Te ʼu Fehuʼi ʼa Te Kau Lautohi

ʼI tanatou mālama ki te ʼu fakatotonu ʼa te Tohi-Tapu ʼo ʼuhiga mo te fakaʼaogaʼi lelei ʼo te toto, koteā te manatu ʼa te kau Fakamoʼoni ʼa Sehova ʼo ʼuhiga mo te ʼu faitoʼo ʼaē ʼe nātou fakaʼaogaʼi ai tokita toto?

ʼE mole fai tokotahi anai e he Kilisitiano hana tonu ʼo mulimuli pe ki te ʼu meʼa ʼaē ʼe ina leleiʼia, peʼe ki he ʼu tokoni ʼa he ʼu tōketā, kae ʼe tonu ke vakavakaʼi fakalelei e te kau Kilisitiano takitokotahi te meʼa ʼaē ʼe ʼui e te Tohi-Tapu. ʼE ko he faʼahi ʼe fakalogo kia ia pea mo Sehova.

Ko Sehova, ʼaē neʼe ina fakatupu tatou, neʼe ina fakatotonu mai ke mole tou kai ia te toto. (Senesi 9⁠:​3, 4) ʼI te Lao ʼo Iselaele ʼi te temi muʼa, neʼe faka tuʼakoi e te ʼAtua te fakaʼaogaʼi ʼo te toto koteʼuhi ʼe ina fakatātā ia te maʼuli. Neʼe ina fakatotonu fēnei: “Ko te nefesi [peʼe ko te maʼuli] ʼo te kakano ʼe ʼi te toto pea ko ʼau, neʼe ʼau ʼai maʼa koutou ʼi te ʼaletale, moʼo faifakalelei ki ʼakotou ʼu nefesi.” E feafeaʼi mo kapau ʼe matehi e he tagata he manu maʼana kai? Neʼe ʼui fēnei e te ʼAtua: “ ʼI te faʼahi ʼaia, ʼe tonu ke ina liligi tona toto pea mo ʼuʼufi ʼaki te efu.”a (Levitike 17⁠:​11, 13) Neʼe fai liuliuga e Sehova te fakatotonu ʼaia. (Teutalonome 12⁠:​16, 24; 15⁠:23) ʼE ʼui fēnei e te tohi Soncino Chumash: “Neʼe mole tonu ke tānaki te toto, pea neʼe mole feala tona kai, koia neʼe tonu ai ke liligi ki te kele.” Neʼe mole tonu ki he Iselaele ke ina toʼo maʼa ia, mo tānaki, pea mo fakaʼaogaʼi te toto ʼa he tahi age meʼa maʼuli, heʼe ko te ʼAtua ʼaē ʼe pule ki te maʼuli.

Ko te fakamaʼua ʼaē ke kita mulimuli ki te Lao Faka Moisese neʼe fakagata ʼi te temi ʼaē neʼe mate ai te Mesia. Kae neʼe mole fetogi te manatu ʼa te ʼAtua ki te ʼuhiga taputapu ʼo te toto. ʼAki te laumālie maʼoniʼoni ʼa te ʼAtua, neʼe fakatotonu e te kau ʼapositolo ki te kau Kilisitiano ke ‘mole nātou fakaʼaogaʼi te toto.’ Neʼe mole tonu ke meʼa noaʼi te fakatotonu ʼaia. Neʼe ko he aga maʼuhiga ia, ohage pe ko te mole fai ʼo te ʼu felāveʼi fakasino heʼeʼaoga peʼe ko te tauhi tamapua. (Gaue 15⁠:​28, 29; 21⁠:25) ʼI te 20 sēkulō, neʼe kua māhani te hahaʼi ʼi te foaki ʼo te toto pea mo ʼai he ʼu foʼi huki toto, kae neʼe mahino ki te kau Fakamoʼoni ʼa Sehova ʼe fakafeagai te aga ʼaia ki te Folafola ʼa te ʼAtua.b

ʼI ʼihi temi, ʼe lava tokoni anai te tōketā ki te mahaki, ke ina tānaki kehe tona toto ʼi he ʼu vāhaʼa ʼi muʼa ʼo tana tafa (ʼe toʼo tona toto ʼi muʼa ʼo te tafa) ke feala ai, mo kapau ʼe ʼaoga, ke toe ʼai te toto tonu ʼo te mahaki. Kae ko te toʼo ʼaia ʼo te toto pea mo tona tānaki, pea mo tona toe ʼai, ʼe fakafeagai ki te ʼu manatu ʼaē ʼe tuʼu ia Levitike pea mo Teutalonome. ʼE mole tonu ke tānaki te toto, kae ʼe tonu ke liligi​—⁠ohage ko hona toe fakaliliu ki te ʼAtua. ʼE moʼoni, ʼe mole kei maʼuhiga te Lao Faka Moisese ia ʼaho nei. Kae ʼe fakaʼapaʼapa te kau Fakamoʼoni ʼa Sehova ki te ʼu pelesepeto ʼa te ʼAtua ʼaē ʼe maʼu ai, pea ʼe nātou lotomālohi ke mole nātou ‘fakaʼaogaʼi te toto.’ Koia ʼe mole tou foaki totatou toto, pea ko totatou toto ʼaē ʼe tonu ke ‘liligi,’ ʼe mole tou tānaki anai ke toe ʼai mai kia tatou.’ Ko te aga ʼaia ʼe fakafeagai ki te Lao ʼa te ʼAtua.

Ko ʼihi faitoʼo peʼe ko ʼihi sivi ʼaē ʼe fai ki te toto ʼa he tahi, ʼe mole hā lelei ai peʼe fakafeagai ki te ʼu pelesepeto ʼa te ʼAtua. Ohage la, tokolahi te kau Kilisitiano neʼe nātou tali ke toʼo tonatou toto ke sivi peʼe vakaʼi, ʼosi ʼaia pea līaki te toto ʼaia. ʼE toe feala foki ke ʼui mai e te tōketā ke kita tali he ʼu faʼahiga faitoʼo ʼe faigataʼa age, pea ʼe fakaʼaogaʼi ai tokita toto.

Ohage la, lolotoga ʼihi tafa, ʼe feala ke fai te meʼa ʼaē ʼe fakahigoa ko te hémodilution, ʼaē ko te faka haʼu ki tuʼa ʼo tokita toto. Ko tona faka ʼuhiga, ʼe huʼi tokita toto ʼaē kei toe ʼi tokita sino. Ki muli age, ʼe toe fakahū ki loto te toto ʼaē neʼe toʼo mai ki tuʼa, ke toe katoa ai te toto ʼaia. ʼO toe feiā pe, ko te toto ʼaē ʼe hali mai ki tuʼa mokā kita lavea, ʼe feala ke tānaki pea ke fakaoʼo ke toʼo mai ai te ʼu globules rouges ke feala hona toe ʼai ki te mahaki, pea ʼe fakahigoa te faʼahi ʼaia ko te cell-saver. Ko te tahi faitoʼo, ʼe ko te fakahali ʼo te toto ki he foʼi masini ʼe ina fakahoko faka temi anai te gāue ʼaē ʼe tonu ke fai e totatou sino (ohage la ko te mafu, mo te ʼu ʼatefēfē, peʼe ko te ʼu ifiifi). Pea ko te toto ʼaia ʼaē ʼe ʼalu ki te foʼi masini ʼe toe liliu kia ia ʼaē ʼe mahaki. Ko te tahi faitoʼo, ʼe fakahali te toto ki he masini (centrifugeuse) ke toʼo ai ʼi te toto te ʼu meʼa ʼaē ʼe kovi. Peʼe lagi fai te faitoʼo ʼaia moʼo tānaki kehe ʼihi koga ʼo te toto ʼaia, ke ʼai ki te tahi koga ʼo te sino. Pea ʼe toe ʼi ai mo te ʼu sivi ʼaē ʼe fai ai he ʼu toʼo toto, ke ʼiloʼi ai peʼe koteā te faʼahiga toto ʼaia, peʼe fakaʼaogaʼi moʼo fio ʼaki he ʼu meʼa faitoʼo, pea toe ʼai ki te mahaki.

ʼE lagi hoko anai he ʼu fetogi, pea ʼe mahino papau ia ʼe haʼele anai ki muʼa te ʼu faʼahiga sivi ʼo te toto, mo te ʼu faitoʼo, pea mo te ʼu sivi foʼou. Kae ʼe mole ko hotatou maʼua ke tou vakaʼi te ʼu fetogi fuli ʼaē ʼe hoko pea mo fai kiai he tonu. ʼE ʼa te Kilisitiano takitokotahi te fai ʼo he tonu, peʼe gaohi feafeaʼi anai tona toto lolotoga te tafa, peʼe ko he sivi, peʼe ko he faitoʼo. ʼI muʼa, ʼe tonu ke ina fakalavelave ki te tōketā peʼe ina fakalavelave kia ia ʼaē ka ina tafa ia ia, peʼe koteā te ʼu meʼa ʼaē ka nātou fai ʼaki tona toto lolotoga te tafa. ʼOsi ʼaia, pea ina fai ai leva he tonu ʼo mulimuli ki te meʼa ʼaē ʼe fakagafua age e tona leʼo ʼo loto. (Vakaʼi te talanoa.)

ʼE tonu ke manatuʼi e te kau Kilisitiano neʼe nātou foaki tonatou maʼuli ki te ʼAtua, pea ʼe maʼua ke nātou ‘ ʼofa kia te ia ʼaki tonatou loto katoa, mo tonatou nefesi katoa, mo tonatou mālohi katoa, pea mo tonatou ʼatamai katoa.’ (Luka 10⁠:27) ʼO mole hage ko te tokolahi ʼi te malamanei, ʼe maʼuhiga ʼaupito ki te kau Fakamoʼoni ʼa Sehova tanatou ʼu felogoi mo te ʼAtua. Ko te Matapuna ʼo te maʼuli ʼe ina uga tatou fuli ke tou falala ki te taʼataʼa ʼaē neʼe liligi e Sesu. ʼE tou lau fēnei: “Ia te ia [ia Sesu Kilisito], aki tona taataa, e tou mau te haofaki, te fakamolemole o te u hala, o fai kia koloa o tona kalasia.”​—⁠Efeso 1⁠:⁠7.

[Kiʼi nota]

[Talanoa ʼo te pasina 31]

TE ʼU FEHUʼI KE KOUTOU FAI

Kapau ʼe fakahali he koga ʼo toku toto pea mo lagi fakagata faka temi tona hali, pea ʼe fakagafua mai anai koa e toku leʼo ʼo loto ke ʼau faka ʼuhiga ko te toto ʼaia ʼe kei kau ki toku sino, pea ʼe mole tonu ia ke ‘liligi ki te kele’?

ʼE hoha anai koa toku leʼo ʼo loto ʼaē neʼe akoʼi e te Tohi-Tapu, mo kapau lolotoga toku faitoʼo, ʼe fakahali he koga ʼo toku toto, moʼo fai kiai he ʼu fetogi, pea toe ʼai mai ki toku sino?