Tou Tōkakaga Ki Te ʼu Agaʼi Fenua ʼAē ʼe Mole Tali e Te ʼAtua
ʼI TE kiʼi malaʼe, ʼe tuku ava ai te puha mate. Neʼe holo atu ia te hahaʼi fai fetāgihi ʼo tauʼinē mo te mate, kae neʼe tuʼu ai te matuʼa. Neʼe ʼiloga tona mamahi ʼi tona ʼu mata, pea ʼe punou ifo ki te fofoga ʼo te tagata ʼaē ʼe mate pea mo kamata ʼui age ki ai: “He koʼe neʼe mole ke tala mai ʼe ke ʼamanaki mate? He koʼe neʼe ke tuku feiāʼi au? ʼI te temi nei, kua ke mavae atu, kae ʼe ke hoko atu anai koa tau tokoni mai?”
ʼI te tahi fenua ʼo Afelika, kua tupu te kiʼi tamasiʼi. Kae ʼe mole he tahi ʼe gafua ke sio ki ai. ʼE hoki hili he temi kiai, pea hoki feala ai leva ke sio ki ai te hahaʼi kaugamālie pea mo fai he toʼotoʼoga ke foaki he higoa ki te tamasiʼi.
Maʼa ʼihi hahaʼi, ʼe ko he ʼu aga faikehe hata palalau mo he tahi kua mate peʼe ko he fufū ʼo he kiʼi tamasiʼi neʼe hoki tupu ake pe ke ʼaua naʼa sisio ki ai te hahaʼi. Kae ʼi ʼihi agaʼi fenua, ko te aga pea mo te sio ʼa te hahaʼi ʼo ʼuhiga mo te mate pea mo te tupu ake, ʼe mulimuli ki te tui mālohi ʼaē ko te kau mate ʼe mole heʼeki nātou mamate moʼoni, kae ʼe kei nātou māʼuʼuli pea mo nātou ʼiloʼi te ʼu meʼa ʼaē ʼe hoko.
ʼE ʼiloga te mālohi ʼo te tui ʼaia ʼi te ʼu agaʼi fenua, pea mo te ʼu toʼotoʼoga ʼaē ʼe teitei pipiki ki te ʼu faʼahi fuli ʼo te maʼuli. Ohage la, ko te toko lauʼi miliona hahaʼi ʼe nātou tui ko te ʼu lakaga maʼuhiga ʼo te maʼuli ʼo te tagata—ohage ko te tupu ake, mo te temi tūpulaga, mo te ʼohoana, mo te maʼu fānau, pea mo te mate—ʼe ko he fetogi ia ke kita hū ki te potu fakalaumālie ʼa te ʼu mātuʼa muʼa. Ko te hahaʼi ʼe nātou tui ko te tagata ʼaē kua mate ʼe kei hoko atu pe tana ʼu gāue mālohi ʼi tana ʼu hahaʼi ʼaē ʼe kei māʼuʼuli. Pea ʼe feala pe hana hoko atu ʼo te fetofetogi ʼo te agaaga ʼo te maʼuli ʼaki te toe tupu ake.
Ke hoko lelei ia te ʼu fetogi ʼaia ʼi te ʼu lakaga fuli ʼaia ʼo te maʼuli, koia ʼe lahi ai te ʼu toʼotoʼoga pea mo te ʼu agaʼi fenua ʼe fakahoko. ʼE fakatafito te ʼu agaʼi fenua ʼaia ki te tui ʼaē ʼe ʼi ai te koga ia tatou ʼe hoko atu tona maʼuli ʼi te hili ʼo te mate ʼo te kakano. Kae ko te kau Kilisitiano moʼoni ʼe mole nātou fai he ʼu agaʼi fenua ʼe ʼalutahi mo te akonaki ʼaia. Koteā tona tupuʼaga?
E Feafeaʼi Te ʼAluʼaga ʼo Te Kau Mate?
ʼE fakamatala lelei ʼi te Tohi-Tapu ia te ʼaluʼaga ʼo te kau mate. ʼE fakahā lelei ai: “Ko te kau māʼuʼuli ʼe nātou ʼiloʼi ʼe nātou mamate anai; kae ko te kau mate, ʼe mole kei nātou ʼiloʼi nātou he meʼa . . . Ko tonatou ʼofa pea mo tonatou fehiʼa pea mo tonatou fuaʼā kua pulinoa ia . . . ʼE mole he gāue, he fakatuʼutuʼu, he mālama, he poto ʼi te Seole, te potu ʼaē ʼe ke ʼalu kiai.” (Tagata Tānaki 9:5, 6, 10) ʼE faka maʼuhigaʼi e te kau atolasio moʼoni ʼo te ʼAtua ia te moʼoni faka Tohi-Tapu tāfito ʼaia. ʼE nātou mahino ko te nefesi ʼe mole tuputupua ia, kae ʼe lava mate pea mo fakaʼauha. (Esekiele 18:4) ʼE toe mahino foki ki te kau atolasio moʼoni ʼo te ʼAtua ʼe mole ʼi ai he laumālie ʼo te kau mate. (Pesalemo 146:4) ʼI te ʼu temi muʼa, neʼe fakatotonu mālohi e Sehova ki tana hahaʼi ke nātou fakamamaʼo kātoa mai te ʼu agaʼi fenua peʼe ko te ʼu toʼotoʼoga ʼaē neʼe ʼalutahi mo te akonaki ʼaē ʼe ʼui ai ko te kau mate ʼe nātou ʼiloʼi te ʼu meʼa ʼaē ʼe hoko, pea ʼe nātou lava fakahoko he ʼu gāue kiā nātou ʼaē ʼe māʼuʼuli.—Teutalonome 14:1; 18:9-13; Isaia 8:19, 20.
Ko te kau Kilisitiano ʼo te ʼuluaki sēkulō neʼe nātou fakamamaʼo mai te ʼu agaʼi fenua peʼe ko te ʼu toʼotoʼoga ʼaē neʼe fakapipiki kiai he akonaki ʼo te lotu loi. (2 Kolonito 6:15-17) Ia ʼaho nei, ko te kau Fakamoʼoni ʼa Sehova, ʼo mole lau tonatou lanu, peʼe ko tanatou telepī, peʼe ko tonatou haʼuʼaga, ʼe nātou fakamamaʼo mai te ʼu agaʼi fenua ʼaē ʼe ʼalutahi mo te akonaki loi ʼaē ʼe ʼui ʼe ʼi ai te koga ʼi te sino ʼo te tagata ʼe hoko atu tona maʼuli mokā mate te sino.
Koteā ʼaē ʼe ina takitaki ia tatou ʼi totatou ʼuhiga Kilisitiano ke tou vakavakaʼi peʼe tonu ke tou mulimuli ki he agaʼi fenua peʼe kailoa? ʼE tonu ke tou fakakaukauʼi fakalelei peʼe ʼi ai he pikipikiga ʼo te agaʼi fenua mo he akonaki ʼe mole ʼalutahi mo te Tohi-Tapu, ohage la ko te akonaki ʼaē ʼe ʼui ai ko te ʼu laumālie ʼa te kau mate ʼe nātou fai te ʼu gāue kiā nātou ʼaē ʼe māʼuʼuli. Pea tahi ʼaē meʼa, ʼe tonu ke tou tōkakaga naʼa tou kau ki he agaʼi fenua peʼe ko he toʼotoʼoga ʼe fakatupu tūkia ki niʼihi ʼe nātou ʼiloʼi te ʼu akonaki ʼa te kau Fakamoʼoni ʼa Sehova. ʼAki tatatou tāʼofi te ʼu puani ʼaia, tou vakavakaʼi te ʼu faʼahi e lua ʼe tonu ke tou tōkakaga kiai—te tupu ake pea mo te mate.
Te ʼu Toʼotoʼoga ʼo Te Tupu Ake Pea Mo Te Fakahigoaʼi ʼo Te Tamasiʼi
ʼE lahi te ʼu agaʼi fenua ʼe lelei ʼo ʼuhiga mo te tupu ake ʼo he kiʼi tamasiʼi. Kae ʼi te ʼu fenua ʼaē ʼe tui te hahaʼi ko te tupu ake ʼe ko he fakalaka mai te nofoʼaga ʼa te ʼu laumālie ʼa te ʼu kui ki te mālama ʼo te tagata, ʼe tonu ke tōkakaga te kau Kilisitiano moʼoni. Ohage la, ʼi ʼihi koga meʼa ʼi Afelika, ko te tamasiʼi ʼaē neʼe hoki fānauʼi ake ʼe mole ʼaoga ke sio kiai ia te hahaʼi pea mole fakatoʼo age ki ai he higoa ʼo aʼu pe ki te hoki fakalaka ʼo he temi. Logola ʼe mole tukupau te loaloaga ʼo te temi ʼaia, kae ʼe fakaʼosi ʼaki te toʼotoʼoga ʼe fakahigoaʼi ai te kiʼi tamasiʼi, pea ʼe ʼaumai ai te kiʼi tamasiʼi ki tuʼa ke sio ki ai te hahaʼi pea mo fakahā ki te famili pea mo te ʼu kaumeʼa. ʼI te temi ʼaia, ʼe fakahā ai te higoa ʼo te kiʼi tamasiʼi ki te hahaʼi ʼe kau ʼi te toʼotoʼoga.
ʼI te fakamahino ʼo te ʼuhiga ʼo te agaʼi fenua ʼaia, ʼe ʼui fēnei ʼi te tohi Ghana—Understanding the People and Their Culture: “Lolotoga te ʼu ʼuluaki ʼaho e fitu ʼo tona maʼuli, ʼe ʼui ko te tamasiʼi ʼe ina ‘ ʼaʼahi’ pea ʼahiʼahiʼi ke fakalaka mai te mālama ʼo te ʼu laumālie ke hū ki te maʼuli ʼi te kele. . . . ʼI te fai māhani, ko te tamasiʼi ʼe taupau ʼi te loto fale pea ʼe mole gafua ki he tahi kehe ke sio ki ai, gata pe ki te famili.”
He koʼe ʼe ʼi ai he temi ʼe fakatalitali ai pea fai leva he toʼotoʼoga ʼe fakahigoaʼi ai ia te kiʼi tamasiʼi? ʼE fakamahino fēnei ʼi te tohi Ghana in Retrospect: “ ʼI muʼa ʼo te valu ʼaho, ʼe mole heʼeki lau ia te tamasiʼi ko he tagata. ʼE lau pe ia ʼe kei kau ki te mālama ʼa te ʼu laumālie ʼaē ʼe haʼu mai ai.” ʼE ʼui fēnei ʼi te tohi ʼaia: “Mai te ʼaluʼaga ʼaē ko te higoa ʼaē ʼe ina fakaliliu he tamasiʼi ʼo kau ki te mālama ʼo te tagata, koia ʼaē mokā tuʼania he taumatuʼa naʼa mate tanā tamasiʼi, ʼi te agamāhani ʼe hoki nā fakahigoaʼi te tamasiʼi mo kapau kua nā ʼiloʼi papau ʼe maʼuli anai. . . . Koia ko te toʼotoʼoga ʼaia ʼaē ʼe ʼui ʼe fakalaka ai te kiʼi tamasiʼi mai te maʼuli fakalaumālie ki te maʼuli fakatagata, ʼaē ʼe tau fakahigoaʼi ko te fakahāhā ʼo te kiʼi tamasiʼi ki te kaugamālie, ʼe lau ʼe ʼi ai tona ʼu ikuʼaga maʼuhiga ki te tamasiʼi mo tana ʼu mātuʼa. ʼE ko te toʼotoʼoga ʼaia ʼaē ʼe ina fakahū te tamasiʼi ki te mālama ʼo te tagata.”
ʼI te agamāhani, ko he tahi kua matuʼatuʼa ʼi te famili ʼaē ʼe ina takitaki te toʼotoʼoga ʼaia ʼe fakahigoaʼi ai te tamasiʼi. Ko te ʼu agaaga fai ʼo te toʼotoʼoga ʼaia ʼe kehekehe ʼo mulimuli pe ki tona fenua, kae ʼi te agamāhani ʼi te toʼotoʼoga ʼaia ʼe liligi ai he vai, ʼe fai mo te ʼu faikole ki te ʼu laumālie ʼa te ʼu kui ko he fakafetaʼi ki te tau haohaoa mai ʼa te tamasiʼi, pea mo te tahi ʼu naunau.
Ko te faʼahi ʼaē ʼe maʼuhiga tāfito ʼi te toʼotoʼoga, ko te tala ia te higoa ʼo te tamasiʼi. Logola ʼe ko te maʼua ʼa te ʼu mātuʼa ke nā fakahigoaʼi tanā tamasiʼi, kae ʼe tau fakalotoʼi e te tahi ʼu famili ʼo ʼuhiga mo te filifili ʼo te higoa. Ko ʼihi higoa ʼe lagi ʼi ai hona faka ʼuhiga fakatā ʼi te lea ʼo te fenua, ohage “neʼe ʼalu pea kua toe liliu mai,” “kua toe liliu mai taku faʼē,” peʼe “kua toe haʼu ia taku tāmai.” Ko ʼihi higoa ʼe ʼi ai tona ʼu faka ʼuhiga moʼo fakaloto vaivaiʼi te ʼu kui ʼaē kua mamate, ke ʼaua naʼa nātou faʼao te kiʼi tamasiʼi ʼaē neʼe hoki tupu ake pe ke toe liliu age kiā nātou ʼi te potu ʼa te kau mate.
ʼE mole kovi te fakafiafia ki te tupu ake ʼo he tamasiʼi. Ko te fakahigoaʼi ʼo he tamasiʼi ki he higoa ʼo he tahi age pea mo he ʼu ʼaluʼaga ʼaē neʼe fakapipiki ki tona tupu ake ʼe ko he ʼu agaʼi fenua ia ʼe lelei, pea ʼo ʼuhiga leva mo te temi ʼaē ke fakahigoaʼi he tamasiʼi ʼe tahi fakalogo pe ki te loto takitokotahi. Kae ko te kau Kilisitiano ʼaē ʼe nātou fia fakafiafiaʼi te ʼAtua ʼe nātou tōkakaga ki te ʼu agaʼi fenua peʼe ko te ʼu toʼotoʼoga ʼaē ʼe hage ʼe ʼalutahi mo te ʼui ʼaē ko te kiʼi tamasiʼi ʼaē neʼe hoki tupu ake ʼe ko he “tahi ʼe haʼu ʼo haʼele mai,” ʼo fakalaka mai te mālama fakalaumālie ʼa te ʼu kui ki te mālama ʼa te hahaʼi māʼuʼuli.
Pea tahi, logola ʼe faka ʼuhiga e te kaugamālie ia te toʼotoʼoga ʼo te fakahigoaʼi ʼo he tamasiʼi ʼe ko he toʼotoʼoga maʼuhiga ʼo te ʼu fetogi maʼuli, kae ʼe tonu ke tōkakaga te kau Kilisitiano ki te ʼu leʼo ʼo loto ʼo te hahaʼi pea mo tokagaʼi te malave ʼo te faʼahi ʼaia ki te hahaʼi ʼaē ʼe mole tui. Ohage la, koteā ʼapē te manatu ʼa ʼihi mo kapau la ʼe fufū maʼu te tamasiʼi ke ʼaua naʼa sisio kiai te hahaʼi ʼo aʼu pe ki te fakahoko ʼo te toʼotoʼoga ʼaē ʼe fakahigoaʼi ai te tamasiʼi? ʼE lave feafeaʼi ʼapē ki te hahaʼi mo kapau neʼe fakaʼaogaʼi he ʼu higoa ʼe mole ʼalutahi mo tanatou lau ʼaē ko nātou ko te kau faiako ʼo te moʼoni faka Tohi-Tapu?
Koia mokā filifili e te kau Kilisitiano te temi pea mo te faʼahiga fakahigoaʼi ʼo tanatou fānau, ʼe faigaʼi e te kau Kilisitiano ke nātou “fai ia meafuape ki te kololia o te Atua,” ke ʼaua naʼa nātou liliu ko he meʼa fakatupu tūkia ki niʼihi. (1 Kolonito 10:31-33) ʼE mole nātou ‘maumauʼi te fakatotonu ʼa te ʼAtua moʼo taupau ʼo tanatou ʼu talatisio’ ʼaē ʼe fakatuʼutuʼu tāfito moʼo faka maʼuhigaʼi te kau mate. Kae ko te Kilisitiano ʼe nātou faka maʼuhigaʼi pea mo faka kolōliaʼi te ʼAtua maʼuli, ia Sehova.—Maleko 7:9, 13.
Ko Te Fakalaka Mai Te Maʼuli Ki Te Mate
Ko te mate, ohage pe ko te tupu ake, ʼe lau e te tokolahi ʼe ko he fetogi maʼuli; ko ia ʼaē ʼe mate ʼe mavae ʼi te malamanei ʼo hū ki te mālama fakapulipuli ʼa te ʼu laumālie ʼa te kau mate. Tokolahi ʼe nātou tui, kapau ʼe mole fakahoko te ʼu toʼotoʼoga ʼo te fai ʼavaifo, pea ʼe ʼiʼita anai ia te ʼu laumālie ʼa te kui ʼaē ʼe lau ʼe nātou lava tauteaʼi peʼe fakapale te hahaʼi māʼuʼuli. Koia ʼaē ʼe lahi te ʼu ʼavaifo ʼe mulimuli ki te akonaki ʼaia.
ʼE lahi te ʼu meʼa ʼe fakapipiki ki te ʼu ʼavaifo ʼaē ʼe fakatuʼutuʼu moʼo fakafimālieʼi te kau mate—ko te ʼu lāuga leʼo lahi pea mo te pā kekē ki te sino mate pea fakaʼosi te ʼavaifo ʼaki te ʼu lafeti fakafiafia. Ko te ʼu fakafiafia ʼaē ʼe fai ʼi te ʼosi ʼavaifo ʼaia ʼe tau hoko ai te ʼu kai vale, mo te ʼu konahia, pea mo te ʼu meʼe ʼaki he ʼu musika logoaʼa. Pea ʼe ʼiloga te maʼuhiga ʼaupito ʼo te taʼi ʼavaifo ʼaia heʼe māʼia mo nātou ʼaē ʼe māsisiva ʼaupito, ʼe nātou tau faigaʼi ke nātou tānaki he paʼaga ke nātou fai ohage ko tona ʼui e te hahaʼi, “he ʼavaifo ʼe tāu mo feʼauga,” tatau aipe peʼe tupu ai hona faigataʼaʼia pea mo hona tuʼu maʼua.
Lolotoga te ʼu taʼu, neʼe fakahāhā lelei e te kau Fakamoʼoni ʼa Sehova ia te ʼu agaʼi fenua fuli ʼo ʼuhiga mo te ʼu fai ʼavaifo ʼaē ʼe mole ʼalutahi mo te manatu ʼi te Tohi-Tapu.a ʼI te ʼu taʼi agaʼi fenua ʼaia, ʼe ʼi ai te ʼu ʼala mate, mo te tū ʼo te ʼu faʼahiga vai, mo te ʼu fai hūfaki ʼo ʼuhiga mo te kau mate, pea mo te ʼu toʼotoʼoga ʼo te ʼu fakamanatu ʼo te ʼaho mate, pea mo te tahi ʼu agaʼi fenua ʼe fakatafito ki te tui ʼaē ʼe ʼi ai te sino fakalaumālie ʼi te tagata ʼe hoko atu tona maʼuli ʼi te mate ʼo te sino kakano. Ko te ʼu taʼi agaʼi fenua ʼaia ʼaē ʼe nātou fakalainoaʼi te ʼAtua, ʼe “heʼemaʼa,” ko he “kaka alunoa” ʼe fakatafito “ki te u talatuku fakatagata” kae mole fakatafito ki te Folafola moʼoni ʼa te ʼAtua.—Isaia 52:11; Kolose 2:8.
Te ʼu Fakamālohiʼi Ke Nātou Fai Ohage Ko Te Hahaʼi Fuli
Neʼe faigataʼa ki ʼihi hanatou fakamamaʼo mai te ʼu agaʼi fenua ʼāfea, tāfito la ʼi te ʼu fenua ʼaē ʼe mālohi ʼaupito ia te faka maʼuhigaʼi ʼo te kau mate. ʼUhi ko tanatou mole muliʼi te ʼu taʼi agaʼi fenua ʼaia, ʼe tau loto mahalohalo te hahaʼi ki te kau Fakamoʼoni ʼa Sehova peʼe nātou tukugakoviʼi nātou ʼe mole nātou fia faifaitahi mo te hahaʼi pea mo heʼe fakaʼapaʼapa ki kau mate. Ko te ʼu valoki pea mo te ʼu fakamālohiʼi ʼaē ke nātou fai ohage ko te hahaʼi, neʼe tupu ai te fakatatau te maʼuli ʼa ʼihi mo te hahaʼi, logola neʼe kua nātou mahino lelei ki te moʼoni faka Tohi-Tapu. (1 Petelo 3:14) Maʼa ʼihi, ko te agaʼi fenua ʼaia ʼe ko he koga ia ʼo tonatou maʼuli fakafenua, pea ʼe mole feala hanatou fakafisi fuli kiai. Kae ko ʼihi neʼe nātou ʼui ko tanatou fakafisi ki te ʼu agaʼi fenua ʼaia ʼe ina uga anai ia te hahaʼi ʼo tonatou kolo ke nātou fehiʼa ki te hahaʼi ʼa te ʼAtua.
Kapau ko he meʼa ʼe feala, pea ʼe mole tou fai anai he ʼu meʼa ke hoʼi mamahi noa ai te hahaʼi. Kae ʼe fakatokagaʼi mai ʼi te Tohi-Tapu, kapau ʼe tou pipiki mālohi ki te moʼoni pea ʼe fehiʼaʼinaʼi anai tatou e te mālama ʼaē ʼe mamaʼo mai te ʼAtua. (Soane 15:18, 19; 2 Timoteo 3:12; 1 Soane 5:19) Koia tou lotolelei ʼo tou pipiki mālohi ki te Tohi-Tapu, ʼo tou mahino ʼe tonu ke tou kehe mai ia nātou ʼaē ʼe nātou fakapōʼuli fakalaumālie. (Malakia 3:18; Kalate 6:12) Ohage pe ko te tekeʼi e Sesu ia te fakahala ʼa Satana ke ina fai he meʼa ʼe fehiʼa kiai ia te ʼAtua, ʼo feiā mo tatou tou tekeʼi te ʼu fakamālohiʼi ʼo tatou ke tou fai he aga ʼe fehiʼa kiai te ʼAtua. (Mateo 4:3-7) ʼE mole fia mātataku ia te kau Kilisitiano moʼoni ki te tagata, kae ʼe nātou faiga tāfito anai ke nātou fakafiafiaʼi ia Sehova ʼAtua pea mo faka maʼuhigaʼi ia ia ʼi tona ʼuhiga ʼAtua ʼo te moʼoni. ʼE mole nātou fakatō laloʼi te ʼu pelesepeto ʼo te tauhi moʼoni ʼaē ʼe maʼu ʼi te Tohi-Tapu, ʼuhi pe heʼe fakamālohiʼi nātou e te hahaʼi.—Tāʼaga Lea 29:25; Gaue 5:29.
Tou Fakaʼapaʼapa Ki Te Kau Mate—Kae Tou Faka Maʼuhigaʼi Ia Sehova
Ko he agamāhani hatatou mamahi mokā mate he tahi ʼe tou ʼofa ai. (Soane 11:33, 35) Ko hatatou fakamanatu ia ia ʼaē neʼe tou ʼoʼofa ai pea mo tatatou fai hona ʼavaifo fakaʼapaʼapa, ʼe ko he ʼu ʼaluʼaga lelei ʼaia moʼo fakahā totatou ʼofa. Kae ʼe ʼutakiʼi e te kau Fakamoʼoni ʼa Sehova ia te lotomamahi ʼaupito ʼaē ʼe hoko mokā mate he tahi, kae ʼe mole nātou fakahoko leva he ʼu agaʼi fenua ʼe mole tali e te ʼAtua. ʼE mole faigafua kiā nātou ʼaē neʼe tutupu ake pea mo lalahi ake ʼi he ʼu fenua ʼe mālohi ai te mataku ki te kau mate. ʼE lagi faigataʼa hatatou fai te aga ʼaē ʼe tāu mo feʼauga, mokā tou lotomamahi heʼe kua mate he tahi neʼe tou kaumeʼa lelei mo ia. Kae ko te kau Kilisitiano agatonu, ʼe fakaloto mālohiʼi nātou e Sehova, ia “te Atua o te u fakafimalie,” pea mo lagolago age kiā nātou tonatou ʼu tēhina fakalaumālie. (2 Kolonito 1:3, 4) ʼE nātou tui mālohi ko te kau mate, ʼaē ʼe mole kei nātou ʼiloʼi he meʼa kae ʼe manatuʼi ia nātou e te ʼAtua, ʼe nātou toe tutuʼuake anai; koia ʼaē ʼe nātou lotomālohi ke nātou fakamamaʼo kātoa mai te ʼu agaʼi fenua ʼo ʼuhiga mo te ʼu ʼavaifo ʼaē ʼe mole ʼalutahi mo te Tohi-Tapu pea ʼe nātou meʼa noaʼi te moʼoni ʼo te fakatuʼuake.
ʼE mahino ia kua tou fiafia ʼi te pāui ʼo tatou e Sehova ke tou ʼōmai “mai te fakapōʼuli ki tona mālama taulekaleka”! (1 Petelo 2:9, MN ) ʼI tatatou ʼiloʼi te fiafia ʼo te tupu ake ʼa he kiʼi tamasiʼi, pea mo tatatou ʼutakiʼi te mamahi ʼi te mate ʼo he tahi ʼe tou ʼoʼofa ai, ʼofa pe ke tou lotomālohi ʼo fai te meʼa ʼaē ʼe lelei, pea ʼofa pe ke uga tuʼumaʼu tatou e totatou ʼofa mamahi kia Sehova ʼAtua ke tou “mauli o hage ko te u fanau o te malama.” Tou fakaʼamu ke ʼaua naʼa tou tuku ʼi he temi ke tou ʼuli ʼi te faʼahi fakalaumālie ʼuhi ko te ʼu agaʼi fenua ʼaē ʼe mole ko he ʼu aga faka Kilisitiano pea ʼe mole tali e te ʼAtua.—Efeso 5:8.
[Kiʼi nota]
a Koutou vakaʼi te ʼu kaupepa lalahi neʼe tā e te kau Fakamoʼoni ʼa Sehova: Te ʼu laumālie ʼo te kau mate — ʼE feala koa hanatou tokoniʼi koutou peʼe nātou fakahalaʼi koutou? ʼE nātou maʼuʼuli moʼoni koa?; “ La route qui mène à la vie éternelle : Lʼavez-vous trouvée ? ”