Ka Fakamatakuʼi Koutou e Te Kau Kaihaʼa Mo ʼAnatou ʼu Fana

ʼI IKOYI, ʼi te telituale ʼo te Potu Hihifo ʼo Afelika, kua liliu te ʼu ʼapi lalahi ko he ʼu tule mālohi. ʼE lahi te ʼu ʼapi ʼe ʼi ai tonatou ʼu kaupā ʼe meta 3 tonatou māʼoluga, pea ʼe faka talatala te ʼu fuga kaupā ʼaia, peʼe hili kiai he ʼu eveʼi hina, peʼe ʼatakai ʼaki he ʼā talatala. ʼE leʼoleʼo e te ʼu tagata te ʼu matapā mātolu ʼe fakamaʼu ʼaki te ʼu kauʼi ukamea, mo te ʼu seini, pea mo te ʼu foʼi loka. ʼE ʼāʼā ukamea te ʼu matapā fakamālama. ʼE vaheʼi ʼaki te ʼu matapā ukamea te ʼu kogafale pea mo te tahi ʼu potu ʼo te ʼapi. ʼI te pōʼuli, ʼe tuku te ʼu foʼi kuli ʼi tuʼa​—te ʼu bergers allemands pea mo te tahi faʼahiga kuli. ʼE fakamū te ʼu foʼi hila moʼo fakamālama ʼi te pōʼuli, pea ka mole hoko he meʼa, pea ʼe kita logo pe ki te tatagi ʼo te olotinatea ʼaē ʼe ina fakahaʼele te alarme.

Kua mahino ki te hahaʼi fuli ʼe tonu ke nātou puipui tonatou ʼu ʼapi. ʼE tou lau fēnei ʼi te ʼu ʼuluaki palalau ʼo te sulunale: “Ko te kau kaihaʼa mo ʼanatou ʼu fana neʼe nātou ʼōmai ʼo kaihaʼa ʼi te kolo”; “Mole kei feala ke tāʼofi te kau tūpulaga ʼaē ʼe nātou kaihaʼa”; pea “Neʼe hoko te maveuveu, he neʼe ʼohofiʼi [te kolo] e te kau tūpulaga.” ʼE lahi te ʼu fenua ʼaē ʼe hoko ai te faʼahi ʼaia. Ohage ko tona fakakikite e te Tohi-Tapu, ʼe tou maʼuʼuli moʼoni ʼi te ʼu temi fakamataku.​—2 Timoteo 3:1.

ʼE tuputupu ʼi te malamanei katoa te fai fakapō, ʼo feiā mo te hahaʼi kaihaʼa ʼaē ʼe nātou fakaʼaogaʼi te ʼu fana. ʼAki te temi, ʼe mole kei feala pea ʼe mole kei fia puipui e te ʼu puleʼaga tanatou ʼu hahaʼi. ʼI ʼihi fenua, ko te kau polisi ʼe mole kei nātou lavaʼi te puipui ʼo te hahaʼi, heʼe mole nātou kaugamālie pea ʼe mole hanatou ʼu fana. Tokolahi te hahaʼi ʼaē ʼe nātou mamata ki he kaihaʼa, kae ʼe mole nātou fia fai he meʼa moʼo tāʼofi te kaihaʼa ʼaia.

Ko te ʼu vikitima, ʼaē ʼe mole nātou falala ki te puipui ʼa te kau polisi pea mo te hahaʼi, ʼe tonu ke nātou puipui ia nātou totonu. Neʼe ʼui fēnei e te tagata ʼāfea Kilisitiano ʼe nofo ʼi te fenua masiva: “Kapau ʼe koutou kalaga ke haʼu he tahi ʼo tokoni atu kia koutou, pea ʼe gaohi koviʼi anai koutou e te kau kaihaʼa peʼe nātou matehi anai koutou. ʼAua naʼa koutou manatu ʼe haʼu anai he tahi ʼo tokoni atu kia koutou. Kapau ʼe tokoni atu he tahi, pea ʼe ko he meʼa lelei, kae ʼaua naʼa koutou ʼamanaki ki ai peʼe koutou pāui he tahi ke tokoni atu, heʼe feala ke toe ʼāsili kovi age te fihifihia ʼaia.”

Te Puipui ʼo Kita Pea Mo Te Folafola ʼa Te ʼAtua

Logope la ʼe mole kau te kau Kilisitiano ʼi te mālama, kae ʼe nātou maʼuʼuli ʼi te mālama. (Soane 17:​11, 16) Pea ohage ko te hahaʼi fuli, ʼe ʼi ai te ʼu meʼa ʼe nātou fai moʼo puipui ʼo nātou. Kae, ko te hahaʼi ʼa te ʼAtua, ʼe mole nātou hage ko te tokolahi ʼaē ʼe mole tauhi kia Sehova, heʼe nātou kumi te puipui ʼa te ʼu pelesepeto faka Kilisitiano.

Kae ʼe fakaʼaogaʼi e te hahaʼi ʼo te ʼu kolo ʼi Afelika te ʼu meʼa fakamanamana moʼo puipui nātou mai te kau kaihaʼa. Ko te tagata faifakalauʼakau ʼe ina hifi te nima ʼo ia ʼaē ʼe haʼu ʼo kumi tokoni, peʼe ko tona fatafata, peʼe ko tona tuʼa. Pea ʼe ina huaʼi kiai te moʼi vai fai faitoʼo, pea faikole, pea ʼi tana ʼosi fai te ʼu meʼa ʼaia, ʼe ina ʼui ai leva ʼe mole toe kaihaʼa anai hana meʼa. Ko ʼihi ʼe nātou tuku he ʼu meʼa faifakalauʼakau ʼi tonatou ʼu ʼapi heʼe nātou tui ko te “puipui” ʼaia ʼe ina tāʼofi anai tonatou gaohi koviʼi e te hahaʼi kaihaʼa.

ʼE mole fai e te kau Kilisitiano moʼoni te ʼu faʼahiga meʼa faifakalauʼakau ʼaia. ʼE tauteaʼi e te Tohi-Tapu te ʼu faʼahiga faifakalauʼakau fuli, pea ʼe tonu te faʼahi ʼaia, koteʼuhi ko te ʼu meʼa ʼaia ʼe nātou faka felogoi te hahaʼi mo te kau temonio, ʼaē ko nātou totonu ʼaē neʼe nātou faka mafola te agamālohi ʼi te kele. (Senesi 6:​2, 4, 11) ʼE ʼui fakalelei mai e te Tohi-Tapu: “ ʼE mole tonu ke ke faifakalauʼakau.”​—Levitike 19:⁠26.

Ko ʼihi ʼe nātou fakaʼaogaʼi te ʼu fana moʼo puipui ʼo nātou. Kae ʼe maʼuhiga ki te kau Kilisitiano te ʼu palalau ʼaenī ʼa Sesu: “Ko nātou fuli ʼaē ʼe nātou toʼo te heletā ʼe nātou mamate anai ʼi te heletā.” (Mateo 26:52) Ko te hahaʼi ʼa te ʼAtua kua nātou ‘tuki tanatou ʼu heletā ke liliu ko he ʼu huo’ pea ʼe mole nātou toʼo te ʼu fana moʼo puipui ʼo nātou mokā kaihaʼa nātou peʼe ʼohofiʼi nātou.​—Mikea 4:⁠3.

E feafeaʼi ʼo ʼuhiga mo te ʼu fakatuʼutuʼu ʼaē ke ʼi ai he ʼu tagata ʼe nātou leʼoleʼo mo hanatou ʼu fana? Logope la ʼe ʼa tatou takitokotahi te fai ʼo he tonu kiai, kae koutou manatuʼi ʼe ʼi ai te ʼu fana ʼa te ʼu tagata ʼaia. Koteā ʼaē ʼe loto e te patolo ke fai e te ʼu tagata leʼoleʼo ʼaia mokā haʼu he tagata kaihaʼa? ʼE mole ina loto koa la, kapau ʼe maʼua ke ina fai te faʼahi ʼaia, ke ina fanahi te tagata kaihaʼa moʼo puipui te hahaʼi pea mo te ʼu koloā ʼaē ʼe ina leʼoleʼo?

ʼI te manatu ʼa te hahaʼi ʼaē ʼe mole nātou ʼiloʼi te ʼAtua, ʼe mole ko he aga fakapotopoto te fakafisi ʼa te kau Kilisitiano ke nātou puipui nātou ʼaki te ʼu meʼa faifakalauʼakau pea mo te ʼu fana. Kae ʼe fakamoʼoni fēnei mai e te Tohi-Tapu: “Ko ia ʼaē ʼe falala kia Sehova ʼe puipui anai ia.” (Tāʼaga Lea 29:25) Logope la ʼe puipui e Sehova tana hahaʼi katoa, kae ʼe mole ina fakahāo tuʼumaʼu tana ʼu kaugana ke mole kaihaʼa nātou. Neʼe fakaofoofo te agatonu ʼa Sopo, kae neʼe tuku e te ʼAtua ke kaihaʼa tana ʼu faga manu, pea ke mamate mo tana ʼu hahaʼi kaugana. (Sopo 1:​14, 15, 17) Neʼe fakagafua e te ʼAtua ke hoko kia Paulo “te ʼu tuʼutāmaki mai te kau kaihaʼa.” (2 Kolonito 11:⁠26) Kae ʼe akoʼi e te ʼAtua ki tana ʼu kaugana ke nātou maʼuliʼi te ʼu pelesepeto ʼaē ʼe nātou fakasiʼisiʼi ai te fealagia ʼaē ke kaihaʼa nātou. ʼE ina toe foaki kia nātou te ʼatamai mālama ʼaē ka tokoni kia nātou ke nātou ʼiloʼi te meʼa ʼaē ke nātou fai mokā hoko he kaihaʼa, ke mole nātou tuʼutāmaki ai.

Tou Fakasiʼisiʼi Te Fealagia ʼAē Ke Kaihaʼa Tatou

Kua fualoa kiai, neʼe tokagaʼi e te tagata poto te faʼahi ʼaenī: “Ko te mahu ʼo ia ʼaē ʼe maʼu koloā ʼe mole ina fakagafua kia ia ke moe.” (Tagata Tānaki 5:​12) Ko tona faka ʼuhiga, ko nātou ʼaē ʼe maʼu koloā ʼe feala ke lahi tanatou maʼuli tuʼania, pea ʼe mole nātou mamoe naʼa kaihaʼa tanatou ʼu meʼa.

Moʼo fakasiʼisiʼi te tuʼania ʼaia pea ke mole kaihaʼa tatou, ʼe mole tonu ke tou maʼu he tuʼuga koloā ʼe totogi kovi. Neʼe tohi fēnei e te ʼapositolo: “Koteʼuhi ko te ʼu meʼa fuli ʼaē ʼi te malamanei​—te holi ʼo te kakano, te holi ʼo te ʼu mata pea mo te fakahāhā ʼo tota ʼu koloā​—ʼe mole haʼu ia mai te Tāmai, kae haʼu ia mai te malamanei.” (1 Soane 2:​16) Ko te holi ʼaē ʼe ina uga te hahaʼi ke nātou toʼo he ʼu meʼa ʼe totogi kovi, ʼe ko te holi pe ʼaia ʼaē ʼe ina toe uga ʼihi ke nātou kaihaʼa. Pea ko te “fakahāhā ʼo tota ʼu koloā” ʼe hage ko he fakaafe ki te hahaʼi kaihaʼa ke nātou ʼōmai ʼo toʼo te ʼu meʼa ʼaia.

ʼO hilifaki ki te faʼahi ʼaia, ko te tahi meʼa ʼaē ʼe ina puipui anai tatou mai te kaihaʼa ʼe ko tatatou fakahā ko tatou ko he kau Kilisitiano moʼoni. Kapau ʼe koutou ʼofa ki te hahaʼi, mo koutou agatonu ʼi takotou ʼu felogoi, pea mo koutou gāue tuʼumaʼu ʼi te minisitelio faka Kilisitiano, pea ʼe feala ke ʼiloʼi ai koutou ʼi tokotou kolo ko he tahi ʼe agatonu, pea ʼe tāu mo te fakaʼapaʼapa. (Kalate 5:​19-​23) Ko tokotou ʼuhiga Kilisitiano ʼaia, ʼe lahi age anai tana puipui koutou ʼi he fana.

Ka Kaihaʼa Tatou e He Tahi ʼe ʼi Ai Hana Fana

Kae koteā ʼaē ʼe tonu ke koutou fai mo kapau ʼe ʼōmai he kau kaihaʼa ki tokotou ʼapi pea mo nātou fakafeagai atu? Koutou manatuʼi ʼe maʼuhiga age tokotou maʼuli ʼi takotou ʼu koloā. Neʼe ʼui fēnei e Kilisito Sesu: “ ʼAua naʼa koutou fakafeagai ki ʼaē ʼe agakovi, kae kia ia ʼaē ʼe ina paki koe ʼi tou kauʼahe mataʼu, toe fulihi atu ki ai te tahi kauʼahe. Pea kapau ʼe loto he tahi . . . ke ina maʼu tou kofu ʼaē ʼi loto, toe tuku age ki ai ke ina maʼu mo tou kofu tuʼa.”​—Mateo 5:​39, 40.

ʼE ko he tokoni fakapotopoto ʼaia. Logope la ʼe mole maʼua ke fakahā e te kau Kilisitiano te ʼu koloā ʼaē ʼe nātou maʼu, kae ʼe feala ke agamālohi te hahaʼi kaihaʼa mo kapau ʼe koutou fakafeagai kia nātou, mokā mole koutou fai te ʼu meʼa ʼaē ʼe nātou ʼui atu, peʼe koutou kākāʼi nātou. Tokolahi ia nātou, ʼi tanatou “mole kei mahino ki te aga ʼaē ʼe tonu ke fai,” ʼe feala ke nātou liliu ʼo agakovi pea mo agamālohi.​—Efesi 4:⁠19.

ʼE nofo ia Samuele ʼi te falefata. Neʼe tāʼofi e te hahaʼi kaihaʼa te hūʼaga ʼo te falefata pea nātou hū ʼo kaihaʼa te ʼu meʼa ʼaē neʼe tuku ʼi te ʼu kogafale fuli. Neʼe logo ia Samuele ki te ʼu pa fana, mo te maumauʼi ʼo te ʼu matapā, pea mo te kalaga ʼa te hahaʼi, pea mo tanatou ʼu tagi. Neʼe mole feala hanatou feholaki. Neʼe ʼui age e Samuele ki tona ʼohoana pea mo tona ʼu foha ʼe toko tolu ke nātou tuʼutuli, mo hiki ʼonatou ʼu nima, ke nātou pupunu ʼonatou mata pea mo atalitali. ʼI te hū ʼa te hahaʼi kaihaʼa ki tona ʼapi, neʼe palalau ia Samuele kia nātou kae mole ina sioʼi nātou, ʼi tana ʼiloʼi ʼaē kapau ʼe ina sioʼi tonatou ʼu fofoga, pea ʼe feala ke nātou manatu ʼe ina ʼiloʼi anai nātou ki muli age. Neʼe ina ʼui fēnei kia nātou: “Koutou ʼōmai pea koutou toʼo te meʼa ʼaē ʼe koutou loto kiai. Koutou faʼifaʼitaliha ʼo koutou toʼo ia meʼa fuli. Ko mātou ko te ʼu Fakamoʼoni ʼa Sehova, pea ʼe mole mātou fakafeagai atu anai.” Neʼe punamaʼuli ai te kau kaihaʼa. ʼI te hola katoa peʼe laka age, neʼe ʼōmai te ʼu tagata ʼe toko 12 ʼaki tanatou ʼu fana. Logope la neʼe nātou kaihaʼa te ʼu meʼa matalelei, mo te falā, pea mo te ʼu masini, kae neʼe mole nātou gaohi koviʼi te famili peʼe nātou tā nātou ʼaki te ʼu toki, ʼaē neʼe nātou tā ʼaki te hahaʼi ʼo te falefata. Neʼe fakamālo te famili ʼa Samuele kia Sehova ʼi tanatou hāo mai ai.

ʼE fakahā mai e te faʼifaʼitaki ʼaia, ka kole mai he paʼaga pea mo he ʼu meʼa, pea ʼe mole tonu ke tou fakafeagai naʼa tou tuʼutāmaki ai.a

ʼI ʼihi temi, ko te fai faka mafola ʼa he Kilisitiano ʼe feala ke ina hāofaki ia ia mai te tuʼutāmaki. ʼI te temi ʼaē neʼe ʼōmai ai te hahaʼi kaihaʼa ki te ʼapi ʼo Ade, neʼe ina ʼui fēnei kia nātou: “ ʼE ʼau ʼiloʼi ʼe koutou faigataʼaʼia, ko te tupuʼaga la ʼaia ʼo takotou fai te faʼahi ʼaia. Ko ʼau ko te Fakamoʼoni ʼa Sehova, pea ʼe mātou tui ʼe hoko mai anai he ʼaho ʼe maʼu ai e te hahaʼi takitokotahi he ʼu meʼa feʼauga maʼa nātou pea mo tanatou famili. ʼE maʼuʼuli anai te hahaʼi fuli ʼi te tokalelei pea mo te fiafia ʼi te Puleʼaga ʼa te ʼAtua.” Neʼe mālū ifo ai te agamālohi ʼa te kau kaihaʼa. Neʼe ʼui fēnei e te tahi tagata: “ ʼE mātou fakalelei atu ʼi tamatou ʼōmai kiō koe, kae ʼe tonu ke ke mahino ʼe mātou fia kakai.” Logope la neʼe nātou kaihaʼa te ʼu koloā ʼo Ade, kae neʼe mole nātou fai he meʼa kovi kia ia pe ki tona famili.

ʼAua Naʼa Koutou Matataku

ʼE faigafua hakita mataku ʼi te ʼu ʼaluʼaga fakamataku ʼaia, tāfito la mokā loto e te kau kaihaʼa ke nātou fakamatakuʼi te hahaʼi ʼaē ʼe nātou kaihaʼa. ʼE tokoni mai anai te faikole kia tatou. Ko tatatou pāui ʼaē kia Sehova ke tokoni mai, tatau aipe peʼe fai fakalogologo pea mo nounou, kae ʼe feala ke ina logo kiai. ʼE fakapapau fēnei mai e te Tohi-Tapu kia tatou: “Ko te ʼu mata ʼo Sehova ʼe tuku ki te kau agatonu. Pea ko ʼona taliga ʼe logo ki tanatou pāui ʼaē ke hāofaki ia nātou.” (Pesalemo 34:15) ʼE logo mai ia Sehova kia tatou, pea ʼe feala ke ina foaki mai te poto ke mole tou matataku ʼi te ʼu ʼaluʼaga kehekehe.​—Sake 1:⁠5.

ʼO hilifaki ki te faikole, ko te tahi tokoni ʼaē ʼe ʼaoga kia tatou ke ʼaua naʼa tou mataku, ʼe ko te vakaʼi fakatomuʼa ʼaē pe koteā te meʼa ʼaē ka tou fai anai peʼe mole tou fai anai mokā hoko he kaihaʼa kia tatou. ʼE mahino papau ia ʼe mole feala ke tou ʼiloʼi fakatomuʼa te ʼaluʼaga ʼaē ka hoko kia tatou. Kae ʼe lelei ke tou manatuʼi te ʼu pelesepeto, ohage pe ko he agapoto te manatuʼi ʼo te ʼu meʼa ʼaē ʼe tonu ke tou fai mokā vela he falefata. Ko te fakakaukauʼi ʼo te ʼu faʼahi ʼaia ʼe tokoni kia koutou ke mole koutou matataku, pea ke mole koutou tuʼutāmakiʼia.

ʼE fakahā lelei te manatu ʼa te ʼAtua ʼo ʼuhiga mo te kaihaʼa: “Ko ʼau, Sehova, ʼe ʼau ʼofa ki te faitotonu, mo ʼau fehiʼa ki te kaihaʼa pea mo te heʼe faitotonu.” (Isaia 61:⁠8) Neʼe takitaki e Sehova tana polofeta ko Esekiele ke ina tohi ko te kaihaʼa ʼe kau ʼi te ʼu agahala mamafa. (Esekiele 18:18) Kae ʼe toe fakahā ʼi te tohi pe ʼaia ʼo te Tohi-Tapu, ʼe manavaʼofa te ʼAtua pea ʼe ina fakamolemole anai kia ia ʼaē ʼe fakahemala pea mo ina liufaki te ʼu meʼa ʼaē neʼe ina kaihaʼa.​—Esekiele 33:​14-​16.

Logope la ʼe tou maʼuʼuli ʼi he mālama ʼe mafola ai te agamālohi, kae ʼe fiafia te kau Kilisitiano ʼi tanatou ʼamanaki ki te maʼuli ʼi te takitaki ʼo te Puleʼaga ʼa te ʼAtua, mokā pulihi anai te kaihaʼa. ʼO ʼuhiga mo te temi ʼaia, ʼe fakapapau fēnei mai e te Tohi-Tapu: “[Ko te hahaʼi ʼa te ʼAtua] ʼe nātou tahi heka anai ʼi tona lalo fuʼu vite pea mo tona lalo fuʼu fiku, pea ʼe mole he tahi ʼe ina fakamatakuʼi anai nātou, he ko te gutu ʼo Sehova ʼo te ʼatu kautau ʼaē neʼe palalau ki te faʼahi ʼaia.”​—Mikea 4:⁠4.

[Nota ʼi te lalo pasina]