Te Faʼa Kātaki—He Koʼe Koa Kua Tahitahiga?

NEʼE ko te taʼu 60 tupu ʼa Emilio.a Neʼe ʼalu ki Oahu moʼo fai te fekau fakaʼofaʼofa—ko te tanu ʼo tona foha kua fotufotuʼa tagata. ʼI te lolotoga haʼele ʼi te ala ʼi te fuga sia ʼe mole lahi ai te feʼaluʼaki ʼo te ʼu motokā pea ʼi tana lolotoga fai palalau mo tona ʼu kaumeʼa, neʼe ʼoho ia Emilio ʼi te ōfe fakavilivili ʼo te motokā ʼi te hūʼaga ki te ʼapi ʼi tona tuʼa. Neʼe meihiʼi pe ke fakaʼī ia ia e te motokā, pea ʼaki tana ʼita pea mo tana mole faʼa kātaki, neʼe kalaga ia Emilio ki te tagata taki motokā pea mo tāʼi ʼaki tona nima te taumuli ʼo te motokā. Neʼe hoko ai mo te kē. ʼE ʼiloga ia neʼe humuki ai ia Emilio e te tagata taki motokā, ʼo tō ai pea mo ʼī tona ʼulu ʼi te tapaʼi ala fefeka. Hili te ʼu ʼaho kiai, neʼe mate ia Emilio ʼuhi ko te lavea ʼi tona ʼulu. ʼI meʼa fakaʼofaʼofa foki!

ʼE tou maʼuʼuli ʼi te mālama, ko he kalitate kua tahitahiga te faʼa kātaki. Kua tokolahi te kau taki motokā ʼe nātou lele gaholo. Ko ʼihi ʼe nātou taki motokā ʼo nātou pipiki ki te ʼu motokā ʼaē ʼi muʼa, kae nātou gaholo. Kae ko ʼihi ʼe nātou fetogi kau ala tuʼumaʼu koteʼuhi ʼe mole nātou lava ʼi te nofo ʼi muli ʼo he tahi motokā. ʼI te ʼu loto fale, ko nātou ʼo te famili e lagi nātou ʼiʼita gafua pea mo nātou liliu ʼo agamālohi. ʼE feala pe ki ʼihi Kilisitiano ke nātou ʼiʼita noa ʼuhi pe ko te ʼu hala ʼo tanatou ʼu tēhina fakalaumālie.

He koʼe koa kua tahitahiga feiā te faʼa kātaki? He koʼe koa kua faigataʼa feiā te faʼa kātaki ʼi totatou temi?

Te ʼu Faʼifaʼitaki ʼo Te Heʼe Faʼa Kātaki

ʼE talanoa te Tohi-Tapu ki te fafine neʼe mole fakatalitali ke ina vakaʼi mo tona ʼohoana moʼo fai ʼo he tonu maʼuhiga. Ko tona higoa ko Eva. Neʼe mole fakatalitali ki tona ʼohoana, lagi ʼuhi ko tana mole faʼa kātaki, neʼe ina kai ai te fuaʼi ʼakau ʼaē neʼe tapuʼi. (Senesi 3:1-6) Neʼe feafeaʼi tona ʼohoana? Neʼe lagi mole faʼa kātaki mo ia, ʼuhi ko tana muliʼi ia Eva ʼi te agahala kae mole ʼuluaki kumi tokoni peʼe kumi he takitaki mai tana Tāmai ʼe ʼi selo, ʼaē ko Sehova. Ko tanā mānumānu, ʼo lagi fakatahi kiai mo te mole faʼa kātaki ʼaē neʼe ina taki ai ia nāua ki te agahala, neʼe ʼi ai tona ʼu ikuʼaga mamafa kia tatou fuli. Neʼe toe maʼu foki mai ia nāua te agamāhani ʼaē ko te agahala, ʼo kau ai te agamāhani ko te hoko ʼita pea mo te mole faʼa kātaki.—Loma 5:12.

Lagi hili te ʼu taʼu e 2 500 ki te agahala ʼo tatatou ʼu ʼuluaki mātuʼa, ko te hahaʼi ʼaē neʼe fili e te ʼAtua, te kau Iselaelite, neʼe nātou fakahā hoholo te pulinoa ʼo tanatou tui, ʼo feiā mo te faʼa kātaki. Logope neʼe hoki hāofaki faka milakulo nātou e Sehova mai te maʼuli popūla ʼi Esipito, neʼe ‘nātou galoʼi vave tana ʼu gāue’ pea “neʼe mole nātou fakatalitali ki tana tokoni.” (Pesalemo 106:7-14) Neʼe nātou fai tuʼumaʼu te ʼu agahala mamafa koteʼuhi neʼe mole nātou faʼa kātaki. Neʼe nātou fai te ʼuhiʼi pipi aulo pea neʼe nātou atolasio kiai, mo nātou muhumuhu ʼo ʼuhiga mo te meʼa kai fakasino ʼaē ko te mana neʼe foaki age e Sehova; pea tokolahi ia nātou neʼe nātou agatuʼu kia Moisese, ʼaē ko te fakafofoga ʼaē neʼe fakanofo e Sehova. ʼIo, ko tanatou mole faʼa kātaki neʼe ina taki ai nātou ki te mamahi pea mo te malaʼia.

Ko te ʼuluaki hau fakatagata ʼo Iselaelite, ʼaē ko Saulo, neʼe ina pulihi te fealagia ʼaē ke liliu tona ʼu foha ko tona ʼu fetogi ki te tuʼulaga hau. Koteā tona tupuʼaga? Koteʼuhi neʼe mole fakatalitali ki te polofeta ko Samuele, ʼaē neʼe tonu ko ia ʼaē ʼe ina fai te sakilifisio kia Sehova. Ko te manavasiʼi ki te tagata ʼaē neʼe ina ʼeke ia Saulo ke ina fakatuʼutuʼu fakatomuʼa ia Samuele ʼo ʼuhiga mo te mōlaga ʼo te sakilifisio. Koutou fakakaukauʼi age te meʼa ʼaē neʼe lagi logoʼi e Saulo ʼi te ʼasi ake ʼa Samuele kae kua ʼosi ina fai te mōlaga! Ka na ʼui la neʼe toe ʼai hana kiʼi talitali pe la ki he tahi age ʼu kiʼi minuta!—1 Samuele 13:6-14.

Ka na neʼe fakatalitali pe la ia Eva kia Atama ʼi muʼa ʼo hana toʼo fakavilivili te fuaʼi ʼakau! Ka na neʼe manatuʼi pe la e te kau Iselaelite ke nātou fakatalitali ki te tokoni ʼa Sehova! ʼIo, neʼe feala pe ke tokoni age kia nātou ʼo ʼuhiga mo te hāofaki ʼo nātou ʼo feiā mo tatou mai te mamahi pea mo te kinakina.

Te ʼu Tupuʼaga ʼo Te Mole Faʼa Kātaki

ʼE tokoni mai te Tohi-Tapu ke tou mahino ki te tupuʼaga tāfito ʼo te mole faʼa kātaki ʼi te temi nei. ʼE fakamatala ia 2 Timoteo kapite 3 ʼo ʼuhiga mo tatatou taʼiake ʼaē ʼe maʼuʼuli ʼi “te ʼu temi maʼuhiga ʼaupito mo faigataʼa.” ʼE ina ʼui ko te hahaʼi “ ʼe kaumeʼa pe anai mo nātou totonu, kaumeʼa mo te paʼaga, fiatuʼu, fialahi . . . heʼe fakatātāʼofi, fekai, mole manako ki te meʼa ʼaē ʼe lelei.” (Te ʼu vaega 2 pea mo te 3) Ko te taʼi holi fakavale ʼaia pea mo te tahi tokaga pe kia kita ʼe maʼu ʼi te ʼu loto ʼo te hahaʼi pea mo te ʼu fakakaukau ʼo te hahaʼi tokolahi, ʼo fakatupu faigataʼa ai ki te hahaʼi fuli, ʼo kau ai mo te kau Kilisitiano moʼoni, ia te maʼuliʼi ʼo te faʼa kātaki. Ka tou sisio ki te hahaʼi ʼo te mālama ʼe gaholo fau tanatou taki motokā peʼe nātou ʼolo ki muʼa ʼi te ʼu tuʼu fakaʼatu ʼo te hahaʼi ʼe fakahoahoa ki he meʼa peʼe nātou tauveleʼi tatou, ʼe feala pe ke ʼahiʼahiʼi kovi tatatou faʼa kātaki. ʼE feala pe ke hake ia tatou te fia faʼifaʼitaki kia nātou peʼe tou fia liufaki age kia nātou te meʼa ʼaē neʼe nātou fai mai, ʼo tupu ʼaki ai leva tatatou tatau mo nātou ʼo ʼuhiga mo te fiatuʼu ʼo tahi manatu pe kia kita.

Ko te meʼa ʼe tautau hoko, ko tatatou ʼu manatu fakaʼosi ʼaē ʼe hala ʼaē ʼe tupu ai te puli ia tatou te faʼa kātaki. Koutou fakatokagaʼi te ʼaluʼaga ʼo te fakamatalatala e te Hau poto ko Salomone te pipiki tahi ʼo te fakakaukau hala pea mo fakatevili pea mo te aga ʼitaʼita pea ʼe mole ʼi ai te faʼa kātaki: “ ʼE lelei age ia ia ʼaē ʼe faʼa kātaki ia ia ʼaē ʼe fia māʼoluga. ʼAua naʼa ke fakavilivili ʼi tou loto ke ke ʼita, koteʼuhi ko te ʼita, koia ʼaē ʼe takoto ʼi te fatafata ʼo te kau vale.” (Tagata Tānaki 7:8, 9) Kapau ʼe tou toʼo he temi ke tou maʼu he sio katoa pea mo totonu ʼo he ʼaluʼaga ʼi muʼa ʼo he fai ʼo he meʼa, ʼe lagi tou mahino gafua age anai, pea mo agalelei age, pea mo faʼa kātaki age ki niʼihi. ʼI te tahi faʼahi, ko he fakakaukau fia māʼoluga pea mo manatu pe kia kita ʼe feala ke ina fakatupu ai hatatou manatu fakakinau ki he meʼa, pea mole tou faʼa kātaki, pea mo agakovi, ohage ko te kau Iselaelite ʼaē neʼe ʼui gataʼa pea mo muhumuhu ʼaē neʼe nātou fakamamahiʼi ia Moisese.—Faka au 20:2-5, 10.

Ko te tahi tupuʼaga ʼo te tuputupu ʼo te mole ʼi ai ʼo te faʼa kātaki ʼi te mālama ʼaenī, ko tona ʼaluʼaga heʼe ʼamanaki ʼaē neʼe tupu mai tana maliu mai ia Sehova. Neʼe fakahā fēnei e Tavite te ʼaoga ʼaē ki te tagata ke falala kia Sehova: “ ʼIo, fakatalitali fakalogologo ki te ʼAtua, Ê toku nefesi, koteʼuhi ʼe haʼu taku falala mai ia te ia.” (Pesalemo 62:5) Tokolahi te hahaʼi ʼi te ʼaluʼaga ʼo tanatou mole ʼiloʼi ia Sehova ʼe mole nātou sio mamaʼo pea mo nātou lotomamahi, koia ʼe nātou faiga ke nātou maʼu te faʼahiga fiafia fuli pea mo te ʼu koloā ʼe nātou lava fakafiafia kiai ʼi muʼa ʼo tanatou mate. Ohage pe ko tanatou tāmai fakalaumālie, ia Satana te Tevolo, ʼe mole nātou tokakaga tuʼumaʼu ki te ikuʼaga ʼo tanatou aga ki niʼihi.—Soane 8:44; 1 Soane 5:19.

ʼE mole fakapuna’maʼuli ai te tahitahiga ʼo te faʼa kātaki ʼi te temi nei. Ko te tuʼu agakovi ʼaenī pea mo manatu pe kia ia, mo tona ʼatua ko Satana, pea mo te ʼu holi kovi ʼo totatou kakano agahala ʼe fakatupu faigataʼa ki te hahaʼi fuli, ʼo kau ai mo nātou ʼaē ʼe nātou fakamalotoloto ke nātou faʼa kātaki. Kae ʼe fakaloto mālohiʼi tatou e te Tohi-Tapu ke tou “faʼa kātaki,” tāfito ʼo ʼuhiga mo te fakakatoa ʼo te ʼu fakatuʼutuʼu ʼa te ʼAtua. (Sake 5:8) He koʼe koa ʼe maʼuhiga ʼaupito te faʼa kātaki? Koteā te ʼu fakapale ʼe feala ke ina ʼaumai kia tatou?

Te Faʼa Kātaki—He Koʼe Koa ʼe Maʼuhiga ʼAupito

“ ʼE nātou tauhi mo nātou ʼaē ʼe nātou faʼa kātaki pea mo nātou fakatalitali ki te ʼu temi faigamālie ke nātou tauhi.” Neʼe fai te ʼu palalau ʼaia e te tagata ʼe ina fai te ʼu palalau fakatuketuke ko John Milton, kua hili kiai te ʼu taʼu e tolugeau tupu ʼi tana ʼu palalau fakatuketuke koʼeni tona kupu tāfito “Ki Tana Kivi.” ʼI tana ʼu ʼuluaki palalau, ʼe ina fakahā ai tana mamahi pea mo tona tuʼania ʼo ʼuhiga mo tana mole lava tauhi katoa ki te ʼAtua koteʼuhi ko tana liliu ʼaē ʼo kivi ʼi tona ʼu taʼu 40. Kae ohage ko tana fakahā ʼi tana ʼu palalau fakaʼosi ʼaē ʼe tuʼu ʼi ʼoluga, neʼe mahino kia ia ʼe feala takita tauhi ki te ʼAtua mo kātakiʼi te mamahi pea mo te kumi māmālie te ʼu faigamālie ʼe maʼu moʼo tauhi ki te ʼAtua. Neʼe sio ai e Milton te maʼuhiga ʼo te falala ʼaki te faʼa kātaki ki te ʼAtua.

Tokolahi ia tatou e lagi tou sio lelei, kae ko tatou fuli ʼe ʼi ai tatatou ʼu gataʼaga ʼe feala ke ina fakatupu ʼaki ai hatatou ʼitaʼita peʼe tou tuʼania. E feafeaʼi hatatou maʼu te faʼa kātaki pea mo tou gāueʼi?

Ko Te ʼu Faʼifaʼitaki Fakaloto Mālohi

ʼE tuku mai e te Tohi-Tapu te ʼu tuʼuga faʼifaʼitaki lelei ʼo te faʼa kātaki. ʼE faka fealagia e te faʼa kātaki ʼa Sehova ke maʼu e te lauʼi miliona hahaʼi te maʼuli heʼegata. (2 Petelo 3:9, 15) ʼI tana fakaafe agaʼofa ʼaē ke tou toʼo tana ʼakau toho pea ke tou “maʼu he fīmālie ki [ʼotatou] nefesi,” neʼe fakahā lelei ai e Sesu te faʼa kātaki fakaofoofo ʼo tana Tāmai. (Mateo 11:28-30) Ko te metitasio ki te ʼu faʼifaʼitaki ʼa Sehova pea mo Sesu ʼe feala ke tokoni kia tatou ke tou faʼa kātaki age.

Neʼe ʼi ai te tahi neʼe hage neʼe ʼi ai tona ʼu tupuʼaga mālohi ke ʼitaʼita, mo agakovi, peʼe kumi kami, neʼe ko te foha ʼo Sakopo ko Sosefo. Neʼe gaohi koviʼi ia ia e tona ʼu tēhina kae mole ʼi ai hona tupuʼaga faitotonu, ʼo nātou fakatuʼutuʼu tona mate pea ki muli age, neʼe mole nātou matehi ia ia kae neʼe nātou fakatau ke ʼalu ʼo maʼuli faka sinifu. ʼI Esipito, logope la tana gāue lelei pea mo agatonu kia Potifale, neʼe tukugakoviʼi hala ia Sosefo pea neʼe pilisoniʼi. Neʼe ina kātakiʼi tona ʼu mamahi fuli, lagi ʼo mahino ki ai ko te ʼu ʼahiʼahi ʼaia ʼe tokoni ki te fakahoko ʼo te ʼu fakatuʼutuʼu ʼa Sehova. (Senesi 45:5) Mai te ʼaluʼaga ʼaē neʼe ina maʼuliʼi te tui pea mo te falala kia Sehova ʼo fakatahi mo te agavaivai pea mo te lotomahino, neʼe lava fakahā e Sosefo te faʼa kātaki māʼia mo te ʼu ʼaluʼaga faigataʼa ʼaupito.

Ko te tahi tokoni maʼuhiga ko te laumālie maʼoniʼoni ʼa Sehova. Ohage la, mo kapau ʼe tou hoko ʼita, pea mo tou lea fakaʼita, ʼe feala ke tou faikole ke tokoni mai te laumālie maʼoniʼoni ke feala ai hatatou gāueʼi tona ʼu fua. Ko te metitasio ki te ʼu fua takitahi ʼaia, ohage ko te kātaki fualoa pa mo te loto lolomi, ʼe tokoni anai kia tatou ke tou sio ki te ʼaluʼaga ʼo te pipiki mālohi ʼo te ʼu kalitate ʼaia mo te faʼa kātaki.—Kalate 5:22, 23.

Te ʼu Fakapale ʼo Te Loto Faʼa Kātaki

Ko tatatou faʼa kātaki ʼe feala ke ina ʼaumai kia tatou he ʼu lelei ʼe lahi. ʼE ina fakamālohiʼi tatatou aga pea mo puipui tatou mai te hoko fai ʼo he meʼa pea mo fai fakavale. Ko ai ʼaē ia tatou ʼe mole heʼeki ina fai he ʼu hala fakatupu mamahi ʼuhi ko tatatou ʼoho fakavilivili ʼi he ʼu ʼaluʼaga faigataʼa peʼe fakamamahi? Neʼe lagi tou fai he palalau ʼe mole lelei pe neʼe tou fai he aga mālohi. Neʼe lagi tou tuku he meʼa māhani ke tuputupu ʼo liliu ko he fihi lahi ʼo te ʼu faʼahi lualua kae mole ʼi ai he fia tō lalo mo he tahi ʼe kita ʼofa mamahi ai. Hili ʼaia te ʼita lahi, mo te lotomamahi, pea mo te mamahi, e lagi tou fakahemala ʼo tou manatu fēnei, ‘Ka na neʼe ʼau faʼa kātaki age la.’ Ko te haga maʼu ʼo te faʼa kātaki ʼe feala ke ina hāofaki tatou mai te ʼu faʼahiga mamahi kehekehe. Ko te meʼa pe ʼaia ʼe feala ke ina foaki ai ki totatou maʼuli he fīmālie lahi age, mo he tuʼu maʼu, pea mo he fakafeauga.—Filipe 4:5-7.

Ko te faʼa kātaki ʼe toe feala pe foki ke tokoni mai kia tatou ke tou maʼu he loto falala pea mo he loto ʼe tokalelei. Ko te faʼahi ʼaia ʼe feala ke ina taki ai ki he maʼuli fakasino, mo te faʼahi ʼo te loto pea mo te faʼahi fakalaumālie ʼe lelei age. (Tāʼaga Lea 14:30) Ko he ʼita ʼe mole tāʼofi, ʼe mapā fakavale pea ʼe feala ke fakatupu ʼaki ai he mahaki kovi ʼi te faʼahi ʼo te loto pea mo te faʼahi fakasino, pea mo iku ai ki te mate. ʼI te tahi faʼahi, ʼi tatatou faʼa kātaki ʼe feala ke lelei age tatatou aga ki niʼihi, tāfito ki ʼotatou ʼu tēhina fakalaumālie pea mo nātou ʼo totatou famili. Ko tatatou holi māhani anai ko te tokaga lahi pea mo tou tokoni lahi ʼi hatatou hoko ʼita pea mo meomeo. Pea kia nātou leva ʼaē, ʼe faigafua age anai kia nātou pea mo lelei age hanatou fakatahi mo tatou.

ʼE ʼaoga tāfito te faʼa kātaki ki te kau tagata ʼāfea ʼo te kokelekasio faka Kilisitiano. ʼI ʼihi temi ʼe fakaōviōvi age he kau Kilisitiano kia nātou ʼo nātou fakahā age he ʼu faigataʼaʼia maʼuhiga. E lagi ko te Kilisitiano fakamalotoloto ʼaia ʼe mole nātou ʼiloʼi he faʼahi ke nātou haga kiai, mo nātou hoha, peʼe nātou lotovaivai, kae lagi kua gaʼegagaʼe te kau tagata ʼāfea peʼe nātou tokakaga ki te ʼu fihifihia ʼa nātou takitokotahi peʼe ko honatou ʼu fihifihia faka famili. Kae, ʼe maʼuhiga ʼaupito ke maʼuliʼi e te kau tagata ʼāfea te faʼa kātaki ʼi te ʼu taʼi ʼaluʼaga faigataʼa ʼaia! ʼAki tona fai ʼaia, ʼe feala hanatou akoʼi “ ʼaki te agamālū” pea mo “gaohi fakaleleiʼi te faga ōvi.” (2 Timoteo 2:24, 25; Gāue 20:28, 29) ʼE felāveʼi te ʼu maʼuli maʼuhiga mo te tuʼutāmaki. ʼE ko te tapuaki te maʼu ʼi te kokelekasio he ʼu tagata ʼāfea ʼe nātou agalelei, mo agaʼofa, pea mo faʼa kātaki!

Ko te ʼu pule faka famili ʼe tonu ke nātou tokakaga ki tonatou ʼu loto fale ʼaki te faʼa kātaki pea mo te agalelei. ʼE tonu foki ke nātou fakatalitali pea mo fakaloto mālohiʼi ia nātou fuli ʼo te famili ke nātou maʼuliʼi mo nātou te ʼu kalitate ʼaia. (Mateo 7:12) ʼE tokoni lahi anai te faʼahi ʼaia ki te maʼu ʼo te ʼofa pea mo te tokalelei ʼi te loto fale.

Ko te maʼuliʼi ʼo te faʼa kātaki ʼi tanatou kau ki te gāue faka mafola ʼe tokoni anai ki te kau minisi faka Kilisitiano ke lahi age hanatou fakafiafia ki te selevisi ʼaia. ʼE nātou lava lelei age ʼi te kātakiʼi ʼo te mole tokagaʼi ʼo nātou pea mo te fakafeagai ʼaē ʼe fai kia nātou. ʼI tanatou mole fetalanoaʼaki mo te hahaʼi ʼitaʼita ʼaē ʼe nātou felāveʼi ʼi te gāue faka mafola, ko te kau minisi ʼaē ʼe nātou faʼa kātaki, ʼe nātou lava fai anai he tali ʼe mālū peʼe nātou mavae fīmālie, ʼo nātou taupau maʼu pe te tokalelei pea mo te fiafia. (Mateo 10:12, 13) Pea tahi ʼaē meʼa, ka tokakaga te kau Kilisitiano ki te hahaʼi ʼaki te faʼa kātaki pea mo te agalelei, ʼe fia tali anai e te hahaʼi ʼaē ʼe nātou hage he ʼu ōvi te logo ʼo te Puleʼaga. Neʼe tapuakina e Sehova te ʼu faiga ʼaē ʼe fai ʼaki te faʼa kātaki ʼi te malamanei katoa, pea ʼe ʼiloga ʼi te fakatahi mai ki te kokelekasio agaʼofa ʼa Sehova ʼa te lauʼi teau afe hahaʼi ʼe nātou agavaivai pea mo nātou kumi te moʼoni.

ʼE moʼoni, ko te maʼuliʼi ʼo te faʼa kātaki ʼe ina ʼaumai anai kia tatou te ʼu fakapale ʼe lelei age. ʼE tou fakamamaʼo anai te ʼu tuʼutāmaki lahi pea mo te ʼu fihifihia lahi ʼe tupu mai te hoko ʼita peʼe ko te fai fakavilivili ʼo he ʼu palalau kae neʼe mole fakakaukauʼi. ʼE tou fiafia age anai, mo tou tokalelei age anai, pea mo lelei age anai totatou maʼuli haohaoa. ʼE tou ʼiloʼi anai he fiafia pea mo he fīmālie ʼe lahi age ʼi tatatou minisitelio, mo te loto kokelekasio, pea mo totatou loto fale. Kae ko te faʼahi ʼaē ʼe maʼuhiga age, ʼe tou fakafiafia age anai ki he ʼu felogoi ʼe lelei age mo te ʼAtua. Koia, koutou tauhi kia Sehova. Koutou maʼuliʼi te faʼa kātaki!

[Nota ʼi te lalo pasina]

[Paki ʼo te pasina 10]

E feafeaʼi takotou faʼa kātaki ʼi tokotou maʼuli ʼo te ʼaho fuli?