Koteā Te Faka ʼUhiga ʼo Te Agahala Kia Koutou?

“ ʼE MOLE he agahala ia koutou, ʼe mole he mamahi ia koutou; ko koutou te matapuna ʼo te mālohi katoa.” Neʼe fai te ʼu palalau ʼaia e te tagata fai filosofia Initia ʼiloa ko Vivekananda, ʼi tana fakamahino te kogaʼi tohi mai te tohi taputapu ʼo te kau Initia, ko te Bhagavad Gita. ʼI tana talanoa ki te Vedānta, ʼe ina ʼui fēnei: “ ʼE ko te hala lahi te ʼui ʼaē ʼe koutou vaivai, pea mo koutou agahala.”a

Kae ʼe moʼoni koa te ʼui ʼaē ʼe mole he agahala ʼi te tagata? Pea kapau koia ʼaia, koteā ʼaē ʼe maʼu e he tahi ʼi tana tupu ake? ʼE ʼui fēnei e Nikhilananda, ko te tagata poto Initia: “Ko te ʼu agaaga ʼo te sino ʼe mulimuli ki te ʼu meʼa ʼaē ʼe ina maʼu mai tana ʼu mātuʼa.” ʼE fakalogo te agaaga ʼa he tahi ki “tana ʼu gāue ʼaē neʼe ina fai ʼi tona ʼu ʼuluaki maʼuli.” ʼE ʼui e Vivekananda, ʼe “ko tatou ʼaē ʼe tou faʼufaʼu te ʼu meʼa ʼaē ka hoko kia tatou.” ʼE mole ako e te Lotu Inituisi he meʼa ʼo ʼuhiga mo te agahala.

ʼO toe feiā mo te kau Zoroastriens, te kau Shintoïstes, te kau Confucianistes, mo te kau Putisi, ʼe mole nātou tui ʼe tou tutupu ʼi te agahala. Māʼiape la mo te ʼu lotu Kilisitiano Sutea, ʼaē neʼe nātou akoʼi ʼi te agamāhani te akonaki ʼo ʼuhiga mo te agahala, ʼe mole kei tatau tanatou manatu ʼo ʼuhiga mo te agahala. Kua tokolahi te hahaʼi ia ʼaho nei ʼe mole nātou manatu ʼe nātou agahala.

ʼE ʼui fēnei e te tagata fai teolosia ko Cornelius Plantinga: “Ko te faʼahiga maʼuli ʼo te temi ʼaenī, ʼe mole ina uga te hahaʼi ke nātou vakavakaʼi te ʼu aga ʼaē ʼe tonu ke fai; ko te faʼahi tāfito, ʼe mole ina uga te hahaʼi ke nātou tahi vakaʼi ia nātou takitokotahi ʼo ʼuhiga mo te aga ʼaia.” ʼI te tahi faʼahi, ʼe toe hala mo te ʼu ʼēkelesia ʼo te Keletiate ʼi te meʼa noaʼi ʼo te agahala. ʼE ʼui fēnei e te patele ʼo te univelesitē ʼo Duke: “ ʼAua naʼa koutou ʼolo ʼo misa mo kapau ʼe koutou fia logo ki he ʼu palalau ʼo ʼuhiga mo te agahala.” Pea ohage ko tona ʼui e Plantinga, ʼi te agamāhani ʼe talanoa te ʼu ʼēkelesia ki te agahala ʼo ʼuhiga pe mo te ʼu felogoiʼaki ʼa te hahaʼi.

ʼE moʼoni, kua lahi te ʼu malaʼia faka sosiale ʼi te temi nei. Kua tuputupu te agamālohi, te fai fakapō, te ʼu tau, te ʼu fihi fakalanu, te fakaʼaogaʼi ʼo te toloke, te aga kākā, te ʼu mamahi, pea mo te gaohi koviʼi ʼo te ʼu fānau. ʼI tona fakahagatonu, kua fakahigoaʼi te ʼuafulu sēkulō ko te sēkulō ʼaē kua lahi ʼaupito ai te ligi toto. ʼE toe hilifaki kiai te lotomamahi pea mo te ʼu mamahi ʼaē ʼe hoko ʼuhi ko te mahaki, mo te matutuʼa, pea mo te mate. Ko ai koa ʼaē ʼe mole fakaʼamu ki he faka ʼāteaina mai te ʼu fihifihia lahi ʼaupito ʼaia ʼaē ʼe hoko ʼi te malamanei?

Koia, koteā koa takotou manatu ʼo ʼuhiga mo te agahala? ʼE tou agahala koa? ʼE faka ʼāteainaʼi anai koa tatou mai te lotomamahi pea mo te ʼu mamahi? ʼE tali anai te alatike ʼaē ka hoa mai ki te ʼu fehuʼi ʼaia.

[Nota ʼi te lalo pasina]