Te ʼu Mamahi ʼo Te Tau
NEʼE ʼui fēnei e te tagata solia neʼe kau ʼi te Lua Tau Faka Malamanei: “ ʼI te tau ʼe mole he tahi ʼe mālo ai.” ʼE tokolahi anai te hahaʼi ʼe nātou fakamoʼoni kiai. Ko te tau ʼe ina fakatupu te ʼu meʼa fakaʼofaʼofa; ko te kau mālo ʼo feiā mo te kau lavā ʼe nātou mamahi ʼaupito. Logola kua ʼosi te tau, kae ko te toko lauʼi miliona hahaʼi ʼe nātou tau anai mo te ʼu mamahi fakamataku ʼi te faʼahi fakasino pea mo te loto.
Koteā te ʼu mamahi ʼaia? ʼE lava mamate te tokolahi ʼuhi ko te tau, ʼo tupu ai he ʼu tamaliki ʼe hala tāmai mo faʼe, pea mo te ʼu fafine vitua. Ko te tokolahi ʼaē neʼe mole mamate ʼi te tau ʼaia, ʼe nātou nonofo mo tonatou ʼu lavea fakamataku pea mo te ʼu mataʼi lavea. Ki te toko lauʼi miliona, neʼe lagi kaihaʼa tonatou ʼu koloā peʼe lagi tonu ke nātou feholaki mai tonatou ʼu fenua. ʼE feala koa ke tou fakakaukauʼi te loto fehiʼa pea mo te mamahi ʼi te ʼu loto ʼo nātou ʼaē neʼe mole mamate ʼi te ʼu tau ʼaia?
Te ʼu Mamahi ʼe Faigataʼa Tona Galoʼi
ʼE kei hoko atu pe te ʼu mamahi ʼa te hahaʼi logola te kua ʼosi ʼo te tau, pea mo te mole kei logoaʼa ʼo te ʼu fana, pea mo te kua liliu ʼo te kau solia kiō nātou. ʼE feala ki te ʼu taʼiake ki muli mai ke nātou nonofo mo he felotokoviʼaki. ʼAki he ʼu mamahi ʼo he tau, ʼe lava tupu ai he tahi tau.
Ohage la, ko te Traité de Versailles, ʼaē neʼe sinie ʼi te 1919 moʼo fakamoʼoni ki te fakaʼosi ʼo te ʼUluaki Tau Faka Malamanei, neʼe fakamaʼua ki te kau Siamani te ʼu ʼaluʼaga neʼe mata fefeka pea mo fakatupu loto kami ki te hahaʼi ʼo te fenua. ʼI te tohi The Encyclopædia Britannica, ko te ʼu fakatuʼutuʼu ʼo te fuakava ʼaia “neʼe fakaloto mamahi ki te kau Siamani pea neʼe ina uga nātou ki te kami.” Hili kiai ni ʼu taʼu, “ko te mole tali leleiʼi ʼo te fuakava ʼo ʼuhiga mo te tokalelei, neʼe ko he faka fealagia kia Itilele moʼo kamata he tau,” pea ko he tahi ʼaia meʼa neʼe kau ki te fakahoko ʼo te Lua Tau Faka Malamanei.
Neʼe kamata te Lua Tau Faka Malamanei ʼi Polonia pea mafola ʼo aʼu ki te kau Balkans. Ko te ʼu mamahi fakafenua, neʼe malave ki te hahaʼi ʼi te ʼu taʼu 1940, pea neʼe ko he fakamelomelo ʼaia ki te tau ʼa te kau Balkans ʼi te 1990. Neʼe ʼui fēnei e te sulunale Siamani Die Zeit, “Neʼe ʼāʼāsili te loto fehiʼa pea mo te lagavaka, ʼo aʼu mai ki totatou temi.”
Kanapaula neʼe maʼuli te malamanei ʼi te tokalelei, ʼe mahino papau ia kua puli anai te ʼu mamahi ʼo te tau. ʼE lava hoko feafeaʼi te faʼahi ʼaia? Koteā te meʼa ʼaē neʼe lava fai moʼo pulihi te loto fehiʼa pea mo te ʼu mamahi? Ko ai anai ka ina pulihi te ʼu mamahi ʼo te tau?
[Haʼuʼaga ʼo te paki pasina 3]
U.S. Coast Guard photo; UN PHOTO 158297/J. Isaac