ʼE Koutou Lava Maʼu Koa ʼIfea Te ʼu Meʼa Fakalaumālie Maʼuhiga?
“KAPAU ʼe koutou muliʼi he lotu ʼuhi pe heʼe ko he talatisio faka famili, he koʼe koa ʼe mole koutou filifili te lotu ʼa te kau Celtes ʼaē neʼe mulimuli kiai tatatou ʼu kui, kua hili kiai taʼu e 2 000?” ko te fehuʼi faka manuki ʼaia neʼe fai e Rodolphe. Neʼe malimali ai te tūpulaga ʼaē neʼe fakalogo ki tana ʼu palalau.
ʼE fakamatala fēnei e Rodolphe: “ ʼE maʼuhiga ʼaupito kia ʼau taku ʼu felogoi mo te ʼAtua. ʼE mole ʼau tali tuʼa tahi te manatu ʼaē ke fakakinauʼi mai he talatisio ʼo ʼuhiga mo he ʼu akonaki faka lotu, ʼuhi pe he ko te faʼahiga lotu ʼaia neʼe mulimuli kiai toku famili ʼi te ʼu taʼu e hogofulu peʼe teau ki muʼa atu.” Neʼe fakafuafua lelei e Rodolphe ia te ʼu meʼa ʼaē neʼe palalau kiai, neʼe mole ina fia fakaʼaogaʼi kovi te meʼa maʼuhiga ʼaia ʼuhi pe he neʼe ko he meʼa neʼe tuku holo age ki ai.
Logope te fakaaʼu ʼo puli ʼi te temi nei ia te tuku holo ʼo he lotu ʼi te ʼu taʼiake, kae ʼe kei kaugamālie ia nātou ʼaē ʼe nātou pipiki maʼu ki te lotu ʼo tonatou famili. Kae ʼe tonu koa takita pipiki maʼu ki te lotu ʼo takita ʼu mātuʼa? Koteā te ʼui ʼa te Tohi-Tapu ki te faʼahi ʼaia?
Hili te ʼu taʼu e 40 ki te feʼaluʼaki ʼi te toafa, ko Sosue, ʼaē neʼe ina fetogi ia Moisese, neʼe ina tuku age ki te kau Iselaele ke nātou filifili: “Kae kapau ʼe ko he meʼa kovi ki ʼokoutou mata te tauhi kia Sehova, koutou fili maʼa koutou ʼi te ʼaho nei pe ko ai ʼaē ka koutou tauhi ki ai, pe ko te ʼu atua ʼaē neʼe tauhi kiai takotou ʼu kui, ʼi te tahi kauvai ʼo te Vaitafe, pe ko te ʼu ʼatua ʼo te kau Amolite ʼi tonatou fenua ʼaē ʼe koutou nonofo ai. Kae kia ʼau mo toku loto fale, ʼe mātou tauhi anai kia Sehova.”—Sosue 24:15.
ʼI te ʼu kui ʼaē neʼe palalau kiai ia Sosue, neʼe kau ai ia Tela, te tāmai ʼa Apalahamo, ʼaē neʼe maʼuli ʼi te kolo ko Ule, ʼi te temi ʼaē neʼe tuʼu ai ʼi te potu esite ʼo te Vaitafe ko Eufalate. ʼE mole lahi he talanoa ʼa te Tohi-Tapu ʼo ʼuhiga mo Tela, kae ʼe ina fakahā ko ia neʼe tauhi ki ʼihi ʼatua. (Sosue 24:2) Ko tona foha ko Apalahamo, logola neʼe mole mālama katoa ki te fakatuʼutuʼu ʼa te ʼAtua, kae neʼe kua teuteu ia ke mavae ʼi tona kolo ʼi te temi ʼaē neʼe fakatotonu age e Sehova ke ina fai te koga ʼaia. Neʼe filifili e Apalahamo te lotu ʼe kehe age ia ʼi te lotu ʼo tana tāmai. ʼUhi ko te filifili ʼaia neʼe fai e Apalahamo, neʼe ina maʼu ai te ʼu fakapale neʼe fakapapauʼi age e te ʼAtua, pea neʼe liliu ai maʼa te hahaʼi lotu tokolahi, “ko te tāmai ʼo nātou fuli pe ʼe tui ki te ʼAtua.”—Loma 4:11, Today’s English Version.
ʼE toe fakamatala lelei foki e te Tohi-Tapu ia te hisitolia ʼo Lute, ko he kui fafine ʼa Sesu Kilisito. Ko Lute, ko he fafine Moapite neʼe ʼohoana ki te tagata Iselaele, neʼe liliu ʼo vitua pea neʼe tonu ke ina filifili: peʼe nofo ʼi tona fenua peʼe toe liliu mo te faʼe ʼo tona ʼohoana ki Iselaele. ʼI tana mahino ki te maʼuhiga age ʼo te tauhi kia Sehova ʼi te tauhi tamapua ʼo tana ʼu mātuʼa, neʼe tala fēnei e Lute ki te faʼe ʼo tona ʼohoana: “Ko tau hahaʼi ʼe liliu anai ko taku hahaʼi, pea ko tou ʼAtua ʼe liliu anai ko toku ʼAtua.”—Lute 1:16, 17.
ʼI tana fakamatala te ʼuhiga ʼo te hisitolia ʼaia ʼe tuʼu ʼi te Tohi-Tapu, ʼe fakamahino fēnei e te Dictionnaire de la Bible, ʼe fakahā e te hisitolia ʼaia “neʼe feafeaʼi ki he fafine matāpule, neʼe tupu mai he hahaʼi pagani neʼe fehiʼaʼinaʼi pea mo fakafeagai kiai ia Iselaele, . . . ko te fafine ʼaia ʼuhi ko tona ʼofa ki te hahaʼi ʼa Sehova pea mo tana tauhi, neʼe takitaki e te ʼAtua ke liliu ko he kui fafine ʼa te Hau tapu ko Tavite.” Neʼe mole lotolotolua ia Lute ʼo filifili he lotu ʼe kehe age ʼi te lotu ʼo tana ʼu mātuʼa, pea ʼuhi ko tana filifili ʼaia, neʼe tapuakina ia ia e te ʼAtua.
Ko te fakamatala ʼo ʼuhiga mo te kamataʼaga ʼo te Lotu Faka Kilisitiano ʼe ina fakamahino lelei mai te ʼu tupuʼaga ʼo te līaki e te kau tisipulo ʼa Sesu ia te lotu ʼo tanatou ʼu kui. ʼI tana akonaki neʼe ina ʼaumai ai te hahaʼi ke nātou muliʼi te meʼa ʼaē neʼe ina fakamatala, neʼe fakaafe e te ʼapositolo ko Petelo te hahaʼi ʼaē neʼe nātou fagono ki tana akonaki ke nātou “feholaki mai te taʼiake pikopiko” ʼaia, ʼo nātou fakahemala ʼi tanatou ʼu agahala pea ke nātou papitema ʼi te huafa ʼo Sesu Kilisito. (Gaue 2:37-41, MN ) ʼI te ʼu faʼifaʼitaki makehe ʼo te ʼu hahaʼi ʼaē neʼe fetogi, ʼe kau ai ia Saulo, ko he tagata Sutea neʼe ina fakatagaʼi te kau Kilisitiano. ʼI tana ʼalu ʼi te ala ʼo Tamaso, neʼe hā age ia Kilisito, pea hili ʼaia pea liliu ko te Kilisitiano neʼe logona, ko te ʼapositolo ko Paulo.—Gaue 9:1-9.
Tokolahi te kau Kilisitiano ʼo te ʼuluaki sēkulō neʼe mole nātou fai he fetogi makehe feiā. Kae ko nātou fuli, neʼe nātou līaki te Lotu Faka Sutea peʼe ko te tauhi ki he ʼu ʼatua pagani kehekehe. Ko nātou ʼaē neʼe nātou tali te Lotu Faka Kilisitiano neʼe nātou fetogi tonatou maʼuli, ʼi tanatou kua mahino katoa ki te ʼu moʼoni, neʼe lagi hili he ʼu fai palalau loaloaga ʼo ʼuhiga mo te gāue ʼaē neʼe fai e Sesu ʼi tona ʼuhiga Mesia. (Gaue 8:26-40; 13:16-43; 17:22-34) Neʼe fakamahino fakalelei age ki te kau Kilisitiano ʼaia te maʼua ʼaē ke nātou fetogi tonatou maʼuli. Neʼe fai te fakaafe ki te hahaʼi fuli, ki te kau Sutea ʼo feiā mo nātou ʼaē ʼe mole ko he kau Sutea, kae neʼe tatau te logo ʼaē neʼe tala age kia nātou fuli. Ke tali nātou e te ʼAtua, neʼe tonu ke nātou muliʼi te faʼahiga tauhi foʼou, te Lotu faka Kilisitiano.
Ko He Filifili ʼe Fakalogo Kia Koutou
Neʼe lagi tonu ke lotomālohi te kau Kilisitiano ʼo te ʼuluaki sēkulō ke nātou līaki tanatou ʼu talatisio faka famili—te Lotu Faka Sutea, te tauhi ki te hau, te tauhi ki te ʼu ʼatua pagani—kae nātou hū ki he lotu neʼe fehiʼaʼinaʼi e te kau Sutea pea mo te kau Loma. Mole tuai pea ʼuhi ko te filifili ʼaia neʼe nātou fai, neʼe fai te ʼu fakataga mālohi kia nātou. ʼI te temi nei, ʼe fakamaʼua he lotomālohi feiā moʼo fakafisi “naʼa kita pikisia pea mo hēʼia ʼi te fia maʼuli tatau mo te hahaʼi fuli,” ohage ko tona ʼui e Hippolyte Simon, ko te ʼēpikopō Katolika ʼo Clermont-Ferrand ʼi tana tohi Vers une France païenne ? (ʼE Liliu Anai Koa Ia Falani Ko He Fenua Pagani?) ʼE fakamaʼua he lotomālohi ke kita kau ki he kautahi faka lotu ʼe tokosiʼi pea mo laukoviʼi ʼi ʼihi temi, ia te kau Fakamoʼoni ʼa Sehova.
Ko Paulo, ko he tūpulaga mai Bastia, ʼi Corse, neʼe tupu ake ʼi te lotu Katolika, pea ʼi ʼihi temi neʼe kau ki te ʼu gāue ʼo te ʼēkelesia, ohage ko te fakatau keke ke maʼu ai he falā ki te kautahi Katolika. ʼI tana fia mahino lelei ki te Tohi-Tapu, neʼe ina tali ke fai palalau tuʼumaʼu mo te kau Fakamoʼoni ʼa Sehova. ʼAki te temi, neʼe mahino kia ia mai te ʼu meʼa ʼaē neʼe ina ako, ʼe ina maʼu anai he ʼu lelei heʼegata. ʼAki tana mahino ʼaia, neʼe tali katoa e Paulo ia te ʼu fakatotonu ʼa te Tohi-Tapu pea neʼe liliu ai ko te Fakamoʼoni ʼa Sehova. Neʼe fakaʼapaʼapa tana ʼu mātuʼa ki te meʼa ʼaia neʼe ina filifili, pea neʼe mole ʼi ai hona ʼu fua kovi ki tana ʼu felogoi lelei mo tona famili.
Ko Amélie ʼe nofo ʼi te potu saute ʼo Falani. Ko ʼihi ʼo tona famili ko he kau Fakamoʼoni ʼa Sehova ʼi te ʼu taʼiake e fā. He koʼe neʼe ina filifili ke ina muliʼi te lotu ʼo tana ʼu mātuʼa? ʼE ina ʼui fēnei: “ ʼE mole ke liliu ko he Fakamoʼoni ʼa Sehova ʼuhi heʼe ko tau ʼu mātuʼa peʼe ko tau ʼu kui ʼe ko te ʼu Fakamoʼoni ʼa Sehova. Kae ʼe ʼi ai pe te temi, ʼe ke ʼui pe ʼi tou loto, ‘ ʼe ʼau mulimuli ki te lotu ʼaia ʼuhi heʼe ʼau faka tui kiai.’ ” Ohage ko te tokolahi ʼo te kau tūpulaga ko te kau Fakamoʼoni ʼa Sehova, ʼe ʼiloʼi e Amélie ko te manatu faka lotu ʼaē ʼe tui papau kiai, ʼe ina ʼiloʼi ai te ʼuhiga ʼo te maʼuli pea ʼe ina maʼu ai anai he ʼu fīmālie tologa.
Te Tupuʼaga ʼo Te Tali ʼo Te ʼu Manatu Maʼuhiga ʼa Te ʼAtua
ʼE fakaloto mālohiʼi fēnei e te tohi ʼo Tāʼaga Lea kapite 6, vaega 20, ia nātou ʼaē ʼe nātou fia fakafiafia te ʼAtua: “Ê toku foha, mulimuli ki te fakatotonu ʼo tau tāmai, pea ʼaua naʼa ke līaki te lao ʼo tau faʼe.” ʼE mole fakaloto mālohiʼi e te tokoni ʼaia ki he fakalogo fakavale, kae ʼe ina tokoniʼi te kau tūpulaga ke nātou tali te ʼu pelesepeto fakaʼatua ʼo nātou fakaloloto tanatou tui, pea mo nātou pipiki ki te ʼAtua. Neʼe fakaafe e te ʼapositolo ko Paulo tona ʼu tēhina ke nātou “sivi te meafuape,” ke nātou vakavakaʼi peʼe ko te ʼu meʼa ʼaē neʼe akoʼi age kia nātou, ʼe ʼalutahi mo te Folafola ʼa te ʼAtua pea mo Tona finegalo, pea mo nātou fai he puleʼaki kiai.—1 Tesalonika 5:21.
Pe neʼe nātou tutupu ake ʼi he loto fale Kilisitiano peʼe kailoa, kae ko te toko ono miliona tupu kau Fakamoʼoni ʼa Sehova, tūpulaga mo matutuʼa, neʼe nātou fai te tonu ʼaia. ʼAki tanatou ako fakalelei ia te Tohi-Tapu, neʼe nātou maʼu te ʼu tali feʼauga ki ʼanatou fehuʼi ki te ʼuhiga ʼo te maʼuli, pea mo nātou mahino lelei ki te finegalo ʼo te ʼAtua ʼo ʼuhiga mo te malamanei. ʼI tanatou maʼu te ʼatamai mālama ʼaia, neʼe nātou tali te ʼu meʼa maʼuhiga ʼa te ʼAtua pea mo nātou faigaʼi ke nātou fakahoko fakalelei Tona finegalo.
Peʼe koutou lau tuʼumaʼu te nusipepa ʼaenī peʼe kailoa, kae ʼe lagi lelei ke koutou tali ke tokoni atu he Fakamoʼoni ʼa Sehova ke koutou vakavakaʼi ia te ʼu manatu fakalaumālie ʼa te Tohi-Tapu. ʼE mahino ia, ʼe feala ai anai kia koutou ke “koutou ʼahiʼahi pea mo koutou vakaʼi ko Sehova ʼe lelei” pea mo koutou maʼu ai te ʼatamai mālama, ʼaē mokā koutou maʼuliʼi, ʼe ina taki koutou ki te maʼuli heʼegata.—Pesalemo 34:8; Soane 17:3.
[Paki ʼo te pasina 5]
Ko te ʼu taʼiake e fā ʼo te famili ʼe ko te kau Fakamoʼoni ʼa Sehova ʼi Falani
[Paki ʼo te pasina 7]
Neʼe filifili e Lute ke tauhi kia Sehova kae mole tauhi ki te ʼatua ʼo tana ʼu kui