ʼE Feafeaʼi Anai Tokotou Ka Haʼu?

KAPAU ʼe ʼiloʼi e te ʼAtua Māfimāfi ia meʼa fuli, te ʼu meʼa ʼaē kua ʼosi hoko, mo te ʼu meʼa ʼaē ʼe hoko ʼi te temi ʼaenī, pea mo te ʼu meʼa ʼaē ka hoko, pea ʼe mole tonu koa la ke hoko ia meʼa fuli ʼo mulimuli pe ki te ʼu meʼa ʼaē kua ʼosi fakatuʼutuʼu fakatomuʼa e te ʼAtua? Kapau kua ʼiloʼi fakatomuʼa e te ʼAtua ia meʼa fuli pea mo ina fakatuʼutuʼu te maʼuli katoa ʼo te hahaʼi fuli pe, pea ʼe feala koa hatatou ʼui, ʼe tou filifili moʼoni peʼe feafeaʼi anai totatou maʼuli, pea mo totatou ka haʼu?

Kua fualoa te faiga ʼa te hahaʼi ke nātou tali ki te ʼu fehuʼi ʼaia. Pea ʼe kei maveuveu te ʼu lotu lalahi ʼuhi ko te ʼu faʼahi ʼaia. ʼE feala koa ke ʼalutahi te ʼui ʼaē ʼe ʼiloʼi fakatomuʼa e te ʼAtua te ka haʼu, pea mo te ʼui ʼaē ʼe maʼu e te hahaʼi te loto faʼitaliha? ʼE tonu ke tou kumi kifea tona ʼu tali?

Ko te toko lauʼi miliona hahaʼi ʼi te malamanei katoa ʼe nātou faka tui, ʼe felogoi te ʼAtua mo te hahaʼi ʼaki tana Folafola ʼaē neʼe fakahā e tana ʼu hahaʼi fakafofoga, ia te kau polofeta. Ohage la, ʼe talanoa te Coran ki te ʼu meʼa ʼaē neʼe fakahā e te ʼAtua: ko te Taurāh (Torah, ko te Lao, peʼe ko te ʼu tohi e nima ʼa Moisese), mo te Zabūr (te ʼu Pesalemo), pea mo te Injīl (te ʼu Evaselio, ko te ʼu Tohi Faka Keleka Faka Kilisitiano, peʼe ko te “Tauhi Foʼou”), ʼo feiā aipe mo te ʼu meʼa ʼaē neʼe hā ki te ʼu polofeta ʼo Iselaele.

ʼE tou lau fēnei ʼi te ʼu Tohi Faka Keleka Faka Kilisitiano: “Ko te Tohi-Tapu katoa ʼe haʼu mai te ʼAtua pea ʼe ʼaoga moʼo akoʼi, moʼo fakatonutonuʼi, moʼo fakatokatoka ʼo te ʼu meʼa.” (2 Timoteo 3:​16) ʼE hā lelei mai ai, ko te takitaki pea mo te fakamālamaʼi ʼo tatou, ʼe fakahoko e te ʼAtua totonu. ʼE mole ʼaoga anai koa la ke tou vakaʼi te ʼu tohi ʼaē neʼe fai e te kau polofeta ʼa te ʼAtua ʼi te ʼu temi ʼāfea? Koteā te meʼa ʼaē ʼe fakahā ai ʼo ʼuhiga mo totatou ka haʼu?

Ko Te Ka Haʼu ʼAē Kua Tohi Fakatomuʼa

ʼE ʼiloʼi e nātou fuli ʼaē kua nātou lau te Tohi-Tapu, ʼe maʼu ai te ʼu lea faka polofeta ʼe lauʼi teau. Neʼe fakakikite ai te ʼu meʼa maʼuhiga ohage la ko te fakaʼauha ʼo te Papiloni ʼāfea, mo te toe laga ʼo Selusalemi, (mai te ono ki te nima sēkulō ʼi muʼa ʼo totatou temi), mo te fakanofo pea mo te fakahifo ʼo te ʼu hau ʼāfea ʼo Metia mo Pelesia, pea mo Keleka. (Isaia 13:17-19; 44: 24– 45:1; Taniela 8:​1-7, 20-22) Ko te ʼu lea faka polofeta ʼaia ʼaē kua ʼosi fakahoko, ʼe ko he ʼu fakamoʼoni mālohi ʼaia ko te Tohi-Tapu ʼe ko te Folafola ʼa te ʼAtua, heʼe ko te ʼAtua tokotahi pe ʼaē ʼe ina maʼu te fealagia ʼaē ke ina ʼiloʼi fakatomuʼa pea mo fakatuʼutuʼu te ʼu meʼa ʼaē ʼe tonu ke hoko ʼi te ka haʼu. Kapau ʼe tou mulimuli ki te manatu ʼaia, pea ʼe feala hatatou ʼui ko te Tohi-Tapu ʼe ina fakahā te ka haʼu ʼaē neʼe tohi fakatomuʼa.

ʼE ʼui e te ʼAtua totonu: “Ko ʼau te ʼAtua pea ʼe mole ʼi ai he tahi age ʼAtua, peʼe ko he tahi ʼe tatau mo ʼau; ia Ia ʼaē talu mai te kamataʼaga ʼe ina fakahā te fakaʼosi, pea talu mai te temi kua hili [ʼe ina fakahā] te ʼu meʼa ʼe mole heʼeki hoko; ko Ia ʼaē ʼe ina ʼui, ‘ ʼE tuʼu toku tokoni, pea ko te ʼu meʼa fuli ʼe ʼau fiafia ai, ʼe ʼau fai anai’ . . . Neʼe ʼau fakatotonu te meʼa ʼaia, pea ʼe ʼau fakahoko anai. Neʼe ʼau faʼufaʼu te meʼa ʼaia, pea ʼe ʼau fai anai.” (Isaia 46:​9-11; 55:10, 11) Ko te huafa ʼaē neʼe fakaʼaogaʼi e te ʼAtua ʼi tana palalau ki tana kau polofeta ʼi te ʼu temi ʼāfea ʼe ko Sehova, ko tona faka ʼuhiga “ ʼE Ina Fakahoko.”a (Senesi 12:​7, 8; Ekesote 3:​13-15; Pesalemo 83:18) ʼE ʼui e te ʼAtua ʼo ʼuhiga mo ia, ʼe ko Ia ʼaē ʼe ina Fakahoko tana folafola, ia Ia ʼaē ʼe ina fakahoko tuʼumaʼu tana ʼu fakatuʼutuʼu.

Koia, ʼe fakaʼaogaʼi e te ʼAtua tona fealagia ʼaē ke ina ʼiloʼi fakatomuʼa te ka haʼu, moʼo fakahoko tana ʼu fakatuʼutuʼu. Neʼe ina fakaʼaogaʼi te fealagia ʼaia moʼo fakatokagaʼi te kau agakovi ki te fakamāu ʼaē ka hoko anai kia nātou, peʼe moʼo foaki ki tana hahaʼi kaugana he ʼamanaki ki tonatou hāofaki. Kae ʼe ʼi ai koa he tuʼakoi ʼo te fakaʼaogaʼi e te ʼAtua ia tona fealagia ʼaia? ʼE talanoa koa te Tohi-Tapu ki he ʼu meʼa ʼe mole fia ʼiloʼi fakatomuʼa e te ʼAtua?

ʼE ʼIloʼi Fakatomuʼa Koa e Te ʼAtua Ia Meʼa Fuli?

Ko te ʼu manatu fuli ʼaē ʼe lagolago ki te akonaki ʼo te kua tohi fakatomuʼa ʼo te maʼuli ʼa te hahaʼi, ʼe fakatafito ki te manatu ʼaenī: Kapau ʼe maʼu e te ʼAtua te fealagia ʼaē ke ina ʼiloʼi fakatomuʼa pea mo fakatuʼutuʼu te ʼu meʼa ʼaē ka hoko, pea ʼe mahino ia ʼe ina ʼiloʼi fakatomuʼa ia meʼa fuli, pea mo te ʼu aga ʼaē ka fai anai e te hahaʼi takitokotahi. Kae ʼe tonu koa te manatu ʼaia? Kailoa, heʼe kehe ia te meʼa ʼaē ʼe fakahā mai e te ʼAtua ʼi te Tohi-Tapu.

Ohage la, ʼe ʼui e te Tohi-Tapu “neʼe ʼahiʼahiʼi ia Apalahamo e te ʼAtua” ʼo fakatotonu age kia ia ke ina mōlagaʼi tona foha ko Isaake. Neʼe meihiʼi pe ke sakilifisioʼi e Apalahamo ia Isaake, kae neʼe tāʼofi ia ia e te ʼAtua ʼo ʼui maʼana: “ ʼI te temi nei, kua ʼau ʼiloʼi papau ʼe ke manavasiʼi ki te ʼAtua he neʼe mole ke fakafisi ki te momoli mai ʼo tou foha ʼulu tokotahi kia te ʼau.” (Senesi 22:​1-12) ʼE ʼui anai koa e te ʼAtua te meʼa ʼaia, mo kanapaula neʼe kua ina ʼiloʼi fakatomuʼa ʼe fakalogo anai ia Apalahamo ki tana fakatotonu? ʼE feala anai koa hatatou ʼui neʼe ko he ʼahiʼahi moʼoni ʼaia?

Tahi ʼaē meʼa, ʼe fakamatala mai e te kau polofeta ʼāfea te ʼu lakaga kehekehe ʼaē neʼe ʼui ai e te ʼAtua, neʼe ‘fakahemala’ ki te ʼu meʼa ʼaē neʼe ina fai peʼe ko te ʼu meʼa ʼaē neʼe fakaʼamu ke ina fai. Ohage la, neʼe ʼui e te ʼAtua “neʼe fakahemala [mai te kupu faka Hepeleo na·chamʹ] ʼi tana fakanofo ia Saulo ke hau ki Iselaele.” (1 Samuele 15:11, 35; vakaʼi ia Selemia 18:​7-10; Sonasi 3:​10.) Mai tona ʼuhiga ʼaē ʼe haohaoa te ʼAtua, koia ʼe mole faka ʼuhiga leva te ʼu vaega ʼaia, neʼe faihala te ʼAtua ʼi tana fili ia Saulo ke liliu ko te ʼuluaki hau ʼo Iselaele. Kae ʼe hā mai ai neʼe lotomamahi te ʼAtua ʼi te liliu ʼa Saulo ʼo heʼe tui pea mo talagataʼa. ʼE mole he ʼuhiga anai ʼo te ʼu palalau ʼaia ʼa te ʼAtua, mo kapau neʼe kua ina ʼiloʼi fakatomuʼa te ʼu meʼa fuli ʼaē ka fai e Saulo.

ʼE toe fakaʼaogaʼi te kupu faka Hepeleo ʼaia ʼi te ʼuluaki tohi ʼo te Tohi-Tapu, ʼaē ʼe fakamatala ai te ʼu meʼa ʼaē neʼe hoko ʼi te temi ʼo Noe, pea ʼe ʼui fēnei ai: “Neʼe fakahemala ia Sehova ʼi tana fakatupu te tagata ʼi te kele, pea neʼe mamahi ai tona loto. Koia neʼe ʼui ai e Sehova: ‘ ʼE ʼau molehi anai ʼi te kele te tagata fuli pe ʼaē neʼe ʼau fakatupu . . . koteʼuhi ʼe ʼau fakahemala moʼoni ʼi taku fakatupu nātou.’ ” (Senesi 6:​6, 7) ʼE toe hā mai ʼi te vaega ʼaia, ʼe mole fakatuʼutuʼu fakatomuʼa e te ʼAtua te ʼu meʼa ʼaē ʼe fai e te hahaʼi. Neʼe mole fakahemala pea mo lotomamahi te ʼAtua koteʼuhi neʼe faihala, kae ʼuhi ko te ʼāsili agakovi ʼa te hahaʼi. Neʼe fakahemala te Tupuʼaga he neʼe maʼua ke ina fakaʼauha te malamanei katoa, gata pe kia Noe pea mo tona famili. ʼE fakamoʼoni fēnei mai e te ʼAtua: ‘ ʼE mole ʼau leleiʼia te mate ʼo te agakovi.’​—Esekiele 33:11; vakaʼi ia Teutalonome 32:​4, 5.

Koia, neʼe ʼiloʼi fakatomuʼa pea mo fakatuʼutuʼu koa e te ʼAtua ʼe agahala anai ia Atama, ʼo tupu ai he ʼu faigataʼaʼia ki te malamanei katoa? ʼE hā mai ʼi te ʼu meʼa ʼaē neʼe tou vakaʼi, ʼe mole tonu te faʼahi ʼaia. Tahi ʼaē meʼa, kapau neʼe ʼiloʼi fakatomuʼa e te ʼAtua te ʼu meʼa fuli ʼaia, pea ʼe liliu anai ko ia ʼaē neʼe ina fakatupu te agahala ʼi tana fakatupu te tagata, pea ko ia ʼaē ʼe tupu ai te agakovi pea mo te ʼu mamahi ʼo te hahaʼi. ʼE mahino papau ia, ʼe mole ʼalutahi te manatu ʼaia mo te ʼu meʼa ʼaē ʼe fakahā mai e te ʼAtua ʼo ʼuhiga mo ia ʼi te Tohi-Tapu. ʼE ko he ʼAtua ʼofa pea mo faitotonu pea ʼe fehiʼa ki te agakovi.​—Pesalemo 33:5; Tāʼaga Lea 15:9; 1 Soane 4:8.

Ko Te ʼu Ka Haʼu e Lua ʼa Te Tagata

ʼE mole ʼui mai e te Tohi-Tapu, kua ʼosi fakatuʼutuʼu fakatomuʼa e te ʼAtua te ka haʼu ʼo tatou takitokotahi. Kae ʼe ina fakahā mai, neʼe tala fakakikite e te ʼAtua te ʼu faʼahiga ka haʼu e lua ʼa te tagata. ʼE faka fealagia e te ʼAtua ki te tagata takitokotahi ke ina filifili pe ko te ka haʼu fea ʼaē ʼe loto kiai. Kua hili kiai ni ʼu sēkulō, neʼe ʼui fēnei e Moisese ki te kau Iselaelite: “Neʼe ʼau tuku atu ki ʼokotou muʼa te maʼuli pea mo te mate, . . . pea ʼe tonu ke koutou fili te maʼuli ke feala ai hakotou maʼuli, ia koutou pea mo tokotou hōloga, ʼo koutou ʼofa kia Sehova tokotou ʼAtua, mo fakalogo ki tona leʼo pea mo pipiki maʼu kia te ia; heʼe ko ia tokotou maʼuli pea mo te loaloaga ʼo tokotou maʼuli.” (Teutalonome 30:19, 20) Neʼe fakatokagaʼi fēnei e te polofeta ʼa te ʼAtua ko Sesu: “Koutou hū ʼi te matapā fāveliveli; heʼe laulahi pea mo ʼātea ia te ala ʼaē ʼe fakatau ki te fakaʼauha, pea ʼe tokolahi ia nātou ʼe hū ai; kaʼe fāveliveli ia te matapā pea mo lauveliveli ia te ala ʼaē ʼe fakatau ki te maʼuli, pea ʼe tokosiʼi ia nātou ʼe nātou maʼu.” (Mateo 7:​13, 14) ʼE ʼi ai te ʼu ala e lua, pea mo te ʼu ka haʼu e lua. ʼE fakalogo totatou ka haʼu ki tatatou ʼu aga. Ko tatatou fakalogo ki te ʼAtua ʼe faka ʼuhiga ki te maʼuli, pea ko tatatou talagataʼa ʼe faka ʼuhiga ki te mate.​—Loma 6:​23.

Ko te ʼAtua “ ʼe ina tala ki te malamanei, ʼe tonu ke nātou fakahemala ʼi te ʼu potu fuli pe. He kua ina fakakatofa te ʼaho ʼaē ʼe ina fakatuʼutuʼu ai ke ina fakamāuʼi te kele ʼi te faitotonu.” (Gāue 17:30, 31) Ohage pe ko te tokolahi ʼo te hahaʼi ʼi te ʼu ʼaho ʼo Noe neʼe nātou filifili ke nātou talagataʼa ki te ʼAtua ʼo fakaʼauha ai nātou, ʼo toe feiā aipe ia ʼaho nei, ko te tokolahi ʼo te hahaʼi ʼe mole nātou fakalogo ki te ʼu fakatotonu ʼa te ʼAtua. Kae ʼe mole heʼeki fakatuʼutuʼu fakatomuʼa e te ʼAtua pe ko ai ʼaē ka fakaʼauha, pea ko ai ʼaē ka hāofaki. ʼI tona fakahagatonu, ʼe ʼui e te Folafola ʼa te ʼAtua “ ʼe mole ina loto ke fakaʼauha he tahi kae ʼe loto ia ke aʼu te hahaʼi fuli ki te fakahemala.” (2 Petelo 3:9) Māʼiape la mo te hahaʼi ʼaē ʼe agakovi ʼaupito, ʼe feala ke nātou fakahemala, mo liliu ʼo talagafua, pea mo fetogi tonatou maʼuli ke leleiʼia nātou e te ʼAtua.​—Isaia 1:​18-20; 55:​6, 7; Esekiele 33:14-16; Loma 2:​4-8.

Kia nātou ʼaē ʼe talagafua, ʼe fakapapau age e te ʼAtua te maʼuli heʼegata ʼi he palatiso ʼe maʼu ai te tokalelei, ʼi he kele ʼe mole toe maʼu ai te agakovi, mo te agamālohi, mo te tau, mo te pakupaku, mo te mamahi, mo te mahaki, pea mo te mate. (Pesalemo 37:​9-11; 46:9; Isaia 2:4; 11:​6-9; 25:​6-8; 35:​5, 6; Fakahā 21:4) Māʼiape la mo te kau mate, ʼe fakatuʼuake anai nātou, ʼo feala ai ke nātou tauhi ki te ʼAtua.​—Taniela 12:2; Soane 5:​28, 29.

ʼE ʼui fēnei e te tagata fai pesalemo: “Vakaʼi te tagata agatonu pea mo sioʼi tuʼumaʼu te tagata ʼaē ʼe faitotonu, heʼe ko te ka haʼu ʼo te tagata ʼaia ʼe tokalelei anai. Kae ʼe mahino papau ia ko nātou ʼaē ʼe nātou maumauʼi te lao ʼe fakaʼauha fakatahi anai nātou; ʼio, ko te ka haʼu ʼo te kau agakovi ʼe molehi anai ia.” (Pesalemo 37:37, 38) ʼE feafeaʼi anai tokotou ka haʼu? ʼE fakalogo te faʼahi ʼaia kia koutou. Ko nātou ʼaē ʼe nātou tā te nusipepa ʼaenī, ʼe nātou fia fakahā atu kia koutou he tahi ʼu fakamatala ke feala hakotou maʼu he ka haʼu fiafia pea mo fīmālie.

[Nota ʼi te lalo pasina]

[Talanoa ʼo te pasina 6]

ʼE fakaʼaogaʼi e te ʼAtua tana fealagia ʼaē ke ina ʼiloʼi fakatomuʼa te ka haʼu, moʼo fakahoko tana ʼu fakatuʼutuʼu

[Talanoa ʼo te pasina 8]

Ko te ʼAtua “ ʼe mole ina loto ke fakaʼauha he tahi kae ʼe loto ia ke aʼu te hahaʼi fuli ki te fakahemala.” 2 Petelo 3:9

[Paki ʼo te pasina 7]

Kapau neʼe kua ʼiloʼi fakatomuʼa e te ʼAtua ʼe lotolelei anai ia Apalahamo ke ina sakilifisioʼi tona foha, ʼe moʼoni anai koa te ʼahiʼahi ʼaia?