ʼE Maʼu ʼIfea He ʼUhiga Moʼoni Ki Te Maʼuli?

ʼI TE fehuʼi age kia Jesse, ʼaē ʼe taʼu 17, peʼe koteā tana manatu ki te ʼuhiga ʼo te maʼuli, neʼe ina tali fēnei age, “Ke ke fakafiafia pea ke lahi te fakafiafia ʼi tou maʼuli.” Neʼe kehe te manatu ʼa Suzie. Neʼe ina ʼui fēnei: “ ʼE ʼau tui papau ko te faka ʼuhiga ʼo te maʼuli ʼe fakalogo ki tau faʼahiga fakaʼaogaʼi ʼo te maʼuli.”

Neʼe kua koutou feʼekeʼaki koa peʼe koteā koa te ʼuhiga ʼo te maʼuli? ʼE ʼi ai koa he fakatuʼutuʼu ki te malamanei? Peʼe tonu koa ia Suzie ʼi tana ʼui ʼaē ʼe fakalogo tāfito te maʼuli ki tatatou faʼahiga fakaʼaogaʼi ʼo te maʼuli ʼaia? Logope kua haʼele ki muʼa te poto ʼa te tagata ʼi te faʼu masini, kae ʼe hage ʼe ʼi ai te meʼa ʼi totatou loto ʼe faiga ke tou ʼiloʼi te ʼuhiga ʼo te maʼuli. ʼE tou feʼekeʼaki fēnei ʼi te tahi lakaga ʼo totatou maʼuli, ‘He koʼe koa ʼe tou maʼuʼuli?’

ʼE faiga e te poto fakatagata ke ina tali ki te fehuʼi ʼaia. Koteā tana tali kiai? ʼE ʼui fēnei e te tagata ko David P. Barash, ko te polofesea ʼe ina sivi te agaaga ʼo te tagata pea mo te agaaga ʼo te manu: “ ʼE mole maʼu ʼi te evolisio he fakamahino ʼo te tupuʼaga ʼo te maʼuli.” Maʼa te kau popoto ʼo te evolisio, ko te meʼa pe e tahi kua fakatuʼutuʼu ki te ʼu meʼa maʼuli: ke nātou faigaʼi ke nātou maʼuʼuli pea mo tuputupu. Koia ʼe ʼui ai e te Polofesea ko Barash: “ ʼI te mālama ʼaenī ʼe mole tokaga ki te hahaʼi, ʼe ʼa te tagata ia te fakatuʼutuʼu ʼo he ʼuhiga ki totatou maʼuli, ʼaki te ʼu meʼa ʼaē ʼe tou filifili faʼifaʼitaliha pea mo fakakaukauʼi.”

Te Matapuna ʼo Te ʼUhiga ʼo Te Maʼuli Pea Mo Tona Tupuʼaga

ʼE ko te faka ʼuhiga pe koa ʼaia ʼo te maʼuli​—ke tou tahi fai pe te meʼa ʼaē ʼe tou loto kiai? ʼE mole tuku tatou e te Tohi-Tapu ke tou fakapōʼuli ʼo ʼuhiga mo te fakatuʼutuʼu ʼo te maʼuli, heʼe talu mai fualoa kua ina fakamahino mai ʼe ʼi ai te tupuʼaga ʼo totatou maʼuli. Neʼe mole tou tutupu fakafokifā pe ʼi te ʼatulaulau. ʼE ʼui e te Tohi-Tapu, ko totatou Tupuʼaga, neʼe ina teuteuʼi te kele lolotoga ni ʼu taʼu ke feala hona nofoʼi e te tagata. Neʼe mole ʼi ai he meʼa neʼe hoko fakafokifā. Neʼe ina vakavakaʼi lelei peʼe “lelei ʼaupito” ia meʼa fuli. (Senesi 1:​31; Isaia 45:18) Koteā tona tupuʼaga? Koteʼuhi neʼe ʼi ai te fakatuʼutuʼu ʼa te ʼAtua maʼa te tagata.

ʼE tou tokagaʼi, neʼe mole fakatuʼutuʼu fakatomuʼa e te ʼAtua ia te ka haʼu ʼo te tagata takitokotahi, ʼo ina fai he ʼu puleʼaki e ia totonu, peʼe ina fetogi ia totatou ʼu eveeve. Logola ʼe tou tahi maʼu te ʼu agaaga ʼaē neʼe tuku holo mai kia tatou ʼi tatatou tutupu ake, kae ʼe tou filifili faʼifaʼitaliha te ʼu meʼa ʼaē ʼe tou fai. ʼE feala kia tatou fuli ke tou filifili te ʼu meʼa ʼaē ʼe tou fai ʼi totatou maʼuli.

Logope ʼe tou tahi filifili te meʼa ʼaē ke tou fai ʼi totatou maʼuli, kae ʼe tou faihala anai mo kapau ʼe mole tou tokagaʼi ia te Tupuʼaga mokā tou fai he ʼu tonu. ʼI tona fakahagatonu, tokolahi kua nātou mahino ko te ʼuhiga moʼoni ʼo te maʼuli pea ko he fakatuʼutuʼu ʼe nātou fai ʼi tonatou maʼuli, ʼe fakalogo ki tanatou ʼu felogoi mo te ʼAtua. Ko te pipiki tahi ʼo te ʼAtua mo tatatou ʼu fakatuʼutuʼu ʼi totatou maʼuli, ʼe ʼiloga lelei ʼi te huafa totonu ʼo te ʼAtua, ia Sehova, ʼaē ko tona faka ʼuhiga “ ʼE Ina Fakahoko.” (Ekesote 6:3; Pesalemo 83:18) Ko tona fakaliliu, ʼe ina fakahoko māmālie te ʼu meʼa ʼaē neʼe ina fakapapau kiai pea mo fai puleʼaki tuʼumaʼu ke hoko te meʼa ʼaē neʼe ina fakatuʼutuʼu. (Ekesote 3:​14; Isaia 55:10, 11) Koutou fakakaukauʼi age muʼa ia te faka ʼuhiga ʼo te huafa ʼaia. Ei, ko te huafa ʼo Sehova ʼe ko he fakamoʼoni ʼaia kia tatou fuli ko ia tokotahi pe te Matapuna heʼegata ʼo te fakatuʼutuʼu maʼuhiga.

Ko he tahi ʼe faka tui ki te Tupuʼaga ʼe malave mālohi ia ki tona maʼuli. ʼE ʼui fēnei e Linet: “ ʼI taku sio ki te ʼu meʼa fakaofoofo ʼaē neʼe fakatupu e Sehova mo tonatou ʼaoga, ʼe mahino ai kia ʼau ʼe ʼi ai te tupuʼaga ʼo toku fakatupu.” ʼE toe ʼui fēnei e Amber: “Ka palalau te hahaʼi ʼo ʼuhiga mo te meʼa ʼaē ʼe mole nātou ʼiloʼi, ʼe ʼau manatuʼi tuʼumaʼu ʼe ʼi ai te meʼa ʼe ʼau ʼiloʼi. Moʼo fakamoʼoni ko Sehova ʼe maʼuli moʼoni, tou sioʼi te ʼu meʼa ʼaē neʼe ina fakatupu.” (Loma 1:​20) ʼE moʼoni, ʼe lelei te ʼiloʼi ʼe maʼuli moʼoni ia te Tupuʼaga, kae ʼe toe lelei age foki ke tou fakatuputupu he ʼu felogoi maʼuhiga mo ia.

Ko Te Fakakaumeʼa Mo Te ʼAtua

ʼE toe tokoni mai te Tohi-Tapu ki te faʼahi ʼaia. ʼE fakahā lelei e te ʼu ʼuluaki kapite ʼo te Tohi-Tapu ko Sehova ʼAtua ʼe ko he Tāmai ʼofa. Ohage la, neʼe mole ina fakatupu ia Atama mo Eva pea ina tuku feiāʼi ia nāua kae mole ina fakahā age peʼe ko ai ia ia. Neʼe felogoi tuʼumaʼu mo nāua. Neʼe mole ina tuku ia nāua ʼi Eteni ke nā takitaki tonā maʼuli kae haga ia ki te ʼu meʼa ʼa ia totonu. Kailoa ia, neʼe ina foaki age kia nāua te takitaki ʼaē neʼe lelei ʼaupito ki tonā maʼuli. Neʼe foaki age kia nāua he gāue lelei, pea mo ina fakatuʼutuʼu ke hoko atu tonā akoʼi. (Senesi 1:​26-​30; 2:​7-9) ʼE mole koa la ko te meʼa ʼaia ʼe koutou fakaʼamu ke fai e he tāmai ʼofa, ʼe ina fai lelei tana takitaki? Koutou fakakaukauʼi age muʼa ki te faka ʼuhiga ʼo te meʼa ʼaia. ʼE ʼui fēnei e Denielle: “Ko taku ʼiloʼi ko Sehova neʼe ina fakatupu te kele pea mo ina fakatupu tatou ʼaki te fealagia ʼaē ke tou leleiʼia te ʼu meʼa ʼaē neʼe ina fakatupu, ʼe mahino ai kia ʼau ʼe ina loto ke tou fiafia.”

Ohage ko te tāmai fuli ʼe agalelei, ʼe mole gata ai, heʼe loto ia Sehova ke tahi maʼu e tana fānau fuli he ʼu felogoi ʼāteaina mo ia. ʼO ʼuhiga mo te faʼahi ʼaia, ʼe fakaloto mālohiʼi fēnei tatou e Gaue 17:27: “E mole mamao ia maia tatou takitahi.” Koteā te fetogi ʼe feala ke hoko ai? ʼE ʼui fēnei e Amber: “Kua ʼau falala ʼi te temi nei, ʼe mole ʼau tokotahi anai ʼi he temi, heʼe kua ʼau ʼiloʼi ia Sehova. ʼI he faʼahiga ʼaluʼaga pe, ʼe ʼi ai tuʼumaʼu he tahi ke ʼau haga ki ai.” Tahi ʼaē meʼa, ʼaki takotou mālama kia Sehova, ʼe koutou tokagaʼi anai ʼe loto manavaʼofa, mo faitotonu pea mo agalelei. ʼE koutou lava falala kia ia. ʼE ʼui fēnei e Jeff, “ ʼi te temi pe ʼaē neʼe liliu ai ia Sehova ko toku kaumeʼa lelei, neʼe ʼau ʼiloʼi ai ʼe mole ʼi ai he tahi ʼe laka age ia ia moʼo tokoni mai kia ʼau mokā ʼau faigataʼaʼia.”

Kae meʼa fakaʼofaʼofa foki, heʼe lahi te ʼu meʼa kovi ʼe lau kia Sehova. ʼE lau ko ia ʼe tupu mai ai te ʼu mamahi ʼo te tagata, mo te ʼu aga heʼeʼaoga ʼa te hahaʼi lotu. ʼE tuku te hala kia ia ʼo ʼuhiga mo ʼihi aga fakalialia neʼe hoko ʼi te hisitolia ʼo te tagata. Kae ʼe fakamahino fēnei e Teutalonome 32:​4, 5: “Ko tona ʼu ala fuli ʼe faitotonu. . . . Neʼe nātou fai te ʼu meʼa ʼe kovi ʼaupito, ʼe mole ko hana fānau, ʼe nātou mele.” Koia ʼe tonu ai ke tou kumi te ʼu ʼaluʼaga ʼaē ʼe ʼaoga ai kia tatou totonu.​—Teutalonome 30:19, 20.

Kua Fakahoko Te Fakatuʼutuʼu ʼa Te ʼAtua

Logope he faʼahiga meʼa ʼe tou filifili, kae ʼe mole ʼi ai he meʼa ʼe ina tāʼofi anai te ʼAtua ke ina fakahoko katoa tana fakatuʼutuʼu ʼo ʼuhiga mo te kele pea mo te tagata. ʼE tonu ke tou manatuʼi ko ia te Tupuʼaga. Kae koteā koa te fakatuʼutuʼu ʼaia? Neʼe palalau kiai ia Sesu Kilisito ʼi tana Akonaki ʼi te Moʼuga ʼi tana ʼui fēnei: “Manuʼia ia nātou ʼaē ʼe agamālū, heʼe nātou maʼu anai te kele.” Ki muli age, neʼe ina fakahā ki tana ʼapositolo ko Soane kua loto mālohi ia te ʼAtua ke ina “maumauʼi . . . natou e natou maumauʼi te kelekele.” (Mateo 5:5, MN; Apokalipesi 11:18) Mai te ʼaluʼaga ʼaē neʼe nofo ia Sesu mo te ʼAtua lolotoga te fakatupu, ʼe ina ʼiloʼi talu mai te kamataʼaga ia te fakatuʼutuʼu ʼa te ʼAtua ke ʼi ai he famili haohaoa ʼe ina nofoʼi te kele ʼo talu ai ʼi he palatiso. (Senesi 1:​26, 27; Soane 1:​1-3) Pea ko te ʼAtua ʼe mole fetogi. (Malakia 3:6) Neʼe fakapapau fēnei mai ia te ʼAtua: “ ʼIo, ohage ko te meʼa ʼaē kua ʼau manatu kiai, ʼe hoko anai ia; pea ohage ko te tokoni ʼaē kua ʼau fai, koʼena te meʼa ʼaē ka hoko anai.”​—Isaia 14:24.

ʼI totatou temi, kua kamata fakatuʼu e Sehova ia te ʼu fakatafito ʼo he kautahi logo tahi, ʼe mole hage ko te mālama ʼaenī ʼe mānumānu pea mo manatu pe kia ia totonu, kae ʼe fakatafito ki te ʼofa ki te ʼAtua pea mo te kāiga. (Soane 13:35; Efeso 4:​15, 16; Filipe 2:​1-4) ʼE ko he kautahi ʼe gāue ʼaki tonatou lotolelei pea mo nātou fakahoko tonatou maʼua​—ʼaē ko te faka mafola ʼo te logo lelei ʼo te Puleʼaga ka haʼu ʼi muʼa ʼo te fakaʼosi ʼo te tuʼu ʼo te ʼu faʼahiga meʼa ʼaenī. (Mateo 24:14; 28:19, 20) ʼI te ʼu fenua e 230 tupu, ko te toko ono miliona tupu kau Kilisitiano kua nātou tauhi fakatahi ʼi he fale tautēhina ʼofa pea mo logo tahi ʼi te malamanei katoa.

Ke ʼi Ai He ʼUhiga ʼo Tokotou Maʼuli

Kapau ʼe koutou kumi he tahi age faka ʼuhiga ʼo tokotou maʼuli, ʼe lagi lelei ke koutou ʼiloʼi ko Sehova ʼAtua ʼe ina fakaafe koutou ke koutou fakatahi ʼi te temi nei mo tana hahaʼi​—tona “puleʼaga faitotonu.” (Isaia 26:2) Kae ʼe lagi koutou fai te ʼu fehuʼi ʼaenī, ‘E feafeaʼi koa te maʼuli ʼi te kautahi faka Kilisitiano ʼaia? ʼE ʼau fia kau moʼoni koa kia nātou?’ Koutou fakalogo ki te ʼu manatu ʼa ʼihi tūpulaga:

Quentin: “Ko te kokelekasio ʼe ko toku holaʼaga mai te malamanei. Ko taku ʼiloʼi ʼaē ko Sehova ʼe pipiki ki toku maʼuli, koia ʼaē ʼe tokoni mai ke ʼau faka tui ʼe maʼuli moʼoni pea mo ina loto ke ʼau fiafia.”

Jeff: “Ko te kokelekasio ʼe ko te koga meʼa lelei ʼaia ʼaē ʼe ʼau lava kumi ai he fakaloto mālohi. ʼE nonofo ai ʼoku tēhina mo tuagaʼane pea mo nātou foaki ai he lagolago pea mo he fakavikiviki. ʼE nātou kau moʼoni ki toku famili.”

Linet: “ ʼE mole ʼi ai he fakatatau ʼo te fiafia ʼaē ʼe tou logoʼi mokā tou sio ki he tahi ʼe ina tali te moʼoni ʼo te Tohi-Tapu pea mo ina fakatotonu ke tauhi kia Sehova. ʼE ʼau logoʼi ai he ʼuhiga lahi ki toku maʼuli.”

Cody: “Kanapaula neʼe mole ʼau ʼiloʼi ia Sehova, kanaʼauala ʼe mole ʼi ai nei he ʼuhiga ʼo toku maʼuli. Lagi ʼe ʼau hage anai ko te tokolahi, ʼaē ʼe nātou fehēʼaki ʼi hē mo hē ʼo kumi te fiafia kae mole nātou maʼu. Kae neʼe foaki mai e Sehova te pilivilesio maʼuhiga ke ʼau maʼu he ʼu felogoi mo ia, pea koia ʼaē kua ʼi ai te ʼuhiga ʼo toku maʼuli.”

He koʼe mole koutou faigaʼi ke koutou ʼiloʼi ia Sehova pea mo maʼu he ʼuhiga ki tokotou maʼuli? Kapau ʼe koutou fakaōvi ki tokotou Tupuʼaga, ia Sehova ʼAtua, pea ʼe koutou sio anai ko tokotou maʼuli ʼe ʼi ai tona ʼuhiga moʼoni.

[Paki ʼo te pasina 31]

ʼE tou maʼu he ʼuhiga ki totatou maʼuli ʼaki he ʼu felogoi mo te ʼAtua

[Haʼuʼaga ʼo te paki pasina 29]

NASA photo