼe ko he ʼu meʼa ʼe mole lelei. Koia, ʼi te mole ʼi ai ʼo he takitaki ʼi toku maʼuli, lolotoga toku temi tūpulaga, neʼe mole ʼi ai haku ʼu fakatuʼutuʼu.
Koia, ʼi Sūlio 1939, ia vāhaʼa e ono ʼi muʼa ʼo te kamata ʼo te Lua Tau Faka Malamanei, neʼe fakahū ʼau ki te solia ʼo Pilitania. Neʼe ko toku taʼu 20 pe. Mole tuai, pea neʼe ʼave te kūtuga tau ʼaē neʼe ʼau kau ai ki te potu tokelau ʼo Falani. ʼI te temi ʼaē neʼe ʼohofi ai mātou e te ʼu vakalele tau ʼo te kau Siamani, neʼe mātou toʼo tamatou ʼu fana pea neʼe mātou fana nātou. Neʼe ko he maʼuli fakamataku. Neʼe mātou mavae ʼi muʼa ʼo te ʼohofi ʼo te kolo e te kau solia Siamani, pea neʼe ʼau kau ia nātou ʼaē neʼe ʼave ki Dunkirk lolotoga te ʼuluaki vāhaʼa ʼo Sūnio 1940. ʼE kei ʼau manatuʼi ʼaki he fakalialia ki taku sio ʼaē ki te ʼu sino ʼo te kau solia fuli ʼaē neʼe kua mamate pea mo leta ʼi te matatai. Neʼe ʼau hāo ʼi te meʼa fakamataku ʼaia, pea neʼe ʼau aʼu ki Harwich ʼi te potu hahake ʼo Pilitania, ʼi te kiʼi sitima veliveli.
ʼI te taʼu ʼaē neʼe hoa kiai, ʼi Malesio 1941, neʼe hinoʼi ʼau ke ʼau ʼalu ki Initia. Neʼe ʼau ako ai te gāue fai mekanisia ʼi te ʼu meʼa gāue ki te foe ʼo te ʼu vakalele. Hili te temi ʼaē neʼe ʼau nofo ai ʼi te lopitali ʼuhi ko toku lavea, neʼe ʼave ʼau ki te kau solia ʼo Delhi, te kolo tāfito ʼo Initia. ʼI taku nofo mamaʼo mai toku famili pea mo taku kei logo mahaki, neʼe ʼau kamata fakakaukau ʼo ʼuhiga mo te ka haʼu. Neʼe ʼau fakakaukau tāfito ʼo ʼuhiga mo te meʼa ʼaē ʼe hoko kia tatou ʼi totatou mate.
ʼE ʼAu Agatonu Ki Te Meʼa Foʼou
Ko toku kaumeʼa Pilitania, ko Bert Gale, neʼe ma kogafale tahi ʼi Delhi. ʼI te tahi ʼaho, neʼe ina ʼui fēnei “Ko te lotu neʼe haʼu ia mai te Tevolo,” pea neʼe ko he palalau neʼe tupu ai taku fia ʼiloʼi peʼe moʼoni te faʼahi ʼaia. Neʼe liliu tona ʼohoana ko te Fakamoʼoni ʼa Sehova, pea ʼi ʼihi temi, neʼe ina foaki kia ia te ʼu tohi faka Tohi-Tapu. Neʼe ʼau fia lau te tohi, ʼaē ko tona kupu tāfito ʼAmanaki. Neʼe ʼau loto fīmālie moʼoni ʼi tana talanoa ʼo ʼuhiga mo te ʼamanaki ʼo te fakatuʼuake.
ʼI te tahi temi ʼi te kamata ʼo te taʼu 1943, neʼe palalau ia Bert ki te tagata Initia neʼe tupu ʼi Pilitania, ko Teddy Grubert, neʼe gāue tahi mo mātou ʼi te fale solia. Neʼe ma punamaʼuli ʼi tamā ʼiloʼi ʼaē ko Teddy neʼe ko te Fakamoʼoni ʼa Sehova. Logope la ʼi te taʼu 1941 neʼe tapuʼi te ʼu tohi ʼa te kau Fakamoʼoni ʼa Sehova, kae neʼe ina ʼave māua ki te ʼu fono ʼaē neʼe fai e te kau Fakamoʼoni ʼi Delhi. ʼI te kiʼi kokelekasio ʼaia, neʼe hoki ʼau maʼu ai te fakakaumeʼa moʼoni pea mo agalelei. Ko Basil Tsatos, neʼe ko te tēhina kua matuʼa mai Kelesi, neʼe ina gaohi fakalelei ʼau pea neʼe ina tali ki taku ʼu fehuʼi. Neʼe ina tali lelei ʼaki te Tohi-Tapu ki te fehuʼi ʼaē pe koʼe ʼe tou matutuʼa pea mo mamate, mo te fakatuʼuake, pea mo te fakapapau ʼa te ʼAtua ki he mālama foʼou ʼe faitotonu.—Gāue 24:15; Loma 5:12; 2 Petelo 3:13; Fakahā 21:3, 4.
Neʼe ʼau fia lau tāfito te kaupepa Te Tokalelei ʼo Te ʼApogipogi ʼe Loaloaga Anai Koa?, ʼaē neʼe tā ʼi te taʼu 1942. Neʼe ina fakahā ko te Sosiete ʼo te ʼu Puleʼaga neʼe ko te “manu fekai [ʼaē] ʼe lanu kula ʼahoʼaho.” (Fakahā 17:3) ʼI tana talanoa ʼo ʼuhiga mo Fakahā kapite 17, vaega 11, neʼe ʼui fēnei e te kaupepa ʼaia: “ ʼE feala ke tou ʼui ʼi te temi nei ko te Sosiete ‘neʼe ʼi ai, pea ʼe mole kei ʼi ai.’ ” Neʼe ina toe ʼui fēnei: “Ko te fakatahi ʼo te ʼu puleʼaga faka malamanei ʼe toe hoko anai.” ʼI te taʼu 1945, hili kiai taʼu e tolu, neʼe ko te meʼa tonu ʼaia ʼaē neʼe hoko ʼi te temi ʼaē neʼe faʼufaʼu ai te Kautahi ʼo te ʼu Puleʼaga Fakatahi!
Lolotoga te temi ʼaē neʼe tapuʼi ai te ʼu tohi ʼa te kau Fakamoʼoni, neʼe ʼau tokoni ki toku ʼu kaumeʼa foʼou ʼaia. ʼI te temi ʼaē neʼe tau mai ai te kalato ʼo te ʼu kaupepa Te Tokalelei ʼo Te ʼApogipogi?, neʼe tuku mai e te kokelekasio te kalato ke ʼau fufū. Ko ai anai ʼaē ka manatu ke haʼu ʼo kumi ʼi he fale solia peʼe ʼi ai te ʼu tohi ʼaē neʼe tapuʼi? ʼI te ʼu temi fuli ʼaē neʼe ʼau kau ai ki te ʼu fono, neʼe ʼau ʼave ni ʼu kaupepa ke maʼu tuʼumaʼu e te ʼu tēhina he meʼa kai fakalaumālie. Neʼe ʼau fufū mo tanatou ʼu tohi faka Tohi-Tapu ʼi te temi ʼaē neʼe nātou matataku ai naʼa huke tonatou ʼu ʼapi. Moʼo fakaʼosi, ʼi te ʼaho 11 ʼo Tesepeli 1944, neʼe mole kei tapuʼi te ʼu tohi.
Neʼe ʼahiʼahiʼi taku nofo agatonu ki te ʼu akonaki faka Kilisitiano lolotoga te lafeti ʼo te Po Tapu ʼo te taʼu 1943, ʼaē neʼe fai maʼa te kūtuga solia ʼaē neʼe ʼau kau kiai. Neʼe mole ʼau fia kau ki te lafeti ʼaia, koteʼuhi neʼe ʼau ako neʼe mole tupu ia Sesu ʼi te māhina momoko ʼo Tesepeli, pea ko te ʼu ʼuluaki Kilisitiano neʼe mole nātou fakamanatu te Po Tapu.—Vakaʼi ia Luka 2:8-12.
ʼI te temi ʼaē neʼe fai ai te Fakatahi “Te Kau Fai Faka Mafola Logo Tahi” ʼi Jubbulpore (Jabalpur) ʼi te ʼaho 27 ki te ʼaho 31 ʼo Tesepeli 1944, neʼe ʼau kau ki te toko 150 hahaʼi ʼaē neʼe kau ʼi te fakatahi ʼaia. Ko te tokolahi ʼo nātou ʼaē neʼe ʼōmai ki te fakatahi, neʼe nātou folau ʼi te saliote afi mai Delhi, ko te folau ia kilometa e 600. ʼE mole ʼau galoʼi anai te fakatahi lelei ʼaia ʼaē neʼe fai ʼi tuʼa, pea neʼe ʼau sio ai ki te haʼele ki muʼa ʼo te kautahi ʼa Sehova.
Neʼe nonofo ia nātou ʼaē neʼe kau ki te fakatahi ʼi te ʼu kogafale moe ʼo te ʼu faleako, pea neʼe mātou hiva ai te ʼu katiko, ʼo mātou fiafia ʼi te fakatahi faka Kilisitiano ʼaia. Lolotoga te fakatahi ʼaia, neʼe ʼau kamata kau ʼi te gāue fai faka mafola ki te hahaʼi, ko he gāue ʼe maʼuhiga ʼaupito kia ʼau ʼo aʼu mai ki te temi ʼaenī.
ʼE ʼAu Pionie Katoa ʼi Pilitania
Neʼe ʼau toe liliu ki Pilitania ʼi te taʼu 1946, pea mole fualoa pea neʼe ʼau kamata kau ki te kokelekasio ʼo Wolverton. Logope la neʼe lagi mātou toko hogofulu kau kaugā fai faka mafola ʼo te Puleʼaga, neʼe ʼau felogoi lelei mo nātou, pea neʼe ʼau toe fiafia ohage pe ko te fiafia ʼaē neʼe ʼau maʼu mo toku ʼu tēhina ʼi Initia. Neʼe ʼiloa ia Vera Clifton ohage ko he tahi ʼe fakamalotoloto pea mo agalelei ʼi te kokelekasio. ʼI taku ʼiloʼi ʼaē neʼe fia pionie mo ia, te higoa ʼaia ʼo te kau minisi temi katoa, neʼe ma ʼohoana ʼi te ʼaho 24 ʼo Maio 1947. Neʼe ʼau toe gaohi te caravane, ko he motokā ʼe feala ke kita moe ai, pea ʼi te taʼu ʼaē neʼe hoa mai kiai, neʼe ʼuluaki hinoʼi ai māua ʼi tomā ʼuhiga pionie ke ma ʼolo ki te kolo ʼo Huntingdon.
ʼI te ʼu temi ʼaia, neʼe ma ʼolo ʼi tamā ʼu lelue ki te telituale ʼi te kei uhuuhu. Neʼe tuku tamā fai faka mafola ʼaho katoa ʼi te hola pe ʼaē neʼe ma kakai fakavilivili ai pea neʼe toe hoko atu tamā gāue. Tatau aipe pe neʼe agi te matagi pe neʼe lahi te ʼua ʼaē neʼe tō ʼi tamā lolotoga ʼolo ki fale ʼi tomā ʼu lelue, kae neʼe ma fiafia pea mo leleiʼia te gāue ʼo te ʼAliki.
ʼAki te temi, neʼe ma fia fakalahi tamā minisitelio pea mo vaevae te “logo lelei” ki te ʼu hahaʼi ʼo ʼihi ʼatu fenua. (Mateo 24:14) Koia neʼe ma kole ke ma kau ki te ako ʼo te kau misionea ʼo Kalaate ʼi te Potu Toga ʼo Lansing, ʼi New York, ʼi Amelika. Moʼo fakaʼosi, neʼe tali māua ʼi te kalasi 26 ʼo Kalaate, ʼaē neʼe maʼu pepa ʼi Fepualio 1956.
Ko He Minisitelio ʼe Lahi Age ʼi Afelika
Neʼe hinoʼi māua ke ma ʼolo ʼo misionea ʼi te Potu Tokelau ʼo Rhodésie (ʼaē kua higoa ʼi te temi nei ko Zambie) ʼi Afelika. ʼI tamā tau atu kiai, neʼe hinoʼi māua ke ma gāue ʼi te Petele ʼo te fenua ʼaia. Ko taku gāue ʼi te Petele neʼe ko te tokaga ki te ʼu faka felogoi mo te ʼu kokelekasio ʼo te Potu Hahake ʼo Afelika. ʼI te taʼu 1956, ʼi Kenia—ʼaē ʼe kau ki te ʼu fenua ʼo te Potu Hahake ʼo Afelika—neʼe ko ʼona Fakamoʼoni pe e fā, kae ʼi Rhodésie ʼo te Potu Tokelau neʼe nātou toko 24 000 tupu. Ko ʼau mo Vera neʼe ma kamata fakakaukauʼi ʼe lagi lelei anai ke ma ʼolo ʼo gāue ʼi te ʼu fenua ʼaē ʼe ʼaoga ʼaupito ai ke ʼi ai he kau fai faka mafola.
Kae neʼe ʼau punamaʼuli ʼi te temi ʼaē neʼe ʼaumai ai te tahi fakaafe ke ʼau kau ki te Ako ʼo Kalaate, pea ko te ako ʼaia ʼaē ʼe fai lolotoga māhina e hogofulu, ʼe ko he ako ki te kau tagata taupau. Neʼe ʼau tuku ia Vera ʼi te Potu Tokelau ʼo Rhodésie, pea neʼe ʼau folau ki te kolo ʼo New York, ko te potu ʼaē neʼe fai ai ʼi te temi ʼaia, te Ako ʼo Kalaate. ʼI te ʼosi ʼo taku ako ʼi Novepeli 1962, neʼe hinoʼi ʼau ke ʼau ʼalu ki Kenia moʼo fakatuʼu ai he filiale. ʼI te temi ʼaia, neʼe ko te toko teau tupu kau Fakamoʼoni ʼi Kenia.
ʼI taku toe liliu ki te Potu Tokelau ʼo Rhodésie kia Vera, neʼe tonu ke ʼau hifo ʼi Nairobi, ʼi Kenia, ka mole ʼau nofo fualoa ai. Kae ʼi taku tau atu kiai, ko Bill Nisbet, ʼaē ko te misionea ʼo te 25 kalasi ʼo Kalaate, neʼe ina fakahā mai neʼe feala ke ʼau maʼu he fakagafua mai te puleʼaga ke ʼau hū ʼi te moʼi temi pe ʼaia ki Kenia. Neʼe ma ʼolo ki te ʼu pilō ʼaē ʼe gāue ki te ʼu hahaʼi ʼaē ʼe ʼōmai mai ʼihi fenua, pea ʼi te ʼu kiʼi minuta pe neʼe fakatoʼo mai taku pepa ʼe fakagafua ai ke ʼau nofo ʼi te fenua ʼaia ia taʼu e nima. Koia neʼe mole ʼau toe liliu ki te Potu Tokelau ʼo Rhodésie, kae neʼe haʼu ia Vera ki Nairobi.
ʼI tama ʼosi ako te lea faka Swahili, neʼe ma fakatahi ʼi te fai faka mafola mo te kiʼi kokelekasio ʼo Nairobi. ʼI ʼihi temi, ʼi tamā ʼosi lau te kiʼi pepa ʼaē neʼe tohi ai te logo lelei ʼi te lea faka Swahili, neʼe ʼui fēnei e ia ʼaē ʼo te ʼapi: “ ʼE mole ʼau mahino ki te faka Pilitania!” Logope la te faʼahi ʼaia, kae neʼe hoko atu tamā ako te lea, pea ʼaki te temi neʼe kua ma popoto leva ʼi te lea ʼaia.
Neʼe kau ki tomatou telituale te ʼu falefata lalahi ʼaē neʼe fakahigoa ʼaki te ʼu higoa faka Tohi-Tapu, ohage ko Selusalemi pea mo Seliko. Neʼe tuputupu vave te fia ʼiloʼi ʼo te hahaʼi ia te moʼoni, pea ʼi te ʼu koga meʼa ʼaia, tokolahi neʼe liliu ko he kau kaugā fai faka mafola foʼou ʼo te Puleʼaga. Neʼe malave mālohi te moʼoni ʼo te Tohi-Tapu ki te ʼu hahaʼi ʼaia! Neʼe puli te ʼu manatu ʼaē ʼe māʼoluga age he telepi ʼi he tahi telepi, pea neʼe nātou agatonu ki te Puleʼaga ʼo tupu ai te logo tahi ʼi te hahaʼi ʼa Sehova. Neʼe feʼohoanaʼaki te ʼu telepi kehekehe, kae neʼe mole māhani kiai ia nātou ʼaē neʼe mole ko he ʼu Fakamoʼoni ʼa Sehova.
Neʼe tali e te ʼu kaugā fai faka mafola foʼou te moʼoni ʼaki he loto fakamalotoloto. Ohage la ko Samson, neʼe holi mālohi ke hū te moʼoni ʼo te Tohi-Tapu ki te kolo ʼaē neʼe nofo ai, pea neʼe ina kole tuʼumaʼu ke ʼolo age ni kau pionie. ʼI tona fakahagatonu, neʼe ina fakalahi tona ʼapi ʼi te potu ʼo Ukambani, ke feala ke nonofo ai te kau pionie. Mole fualoa, pea neʼe fakatuʼu ai te kokelekasio foʼou ʼo te kau kaugā fai faka mafola ʼo te Puleʼaga.
Neʼe lahi taku ʼu ʼaʼahi ʼaē neʼe ʼau fai ki totatou ʼu tēhina ʼaē ʼi te fenua ʼo Etiopea ʼi te Potu Hahake ʼo Afelika. Neʼe nātou fai faka mafola ia teitei hola e 20 ʼi te māhina, logope la te pilisoniʼi ʼo nātou, mo tonatou tā, pea mo te leʼoleʼo tuʼumaʼu ʼo nātou. ʼI te tahi lakaga, ko te ʼu kā e lua ʼo te ʼu tēhina mo tuagaʼane Etiopea, neʼe folau lolotoga te vāhaʼa katoa, ʼo fakalaka ʼi te ʼu kiʼi ala fakamataku ʼo te moʼuga, ke nātou kau ki te fakatahi faka tisitilike ʼi Kenia. Neʼe fakaofoofo te poto ʼaē neʼe nātou maʼu moʼo fakahū te ʼu tohi ʼo te Puleʼaga ki tonatou fenua. Neʼe mātou fiafia ʼi Kenia ʼi te tokoni ʼaē neʼe mātou foaki kia nātou, ke nātou maʼu tuʼumaʼu te meʼa kai fakalaumālie.
ʼI te taʼu 1973 neʼe tapuʼi e te puleʼaga tamatou gāue ʼi Kenia, pea neʼe maʼua ke mavae te kau misionea mai ai. ʼI te temi ʼaia, neʼe ko Fakamoʼoni e toko 1 200 tupu ʼi Kenia, pea tokolahi neʼe nātou ʼōmai ki te malaʼe vakalele ʼo tauʼinē mo mātou, pea ʼe mole mātou galoʼi anai te faʼahi ʼaia. ʼUhi ko te kaugamālie ʼo nātou ʼaē neʼe ʼōmai ke mātou tauʼinē, neʼe fehuʼi mai e te tahi neʼe mātou folau tahi, pe ko mātou ko he ʼu hahaʼi ʼiloa. Neʼe ʼau toe liliu ki Pilitania mo Vera, pea neʼe hinoʼi māua ke ma gāue ai, kae neʼe ma toe fia liliu ki Afelika.
ʼE Ma Toe Liliu Ki Afelika
Koia, hili kiai ni ʼu māhina, neʼe hinoʼi māua ke ma ʼolo ki te Petele ʼo Accra, te kolo tāfito ʼo te fenua ʼo Ghana, ʼi te potu hihifo ʼo Afelika. ʼI te fenua ʼaia, neʼe ʼi ai te gāue neʼe ʼau fai, neʼe hoki mahino ai kia ʼau te ʼu faigataʼaʼia ʼaē neʼe tau ai mo totatou ʼu tēhina. Mai tona ʼuhiga ʼaē neʼe ko ʼau ʼaē neʼe ʼau toʼo te meʼa kai pea mo te ʼu meʼa ʼaē neʼe ʼaoga ki te famili ʼo te Petele, neʼe ʼau punamaʼuli ʼi te totogi kovi ʼo te meʼa kai. ʼI ʼihi temi neʼe mole feala pe la ke mātou toʼo te ʼu meʼa ʼaē neʼe ʼaoga tāfito. Neʼe toe ʼāsili age te ʼu fihifihia ʼaki te hoge penisini pea mo te mole maʼu ʼo te ʼu meʼa ʼaē ʼe ʼaoga tāfito moʼo gaohi ʼo te ʼu motokā.
Neʼe ʼau ako te maʼuhiga ʼaē ke ʼau loto faʼa kātaki, pea neʼe ko he meʼa neʼe kua ʼosi maʼu e totatou ʼu tēhina ʼi Ghana. Neʼe ko he meʼa fakaloto mālohi te sio ʼaē ki tanatou fiafia ʼi tanatou fakafisi ʼaē ke nātou fai he ʼu aga fakakākā, ke feala hanatou maʼu te ʼu meʼa ʼaē ʼe ʼaoga ki tonatou maʼuli. Ko te meʼa ʼaē neʼe hoko, neʼe liliu te hahaʼi ʼa Sehova ʼo ʼiloa ʼi Ghana ʼuhi ko tanatou agatonu, pea mo leleiʼia nātou e te tokolahi ʼo te kau takitaki ʼo te fenua.
Logope la te mole lahi ʼo te ʼu meʼa gāue, kae neʼe ʼi ai tuʼumaʼu te tuputupu ʼi te faʼahi fakalaumālie. ʼI te fenua katoa, neʼe teitei pe ke maʼu tamatou ʼu tohi faka Tohi-Tapu ʼi te ʼu ʼapi fuli. Pea neʼe ma sio ki te tuputupu ʼo te kau kaugā fai faka mafola ʼo te Puleʼaga ʼi Ghana, mai te toko 17 156 ʼi te taʼu 1973 ʼaē neʼe ma tau atu kiai, ʼo aʼu ki te toko 23 000 ʼi te taʼu 1981. ʼI te taʼu ʼaia, ʼuhi ko toku mahaki ʼaē ko te kosea ʼo te kili, ʼaē neʼe lagi ʼāsili kovi ʼi te ʼu taʼu ʼaē neʼe ʼau gāue ai ʼi te laʼā ʼi Initia pea mo Afelika, neʼe maʼua ai leva ke ma mavae ʼi Ghana pea ma toe liliu ki Pilitania ke maʼu ai hoku faitoʼo.
Ko Te ʼu ʼAluʼaga Foʼou ʼi Pilitania
Maʼa ʼaku, ko tamā toe liliu ki Pilitania neʼe ko he fetogi lahi ʼaia ki toku minisitelio. Neʼe ʼau māhani ʼi te palalau faʼitaliha mo ni ʼu hahaʼi neʼe nātou fakaʼapaʼapa ki te ʼAtua pea mo te Tohi-Tapu. Kae ʼi Lonitoni, neʼe tahitahiga taku maʼu te aga ʼaia. Neʼe ʼau ōfo ʼi te faʼa kātaki ʼo te ʼu tēhina ʼi Pilitania. Neʼe mahino ai kia ʼau te maʼuhiga ʼaē ke ʼau fakatuputupu he loto tokaga ki te hahaʼi ʼaē ʼe “ ʼāhua pea mo mavetevete” ʼi te faʼahi fakalaumālie.—Mateo 9:36.
ʼI tamā toe liliu mai Afelika, neʼe ʼau gāue mo Vera ʼi te Petele ʼo Lonitoni ʼo aʼu ki tona mate ʼi Sepetepeli 1991, ʼi tona taʼu 73. Neʼe mole ko he meʼa faigafua te puli ʼaia ʼo he kaumeʼa agatonu, ʼaē neʼe ma gāue fakatahi ʼi te minisitelio lolotoga ni ʼu taʼu. ʼE ʼau manatuʼi tuʼumaʼu ia ia. Kae ʼe ʼau fiafia ʼi te fakaloto mālohi ʼaē ʼe ʼau maʼu mai tomatou famili ʼo te Petele ʼaē ʼe toko 250.
ʼE ko he pilivilesio moʼoni kia ʼau taku sio ki te haʼele ki muʼa ʼo te kautahi ʼa Sehova, pea mo ʼau sio ki te tokolahi ʼe nātou filifili ʼi tonatou maʼuli ke nātou toʼo te selevisi katoa. ʼE feala haku ʼui papau atu, ʼe mole ʼi ai he tahi age faʼahiga maʼuli ʼe lelei age, koteʼuhi “ko Sehova . . . ʼe mole ina līaki anai te tagata agatonu.”—Pesalemo 37:28.
[Paki ʼo te pasina 23]
Neʼe ma pionie ʼi Pilitania ʼi te taʼu 1947 ki te taʼu 1955
[Paki ʼo te pasina 23]
Taku kamata fai faka mafola lolotoga te fakatahi ʼi Initia
[Paki ʼo te pasina 23]
Te temi ʼaē neʼe ma misionea ai ʼi te Potu Tokelau ʼo Rhodésie
[Paki ʼo te pasina 23]
ʼI te taʼu 1985, ko ʼau mo taku ʼu kaumeʼa ʼaē neʼe mole ʼau sio kia nātou lolotoga taʼu e 12