Ko Ai ʼAē ʼe Tonu Ke Tou Agatonu Ki Ai?

“Manuʼia totatou fenua: . . . ke faitotonu tuʼumaʼu! Pea tatau aipe peʼe moʼoni peʼe faihala, kae ke manuʼia pe totatou fenua.”—ko Stephen Decatur, te tagata Amelika, neʼe solia tai ʼi te taʼu 1779 ʼo aʼu ki te taʼu 1820.

ʼE MAHINO ia ʼe maʼuhiga ʼaupito ki te tokolahi, ia tanatou agatonu ki tonatou fenua. ʼE fakaʼaogaʼi fēnei anai e ʼihi te ʼu palalau ʼa Stephen Decatur, ‘Ke manuʼia taku lotu, ke faitotonu tuʼumaʼu: pea tatau aipe peʼe faihala, kae ke manuʼia pe taku lotu.’

ʼI tona fakahagatonu, ʼe tou agatonu ki he fenua peʼe ko he lotu ʼuhi ko te koga meʼa ʼaē neʼe tou tutupu ake ai, kae ʼo ʼuhiga leva mo te filifili ʼaē pe ko ai ʼaē ʼe tonu ke tou agatonu ki ai, ʼe mole tonu ke tou meʼa noaʼi te faʼahi ʼaia. Kae ʼe tonu ke tou lototoʼa heʼe feala ke hoko he ʼu fihifihia ʼi tatatou fia kumi te moʼoni ʼo ʼuhiga mo tatatou agatonu ki tatatou tauhi ʼaē neʼe tou tutupu ake ai.

Te ʼAhiʼahiʼi ʼo ʼUhiga Mo Te Agatonu

ʼE ʼui fēnei e te fafine neʼe tupu ʼi Zambie: “Talu mai taku kei veliveli neʼe ʼau tauhi lotu lelei. Neʼe akoʼi ʼau talu mai taku kei veliveli ke ʼau faikole ʼi te ʼaho fuli ʼi te kogafale ʼe tuʼu ai te aletale, ke ʼau kau ki te ʼu ʼaho lalahi faka lotu, pea ke ʼau ʼalu tuʼumaʼu ki te fale lotu. Ko taku lotu pea mo taku tauhi neʼe nā pipiki tahi mo tamatou agaʼi fenua, mo te hahaʼi ʼo tomatou kolo, pea mo toku famili.”

Kae ʼi tona kua teitei taʼu 20, neʼe ina ako leva te Tohi-Tapu mo te kau Fakamoʼoni ʼa Sehova pea ki muli age neʼe ina fakatotonu ke fetogi lotu. Neʼe heʼe agatonu koa ʼi te temi ʼaia?

Ko Zlatko neʼe lahilahi ake ʼi Bosnie, pea neʼe ʼi ai te temi neʼe kau ai ki te ʼu tau ʼaē neʼe hoko ʼi tona fenua. Mo ia foki neʼe ina kamata ako te Tohi-Tapu mo te kau Fakamoʼoni ʼa Sehova. ʼI te temi nei ʼe mole kei lagolago ki he tau. Neʼe heʼe agatonu koa?

ʼE fakalogo takotou ʼu tali ki te meʼa ʼaē ʼe koutou manatu kiai. Ko te fafine ʼaē neʼe tou talanoa kiai ʼi muʼa atu, ʼe ina ʼui fēnei: “ ʼI te hahaʼi ʼaē neʼe lotu tahi mo ʼau, ko he tahi ʼe fetogi lotu neʼe ko he meʼa fakaufiufi; he neʼe ʼui neʼe mole agatonu, pea neʼe ina lāvakiʼi te lotu ʼo tona famili pea mo te hahaʼi ʼaē neʼe lotu tahi mo ia.” Ohage ko te ʼui ʼa te ʼu tama neʼe kaugā solia fakatahi mo Zlatko ki muʼa atu, ko Zlatko neʼe ina lāvakiʼi nātou koteʼuhi neʼe mole lagolago ki tanatou tau. Kae ko te fafine ʼaia pea mo Zlatko ʼe nā ʼiloʼi ʼe ʼi ai te faʼahiga agatonu ʼe māʼoluga age—ko te agatonu ki te ʼAtua—heʼe ina uga tanā ʼu gāue. ʼE toe maʼuhiga ʼaupito ke tou ʼiloʼi pe koteā te manatu ʼa te ʼAtua kia nātou ʼaē ʼe fia agatonu kia te ia?

Ko Te Agatonu ʼe Ko He Fakahā ʼAia ʼo Te ʼOfa

Neʼe ʼui fēnei e te Hau ko Tavite kia Sehova ʼAtua: “ ʼE ke agatonu anai kia ia ʼaē ʼe agatonu.” (2 Samuele 22:26) Ko te kupu faka Hepeleo ʼaē neʼe fakaliliu ʼi henī ʼaki te kupu “agatonu,” ʼe faka ʼuhiga ki te finegaloʼofa ʼaē ʼe pipiki ki he meʼa ʼo aʼu ki te fakahoko ʼo tana fakatuʼutuʼu. Ohage pe ko he faʼe ʼe ina fafaga hana tamasiʼi, ko Sehova ʼe pipiki kia nātou ʼaē ʼe nātou agatonu kia te ia. ʼO ʼuhiga mo tana ʼu kaugana agatonu ʼi te Iselaele ʼāfea, neʼe ʼui fēnei e Sehova: “ ʼE feala koa ke galoʼi e he faʼe ia ia ʼaē ʼe ina fafaga, pea ke mole ʼofa mamahi ki te tama ʼo tona fatu? Tatau aipe peʼe galo ʼi te ʼu fafine ʼaia, kae ʼe mole galo anai koutou ia te ʼau.” (Isaia 49:15) ʼE fakapapau e te ʼAtua ki te hahaʼi ʼaē ʼe nātou tali lelei ke nātou agatonu kia te ia, ʼe ʼofa anai kia nātou.

Ko te agatonu kia Sehova ʼe fakatafito ki te ʼofa. ʼE ina uga he tahi ke ʼofa ki te ʼu meʼa ʼaē ʼe ʼofa kiai Sehova pea mo fehiʼa ki te ʼu meʼa kovi ʼaē ʼe fehiʼa kiai. (Pesalemo 97:10) ʼUhi ko te kalitate tāfito ʼo Sehova ʼaē ko te ʼofa, koia ʼe tokoni anai te agatonu ki te ʼAtua ke ina tāʼofi he tahi mai he aga heʼeʼofa ki niʼihi. (1 Soane 4:8) Koia kapau ʼe fetogi lotu he tahi ʼuhi ko tana fia agatonu ki te ʼAtua, ʼe mole faka ʼuhiga leva ʼe mole kei ʼofa ki tona famili.

Ko Te Agatonu Ki Te ʼAtua ʼe Ko He Mālohi ʼAoga

ʼE fakamatala fēnei e te fafine ʼaē neʼe tou talanoa ki ai ki muʼa atu, pe koʼe neʼe fetogi lotu: “Lolotoga taku ako te Tohi-Tapu, neʼe ʼau mahino ai ko Sehova ʼe ko te ʼAtua moʼoni, pea neʼe ʼau fia felogoi lelei mo ia. Ko Sehova ʼe mole tatau mo te ʼu ʼatua ʼaē neʼe ʼau tauhi kiai ʼi muʼa atu; ʼe ina fakafuafua lelei tona ʼofa, mo tana faitotonu, mo tona poto pea mo tona mālohi. Pea ko Sehova ʼe ina fakamaʼua mai ke tou tauhi ʼāteaina age kia te ia, koia neʼe ʼau situʼa ai ki te ʼu ʼatua hala.

“ ʼI te temi fuli neʼe ʼui mai e taku ʼu mātuʼa, ʼe mole nā leleiʼia te meʼa ʼaē neʼe ʼau fai pea ʼe nā lotomamahi ai. Neʼe faigataʼa ʼaupito kia ʼau te potu ʼaia, he neʼe mole kei ʼofa taku ʼu mātuʼa kia ʼau. Kae ʼi taku tuputupu māmālie ʼi taku mahino ʼaē ki te ʼu moʼoni ʼo te Tohi-Tapu, neʼe ʼau mahino lelei neʼe mole kovi te lotu ʼaē neʼe ʼau filifili. Neʼe mole kei feala ke ʼau līaki ia Sehova.

“Ko taku filifili ʼaē ke ʼau agatonu kia Sehova kae ʼau heʼe agatonu ki te ʼu talatisio faka lotu, ʼe mole faka ʼuhiga leva kua puli ia te ʼau taku agatonu ki toku famili. Neʼe ʼau faiga ʼi taku palalau pea mo taku ʼu aga ke ʼau fakahā kia nātou ʼe ʼau mahino ki te ʼu meʼa ʼaē ʼi ʼonatou loto. Kae kapau ʼe mole ʼau agatonu kia Sehova, pea ʼe mole feala ke ʼau ʼaumai toku famili ke nātou ʼiloʼi ia ia, pea ʼe mole ko he agatonu ʼaia kia nātou.”

ʼO toe feiā pe, ʼe mole feala ke ʼui ʼe kākā he tahi ʼuhi heʼe fia agatonu ki te ʼAtua ʼi tana fakamaʼua age ke mole kau ki te ʼu meʼa faka politike pea ke mole lagolago ki te ʼu tau. ʼO ʼuhiga mo te faʼahi ʼaia, ʼe fakamahino fēnei e Zlatko pe koʼe neʼe ina fai te ʼu meʼa ʼaia: “Logola neʼe ʼau lahilahi ake ʼi te lotu ʼe ʼui ʼe Kilisitiano, kae neʼe ʼau ʼohoana mo te taʼahine ʼe mole lotu tahi mo ʼau. ʼI te temi ʼaē neʼe hoko ai te tau, neʼe ʼau lotolotolua pe ko te faʼahi fea ʼaē ka ʼau agatonu kiai, pea neʼe tonu ke ʼau filifili pe ko ai ka ʼau lagolago kiai. Neʼe ʼau kau ki te tau ia taʼu e tolu vaelua. Pea neʼe ma feholaki leva mo toku ʼohoana ki Croatie, pea neʼe ma felāveʼi ai mo te kau Fakamoʼoni ʼa Sehova.

“ ʼI tamā ako te Tohi-Tapu, neʼe ma mahino ai ko Sehova tokotahi pe ʼe tonu ke ma agatonu ki ai, pea ʼe loto ke tou ʼofa ki te hahaʼi tatau aipe pe koteā tanatou lotu pea mo tonatou lanu. ʼI te temi nei ko ʼau pea mo toku ʼohoana kua ma logo tahi ʼi tamā tauhi kia Sehova, pea kua mahino kia ʼau kapau ʼe ʼau fia agatonu ki te ʼAtua pea ʼe mole tonu ke ʼau tauʼi te hahaʼi.”

Ko Te Agatonu Neʼe Akoʼi ʼAki Te ʼAtamai Mālama

Ko Sehova ko totatou Tupuʼaga, koia ʼe tāu mo feʼauga ke tou ʼuluaki agatonu kia te ia ia meʼa fuli. (Apokalipesi 4:11) Kae ke mole tou liliu ʼo fai fakavale pea mo mālohi kovi ia tatatou agatonu ki te ʼAtua, koia ʼe tonu ai ke akoʼi ia tatatou agatonu ʼaki te ʼatamai mālama. ʼE fakaloto mālohiʼi fēnei tatou e te Tohi-Tapu: “Koutou fakafoʼou ia koutou ʼi te mālohi ʼaē ʼe ina uga tokotou ʼatamai, pea mo koutou kofuʼi te ʼulugaaga foʼou ʼaē neʼe fakatupu ʼo mulimuli ki te finegalo ʼo te ʼAtua ʼi he . . . agatonu moʼoni.” (Efeso 4:23, 24, MN ) Ko te tagata ʼiloa ʼaē neʼe ina tohi te ʼu palalau fakaʼatua ʼaia, neʼe lototoʼa he neʼe ina kumi peʼe moʼoni te tauhi ʼaē neʼe akoʼi age kia ia. Pea neʼe ina fai leva te ʼu fetogi ʼi tana kua mahino ki te faʼahi ʼaia.

Ei, neʼe felāveʼi ia Saulo mo te ʼu ʼahiʼahi, ohage pe ko te tokolahi ʼi totatou temi. Ko Saulo neʼe lahilahi ake ʼi te ʼu talatisio fefeka ʼo tona famili, pea neʼe ko te tagata neʼe tauhi mālohi ki te lotu ʼaē neʼe akoʼi age kia ia. Neʼe agatonu ki te ʼu fakatuʼutuʼu ʼo tana lotu, koia neʼe ina fia matehi ai te hahaʼi fuli ʼaē neʼe mole lagolago ki tana lotu. Neʼe ʼiloa Saulo ʼuhi ko tana hūfi te ʼu api ʼo te ʼu Kilisitiano pea mo tana ʼu tūʼa pea mo tana ʼu fakapō ʼaē neʼe ina fai kia nātou ʼaia.—Gaue 22:3-5; Filipe 3:4-6.

Kae ʼi te temi pe ʼaē neʼe ina maʼu ai te ʼatamai mālama ʼo te Tohi-Tapu, neʼe ina fai te meʼa neʼe mole ʼamanaki e te kau takitaki lotu ʼo tona temi ʼe ina fai anai. Neʼe fetogi lotu. Ko Saulo ʼaē ki muli age neʼe higoa ko te ʼapositolo ko Paulo, neʼe ina fili ke agatonu ki te ʼAtua ʼi hana agatonu ki te talatisio. Ko te agatonu ʼa Saulo ki te ʼAtua neʼe fakatafito ki te ʼatamai mālama, pea neʼe liliu ko he tagata agalelei, mo ʼofa pea mo fakaloto mālohi, kae ki muʼa atu neʼe agamālohi, pea mo tauhi fakavale ki tana lotu.

He Koʼe ʼe Tonu Ke Tou Agatonu?

ʼE tou maʼu te ʼu tapuakina mo kapau ʼe akoʼi tatatou agatonu e te ʼu lekula ʼa te ʼAtua. Ohage la, ʼi te taʼu 1999 neʼe ʼui e te sivi mai te Faleako Ositalalia ʼo te ʼu ako faka famili, ʼi te ʼu puani maʼuhiga ʼaē ki te nofo ʼohoana ʼaē ʼe tologa pea mo lelei, ʼe tonu ke nātou maʼu te “falala pea mo te agatonu . . . [pea] mo he faʼahiga maʼuli ʼi te faʼahi fakalaumālie.” Neʼe toe mahino ki te sivi ʼaia “ko te ʼu ʼohoana ʼaē ʼe maʼuli fakapotopoto pea mo lelei,” ʼe maʼu ai te ʼu tagata pea mo te ʼu fafine ʼe fiafia lahi, ʼe maʼuli fīmālie, pea mo maʼuli fualoa, pea ʼe feala ki te ʼu tamaliki ke nātou maʼuʼuli fiafia.

ʼI te mālama lotolotolua ʼaenī, ʼe hage pe te agatonu ko he kauʼi maea ʼe toho ʼaki e he vaka he tahi ʼe tafea. Kapau ʼe mole pipiki “te tagata” ʼaia ki te kauʼi maea, pea ʼe tafea anai ʼi te ʼu peau pea mo te matagi. Kae ko he tagata ʼe faihala ʼi tana agatonu, pea ʼe hage ʼe pipiki ki he vaka ʼe lolotoga moū. Ohage ko Saulo, neʼe maʼuli ia ʼi te tauhi ʼe fakatupu mate. Kae ko te agatonu kia Sehova ʼaē ʼe fakatafito ki te ʼatamai mālama, ʼe ko he potu ia ʼe tou maʼu ai te fakapotopoto pea mo te hāofaki.—Efeso 4:13-15.

ʼE fai e Sehova te fakapapau ʼaenī kia nātou ʼaē ʼe agatonu kia te ia: “Ko Sehova ʼe ʼofa ki te faitotonu, pea ʼe mole ina līʼakina anai tana kau faitotonu. ʼE mahino ia ʼe ina taupau anai nātou ʼo aʼu ki he ʼu temi ʼe mole ʼiloʼi hona gataʼaga.” (Pesalemo 37:28) Kua vave pe, pea taki anai e Sehova ia te hahaʼi agatonu fuli ki te palatiso ʼi te kele, pea ʼe nātou ʼāteaina ai anai mai te lotomamahi, pea mo maʼu anai te ʼu felogoi tologa heʼe kua puli te ʼu maveuveu faka lotu pea mo faka politike.—Apokalipesi 7:9, 14; 21:3, 4.

ʼI te temi nei, kua mahino ki te toko lauʼi miliona hahaʼi ʼi te malamanei ko te fiafia moʼoni ʼe maʼu pe mai tatatou agatonu kia Sehova. He koʼe ʼe mole koutou tuku ke fakahā atu e te kau Fakamoʼoni ʼa Sehova pe koteā te manatu ʼa te Tohi-Tapu ʼo ʼuhiga mo takotou agatonu? ʼE ʼui fēnei mai e te Tohi-Tapu: “Koutou haga ʼahiʼahiʼi ia koutou ke koutou ʼiloʼi peʼe koutou nonofo ʼi te tui.”—2 Kolonito 13:5, MN.

ʼE ʼaoga ke tou lototoʼa ʼo toe vakavakaʼi tatatou tui pea mo tatatou agatonu kiai, pea ʼe fua lelei anai kia tatou heʼe tou ōvi ai kia Sehova ʼAtua. ʼE fakahā e Bhavani te manatu ʼa te tokolahi ʼi tana ʼui ʼaenī: “Neʼe mahino kia ʼau ko tatatou agatonu kia Sehova pea mo tana ʼu lekula, ʼe tokoni mai kia tatou ke tou fakahoko lelei totatou ʼu maʼua faka famili pea ʼe tou maʼuli tokalelei ai mo te hahaʼi. Tatau aipe peʼe faigataʼa te ʼu fihifihia ʼaē ʼe tau mo tatou, kae kapau ʼe tou agatonu kia Sehova, pea ʼe agatonu tuʼumaʼu anai mo ia kia tatou.

[Paki ʼo te pasina 6]

Ko te ʼatamai mālama neʼe ina uga ia Saulo ke agatonu ki te tahi lotu

[Paki ʼo te pasina 7]

He koʼe ʼe mole koutou kumi pe koteā te manatu ʼa te Tohi-Tapu ʼo ʼuhiga mo takotou agatonu?

[Haʼuʼaga ʼo te paki pasina 4]

Churchill, upper left: U.S. National Archives photo; Joseph Göbbels, far right: Library of Congress