ʼE Koutou Lava Maʼu ʼIfea He Loto Tokalelei?
ʼE lahi te ʼu kehekehe ʼo totatou temi pea mo te temi ʼo Thoreau, ʼaē neʼe tou talanoa ki ai ʼi te ʼuluaki alatike. Ko te faʼahi maʼuhiga ʼaē ʼe tou kehekehe ai, heʼe ia ʼaho nei kua fai he ʼu tuʼuga tokoni ke feala ki he tahi ke tokalelei tona ʼatamai. Ko te kau tōketā ʼaē ʼe nātou sivi te fakakaukau pea mo te hahaʼi ʼe nātou fai te ʼu tohi moʼo foaki tokoni—māʼia mo nātou ʼaē ʼe gāue ʼi te ʼu sulunale—ʼe nātou fakahā tanatou ʼu manatu. ʼE lagi ʼaoga faka temi pe tanatou ʼu tokoni; kae ke maʼu he ʼu puleʼaki ʼe tologa anai, ʼe ʼaoga kiai he meʼa ʼe maʼuhiga age. ʼE ko te meʼa ʼaia ʼaē neʼe maʼu e te hahaʼi ʼaē neʼe tou talanoa kiai ʼi te ʼuluaki alatike.
KO ANTÔNIO, mo Marcos, mo Gerson, mo Vania pea mo Marcelo neʼe kehekehe tonatou faʼahiga maʼuli pea mo tonatou ʼu fihifihia. Kae ʼe ko teitei faʼahi e tolu ʼaē neʼe nātou tatau ai. ʼUluaki, neʼe ʼi ai te temi “neʼe mole kei ʼi ai [hanatou] ʼamanaki, pea neʼe mole ʼi ai [hanatou] ʼAtua ʼi te malamanei.” (Efeso 2:12, MN) Lua, neʼe nātou fia maʼu te loto tokalelei. Pea tolu, ko nātou fuli ʼaia neʼe nātou maʼu te loto tokalelei ʼaē neʼe nātou loto kiai, ʼi tanatou tali ke nātou ako te Tohi-Tapu mo te kau Fakamoʼoni ʼa Sehova. ʼI tanatou tuputupu ʼi te ako ʼaia, neʼe nātou mahino ai ʼe tokagaʼi nātou e te ʼAtua. Pea tahi ʼaē, ohage ko tona ʼui e Paulo ki te kau Atenia ʼi tona temi, ko te ʼAtua “e mole mamao ia maia tatou takitahi.” (Gaue 17:27) Ko te tui papau ki te faʼahi ʼaia, ʼe ko he faʼahi maʼuhiga ke tou lava maʼu ai he loto tokalelei.
He Koʼe ʼe Mole Lahi Te Tokalelei?
ʼE foaki e te Tohi-Tapu te ʼu tupuʼaga tāfito e lua ʼo te mole he tokalelei ʼi te malamanei—te mole maʼu e te hahaʼi he loto tokalelei peʼe mole nātou maʼuli ʼi te tokalelei. Ko te ʼuluaki ʼe fakamahino ia Selemia 10:23: “Ko te tagata kelekele ʼe mole ʼa ia tona ala. ʼE mole ʼa te tagata ʼaē ʼe haʼele te takitaki ʼo tana haʼele.” ʼE mole maʼu e te tagata te poto pea mo te sio mamaʼo ke feala hana pule tokotahi, pea ko te tokoni pe e tahi ʼaē ʼe maʼuhiga moʼoni; ʼe ko te tokoni ʼa te ʼAtua. Ko te hahaʼi ʼaē ʼe mole nātou kumi te takitaki ʼa te ʼAtua ʼe mole nātou maʼu anai te tokalelei heʼegata. Ko te lua tupuʼaga ʼo te mole maʼu ʼo te tokalelei, ʼe hā ʼi te ʼu palalau ʼaē neʼe fai e te ʼapositolo ko Soane: “E mauli te malama-nei katoa i te Kovi.” (1 Soane 5:19) Kapau ʼe mole fakalogo te tagata ki te takitaki ʼa te ʼAtua, pea ʼe mole he fua ʼo tana ʼu faiga ke ina maʼu te tokalelei, ʼuhi ko te ʼu gāue ʼa te “kovi” ko Satana, ʼaē ʼe fakapulipuli mo maʼuli moʼoni pea mo mālohi.
ʼUhi ko te ʼu faʼahi ʼaia e lua—te līaki e te tokolahi ia te takitaki ʼa te ʼAtua pea mo te ʼu gāue ʼa Satana ʼi te mālama—ʼe fakaʼofaʼofa ʼaupito ai te ʼaluʼaga ʼo te hahaʼi fuli. Neʼe fakamatala lelei e te ʼapositolo ko Paulo te ʼaluʼaga ʼaia: “Ko te ʼu meʼa fuli ʼaē neʼe fakatupu, ʼo aʼu mai ki te temi ʼaenī, ʼe haga toʼetoʼe fakatahi pea mo mamahi fakatahi.” (Loma 8:22, MN ) ʼE fakafihiʼi anai koa e he tahi te manatu ʼaia? ʼI te ʼu fenua ʼaē ʼe maʼu koloā pea mo te ʼu fenua māsisiva, ʼe mole feala ke maʼu e te hahaʼi he loto tokalelei ʼuhi ko te ʼu fihifihia faka famili, te fai fakapō, te heʼe faitotonu, te ʼu fihi ʼuhi ko te mole tatau ʼa te ʼu ʼulugaaga, te ʼu fetogi faka ekonomika, te ʼu fefehiʼaʼaki ʼi te ʼu telepi pea mo te ʼu lanu, te agakovi, te mahaki pea mo te tahi ʼatu ʼu meʼa.
ʼE Tou Maʼu ʼIfea He Loto Tokalelei
ʼI te temi ʼaē neʼe ako ai ia Antônio, mo Marcos, mo Gerson, mo Vania, pea mo Marcelo te Folafola ʼa te ʼAtua, te Tohi-Tapu, neʼe nātou ako te ʼu meʼa ʼaē neʼe fetogi ai tonatou maʼuli. ʼUluaki, neʼe nātou ako ʼe ʼi ai te ʼaho ʼe fetogi ai anai te ʼaluʼaga ʼo te malamanei. ʼE mole ko he ʼamanaki pe ia ʼe iku anai ia meʼa fuli ʼo tokalelei. Kae ʼe ko he falala ʼe moʼoni pea mo fakatafito lelei, ko te ʼAtua ʼe ʼi ai tana fakatuʼutuʼu ʼo ʼuhiga mo te malamanei pea ʼi te temi nei, ʼe feala ke tou maʼu te ʼu lelei ʼo te fakatuʼutuʼu ʼaia mo kapau ʼe tou fai tona finegalo. Neʼe nātou maʼuliʼi te ʼu meʼa ʼaē neʼe nātou ako ʼi te Tohi-Tapu, pea neʼe lelei ai tonatou maʼuli. Neʼe lahi tanatou fiafia pea mo te tokalelei ʼaē neʼe nātou maʼu.
ʼE mole kei kau ia Antônio ʼi te satika ʼo tona fale gāue. ʼE ina ʼiloʼi ko te ʼu fetogi ʼaē ka hoko ʼaki te ʼu meo ʼaē ʼe nātou fai, ʼe faka tuʼakoi pea mo faka temi pe ia. Ko te tagata ʼaia, ʼaē neʼe ina takitaki te satika ʼi te temi muʼa, neʼe ina ako pe koteā te Puleʼaga ʼo te ʼAtua. ʼE ko te Puleʼaga ʼaē ʼe faikole kiai te ʼu lauʼi miliona hahaʼi mokā nātou lau te Tāmai ʼe ʼi selo, pea mo nātou ʼui ki te ʼAtua: “Ke aumai tau pule.” (Mateo 6:10a) Neʼe ako e Antônio ko te Puleʼaga ʼo te ʼAtua ʼe ko he puleʼaga moʼoni ʼe tuʼu ʼi selo, pea ʼe ina foaki anai he tokalelei moʼoni ki te malamanei.
Neʼe maʼuliʼi e Marcos te tokoni poto ʼa te Tohi-Tapu ʼo ʼuhiga mo te nofo ʼohoana. Koia, ko te tagata fai politike ʼāfea ʼaia, kua maʼuli fiafia ʼi te temi nei mo tona ʼohoana. ʼE ina fakaʼamu mo ia ke hoko mai la te temi ʼaē kua ōvi mai, ʼaē ka fetogi ai e te Puleʼaga ʼo te ʼAtua te mālama mānumānu pea mo kai kovi, ʼaki he mālama ʼe lelei age. Kua mahino lahi kia ia te ʼu kupuʼi palalau ʼo te faikole ʼo te Tāmai ʼe ʼi selo, ʼaē ʼe ʼui fēnei ai: “Ke fai tou finegalo ʼi te kele ohage ko selo.” (Mateo 6:10b) Ka fakahoko anai te finegalo ʼo te ʼAtua ʼi te kele, ʼe fetogi katoa anai te maʼuli ʼo te hahaʼi.
E feafeaʼi ʼo ʼuhiga mo Gerson? Kua ina maʼu he ʼamanaki ʼi tona maʼuli pea mole kei kaihaʼa. Ko te tamasiʼi ʼaia neʼe maʼuli ʼi muʼa atu ʼi te ala, kua ina maʼu he faka ʼuhiga ʼo tona maʼuli, heʼe ina fakaʼaogaʼi tona mālohi moʼo tokoni ki te hahaʼi ke nātou maʼu he loto tokalelei. Ohage ko tona hā mai ʼi te ʼu faʼifaʼitaki ʼaia, mo kapau ʼe ako e he tahi te Tohi-Tapu pea mo ina maʼuliʼi, pea ʼe feala ke lelei age ai tona maʼuli.
Ko He Loto Tokalelei ʼi He Mālama ʼe Tokakovi
Ko te tagata tāfito mo maʼuhiga ʼi te fakahoko ʼo te finegalo ʼo te ʼAtua ʼe ko Sesu Kilisito, pea ka ako e te hahaʼi te Tohi-Tapu mo te kau Fakamoʼoni ʼa Sehova, ʼe lahi te ʼu meʼa ʼaē ʼe nātou ako ʼo ʼuhiga mo ia. ʼI te po ʼaē neʼe tupu ai, neʼe hiva te kau ʼaselo te ʼu fakavikiviki ki te ʼAtua: “Kololia i aluga ki te Atua o te u lagi pea tokalelei i te kelekele ki te tagata fuape e loto lelei.” (Luka 2:14) ʼI te lahilahi ake ʼa Sesu, neʼe fia tokoni ki te hahaʼi ke hikihiki tonatou maʼuli. Neʼe mahino ki te meʼa ʼaē ʼi tonatou loto, pea neʼe ina fakahā he ʼofa fakatalakitupua kia nātou ʼaē neʼe maʼuli mamahi pea mo mahaki. Pea ohage ko te ʼu palalau ʼaē neʼe fai e te kau ʼaselo, neʼe ina foaki he loto tokalelei ki te kau agavaivai. ʼI te fakaʼosi ʼo tona minisitelio, neʼe ina ʼui fēnei ki tana kau tisipulo: “E au tuku atu te Tokalelei kia koutou, e au foaki atu kia koutou toku Tokalelei; e mole au foaki atu ia o hage ko tona foaki e te malama-nei. Aua naʼa hoha outou loto pe koutou mataku.”—Soane 14:27.
Neʼe mole tokoni pe Sesu ki te hahaʼi. Neʼe ina fakatatau ia ia ki he tagata tauhi ōvi, pea neʼe ina fakatatau tana kau tisipulo agavaivai ki he ʼu ōvi, ʼo ina ʼui fēnei: “Nee au haele mai ke natou maù te mauli pea ke katoa tanatou maù. E ko au te tauhiovi agalelei. Ko te tauhiovi agalelei e ina foaki tona mauli ma ana ovi.” (Soane 10:10, 11) Ei, ʼo mole hage ko te hahaʼi takitaki ia ʼaho nei, ʼaē ʼe nātou ʼuluaki tokaga muʼa kia nātou, neʼe foaki e Sesu tona maʼuli maʼa tana ʼu ōvi.
ʼE lava ʼaoga feafeaʼi kia tatou te ʼu meʼa ʼaē neʼe fai e Sesu? Tokolahi kua nātou logo ki te ʼu palalau ʼaenī: “Nee ofa lahi te Atua ki te malama-nei, ko te tupuaga aia o tana foaki mai tona Alo Ulutokotahi, ke aua naa mate ia natou fuape e tui kia te ia, kae ke natou maù te mauli heegata.” (Soane 3:16) Kapau ʼe tou fia tui kia Sesu, pea ʼe tonu muʼa ke tou maʼu te ʼatamai mālama ʼo ʼuhiga mo ia pea mo tana Tāmai, ia Sehova. Ko te ʼatamai mālama ʼo ʼuhiga mo te ʼAtua pea mo Sesu Kilisito, ʼe iku ki he ʼu felogoi lelei mo Sehova ʼAtua, pea ʼe tokoni mai anai ke tou maʼu he loto tokalelei.
Neʼe ʼui fēnei e Sesu: “E fakalogo taku u ovi ki toku leo, pea e au iloi natou, pea e natou mulimuli mai ia te au. Pea e au foaki kia natou te mauli heegata, e mole natou mamate o heegata pea e mole he tahi e ina ave kehe natou mai toku nima.” (Soane 10:27, 28) ʼE ko he ʼu palalau fakaloto māfana pea mo fakafimālie! ʼE moʼoni, neʼe fai e Sesu te ʼu palalau ʼaia kua hili kiai teitei taʼu e lua afe, kae ʼe mālohi tāfito age ʼi te temi nei. ʼAua naʼa galo kia koutou ʼe maʼuli Sesu Kilisito pea ʼe gāue ʼi te temi nei, heʼe pule ʼi tona ʼuhiga Hau fakanofo ʼo te Puleʼaga ʼo te ʼAtua ʼi selo. Ohage pe ko te temi ʼaē neʼe kei maʼuli ai ʼi te kele kua hili kiai ni ʼu taʼu, ʼe kei fia hoko atu tana tokoni ki te kau agavaivai ʼaē ʼe nātou fia maʼu he loto tokalelei. Pea tahi ʼaē meʼa, ʼe kei ina maʼu tona ʼuhiga Tagata Tauhi Ōvi ʼo tana faga ōvi. Kapau ʼe tou mulimuli kia te ia, pea ʼe tokoni mai anai ke tou maʼu te loto tokalelei, pea ʼe tou toe maʼu ai mo he falala mālohi ki he tokalelei katoa ʼi te ka haʼu—ʼe mole toe ʼi ai anai te agamālohi, te tau pea mo te fai fakapō.
ʼE tapuakiʼi moʼoni tatou mokā tou ʼiloʼi pea mo tui, ʼe fakaʼaogaʼi anai e Sehova ia Sesu moʼo tokoni kia tatou. Koutou manatuʼi ia Vania, te taʼahine ʼaē neʼe tonu ke fua kavega pea neʼe manatu ia neʼe līaki ia ia e te ʼAtua. ʼI te temi nei, kua ʼiloʼi e Vania neʼe mole līaki ia ia e te ʼAtua. ʼE ina ʼui fēnei: “Neʼe ʼau ako ko te ʼAtua ʼe moʼoni pea ʼe ʼi ai tona ʼu kalitate maʼuhiga. Neʼe ina fekauʼi mai tona ʼAlo ki te kele ke mate maʼa tatou, he neʼe ʼofa kia tatou. ʼE maʼuhiga ʼaupito ke tou ʼiloʼi te faʼahi ʼaia.”
ʼE fakamoʼoni mai e Marcelo ʼe moʼoni tana ʼu felogoi mo te ʼAtua. ʼE ʼui fēnei e te tūpulaga ʼaia neʼe manako ʼi te temi muʼa ki te fakafiafia: “ ʼI te agamāhani, ʼe mole ʼiloʼi e te kau tūpulaga te meʼa ʼaē ʼe tonu ke nātou fai, pea ki muli age, ʼe fua kovi kia nātou totonu. Ko ʼihi neʼe toloke ohage ko ʼau. ʼE ʼau fakaʼamu ke toe tokolahi ia nātou ʼaē ka tapuakina, ohage ko ʼau, mo kapau ʼe nātou ako te moʼoni ʼo ʼuhiga mo te ʼAtua pea mo tona ʼAlo.”
ʼI tanā ako fakalelei te Tohi-Tapu, neʼe maʼu e Vania pea mo Marcelo te tui mālohi ki te ʼAtua, pea kua nā falala ʼe tokoni anai kia nāua ke nā fakatokatoka tonā ʼu fihifihia. Kapau ʼe tou fai te meʼa ʼaē neʼe nā fai—ke tou ako te Tohi-Tapu pea mo maʼuliʼi te ʼu meʼa ʼaē ʼe tou ako—ʼe tou maʼu ai anai he loto tokalelei lahi, ohage ko nāua. Pea ʼe hoko moʼoni anai kia tatou te fakaloto mālohi ʼaenī ʼa te ʼapositolo ko Paulo: “Aua naa koutou tuania i he mea, kae i te meafuape aki te faikole mo te lauga fakatahi mo te u fakafetai, koutou fakaha ki te Atua autou u kole. Pea ko te tokalelei o te Atua aia e fakalaka i te atamai fuape, e ina malui anai outou loto mo autou fakakaukau ia Kilisito Sesu.”—Filipe 4:6, 7.
Koutou Maʼu Te Tokalelei Moʼoni Ia ʼAho Nei
Ko Sesu Kilisito ʼe ina taki te hahaʼi ʼaē ʼe nātou fia fai ki te moʼoni, ke nātou haʼele ʼi te ala ʼaē ʼe iku ki te maʼuli heʼegata ʼi te palatiso fakakelekele. ʼI tana takitaki nātou ki te tauhi maʼa ʼo te ʼAtua, ʼe nātou maʼu te tokalelei ʼaē ʼe fakamatala fēnei ʼi te Tohi-Tapu: “ ʼE nofo anai taku hahaʼi ʼi he nofoʼaga ʼe maʼu ai te tokalelei, ʼi he ʼu nofoʼaga ʼe mole kita tuʼania ai he meʼa, pea mo he ʼu mālōlōʼaga fīmālie.” (Isaia 32:18) Pea ʼe nātou maʼu anai te tokalelei ʼaia ʼi hona ʼaluʼaga katoa ʼi te ka haʼu. ʼE tou lau fēnei: “Ko te kau agavaivai ʼe nātou maʼu anai te kele, pea ʼe nātou fiafia moʼoni anai ʼi te mahu ʼo te tokalelei. ʼE maʼu anai te kele e te kau faitotonu, pea ʼe nātou nonofo ai anai ʼo talu ai.”—Pesalemo 37:11, 29.
ʼE feala koa ke tou maʼu he loto tokalelei ia ʼaho nei? Ei. Pea tahi ʼaē meʼa, ʼe feala ke tou tui papau ʼi te ka haʼu, ʼe tapuakina anai e te ʼAtua te hahaʼi fakalogo, ʼo ina foaki te tokalelei ʼaē neʼe mole heʼeki nātou maʼu ki muʼa atu. Koia, he koʼe koa ʼe mole koutou kole kia te ia ke ina foaki atu tana tokalelei? Kapau ʼe koutou tau mo ni ʼu fihifihia, ʼo puli ai takotou tokalelei, pea koutou faikole ohage ko te Hau ko Tavite: “Neʼe fakalahi te ʼu mamahi ʼo toku loto, hāofaki ʼau mai taku ʼu tuʼania. Sio ki toku mamahi pea mo toku malaʼia, pea ke fakamolemole taku ʼu agahala fuli.” (Pesalemo 25:17, 18) Koutou tui papau ʼe fakalogo te ʼAtua ki te ʼu faikole ʼaia. ʼE ina folahi tona nima pea mo ina foaki te tokalelei kia nātou fuli ʼaē ʼe nātou kumi ʼaki he loto fakamalotoloto. ʼAki he lotoʼofa, ʼe ina fakapapau mai kia tatou: “ ʼE ōvi ia Sehova kia nātou fuli ʼaē ʼe fetapā kia te ia, ia nātou fuli ʼaē ʼe fetapā kia te ia ʼi te agatonu. ʼE ina fakahoko anai te meʼa ʼaē ʼe loto kiai ia nātou ʼaē ʼe manavasiʼi kia te ia, pea ʼe logo anai ki tanatou pāui ʼaē ke tokoni age, pea ʼe ina hāofaki anai nātou.”—Pesalemo 145:18, 19.
[Paki ʼo te pasina 5]
ʼE mole maʼu e te tagata te poto pea mo te sio mamaʼo ke feala hana pule tokotahi, pea ko te tokoni pe e tahi ʼaē ʼe maʼuhiga moʼoni, ʼe ko te tokoni ʼa te ʼAtua
[Paki ʼo te pasina 6]
Ko te ʼatamai mālama ʼo ʼuhiga mo te ʼAtua pea mo Sesu Kilisito, ʼe iku ki he ʼu felogoi lelei mo Sehova ʼAtua, pea ʼe tokoni mai anai ke tou maʼu he loto tokalelei
[Paki ʼo te pasina 7]
ʼE maʼuli tokalelei anai he famili, mo kapau ʼe mulimuli ki te tokoni ʼa te Tohi-Tapu